STRATEGI PENGAJARAN KEMAHIRAN BERFIKIR (1)

1. STRATEGI PENGAJARAN KEMAHIRAN BERFIKIR (1)

2. Pengenalan • Bagaimana kita mengajar kemahiran berfikir? • Persoalan ini meliputi beberapa persoalan yang saling berkait:- • Adakah kemahiran berfikir diajar sebagai satu kursus tersendiri/terpisah ? • Adakah pengajaran kemahiran berfikir digabung dengan mata pelajaran lain? • Kalau digabung dengan matapelajaran lain, bagaimana kita melakukannya?

3. Strategipengajarankemahiranberfikir • Pendekatan terpisah merujuk kepada sesuatu kemahiran berfikir disampaikan secara berasingan iaitu tanpa menggunakan isi kandungan mata pelajaran • Pendekatan gabungan merujuk kepada pengajaran kemahiran berfikir yang digabungkan ke dalam pengajaran isi kandungan mata pelajaran

4. RANGKA KULIAH • Strategi pengajaran kemahiran berfikir • Pendekatan terpisah:Program umum • Feuerstein’s Instrumental Enrichment programme • Somerset Thinking Skills • Top Ten Thinking Tactics (TTTT) • De Bono’s CoRT Programme • Thinking Together • Pendekatan gabungan : Program berkaitan dengan mata pelajaran • Program pemecutan kognitif (Cognitive acceleration) • Thinking Through • Philosophy for children

5. Pendekatanterpisah • Juga dikenali sebagai program umum. • Antara program yang menggunakan pendekatan terpisah ialah: • Feuerstein’s Instrumental Enrichment programme (FIE) • Somerset Thinking Skills (STS) • Top Ten Thinking Tactics (TTTT) • De Bono’s CoRT Programme • Thinking Together

6. Feuerstein’s Instrumental Enrichment programmen(FIE) • Bermula pada tahun 1970an • Tujuan utama untuk membantu meningkatkan pencapaian kanak-kanak “retarded” • Fokus kepada perkembangan proses kognitif • Menggunakan kaedah “Mediated learning Experience” • Digunakan di Israel, Perancis, UK dan US

7. Feuerstein’s Instrumental Enrichment programmen(FIE) • Kaedah “Mediated learning Experience” (MLE) merujuk kepada intervensi/skafolding yang dilakukan oleh guru bagi membantu pelajar memahami dunianya • Skafolding daripada guru dapat menggalakkan pelajar mengaplikasikan prinsip yang dipelajari dalam program berfikir bagi menyelesaikan masalah yang lebih kompleks dalam kehidupan seharian

8. Feuerstein’s Instrumental Enrichment programme (FIE) • Matlamat FIE: Penekanan kepada perkembangan kemahiran proses mental • Feuerstein mengenal pasti bagaimana kemahiran berfikir yang tertentu perlu diperkembangkan menggunakan pelbagai instrumen atau aktiviti • Program FIE mengandungi 14 instrumen yang dibina untuk memperkembangkan fungsi kognitif yang tertentu

9. Feuerstein’s Instrumental Enrichment programme (FIE) • Contohinstrumen yang digunakan: Analytic perception: pelajardiberipelbagaibentuk yang abstrakdandimintamemilihkombinasimana yang sesuai. Fungsikognitif yang dijangkadapatdibina: • Membandingkan model • Kaitanantarabahagiankecildengankeseluruhan • Mengkategorimengikutbentukdanwarna • Kemahiranmemvisualisasi

10. Feuerstein’s Instrumental Enrichment programme (FIE) • Contohinstrumen yang digunakan: Family relations: Pelajardiberimaklumattentangkeluargadalambentuksenarai, gambarajahsertapernyataandandimintamemilihmengenalpastisiapaadalahsiapa Fungsikognitif yang dijangkadapatdibina: • Definisimasalah • Mengenalpastimaklumat yang ada • Membandingbezaelemendanhubungan • Menghubungkait • Pemikiranhipotetikal

11. Somerset Thinking Skills (STS) • Untukkanak-kanak 10-16 tahun • Tujuan am: meningkatkankeupayaankemahiranpenyelesaianmasalah • Mengandungi 7 modul: • Asaspenyelesaianmasalah • Analisisdansintesis • Pemikirankomparatif • Kedudukandalammasadanruang • Memahamianalogi • Corakdalammasadanruang • Organisasidanmengingat • Pengajaranjugadijalankansecara MLE

12. Somerset Thinking Skills • Asas penyelesaian masalah • Mengandungi pelbagai ransangan visual termasuk dalam konteks kanak-kanak daripada yang dekat (persekitaran dalam rumah hingga persekitaran dunia) • Pelajar digalakkan mempertimbangkan pelbagai peringkat penyelesaian masalah: • Memahami masalah : meneliti dengan berhati-hati ; adakah saya telah lihat semua dengan teliti… • Merancang apa yang hendak dibuat: apa telah buat sebelum ini; apa masalah yang dihadapi sebelum ini • Melaksanakan dan menilai: adakah ia seperti yang dirancang; apa kemahiran yang saya guna

13. Somerset Thinking Skills 2. Analisis dan sintesis: • Modul ini menyediakan peluang perbendaharaan kata yang diperlukan ketika menyelesaikan masalah. • Bertujuan membina kemahiran kognitif seperti: • mengenalpasti hubungan antara bahagian kecil dengan keseluruhan; • membuat urutan, • mengklasifikasi, • merumus, • menjana idea

14. Top Ten Thinking Tactics (TTTT) • Untuk kanak-kanak 8-12 tahun • Tujuan: untuk membantu pelajar menjadi pelajar yang efektif • Terapat 11 aktiviti yang fleksibel • 10 taktik terbahagi kepada dua peringkat: • Peringkat asas • Peringkat pemikiran aras tinggi

15. Top Ten Thinking Tactics (TTTT) • Peringkat asas • Pinpointing the problem • Systematic search • Planning • Check and change • Correct communication • Peringkat pemikiran aras tinggi • Comparing and contrasting • Getting the point • Using several sources • Self-awareness • Setting your own targets

16. De Bono’sCoRTProgramme • De Bono percaya kemahiran berfikir boleh ditingkatkan melalui latihan • Proram CoRT direkabentuk untuk menyediakan “alat” atau teknik yang dapat membantu (scaffold) aplikasi berbagai jenis kemahiran berfikir • CoRT merupakan alat yang digunakan untuk mengarahkan pemikiran (attention-directing tools) • Terdapat 60 pelajaran dalam program CoRT yang dibahagikan kepada 6 kelompok

17. De Bono’sCoRTProgramme • CoRT 1: Breadth • CoRT 2: Organization • CoRT 3: Interaction • CoRT 4: Creativity • CoRT 5: Information and feeling • C0RT 6: Action

18. CoRT 1: Breadth • CoRT 1 bertujuan untuk meluaskan persepsi • Antara jenis-jenis CORT 1 yang dicadangkan: • PMI (Plus, Minus, Interesting) • CAF (Consider All Factors) • C & S (Consequence and Sequel) • AGO (Aims, Goals, Objectives) • FIP (First, Important, Priorities) • APC (Alternatives, Possibilities, Choices) • OPV ( Other people’s Views)

19. Thinking Together • Fokus kepada penggunaan bercakap untuk menggalakkan pemikiran • Tujuan untuk meningkatkan penaakulan kritikal dan konstruktif kanak-kanak • Terdapat 16 aktiviti • Lima aktiviti yang pertama bertujuan menyediakan peluang kepada kanak-kanak membuat refleksi cara yang terbaik bercakap dan bekerjasama secara kolaboratif untuk menyelesaikan masalah

20. Thinking Together • 11 lagi aktiviti memerlukan kanak-kanak menggunakan kemahiran komunikasi yang dibina untuk menaakul bersama-sama atau untuk “think out loud” • Struktur pelajaran : • Tujuan : mengeksplisitkan tujuan aktiviti di awal aktiviti • Pengenalan: menjelaskan tujuan dan arahan aktiviti • Kerja kumpulan: Kanak-kanak bekerja secara kolaboratif • Plenari: Perbincangan • Kerja susulan: untuk latihan dan pengukuhan

21. Thinking Together • Kaedah: Menggunakan pendekatan konstruktivis sosial • Pelajar bercakap di dalam kumpulan (TALK GROUPS) ketika melaksanakan aktiviti bagi meggalakkan perkongsian pemikiran dan menjadikan pemikiran lebih eksplisit • Kandungan program: • Lima aktiviti yang pertama berkisar mengenai bagaimana bercakap dan berfikir di dalam kumpulan • Aktiviti selanjutnya memperkembangkan kemahiran kolaboratif awal

22. Pendekatangabungan • Merujuk kepada pendekatan yang menggunakan pendekatan bagaimana pelajar boleh digalakkan untuk berfikir dan membina makna dalam mata pelajaran yang diajar • Antara program yang menggunakan pendekatan ini: • Program pemecutan kognitif (CA) • Thinking Through • Philosophy for children

23. Program pemecutankognitif (CA) • Program pemecutan kognitif pada asalnya dibina dalam konteks mata pelajaran sains pada tahun 1980an • Mulai 1990, berkembang dalam mata pelajaran lain seperti matematik,teknologi dan seni persembahan • Dibina berdasarkan teori perkembangan kognitif Piaget dan teori sosio-budaya Vygotsky

24. Program pemecutankognitif (CA) • Tujuan CA ialah meningkatkan prestasi intelektual pelajar melalui peningkatan kebolehan proses kognitif • Pelajaran CA dijalankan satu kali setiap dua minggu • Berdasarkan andaian bahawa menggalakkan proses mental untuk mengaitkan dengan konsep akan mengambil masa yang lama • Antara program CA yang diperkenalkan: • CASE (CA in Science Education) • CAME (CA in Mathematic Education) • Art & Performing Thinking Skills • CATE (CA through Technology Education)

25. Program pemecutankognitif: CASE • CASE direka bagi pelajar 11-14 tahun bertujuan untuk memecutkan perkembangan aras pemikiran (supaya lebih abstrak atau lebih tinggi berdasarkan teori Piaget) • Pada akhir dua tahun diharapkan kebolehan pemprosesan pelajar akan meningkat lebih cepat dariapda perkembangan semula jadi

26. Program pemecutankognitif: CASE • Struktur am rancangan pelajaran mengandungi enam tonggak (Six pillars) • Concrete preparation • Cognitive conflict • Construction • Metacognition • Bridging • Skemata

27. Program pemecutankognitif: CASE • Concrete preparation: Peringkat pengenalan kepada pelajaran • Cognitive conflict: Cabaran intelektual dipersembahkan • Construction: Melalui proses interaksi sosial • Metacognition: mengartikulasikan proses berfikir yang terlibat • Bridging: Aplikasi dalam konteks • Skemata: Proses penaakulan dalam konteks

28. Program pemecutankognitif: CASE Keenam-enam tonggak dalam struktur pelajaran boleh dirumus sebagai: • Aktiviti 1: Penyediaan kelas kepada aktiviti berfikir yang hendak dijalankan • Aktiviti 2:Kelas dibahagikan kepada kumpulan kecil untuk menyelesaikan masalah yang dikemukakan • Aktiviti 3: “Whole-class reflection” • Aktiviti 4: Optional – membuat generalisasi tentang kemahiran berfikir dan aplikasi dalam konteks lain

29. Program pemecutankognitif: CAME • CAME pada asalnya dibina untuk pelajar 11-13 tahun, berdasarkan teori perkembangan kognitif Piaget • Ia juga dibina untuk pelajar antara 5-6 tahun (Program Lets Think) dan kumpulan pelajar 6-9 tahun

30. Program pemecutankognitif : Art & Performing Thinking Skills • Bidang seni persembahan juga dikenal pasti sebagai saluran yang sesuai untuk pemecutan kognitif • Penglibatan remaja dalam seni didakwa dapat memberi sumbangan yang signifikan kepada perkembangan remaja untuk mengatasi masalah malu dan membolehkan mereka memperolehi kemahiran dan teknik yang berguna dalam kehidupan kelak

31. Program pemecutankognitif : Art & Performing Thinking Skills • Program intervensi direkabentuk dalam konteks musik, seni visual dan drama untuk pelajar 7-8 tahun • Mengandungi 30 pelajaran bertujuan menyediakan cabaran intelektual semasa pelajar terlibat menyelesaikan tugasan dan pada masa yang sama pemikiran yang terlibat secara implisit dan eksplisit digunakan untuk meningkatkan keupayaan kognitif pelajar

32. Program pemecutankognitif: CATE • Pendekatan CATE agak berbeza sedikit berbanding CASE , CAME dan Seni persembahan • Direkabentuk untuk diajar sebulan sekali dalam jangka masa yang panjang (2-3 tahun) untuk kumpulan umur 11-14 tahun • Penekanan kepada kemahiran memproses untuk menyelesaikan masalah • Kemahiran dan strategi kognitif yang digunakan agak menyerupai FIE dan STS

33. Program pemecutankognitif: CATE • Aktiviti berbentuk kognitif menggunakan lembaran kerja • Menggunakan kaedah penyoalan Socratic : what, why, how dalam tugasan individu dan perbincangan kumpulan kecil dan kumpulan besar • Mengandungi 36 aktiviti di mana setiap satu mengandungi dua tugasan. Tugasan 1 untuk objektif kognitif dan tugasan 2 untuk menghubungkan (bridge) aktiviti utama dengan pengalaman

34. Thinking Through…. series • Pada tahun 1998, David Leat memperkenalkan “Thinking Through Geography” • Selepas itu muncul beberapa buku yang dibina menggunakan pendekatan yang sama menghasilkan TT series termasuklah: • Thinking through History • Thinking through Religious Education • Thinking through Primary Teaching • Thinking through English

35. Thinking Through…. series • Tujuan TT ialah menghasilkan pelajar yang • Terlibat secara aktif dan bermotivasi • Menjadi “independent learner” • Bersemangat belajar • Bersedia belajar daripada orang lain • Bertanya soalan • Ingin dicabar dan mencabar • Sentiasa ingin terus belajar

36. Thinking Through…. series • Pendekatan pedagogi yang digunakan adalah fleksibel • Guru boleh: • Menggunakan dan mengaplikasikan bahan pengajaran • Membuat adaptasi mengikut konteks dan perkembangan pelajar • Menyediakan ruang perbincangan refleksi metakognitif • Penyebatian penuh dalam mata pelajaran yang diajar

37. Thinking Through…. series • Modul/Bahan pengajaran meliputi • Pengenalan kepada rasional strategi yang digunakan • Penerangan tentang konteks – bila dan di mana sesuai digunakan • Persediaan yang diperlukan sebelum memulakan pengajaran • Penjelasan tentang bagaimana bahan digunakan • Panduan apa yang patut dilakukan oleh pelajar • Cadangan cara menguruskan aktiviti • Penjelasan tentang sesi refleksi metakognitif • Penjelasan tentang proses bridging • Refleksi tentang bagaimana aktiviti boleh diperbaiki di masa depan

38. Philosophy for children • Dikemukakan oleh Matthew Lipman • Menjelaskan bagaimana program direkabentuk untuk menggalakkan kanak-kanak menjadi “community of learners” • Melalui proses inkuiri komuniti dalam bilik darjah, perbincangan filosofikal dibimbing untuk menggalakkan pemikiran melalui aktiviti pentafsiran, mencadang dan meneroka idea, menanyakan soalan, menyokong atau membangkang bagi membina kesedaran etikal

39. Rumusan • Komponen utama dalam program umum kemahiran berfikir meliputi: • Spesifik kepada kemahiran kognitif yang hendak dikembangkan • Pengenalan yang eksplisit tentang berbagai kemahiran kognitif • Program intervensi yang berpanjangan • Pengenalan kepada kemahiran tertentu diikuti dengan peluang untuk mengamalkan kemahiran • Perkembangan berperingkat kepada tugasan yang lebih kompleks dan mencabar

40. Rumusan • Terdapatkeperluanperanan guru sebagaifasilitatormelalui: • Prosespenyoalan • Masaberfikir (thinking wait time) • Memberitanda saran bukanjawapan • Memodelkanpemikiran • Menyokongkerjakumpulansecarakolaboratif • Penekananterhadapproseskognitifatauisikandungansangatdipengaruhiolehkefahaman guru tentanghasilprosespemikiran

41. Rumusan Untuk menyokong kualiti pemikiran yang baik dalam pengajaran mata pelajaran, guru perlu: Memahami kemahiran kognitif atau penaakulan yang ingin dicapai Memahami kaitan antara kedua-dua proses kognitif dan hasilan pembelajaran dan memahami bahawa pelajar perlu sokongan untuk mengeksplisitkan kaitan tersebut Memberi penekanan kepada usaha pelajar menjelaskan dan menerangkan idea mereka Menjadi orang tengah (mediate) kepada proses berfikir pelajar dan menggalakkan kolaborasi antara mereka Mengamalkan skafolding kepada pemikiran – bukan terus memberi jawapan

42. Selamat mengajar berfikir