Үг хэл зөв байж мэдлэгт хүрнэ Zur Sprache kommen heisst zum Wissen kommen

1. Үг хэл зөв байж мэдлэгт хүрнэZurSprachekommenheisstzumWissenkommen С. Молор-Эрдэнэ S. Molor-Erdene

2. Хувийн мэдлэгийн намтар • 1982-1987\Дрездений Университет, Диплом-инженер\, 1993-1994 \Дрездений университет, докторанд\ ,1994-1996 \Мюнхений университет, докторанд\, 1996-1997 \ Дрездений Университет, Доктор Инженер\, 1998-2001 \Мюнхений Техникийн Университет, Физикийн институт\, 2003-2007 \Мюнхений Лудвигийн Университет , Докторанд, Доктор-философи • Сайэнсийн судалгааны ажлууд: Байгалийн энерги, Нарны энерги, Устөрөгчийн энерги, фуэл Цэлл, Цеолитийн хөргөлт, VW Stiftung, Siemens Projekt, • Бизнэсийн салбар: Zeo Tech GmbH, Tinox GmbH, SFC Smartfuelcell AG • Философийн судалгааны ажлууд: Үнэмшил, Мэдлэг, Сайэнсийн тэори, Салбарын Этикүүд, Хүний ухаан, Хүний үйлдэл, хүний шийдэл

3. Хэлний хязгаараар ертөнц хязгаарлагдана. • GrenzenmeinerSpracheistGrenzenmeiner Welt (Wittgenstein) • Виттгэнстэйн юу хэлэв: • Хэлний критик \хэлгүй гэвэл ертөнцийг илэрхийлж чадахгүй\ • Хэл ба бодол хоёрын холбоо • Хэлээр л бодно.

4. Хэл юу хийдэг вэ? • Хэлний утгын систэм буюу лингвистик систэм хүний ухаан \bewusstsein\ ба гадаад ертөнц \welt\ хоёрын контактыг хийдэг. • Тиймээс гадаад ертөнц хүний ухаанд хэдий хэр буух вэ гэхээр хэлний лингвистик систэм хэр чадвартайгаас хамаарна. Хэрвээ чадахгүй гэвэл хэл ялагдалаа хүлээхээс өөр замгүй.

5. Эх хэл ба гадаад хэл • Хумболдт \Humboldt\ хэлэхдээ: эх хэлэндээ хэт их баригдах обектийг ойлгох чадваргүй болгодог. • Тиймээс олон хэлнүүд мэдэхгүй ганцхан хэлэнд боогдмол хэлтэй гэвэл тэр хүний ертөнцийг харах харц боогдмол. • Чи өөрийнхөө хэлээр хэл би өөрийнхөө хэлээр хэлнэ. Тэгэхээр юу хэлсэн тухай миний сэтгэлээр хэрхэн сэтгэж буй чиний хэрхэн мэдэрсэн хоёр дэндүү зөрөөтэй явагдана.

6. Хэл гэж юу вэ? • Хүүхэд наснаас хэлийг сургасан • Тэр хэл реалитийг мэдрэмжлэх мэдрэмжийг \wahrnehmung\ структурлана. • Жишээ: цас эсвэл зэрэглээ үзээгүй хүн магадгүй энэ үг, ухагдахууныг сонссон тиймээс төсөөлөх боломжтой. Хэрвээ үгийг ч мэдэхгүй гэвэл тэр хүнийхээр цас эсвэл зэрэглээ оршдоггүй.\nichtexistenz\

7. Ухагдахуун гэж юу вэ? • Имануэл Кант \Kant\:Агуулагагүй бодол \Gedanken\ хоосон харин ухагдахуунгүй \ohnebegriff\ харц сохор. • Ухагдахуун гэдэг ялгаатай, хоорондоо хамаатай төсөөлөлүүдийн нэгдмэл. Хэрхэн ялгаж буйн элементүүд ба ялгалтын предикатууд. • Зөвхөн ухагдахуун өгөгдсөн гэвэл хоосон яагаад гэвэл зүйлийг хэлээгүй. Ухагдахуунгүйгээр харах сохор яагаад гэвэл тодорхой обэктгүй. • Ухагдахуун ба харц хоёр нийлж обектив танин мэдэхүйг гүйцээнэ.

8. Априор буюу Цэвэр Ухагдахуун • Эмпирийн \туршлага\ ухагдахуун • Априор \уридчилсан\ цэвэр ухагдахуун - зүйлийг хэрхэн бодсон форм • Зөвхөн ухагдахуунаар бас юмсын эксистэнцийн буюу оршихуйн тухай хэлэх боломжгүй. • Харсан харц ба ухагдахуун хоёр нийлж обектив “танин мэдэхүйг” бүтээнэ.

9. Танин мэдэхүй Юмс Мэдрэлүүд Мэдрэхүй Тусгал Би Ухагдахуунууд Ялгаварлах Идэй

10. Мэдлэг гэж юу вэ? • “Би гэжийг мэднэ”. Германаар: Ichweissdassetwasder Fall ist. • Би р гэдгийг мэднэ. Ichweissdass p. Эндээс р үнэн байх ёстой. P muss wahrsein. • Хэрвээ р үнэн биш гэвэл түүнийг мэдсэн гэхгүй. • Тиймээс р үнэн гэдэг нэгдүгээр болзол \Bedingung\ • Нэгдүгээр болзолын дараа хоёрдугаар болзол чухал

11. Мэдлэг гэж юу вэ? • Би р гэж мэднэ гэсэн хэллэг бас хоёрдугаар болзолыг уридчилдаг \voraussetzung\ба түүнд үнэмшихийн\glauben\ тулд сайн шалтаглал \guteGruende\ • Жишээлбэл: А гэж хүн Б гэж хүнд “маргааш чи лоттод хожно” гэсэн хэллэг. Б маргааш өдөр үнэхээр лоттод хожсон. Тэгвэл А мэдсэн үү? Үгүй тэр мэдээгүй. Гэхдээ үнэн үү үнэн. Тиймээс нэдүгээр болзол хангагдсан. Гэхдээ түүнд сайн шалтаглал хэрэгтэй. Гэтэл түүнд сайн шалтаглал үгүй тиймээс мэдээгүй. Яг л энэ мэдлэгийн тухай ээдрээтэй асуудлыг 2500 жилийн өмнө Плато Таэтайтос диалогтоо бичсэнийг түүний номноос өнөөдөр унших боломжтой.

12. Информац ба Мэдлэг • Информацууд шууд мэдлэг биш яагаад гэвэл түүнд шалтаглал дутна. • Гэтэлмэдлэг гаргалгаатай, шалтагтай, шүүмжлэлийг давах чадвартай. • Мэдлэг информацуудын нийлбэрээс илүү. • Гэхдээ бидэнд ямар ч төрлийн мэдлэг хэрэгтэй биш. Ялгаж салгах хэрэгтэй. • Өдөр дутмын амидралд бас өөрийн мэргэжилд гэсэн гол хоёр мэдлэг чухал

13. Мэдлэг ба социализмын дараагийн Монгол • Нийгэм бутарсан \ZerfallderGesellschaft\ • Социализмын бүх үйлдвэрүүд нурсан • Өөрсдөө үйлдвэрлэдэг бүхий л бүтээгдэхүүнүүдийг гадаадаас авсан • Үйлдвэржилтийг дагаж орж ирсэн мэдлэгүүд бүрэн зогссон • Мэдлэгээр биш мөнгөөр бүгдийг эзэмших гэсэн төөрөгдсөн

14. Мэдлэг ба өнөөдөрийн Монгол • “Социализм” эцэслэсэн. • Шинэ идеолог? Шинэ теори? • Хэний идеолог? Хэний теори? • “Шинэ” юу вэ? • Шинийг юу гэж “нэрлэх” вэ? • Феодализм биш, социализм биш тэгвэл капитализм. • Барууны ертөнцийн хүний хувийн жаргал \individuellerGlueckimWesten\ • Яагаад эрх чөлөөгөө эдлэхгүй Чингис хаан хүсээд эхлэв? • Яагаад социализмын үеийн дуугаа дуулаад эхлэв, баатар цолнуудаараа шагнаад, цол хэргэмээр дүүрчих вэ? • Социализмаас ямар сургамж авсан өнөөдөр түүнийг яагаад ч давтаж болохгүй юу бий вэ?

15. Мэдлэг ба маргаашийн Монгол • Монгол ардчилагдаагүй ба ардчилал руу очих шилжилт рүү яваа \гадаадын шинжээчидийн дүгнэлт\ • Монгол коммунист биш болсон гэхдээ жинхэнэ ардчилал ч бас биш \хэзээ ардчилсан орон болох вэ?\ • Судлаачидын болгоомжилол: • шилжилтийн үедээ буруу зам руу гулгах магад • Эзэрхий төр лүү орох магад\дассан аа хийх, хөнгөн замаар явах, биеийн амарыг хичээх\ • Хэрвээ амидрал хуучинаасаа сайжраагүй гэвэл: Regression \уналт\ • Социализм ч гэсэн капитализмаас коммунизмд очих шилжилтийн үе \бид эхэлсэн ажлаа дуусгаагүй\ • Тиймээс Монгол орон нэг шилжилтээс нөгөө шилжилт рүү явдаг уу? • Нэгийг дуусгаагүйгээр дараагийнх руу ордог улс уу?

16. Өчигдөрийн хуучин найзууд • Зүүн Герман, Чех, Унгар, Полиш, Болгар, Словак оронууд социализмын үед Монголд үйлдвэр бариж залуучуудыг сургасан • Зүүн Европын зорилго Баруун Европыг гүйцэх • 90-ээд оны улс төрийн өөрчлөлтийг “Хожимдсон хувисгал” • Социализм хөгжилийг ухараасан • Социализмын түнш оронууд бүгд Европын холбоонд нэгдэж дээд “Лига”-д шилжисэн

17. Социализмын Монгол ба Герман хэлний жишээнүүд: • H.P. Vietze: • Bewusstsein – ухамсар \Vernunft\ • Vernunft – ухаан \Bewusstsein\ • Unbewusste – далд ухамсар \VersteckterVernunft\ • Sein – ахуй \Umgebung\ Es behindert den Anderenzuverstehen.

18. Социализмын Мэргэжлийн хэлний жишээнүүд • Wissenschaftler – Эрдэмтэн\Tugendhaften\ • Эрдэмтэн биш мэдлэгтэн шүү дээ. • Universitaet - Их сургууль\VielSchule\ • Wissenschaft - Шинжлэх ухаан\UntersuchendesBewusstsein\ • Politik - Улс төр\Volk und Staat\ • Energie – эрчим хүч \Staerke und Kraft\ • Innovation – төгөлдөр \vollkommen\ Монголд мэргэжлийн хүмүүс ухагдахууныг шийдэхгүй монгол хэлний хүмүүс шийддэг

19. Ардчилалын Политик, хуули ба моралын ухагдахууны алдаанууд • Justice – зүй \шударга ёс биш\ • Right – зөв \эрх биш\ • Konstitution – үндсэн хууль биш зарчим • Basic law – үндсэн хууль • Freedom - амгалан • Liberty - чөлөөт • Democracy – ухамсартай иргэд төрийг удирдах \хар масс биш шүү\ • Oligarchy – аристократууд хэт явцуурах • Ethics – сайны сургаал \ёс зүй, ёс суртахуун\

20. Дутуу боловсрол • Мэргэжлийн олон улсын ухагдахуунуудыг уулаглан орлуулах • Хагас дутуу баклавр, магистер диплом авах • Гадаадаас хагас боловсролтой ирэх Монголын боловсролд нэмэр болох биш харин нураалт болно. • Хөнгөн үнэмших • Эргэлзээг эсэргүүцэх • Маргах, мэтгэлцэх, зөрөлдөхөөс зугатаах

21. Боловсролгүйтэл • Зурагтаар огт боловсролгүй мэдлэгийн туршлагагүй сурвалжлагчид асуулт тавиж түүнд социализмын үлдэгдэл өвгөчүүд мэдэмхийрэх Жишээ: Супер нэгдэлийн онол • Их, дээд сургуулийн лэкц уншигчид оюутнуудаар интернетээс текст орчуулуулж түүнийгээ дараагийн оюутнуудад заах. • Оюутнууд багшаасаа асуух эсвэл зөрөлдөх хориотой.

22. Мэдлэггүйтэл • Сайэнсийн биш мэдлэгүүд:- санаагаа хэлэх, домог ярих, цуурхал тараах, нууц задлах, үг хэлэх, өгүүлэл бичих, зурагт харах, радио сонсох • Сайэнсийн мэдлэг өндөр үнэтэй:- Суури сайэнс \теори\- Хэрэглээний сайэнс \практик\- Бүтээгдэхүүнтэй сайэнс \техник\- Орлогтой сайэнс \индустри\

23. Баталгаатай мэдлэг • Мэдлэгийн Форм \сингулар1 ба ерөнхий 2\ • Мэдлэгийн Утга \хоосон 3 ба информатив 4\ • Мэдлэгийн Тайлбар \имплицит 5 ба эксплицит 6\ • Мэдлэгийн Хүчинтэй \аподикт 7 ба гипотез 8\ Жишээ: - Визион \1,3,5,7\, - Реклам \1,3,6,7\, - хоосон Амлалт \1,3,6,8\, - дуугүй зөвшөөрөх \1,4,5,8\, - хоосон амидралын томёо \2,3,6,7\, - хоосон үг \2, 3,6,8\, - Амидралын туршлага \2,4,5,8\, - Ниюс \2,4,6,7\, - Сайэнс \2,4,6,8\

24. Мэдлэг ба Теори • Шууд практик хэрэгцээтэй биш • Хөгжихийн тулд практикийг эхлээд хүчингүй болгоно • Практикаас хол формоор илэрхийлэгдэнэ • Өөртөө төвлөрсөн • Дотоод логикт төвлөрсөн • Энэ дотоод ертөнцөд ондоо критер бас ондоо хэмжээс хүчинтэй • Ондоо мөн өдөр дутамын ярианы биш хэлээр яригдана • Гадаад ертөнцөд нэг их утгатай биш асуултуудаар ажиллана • Тэоригоор ажилладаг хүмүүс бүх насаараа товчлол, бодол, аргумэнт хийнэ • Сэдэвийг идеалчилахаас өөр боломжгүй • Цуглуулсан их хэмжээний эмпирийн датануудыг тэоригоор л цэгцэлэх боломжтой • “реалитиг” тэоригоор л боловсруулна.

25. Соён гэгээрэл • Мэдлэг гэдэг тийм ч амархан эзэмших зүйл биш харин хүн өөрөө бодож суралцах • Өөрийнхөөрөө бод гэдэг зөвхөн өөрийнхөөрөө явж түүнийгээ бусдад тулга гэсэн үг биш харин когнитивоор зохиох \kreativ\, активаар өөрийн үзсэндээ тулгуурлан мэдлэгээ конструкцлах, бусадтай ойртох, ганцаараа уншчихаад бушуухан бусдад мэдэмхийрэх биш • Имануэл Кант: “Чи өөрөө ойлгохыг \бодохыг\ зориглооч” “HabeMutdichdeineseigenenVerstandeszubedienen”