„Poznaj Perły Przyrody Gminy”

1. „Poznaj Perły Przyrody Gminy”

2. Rośliny

3. Barwinek pospolity – gatunek rośliny należący do rodziny toinowatych. Rośnie dziko w zachodniej, wschodniej, południowej i środkowej Europie. Jest jedynym gatunkiem barwinka występującym w Polsce w stanie dzikim. W rozproszonych stanowiskach występuje niemal na całym niżu. W górach spotykany jest rzadziej. Jest również uprawiany jako roślina ozdobna. Zagrożona ze względu na swoje walory dekoracyjne. Często jest bowiem wykopywana ze stanowisk naturalnych do uprawy jako roślina ozdobna.

4. Widłak Jałowcowaty - gatunek roślin wieloletnich z rodziny widłakowatych. Występuje na terenie całej Polski, jednak jest rośliną dość rzadką. Cała roślina ma własności trujące. Zawiera trujące alkaloidy: annotynę, likopodynę. Roślina objęta ochroną gatunkową. W ostatnich latach zmniejsza się liczba stanowisk, na których występuje. Roślina lecznicza: Surowiec zielarski : zarodniki Działanie : dawniej zarodników używano do produkcji zasypki dla niemowląt, zasypki na rany, otaczania pigułek z lekarstwem. Zbiór i suszenie : zbiera się dojrzałe kłosy i suszy

5. Sosna Sobieskiego - Sosna zwyczajna tzw. Sosna Sobieskiego (według ludowych przekazów odpoczywał pod nią król Jan III Sobieski w drodze na odsiecz Wiednia). Pień o obwodzie ok. 315 cm ozdobiony ludową pasyjką. Urokowi drzewa dodają potężne, fantazyjnie pogięte konary, spływające gałęziami ku ziemi. Pomnik przyrody.

6. Wawrzynek Wilczełykogatunek krzewu należący do rodziny wawrzynkowatych. Występuje w całej Europie, w zachodniej Syberii, na Ałtaju i Kaukazie, także w Azji Mniejszej. W Polsce na całym terytorium, ale jest rośliną rzadką. Roślina ozdobna. Ma ozdobne zarówno kwiaty, jak i owoce. Oprócz formy typowej uprawiane są różne odmiany. Wymaga wapiennej i lekko wilgotnej gleby oraz półcienistego lub cienistego stanowiska. Źle toleruje cięcie i przesadzanie. Cała roślina jest bardzo silnie trująca. Zjedzenie 10-12 dojrzałych owoców może spowodować śmierć dorosłego człowieka, dla dziecka nawet 1-2 owoce mogą być śmiertelne.

7. Przylaszczka - gatunek rośliny wieloletniej z rodziny jaskrowatych. W Polsce tylko lokalnie jest rzadsza lub całkiem jej brak, poza tym należy do dość rozpowszechnionych gatunków w żyznych lasach liściastych. W wielu krajach jest uprawiana jako roślina ozdobna, w przeszłości była także stosowana jako roślina lecznicza. By ustrzec dzikie populacje przed zniszczeniem w związku ze zrywaniem kwiatów i wykopywaniem roślin, przylaszczka została objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.

8. Bezkręgowce

9. Czerwończyk fioletek− gatunek owada z rzędu motyli z rodziny modraszkowatych. Owad niezwykle rzadki, najczęstszy w Polsce. Dominującym kolorem skrzydeł jest brunatny i niebiesko-fioletowy, na skrzydłach są również pomarańczowe, grube pasy, a w nich czarne plamy. Brzegi skrzydeł pokrywają małe, białe włoski. Ich spód jest pomarańczowo-beżowy w czarne kropki.

10. Trzmiel ziemny - jest to jeden z największych polskich trzmieli. Na ciele posiada czarne owłosienie, na tułowiu i odwłoku pomarańczowa opaska, koniec odwłoka biały. Jest to owad szeroko rozpowszechniony, swoje gniazda zakłada pod ziemią w opuszczonych norkach drobnych ssaków. Zimuje zapłodniona samica, która na wiosnę zakłada gniazdo , budując z wosku pierwsze komory. Cały rój składa się z robotnic i samców. Robotnice zajmują sie karmieniem larw i rozbudową komór. Trzmiele występują na otwartych terenach np. łąki, pola. Odgrywają bardzo dużą rolę w zapylaniu niektórych roślin np. koniczyny czerwonej, ponieważ ich długi języczek pozwala im sięgnąć do dna kwiatowego.

11. Żagnica - jest owadem należącym do ważek. Posiada zielonożółte ubarwienie z wyraźnym czarnym rysunkiem. Ważka ta bardzo często pojawia się nad leśnymi drogami, brzegami leśnych polan. Jej larwy żyją w wodach stojących, obficie zarośniętych. Jest zręcznym i szybkim drapieżnikiem, swoje ofiary chwyta w locie. W miejscach swojego występowania nie toleruje obecności innych przedstawicieli swojego gatunku, atakuje ich. Jaja składane są na roślinach wodnych rosnących blisko powierzchni wody. Larwy ważki również są drapieżne i odżywiają się bezkręgowcami, kijankami.

12. Mrówka pniakowa – gatunek mrówki z podrodziny Formicinae. Na gniazdo wybiera martwe pnie ściętych lub ułamanych drzew. Występuje w lasach iglastych lub mieszanych. Nie buduje dużych kopców tak jak pozostałe mrówki z grupy rudych leśnych mrówek. W gnieździe znajduje się kilkadziesiąt tysięcy robotnic oraz kilka królowych. Nowe gniazda powstają przez podział istniejącego lub czasowe pasożytnictwo na innym gatunku.

13. Winniczek - to nasz największy rodzimy ślimak. Jest ślimakiem lądowym, ciepłolubnym, zamieszkuje lasy liściaste i mieszane, ogrody, parki. Ślimak ten preferuje gleby wapienne, które szybko się nagrzewają i kumulują ciepło. Winniczek jest obojnakiem, ale zapłodnienie jest krzyżowe. Obecnie gatunek ten na skutek stosowania pestycydów i odłowów stał się zagrożony wyginięciem.

14. Ptaki

15. Sikora modra - gatunek niewielkiego, osiadłego ptaka z rodziny sikorowatych zamieszkującego w zależności od podgatunku całą Europę z wyjątkiem północnej Skandynawii, a także część zachodniej Azji. Upierzenie jest na brzuchu żółte z niewielką czarną plamą. Grzbiet jest ciemnozielony z niebieskimi akcentami. Głos modraszki jest wysoki, przypominający gwizd, podobny do głosów innych przedstawicieli rodziny Sikorowatych. Zimą żywią się przede wszystkim pokarmem roślinnym. Odwiedzają też karmniki, ceniąc przede wszystkim słonecznik, orzeszki ziemne i mieszanki tłuszczowo - nasienne.

16. Sójka zwyczajna – średni ptak z rodziny Krukowatych. W Europie areał na północy kończy się w okolicach koła podbiegunowego. Gatunek częściowo osiadły; populacje z północy i wschodu podejmują czasami dalsze wędrówki na południowy zachód; mogą wtedy tworzyć wielkie, choć często luźne, stada, liczące kilkaset do tysiąca osobników.

17. Zimorodek - niewielki ptak rybożerny z rodziny zimorodkowatych. Zimorodek ma krępą sylwetkę i krótki ogon. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego. Głowa i grzbiet niebieskie z zielonym, metalicznym połyskiem, środek grzbietu i sterówki błękitne, policzki rudawobrązowe, a szyja biała. Spód ciała cynamonowy. Dziób szary, mocny i długi, nogi czerwone. Głowa i dziób zajmują prawie długość tułowia. Jest nieco większy od wróbla. Jego lot jest szybki i prostolinijny, często wykonuje go nisko nad wodą. Głównym powodem zanikania tego niewielkiego ptaka drapieżnego jest utrata siedlisk, głównie nienaturalna obudowa zbiorników (np. likwidacja urwistych skarp), zanieczyszczenie wody i niepokojenie powodowane przez wędkarzy i wczasowiczów.

18. Bocian biały – gatunek dużego ptaka brodzącego z rodziny bocianowatych. Upierzenie białe z wyjątkiem czarnych lotek. Nogi i dziób czerwone. Szyja długa, w locie wyciągnięta do przodu. Skóra wokół oczu czarna, tęczówka ciemnobrązowa lub szara. Z uwagi na słabo rozwinięte mięśnie piersiowe częściej posługuje się lotem szybowcowym, czyli wykorzystując powierzchnię swoich skrzydeł i wznoszące, ciepłe prądy powietrzne. Do wzbicia się w powietrze musi oddać parę podskoków. Odlatuje stadami w sierpniu i wrześniu, a wraca w marcu i kwietniu.

19. Gil zwyczajny– mały ptak z rodziny łuszczaków. Większy od wróbla. Ptak o krępej sylwetce, wydatnej piersi i dużej głowie. Dziób czarny, gruby, krótki, mocny i stożkowaty. Tęczówki oczu i nogi są brązowe. U obu płci czarny wierzch głowy, biały kuper i długi, niebieskoczarny ogon, różowobrązowy spód. Skrzydła długie, czarne ze skośną białą pręgą (wraz z białym kuprem są elementami obecnymi u tych ptaków niezależenie od wieku i płci). Często pogwizduje: diu, diu, diu lub cicho wyćwierkuje "dy" lub "ryr". Melodia nie jest głośna.

20. Jaskółka - niewielki ptak wędrowny z rodziny jaskółkowatych. Wędrowny na duże dystanse, przeloty w kwietniu i do końca maja i powroty na zimowiska od września do października. Większość dnia spędza w powietrzu, bo to tam znajduje dla siebie pożywienie. Podstawowy pokarm jaskółki to drobne owady (błonkówki, chrząszcze, muchówki), które chwyta w locie swą potężną paszczą, zwłaszcza nad wodą lub wilgotnymi łąkami. Negatywnie na populacje jaskółek dymówek wpływa zarówno modernizacja rolnictwa, jak i duże straty na zimowiskach w Afryce. Tam bowiem poluje się na nie w celach kulinarnych.

21. Dzięcioł Duży - gatunek średniego ptaka z rodziny dzięciołowatych. Zamieszkuje lasy całej Europy, północnej i środkowej Azji oraz północnej Afryki. Mieszka w dziupli wykutej w pniu lub bocznym konarze przez obojga rodziców, umieszczona zazwyczaj na wysokości od 0,5 do 20 m nad ziemią w potężnym żywym drzewie. W okresie wiosny i lata odżywiają głównie owady i ich larwy wydobywane z drewna - gąsienice motyli, mrówki, chrząszcze, zimą i jesienią również duża ilość nasion sosnowych oraz świerkowych i owoców (jagód, żołędzi). Zimą również nie stroni od wywieszonej w karmnikach słoniny. Może też żywić się padliną

22. Płazy i Gady

23. Zaskroniec– gatunek niejadowitego węża. Samica jest większa od samca i osiąga średnio długość od 85 do 120 cm (wyjątkowo 2 m), a samiec od 70 do 100 cm. Żywią się żabami, traszkami, rybami lub drobnymi gryzoniami, które połykają bez uprzedniego uśmiercania. Atakują jedynie poruszające się zwierzęta. Zaatakowany zaskroniec broni się, często udając martwego, wypuszcza przy tym nieprzyjemnie pachnącą ciecz, która dodatkowo ma zniechęcić potencjalnego drapieżnika. Zaskroniec zawdzięcza swą polską nazwę charakterystycznym żółtym plamom w okolicy "za skroniami". Plamy te są bardzo wyraźne – pozwalają łatwo rozpoznać ten niejadowity i niegroźny dla człowieka gatunek.

24. Ropucha Szara - gatunek płaza, największa z żyjących w Polsce ropuch. Ropuchę można spotkać w lasach, na polach i w ogrodach. Unika terenów bardzo suchych i podmokłych. Dorosłe ropuchy mają niewielu naturalnych wrogów. Polują na nie jedynie zaskrońce, rzadziej sowy. Do obrony przed drapieżnikami ropucha wykorzystuje gruczoły jadowe, które znajdują się na skórze. Na młode ropuszki opuszczające zbiorniki wodne polują także ptaki, inne płazy, czasami również owady, czy pająki. Duże zagrożenie stanowią dla nich również samochody, gdyż trasy ich wędrówek nierzadko przecinają się z drogami.

25. Jaszczurka zwinka - gatunek jaszczurki z rodziny jaszczurek właściwych. Występuje na terenie całej Polski i podlega ścisłe ochronie. Jest najczęściej występującym gadem na terenie kraju. Jaszczurka zwinka jest jednym z czterech gatunków jaszczurek zamieszkujących na terenie Polski. Chociaż zwinka jest najpospolitszym gadem w Polsce, to jej liczebność na niektórych obszarach znacznie się zmniejszyła z uwagi na uprzemysłowienie i zanikanie naturalnych siedlisk. Jaszczurki te mają również wielu wrogów naturalnych takich jak węże, ptaki drapieżne, łasice, borsuki i inne średniej wielkości ssaki.

26. Ssaki

27. Smużka Leśna - niewielki gatunek gryzonia z rodziny skoczkowatych o długości ciała 5–7,5 cm oraz ogona 7,5–11,5 cm, bardzo podobny do myszy. Charakteryzuje się jedwabistą sierścią. Wzdłuż ciała ciągnie się charakterystyczny ciemny pas o szerokości ok. 3 mm. Brzuszek jasny. W Polsce można ją spotkać w północno- wschodnich rejonach oraz w Karpatach. Wspina się sprawnie po trawie i gałęziach, chodzi także po ziemi. Gniazdo z trawy i mchu buduje w spróchniałych pniach. Gryzoń ten należy do ściśle chronionych. W Polsce występuje jeszcze jeden gatunek, rzadsza od leśnej - smużka stepowa.

28. Wiewiórka pospolita - gatunek gryzonia z rodziny wiewiórkowatych. Występuje w Europie i Azji. Jest pospolita na terenie całej Polski. Występuje w lasach liściastych i iglastych, a także w parkach i zadrzewieniach. W dziupli ma swoje zapasy, zamieszkuje gniazda ptaków lub buduje je sama. Gniazda te buduje w koronach drzew, zwykle w rozwidleniu gałęzi. Buduje je z trawy i drobnych gałązek i wyściela mchami. Gniazda te mają jeden wejściowy otwór. Jest aktywna w dzień. Jej pożywienie stanowią nasiona, pędy, grzyby, owoce, ale także owady, jaja i pisklęta. Długi, puszysty ogon odgrywa ważną rolę podczas skoków – stabilizuje kierunek lotu.

29. Bóbr europejski - gatunek ziemnowodnego gryzonia z rodziny bobrowatych. Aktywny jest nocą i o zmierzchu. Trudno więc go w czasie dnia zauważyć. Bobry najlepiej podpatrywać wcześnie rano o świcie. Występuje głównie w lasach łęgowych nad strumieniami, rzekami, jeziorami. Ma małe oczy i uszy. Nogi krótkie, biega ociężale, palce u stóp są złączone błoną, ułatwiającą pływanie, ogon jest szeroki, spłaszczony grzbietobrzusznie i pokryty łuskami, służy jako ster regulujący głębokość zanurzenia. Futro koloru brązowego, ciemnobrązowego, a nawet czarne. Posiada silnie rozwinięte siekacze.

30. Jeż zwyczajny - gatunek ssaka z rzędu owadożernych, uważany początkowo za podgatunek jeża europejskiego (zachodniego), później za podgatunek jeża wschodnioeuropejskiego. Przeprowadzone badania genetyczne i morfologiczne wskazują, że jest to odrębny gatunek. Wiele jeży ginie na drogach, gdyż chętnie przebywają one na obrzeżach wsi i małych miasteczek, gdzie znajdują pożywienie, a także wykorzystują pryzmy kompostowe i inne kryjówki do przezimowania.

31. Gronostaj - gatunek małego drapieżnego ssaka z rodziny łasicowatych. Mieszka na obrzeżach lasu, w zaroślach, jest zwierzęciem naziemnym, prowadzącym raczej nocny tryb życia. Gronostaj ma zmienne ubarwienie, zależne od pory roku. W lecie jego sierść jest koloru czekoladowo-brązowego na grzbiecie, żółto-białego na brzuchu, z czarnym końcem ogona; w zimie futro zmienia na białe z czarnym końcem ogona. Żywi się drobnymi owadami, kręgowcami, mięczakami. W zimie czasem atakuje też zwierzęta większe od siebie np. zające.

32. Koniec Realizacja Projektu: Daria Tokarz Marcin Kiełbowicz Paulina Cieśla Michał Szpila Michał Kulpa Dziękujemy