Download
1 / 60
610 likes | 834 Views
Plan wycieczki „Jasienica i okolice”. Praca wykonana na konkurs „W mojej małej ojczyźnie” z organizowany przez Wydawnictwo Szkolne PWN Szkoła Podstawowa im. Prof. Karoliny Lanckorońskiej w Jasienicy Klasa V Pod kierunkiem Joanny Światłoń – Wania Kwiecień/maj 2009 roku. Tu jesteśmy:.
E N D
Plan wycieczki„Jasienica i okolice” Praca wykonana na konkurs „W mojej małej ojczyźnie” zorganizowany przez Wydawnictwo Szkolne PWN Szkoła Podstawowa im. Prof. Karoliny Lanckorońskiej w Jasienicy Klasa V Pod kierunkiem Joanny Światłoń – Wania Kwiecień/maj 2009 roku
Zakładamy, że uczestnicy wycieczki poruszają się autokarem. W naszym planie wycieczki uwzględniliśmy najciekawsze, naszym zdaniem, atrakcje historyczne i przyrodnicze naszego regionu.
Plan wycieczki • 3. JASIENICA • 3. 1 Rządcówka • 3. 2 Figurka Pana Jezusa Frasobliwego • 3. 3 Przydrożna kaplica • 3. 4 Figurka Królowej Różańca Świętego • 3. 5 Diabelski Kamień • 3. 6 Obelisk różańcowy • 4. MYŚLENICE • 4. 1 Kościół NMP – obraz Matki Boskiej • 4. 2 Muzeum Regionalne • 4. 3 Rynek • 4. 4 Figura św. Floriana • 4. 5 Zamczysko • 4. 6 Zarabie • 1. HARBUTOWICE • 1. 1 Obelisk na przełęczy Sanguszki • 1. 2 Studnia dla podróżnych na przełęczy Sanguszki • 1. 3 Cisy Raciborskiego • 1. 4 Kościół – obraz Matki Boskiej • 1. 5 Plebania • 2. SUŁKOWICE • 2. 1 Kuźnie • 2. 2 Rynek • 2. 3 Pomnik ofiar pacyfikacji • 2. 4 Kościółek pod wezwaniem św. Zofii • 2. 5 Platany • 2. 6 Obelisk ku czci partyzantów
Trasa wycieczki – mapa trasa wycieczki
Wstęp Czyste powietrze, dużo lasów, bogactwo obiektów przyrodniczych i zabytków architektury oraz uroda naszej ziemi zachęca do odwiedzin. Są tu doskonałe warunki do spędzania wolnego czasu. Znaleźć u nas można liczne atrakcje turystyczne – nie tak może spektakularne jak w innych regionach, ale równie ciekawe, a przy tym – jak nigdzie indziej różnorodne. Nasz region jest obszarem bardzo zróżnicowanym pod względem przyrodniczym, stanowiąc swoistą „bramę gór”. W unikatowy sposób nałożyły się tu elementy kultury ludowej górali myślenickich, babiogórskich, zagórzan i krakowiaków. Bogate dzieje zostawiły po sobie liczne pomniki co sprawia, że w wielu miejscach możemy niemal dotknąć historii sprzed wieków.
A teraz prezentujemy kolejne punkty proponowanej przez nas wycieczki:
1. HARBUTOWICE Harbutowice leżą w dolinie potoku Harbutówka, w odległości 2 km od Sułkowic. Nad wsią góruje szczyt Babicy (727 m), na który dotrzeć można niebieskim szlakiem z pobliskiej przełęczy Sanguszki.
1. 1. Harbutowice - obelisk ku czci księcia Eustachego Sanguszki • Na przełęczy Sanguszki, 2 km na południe od Harbutowic, stoi obelisk ku czci księcia Eustachego Sanguszki (marszałka Galicyjskiego Sejmu Krajowego), który był inicjatorem budowy malowniczo poprowadzonej przez przełęcz drogi, wyraźnie skracającej trasę z Krakowa do Suchej i w rejon Babiej Góry. Na północ od drogi (na niebieskim szlaku do Lanckorony), na wzgórzu Groby (547 m), znajdują się okopy konfederatów barskich, którzy w 1771 r. stoczyli tutaj bitwę z wojskami rosyjskimi. Na miejscu potyczki, w której zginęło ponad 300 konfederatów, znajdują się liczne mogiły.
1. 2. Harbutowice - studnia dla podróżnych • Studnia dla podróżnych przy drodze na Przełęczy Sanguszki została zbudowana w 1912 r.
1. 3. Harbutowice - cisy Raciborskiego • Cisy są pomnikami przyrody. Rosną na północno - zachodnim stoku Babicy w Harbutowicach. Są to jedne z najstarszych drzew w Polsce (wpisane w rejestracji UNESCO), prawnie chronione od 1934 r., wpisane do Katalogu Zabytków Przyrody, a od 1954 r. - pomniki przyrody na mocy aktu prawnego wydanego przez Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Krakowie. • Nazwę zawdzięczają swojemu odkrywcy, profesorowi Marianowi Raciborskiemu (1863-1917), który należał do pionierów ochrony przyrody w Polsce. Większy, a zarazem starszy z nich to okaz żeński o obwodzie około 3 m i wysokości 15 m. Jego wiek szacuje się pomiędzy 1200 a 2000 lat.Drugi, niższy i zarazem młodszy, to okaz męski, którego wiek szacuje się na około 650-1000 lat.
1. 4. Harbutowice - kościół • W klasycystycznym kościele pod wezwaniem NMP i św. Michała (1828) znajdują się cenne zabytki z XIV w. - drewniana rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem oraz łaskami słynący obraz Matki Boskiej Harbutowskiej.
1. 5. Harbutowice - plebania • Plebania pochodzi z XIX wieku. Została nadbudowana w 1912 r.
2. SUŁKOWICE LEŻĄ SUŁKOWICE W KOTLINIE, OTWARTEJ SZERZEJ KU PÓŁNOCY. ŚRODKIEM JEJ PRZEZ DŁUGOŚĆ CAŁĄ WIOSKI PŁYNIE HARBUTÓWKA, DOPŁYW SKAWINKI I NA KARTACH STĄD SKAWINKĄ NAZYWANA, W SAMYM ZAŚ ŚRODKU WSI WLEWAJĄ SIĘ DO NIEJ DWA GÓRSKIE STRUMIENIE: UŁBIONKA, ZWANA PRZEZ LUD ŁUBIONKĄ, I GOŚCIBIA. KU ZACHODOWI AŻ PO ZAMEK LANCKOROŃSKI WZNIESIENIE SIĘ CIĄGLE WZMAGA, W STRONIE WSCHODNIEJ PODNOSZENIE SIĘ TERENU PRZERYWANE SPADZISTO SZEROKIM KORYTEM GOŚCIBI, ALE POZA TĄ RZEKĄ WZNIESIENIE WSPINA SIĘ GWAŁTOWNIE I TWORZY DŁUGI WAŁ GÓRSKI CIĄGNĄCY SIĘ AŻ KU MYŚLENICOM I OPADAJĄCYM BOKIEM DŁUGOŚCI POŁUDNIOWYM DOŚĆ BYSTRO WE WSIACH JASIENICY, BYSINIE, DOLNEJ I GÓRNEJ WSI (...) TYMI SŁOWAMI SPRZED 90 LATY OPISYWAŁ POŁOŻENIE I WARUNKI PRZYRODNICZE SUŁKOWIC PROF. JAN MAGIERA (1911).
2. 1. Sułkowice - kuźnie • Sułkowickie kuźnie pochodzą z przełomu XIX i XX wieku. • Pierwsze wzmianki o Sułkowicach pochodzą z 1136 i 1245 roku. Od 1410 r. aż do II połowy XVIII w miejscowość ta wraz z pobliskimi wsiami stanowiła uposażenie starostwa niegrodowego w Lanckoronie. Zajęciem ludności początkowo było rolnictwo, później bujnie zaczęło rozwijać się kowalstwo. Sprzyjały temu warunki naturalne - występowanie rudy darniowej , oraz duże zalesienie obszaru, dzięki któremu nie było problemu z materiałem potrzebnym w procesie wytopu. Z czasem wyroby sułkowickich kowali stały się znane i cenione w całym kraju. W drugiej połowie XIX w miejscowości działało ok. 1000 kowali.
2. 2. Sułkowice - rynek • Najstarsza część rynku daje wyobrażenie o wyglądzie Sułkowic w latach międzywojennych.
2. 3. Sułkowice - pomnik ofiar pacyfikacji • Na całe życie pozostała pamięć tamtego dnia i nocy – zapisał w kronice parafii Sułkowice ks. Jan Sidełko pod datą 24 lipca 1943 roku. Pamięć wydarzeń tamtego dnia i nocy wciąż pozostaje żywa i przerażająca dla mieszkańców miasta. Pomnik Ofiar Pacyfikacji – ustawiony w miejscu, gdzie gestapowcy rozstrzelali po strasznych torturach 20 osób z Sułkowic i 6 z Harbutowic, a ponad 60 wywieźli do obozu koncentracyjnego w Płaszowie – wciąż krzyczy mową kamieni.
2. 4. Sułkowice - kościółek pod wezwaniem św. Zofii • XVII-wieczny kościółek p.w. św. Zofii, w którym zachowały się drewniane drzwi z końca XVII w. z wyrytą w nich stopką Matki Boskiej.
2. 5. Sułkowice - platany • Prastare platany przy wejściu na cmentarz w Sułkowicach są poważnymi kandydatami na pomniki przyrody.
2. 6. Sułkowice - obelisk upamiętniający walki partyzanckie • Dolina Gościbii w czasie II wojny światowej była miejscem działań partyzanckich, które upamiętnia obelisk przy leśniczówce.
3. JASIENICA JASIENICA WCIŚNIĘTA JEST MIĘDZY ZALESIONE BESKIDZKIE PASMA: DALINA OD PN., Z KULMINUJĄCĄ TU PISANĄ ( 545 M.) ORAZ BABICY OD PD., GDZIE BEZPOŚREDNIO NAD JASIENICĄ DOMINUJE GRZBIET TRZEBUŃSKIEJ GÓRY (625 M.). POCZĄTEK JASIENICY SIĘGA 1335 R., W KTÓRYM WDOWA po WŁADYSŁAWIE ŁOKIETKU KRÓLOWA ZOFIA, POWIERZYŁA HENRYKOWI Z GROCHOwIC I PIOTROWI Z WOLI WYKARCZOWANIE LASU NAD RZEKĄ JASIENICA I ZAŁOŻENIE TAM "NA SUROWYM KORZENIU" WSI NA PRAWIE NIEMIECKIM. WIEŚ PRZYJĘŁA, WIĘC NAZWĘ OD RZEKI, KTÓRA JUŻ WCZEŚNIEJ MIAŁA SWE WŁASNE IMIĘ. JASIENICA OD POCZĄTKU BYŁA KRÓLEWSZCZYZNĄ, WCHODZIŁA W SKŁAD STAROSTWA LANCKOROŃSKIEGO I AŻ DO 1868 R. BYŁA ZWIĄZANA Z DZIEJAMI TEGO STAROSTWA, ALE OKRESOWO MNIEJSZA CZĘŚĆ WSI NALEŻAŁA DO PRYWATNYCH WŁAŚCICIELI. W 1868 R. NASTĄPIŁ PODZIAŁ DÓBR, W WYNIKU, KTÓREGO NIEKTÓRE WSIE, MIEDZY INNYMI JASIENICA, PRZYPADŁY CÓRCE MARII DE MONTLEART, AUGUŚCIE. POD KONIEC XIX W. DOBRA W JASIENICY PRZESZŁY W RĘCE KSIĄŻĄT LUBOMIRSKICH, DO KTÓRYCH NALEŻAŁY DO 1945 R. W LATACH 1920-1930 WIĘKSZA CZĘŚĆ MAJĄTKU W JASIENICY ZOSTAŁA ROZPARCELOWANA, A TYLKO 97 HA POSIADAŁ KSIĄŻĘ KAZIMIERZ LUBOMIRSKI.
3. 1. Jasienica - rządcówka • W Jasienicy nigdy nie było dworu, istniał tylko folwark, którego relikty zachowały się w zachodniej części wsi, w pobliżu przysiółka Kaniówka, gdzie główna droga od strony Myślenic przechodzi na prawy brzeg Jasieniczanki. Do dziś stoi tam dawny budynek rządcy majątku z drugiej połowy XIX., u dołu murowany, od góry drewniany, z gankiem od frontu oraz nowsza od niego stodoła.
3. 2. Jasienica - figurka Pana Jezusa Frasobliwego • Posąg został ufundowany przez rodzinę, która przeżyła epidemię cholery. Była to rodzina Michała Gatlika. Widniejący na figurce napis został zatarty przez czasi tylko częściowo można go odczytać. Została ona wzniesiona w 1821 roku. Znajduje się poniżej kapliczki na trasie Jasienica - Sułkowice. Do 1970 roku figurka stała przy dawnej drodze do Sułkowic. Podczas budowy mostu oraz poszerzania drogi, posąg znalazł się na jej środku. Władze zdecydowały, że zostanie ona zburzona i wyrzucona. Jednak ludność Jasienicy nie pozwoliła na zniszczenie tej cennej, zabytkowej figurki. Zgodę na przesunięcie w roku 1975 wydał naczelnik gminy, p. Piotr Stąsiek. Z tego powodu miał wiele nieprzyjemności ze strony ówczesnych komunistycznych władz.
3. 3. Jasienica - przydrożna kaplica • Pierwotnie kapliczka była okazalsza i wyższa. W miejscu gdzie dziś usytuowany jest krzyż, znajdowała się oszklona figura Pana Jezusa, która uległa zniszczeniu podczas wichury.
3. 4. Jasienica - figurka Królowej Różańca Świętego • W XIX wieku wielu mieszkańców Jasienicy zmarło z powodu epidemii cholery. W rodzinie Zięblów przeżyły tylko dwie osoby - Andrzej i Katarzyna. Z wdzięczności Panu Bogu za ocalenie, w 1864 roku ufundowali figurkę. Znajduje się ona w pobliżu dzisiejszej szkoły. Centralną częścią figury jest posąg przedstawiający Matkę Bożą z Dzieciątkiem. Po bokach znajdują się posągi św. Andrzeja i św. Katarzyny.
Jako kolejny punkt wycieczki proponujemy pieszą wyprawę na Diabelski Kamień. Do Diabelskiego Kamienia prowadzi szlak zaczynający się przy naszej szkole w Jasienicy. • Sam Kamień leży już na terenie wsi Rudnik. • Czas przejścia w jedną stronę – ok. 1 godziny.
3. 5. Jasienica/Rudnik - Diabelski Kamień • Diabelski Kamień wznosi się na jednej z licznych odnóg (około 460 m) Pasma Dalina, wśród lasu sosnowego, naprzeciw kościoła w Rudniku, na wysokości około 60 m ponad dnem Doliny Rudnika. Składa się z muru skalnego o długości około 30 m, wysokości około 6 m, szerokości do 2,5 m, przedzielonego trzema szczelinami na kilka części. W przedłużeniu tego muru ku wsch. wznosi się nieco wyższa, samotna skałka, o obwodzie około 10 m. Ma ona kształt przewieszonej baszty, podobnej do maczugi. Jest to właściwy Diabelski Kamień. Na sąsiadującej od zach. odnodze Dalina wznoszą się podobne skałki, lecz mniejszych rozmiarów. Obie grupy zbudowane są z gruboziarnistego piaskowca ciężkowickiego, wypreparowanego w wyniku procesów wietrzenia spośród mniej odpornych poziomów kompleksu fliszowego. • LEGENDALegenda ta została podana przez pewnego starca, który opowiadając ja swojemu wnukowi zaczął tak: • Dawno, dawno temu, kiedy w okolicy Góry Kalwaryjskiej panował pokój i zgoda między sąsiadami, kiedy wszyscy pomagali sobie nawzajem i byli dla siebie przyjaźni biorąc przykład z mnichów zamieszkujących Klasztor Kalwaryjski, pewien diabeł chcąc zburzyć ten panujący ład postanowił zniszczyć jego źródło, a więc Klasztor znajdujący się w Kalwarii. Jego bronią miał być ogromny głaz niesiony z odległej krainy. Jednak kiedy wieść ta dotarła do św. Piotra, broniącego św. Góry, postanowił on zawrzeć umowę z diabłem. Umowa brzmiała następująco: Diabeł zobowiązany był donieść ów głaz dnia trzeciego od dnia wyruszenia, jednak w chwili zapiania koguta, był on zmuszony pozostawić głaz w miejscu gdzie zdołał dotrzeć. Tak wiec diabeł wyruszył, ale głaz był tak ciężki, że lucyfer często odpoczywał. Kiedy zbliżał się dzień wyznaczony przez św. Piotra, diabeł wiedząc o tym przyspieszył kroku i w pewnej chwili opuszczony przez siły upuścił potężny kamień na jedno ze wzgórz Rudnika i również w tym momencie kogut zapiał, a diabeł zmuszony był pozostawić głaz w tym miejscu. Tak więc legenda o "Kamieniu Diabelskim" przedstawia walkę dobra ze złem gdzie zwycięża dobro, dzięki czemu "źródło" wszelkiej przyjaźni między ludźmi czyli Klasztor Kalwaryjski stoi potężny do dziś.
3. 6. Jasienica - obelisk różańcowy • Kaplica z 1876 roku, usytuowana przy głównej drodze, jest chlubą Jasienicy. Na uwagę zasługuje nie tylko figura, ale i jej kamienne ogrodzenie. Statuę Matki Boskiej Różańcowej fundowali Tomasz i Zofia Łojkowie. Prostokątne cokoły na rogach ogrodzenia ozdobiono postaciami świętych Piotra i Pawła. • Napis na kaplicy głosi: "Fundatorowie Tomasz Łojek i Zofia żona proszą przechodnich o westchnienie do Boga R. P. 1876".Według opowieści okolicznych mieszkańców Tomasz Łojek miał czworo dzieci, które mu zmarły. Dla uczczenia ich pamięci, wystawił każdemu z nich mały kamienny pomnik.
4. MYŚLENICE TAM, GDZIE ZACZYNAJĄ SIĘ PRAWDZIWE GÓRY, A W ICH SCENERII WIJE SIĘ RABA, LEŻĄ MYŚLENICE. ZALEDWIE 30 KM NA POŁUDNIE OD KRAKOWA ZNAJDUJE SIĘ MIASTO PRZY DAWNEJ TRASIE HANDLOWEJ NA WĘGRY.
4. 1. Myślenice - kościół NMP – obraz Matki Boskiej • Kościół należy do najważniejszych zabytków Myślenic. Świątynia została wybudowana w stylu gotyckim w 1465 roku. Posiada wczesnobarokową kaplicę z 1642- 1646 roku. Wewnątrz znajduje się XVI-wieczny obraz Matki Bożej, koronowany w 1969 r., rekoronowany po kradzieży koron w 1983 r. przez ks. kardynała Franciszka Macharskiego koronami poświęconymi przez Jana Pawła II . • Obraz Matki Boskiej Myślenickiej z Dzieciątkiem z końca XVI w. To jedno z najpiękniejszych przedstawień madonny w Polsce. Obraz powstał w Rzymie i uznawany jest za arcydzieło włoskie doby późnego renesansu. Początkowo należał do papieża Sykstusa V, by po serii darowizn trafić w ręce kasztelana krakowskiego Jerzego Zbaraskiego, który w 1596 r. przywiózł obraz do Polski. • W 1624 r. Myślenicka Madonna cudem uniknęła spalenia. Podczas panującej wówczas zarazy obraz miał podzielić los innych przedmiotów należących do kasztelana i trafić na stos. Od zagłady uratował go jeden z urzędników Marcin Grabysza, który ukrył obraz w swoim domu. • W 1633 r. obraz po raz pierwszy zasłynął cudami i został przeniesiony do kościoła. Jego piękno i artyzm spowodował, że przez wieki doczekał się licznych kopii. Zdobią one m.in. kościoły: św. Mikołaja w Krakowie, farny w Żywcu, a przede wszystkim kościół w Kalwarii Zebrzydowskiej. Zresztą kopia obrazu Matki Boskiej Myślenickiej znajdująca się w tym ostatnim kościele szybko przerosła swój pierwowzór pod względem znaczenia i doznawanego kultu.
4. 2. Myślenice - Muzeum Regionalne • Muzeum mieści się w zabytkowym siedemnastowiecznym dawnym zajeździe zwanym "Dom Grecki". Otwarte zostało w 1953 roku. Jest wielodziałowe. Gromadzi eksponaty związane z Myślenicami i regionem myślenickim. Posiada bogaty zbiór fotografii i rękopisów dotyczących Ziemi Myślenickiej.
4. 3. Myślenice - rynek • Rynek zachował się z dobrze widocznym średniowiecznym układem urbanistycznym, w tym kilka kamienic mieszczańskich z przełomuXVIII / XIX w. Wśród nich ratusz miejski - budynki objęte ścisłą ochroną konserwatorską, uznane za najciekawsze na terenie Myślenic dzieło znanego architekta - Jana Sas-Zubrzyckiego. Budynek nr 8 powstał na miejscu dwóch domów drewnianych, a nr 9 na niezabudowanym placu w 1898 roku. Budynki są murowane z cegły, nie tynkowane z detalami ceglanymi i kamiennymi. W budynku nr 9 częściowo zachowały się detale wnętrz. Natomiast w budynku 8 w toku adaptacji na Urząd Stanu Cywilnego -zostały one zniszczone. Fasady artykułowane gzymsami, zwieńczone różnorodnie ukształtowanymi szczytami. W szczycie budynku 8 czteropolowa tarcza herbowa - herb skuty, a w szczycie budynku 9 zegar i tarcza z herbem Myślenic.
