HEÄ THOÁNG CANH TAÙC CAÙC KHAÙI NIEÄM PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU

1. HEÄ THOÁNG CANH TAÙCCAÙC KHAÙI NIEÄM PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU Giaûng vieân: NGUYEÃN MINH ÑÖÙC

2. KHUYNH HÖÔÙNG NGHIEÂN CÖÙU THEO KIEÅU AÙP ÑAËT TÖØ TREÂN XUOÁNG • - Noâng daân caàn phaûi laøm theo söï chæ daãn cuûa caùc nhaø khoa hoïc döïa treân caùc keát quaû nghieân cöùu • - Moät soá thaønh töïu nhaát ñònh, ñaëc bieät trong cuoäc Caùch maïng Xanh: • * söï xuaát hieän cuûa caùc gioáng caây troàng vaø vaät nuoâi cho naêng suaát cao • * saûn löôïng noâng nghieäp gia taêng ñaùng keå ôû caùc nöôùc chaâu AÙ töø nhöõng naêm 1960.

3. KHUYNH HÖÔÙNG NGHIEÂN CÖÙU THEO KIEÅU AÙP ÑAËT TÖØ TREÂN XUOÁNG • - khoâng thích hôïp vôùi thöïc teá saûn xuaát cuûa noâng daân ôû caùc nöôùc ñang phaùt trieån • - 80% caùc chöông trình nghieân cöùu hay phaùt trieån noâng thoân bò thaát baïi • - Nguyeân nhaân thaát baïi: chæ nghieân cöùu vaø chuyeån giao kyõ thuaät cho noâng daân theo keá hoaïch töø treân xuoáng, khoâng quan taâm ñeán caùc hoaøn caûnh, nguoàn löïc cuûa noâng hoä

4. KHUYNH HÖÔÙNG NGHIEÂN CÖÙU ÑÔN NGAØNH • Chæ nghieân cöùu caùc giaûi phaùp kyõ thuaät ñôn leû theo töøng chuyeân ngaønh roõ reät • Khoâng quan taâm hay phoái hôïp vôùi caùc chuyeân ngaønh nghieân cöùu khaùc • Chöa toái ña hoùa vieäc söû duïng nguoàn löïc cuûa noâng hoä vaø chöa quan taâm ñeán moái töông taùc qua laïi trong heä thoáng canh taùc • Taïo ra nhöõng khoù khaên môùi vaø khoâng nhaân roäng caùc tieán boä kyõ thuaät ñöôïc.

5. KHUYNH HÖÔÙNG NGHIEÂN CÖÙU ÑÔN NGAØNH Caùc ví duï • caûi tieán gioáng caây troàng, vaät nuoâi, nhaäp gioáng môùi coù naêng suaát cao • xaây döïng heä thoáng thuûy lôïi chæ phuïc vuï troàng luùa • xaây döïng vuøng nuoâi toâm coâng nghieäp trong khu vöïc röøng ngaäp maën * Caùc nguy cô cuûa NOÂNG NGHIEÄP “HIEÄN ÑAÏI”

6. CAÙC QUAN ÑIEÅM MÔÙI TRONG NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC • quan ñieåm heä thoáng • quan ñieåm lieân ngaønh • quan ñieåm nghieân cöùu töø döôùi leân • caùch tieáp caän coù söï tham gia coäng ñoàng • phöông phaùp tieáp caän sinh keá beàn vöõng

7. QUAN ÑIEÅM HEÄ THOÁNG • Xem xeùt moïi söï vaät vaø hieän töôïng nhö moät theå thoáng nhaát, khoâng phaûi laø pheùp coäng ñôn thuaàn cuûa caùc thaønh phaàn rieâng leû. • Quan taâm ñeán caùc moái quan heä laãn nhau giöõa caùc thaønh phaàn beân trong heä thoáng • Chuù yù ñeán caáp baäc cuûa heä thoáng.

8. SÖÏ CAÀN THIEÁT CUÛA VIEÄC NGHIEÂN CÖÙU VAØ PHAÙT TRIEÅN HEÄ THOÁNG CANH TAÙC ÔÛ VIEÄT NAM • Vieät nam coù 9 vuøng sinh thaùi khaùc nhau • Moãi vuøng coù nhöõng ñaëc ñieåm khaùc nhau, coù caùc lôïi theá khaùc nhau vaø thích hôïp vôùi nhöõng heä thoáng canh taùc khaùc nhau • Toái öu hoùa vieäc söû duïng caùc nguoàn löïc saün coù nhaèm ñaït ñöôïc söï phaùt trieån beàn vöõng

9. KHAÙI NIEÄM VEÀ HEÄ THOÁNG • “Heä thoáng laø moät taäp hôïp cuûa nhöõng thaønh phaàn coù töông quan vôùi nhau trong moät ranh giôùi” (Von Bertalanffy, 1978; Conway, 1984) • - “Heä thoáng laø toå hôïp caùc thaønh phaàn coù töông quan vôùi nhau, giôùi haïn trong moät ranh giôùi roõ reät, hoaït ñoäng nhö moät toång theå cuøng chung muïc tieâu, coù theå taùc ñoäng qua laïi laãn nhau vaø taùc ñoäng vôùi moâi tröôøng ngoaøi” (Spedding, 1979)

10. CAÙC ÑAËC ÑIEÅM CUÛA HEÄ THOÁNG • Coù muïc tieâu chung • Coù ranh giôùi, phaïm vi roõ reät • Coù caùc yeáu toá ñaàu vaøo vaø ñaàu ra • Coù caùc thuoäc tính cuûa caùc thaønh phaàn • Coù tính caáp baäc • Thay ñoåi theo thôøi gian vaø khoâng gian *Caùc ví duï veà heä thoáng: 1,2,3,4,5,6,7.

11. Heä sinh thaùi noâng nghieäp Heä thoáng caây troàng Heä thoáng thuûy saûn Heä thoáng chaên nuoâi Caùc heä thoáng khaùc Ñaøn caù nuoâi Caù theå caù Moâ Teá baøo Gene • Thöù baäc cuûa heä thoáng sinh thaùi noâng nghieäp vaø thuûy saûn

12. COÄNG ÑOÀNG QUOÁC TEÁ QUOÁC GIA/ MIEÀN/TÆNH COÄNG ÑOÀNG ÑÒA PHÖÔNG (TÆNH/HUYEÄN/ XAÕ) Giaùo duïc Giaùo duïc HEÄ THOÁNG NOÂNG TRAÏI Thoâng tin Thoâng tin Thò tröôøng Lao ñoäng Nhaân löïc quoác teá Hoäi NoângDaân Ñaát/nöôùc Lao ñoäng Kyõ Thuaät Noâng hoä Lao ñoäng Kyõ Thuaät HTCT (V-A-C-…) K.Noâng NH/ Quyõ tín duïng Quyõ taøi trôï quoác teá Ngaân haøng Nguyeân lieäu Nguyeân lieäu Haøng tieâu duøng Nguyeân lieäu Nguyeân lieäu Chôï Thò tröôøng Chính saùch giaù cuûa quoác gia Thò tröôøng quoác teá Chính saùch thöông maïi toaøn caàu Moâi tröôøng kinh teá – xaõ hoäi cuûa caùc heä thoáng canh taùc

13. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG Caùc nguyeân taéc trong nghieân cöùu heä thoáng • keát hôïp phaân tích vaø toång hôïp: + chöùc naêng cuûa caùc thaønh phaàn beân trong + moái töông quan giöõa caùc thaønh phaàn + taùc ñoäng qua laïi vôùi moâi tröôøng beân ngoaøi • keát hôïp ña ngaønh, lieân ngaønh

14. Phöông phaùp nghieân cöùu heä thoáng • Böôùc 1: Xaùc ñònh vaán ñeà • Böôùc 2: Ñònh vò heä thoáng • Böôùc 3: Moâ taû heä thoáng -ranh giôùi, phaïm vi cuûa heä thoáng -caùc yeáu toá thaønh phaàn taïo neân heä thoáng -caùc quaù trình taùc ñoäng ñeán heä thoáng - hieän traïng ban ñaàu cuûa heä thoáng - caùch thöùc hoaït ñoäng cuûa heä thoáng

15. Phöông phaùp nghieân cöùu heä thoáng • Böôùc 4: Phaân tích vaán ñeà • Böôùc 5: Giaû ñònh moät giaûi phaùp • Böôùc 6: Thöû nghieäm giaûi phaùp • - Ñoaùn vaø ñi • - Thöïc nghieäm • - Moâ hình thöïc nghieäm (modeling)

16. Caùc tröôøng hôïp söû duïng phöông phaùp heä thoáng • phaân tích moät heä thoáng saün coù trong caùc khaùi nieäm sinh hoïc hay kinh teá xaõ hoäi • caûi tieán moät heä thoáng saün coù • tìm kieám caùc cô hoäi ñeå phaùt trieån moät heä thoáng môùi (vd: heä thoáng nuoâi thuûy saûn) ôû nhöõng nôi heä thoáng ñoù chöa toàn taïi • thieát keá vaø thöû nghieäm moät heä thoáng môùi tröôùc khi chuyeån giao cho ngöôøi daân ñeå toái thieåu hoùa caùc ruûi ro cho sinh keá cuûa hoï

17. 4 chæ tieâu ñeå ñaùnh giaù HTCT thaønh coâng • naêng suaát ñöôïc toái ña hoùa. • khaû naêng sinh lôïi cao • söï ruûi ro ít • chi phí ñaàu töthaáp

18. HEÄ THOÁNG CANH TAÙC • söï saép xeáp, phoái hôïp duy nhaát vaø oån ñònh nhaát caùc hoaït ñoäng cuûa noâng hoä • - trong ñieàu kieän moâi tröôøng vaät lyù, sinh hoïc, kinh teá xaõ hoäi • - phuø hôïp vôùi muïc tieâu, sôû thích vaø caùc nguoàn löïc saün coù. • söï phoái hôïp treân taùc ñoäng ñeán saûn phaåm laøm ra vaø phöông aùn saûn xuaát.

19. ÑAËC ÑIEÅM CUÛA HEÄ THOÁNG CANH TAÙC • Ranh giôùi: noâng traïi • Thaønh phaàn: -heä thoáng noâng traïi-noâng hoä - moät hoaëc caùc heä thoáng caây troàng – chaên nuoâi – thuûy saûn -caùc yeáu toá kinh teá xaõ hoäi • Thöù baäc: - vò trí döôùi Heä Thoáng Noâng Nghieäp Quoác Gia vaø Heä Thoáng Noâng Nghieäp Toaøn Vuøng - vò trí treân Heä Thoáng Noâng Traïi/ Noâng Hoä vaø Heä Thoáng Caây Troàng/ Vaät Nuoâi/ Thuûy Saûn

20. Heä thoáng noâng nghieäp HEÄ THOÁNG CANH TAÙC Heä thoáng caây troàng Heä thoáng thuûy saûn Heä thoáng chaên nuoâi Hôïp phaàn kyõ thuaät Ao Nöôùc Gioáng Thöùc aên Quaûn lyù Ví duï veà caùc caáp baäc cuûa heä thoáng canh taùc

21. ÑAËC ÑIEÅM CUÛA HEÄ THOÁNG CANH TAÙC • Thuoäc tính cuûa heä thoáng canh taùc • Naêng suaát • Tính oån ñònh • Tính beàn vöõng • Tính coâng baèng • Khaû naêng sinh lôïi

22. CAO THAÁP NAÊNG SUAÁT TÍNH OÅN ÑÒNH Naêng suaát Naêng suaát Naêng suaát Naêng suaát Naêng suaát Naêng suaát Naêng suaát Naêng suaát Ruûi ro Ruûi ro TÍNH BEÀN VÖÕNG Stress Stress Tæ leä daân Tæ leä daân Thôøi gian Thôøi gian Thôøi gian Thôøi gian Thôøi gian Thôøi gian Thôøi gian Thôøi gian SÖÏ COÂNG BAÈNG Thu nhaäp Thu nhaäp Thu nhaäp Thu nhaäp KHAÛ NAÊNG SINH LÔÏI Ñôn vò taøi nguyeân Ñôn vò taøi nguyeân

23. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC MUÏC TIEÂU NGHIEÂN CÖÙU HTCT • boá trí canh taùc hôïp lyù ñeå söû duïng toái öu caùc taøi nguyeân töøng vuøng sinh thaùi vaø cuûa noâng hoä • tìm ra caùc bieän phaùp kyõ thuaät thích hôïp vôùi ñieàu kieän töï nhieân, phuø hôïp vôùi caùc ñieàu kieän kinh teá xaõ hoäi, taäp quaùn cuûa noâng daân • naâng cao hieäu quaû kinh teá xaõ hoäi vaø ñaûm baûo moät söï phaùt trieån beàn vöõng cuûa caùc heä thoáng canh taùc

24. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC ÑAËC TRÖNG CUÛA NGHIEÂN CÖÙU HTCT • ñoái töôïng nghieân cöùu laø caùc noâng traïi nhoû • noâng daân tham gia chaët cheõ vaøo quaù trình nghieân cöùu • nghieân cöùu mang tính lieân ngaønh, keát hôïp - giöõa khoa hoïc töï nhieân vaø khoa hoïc xaõ hoäi - giöõa caùn boä ñòa phöông – noâng daân – nhaø nghieân cöùu – ngöôøi hoaïch ñònh chính saùch

25. NGHIEÂN CÖÙU KHUYEÁN NOÂNG Vuøng nghieân cöùu HTCT NOÂNG DAÂN Söï phoái hôïp giöõa nghieân cöùu – khuyeán noâng – noâng daân PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC ÑAËC TRÖNG CUÛA NGHIEÂN CÖÙU HTCT

26. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC TIEÁN TRÌNH NGHIEÂN CÖÙU VAØ PHAÙT TRIEÅN HTCT • Choïn ñieåm nghieân cöùu • Yeâu caàu cuûa moät ñieåm ñöôïc choïn: - ñaïi dieän cho vuøng sinh thaùi - nhaän ñöôïc söï tham gia cuûa coäng ñoàng - neân gaàn heä thoáng giao thoâng hay TT Nghieân Cöùu ñeå taïo thuaän lôïi cho vieäc tham quan, hoïc hoûi cho noâng daân ôû caùc vuøng khaùc.

27. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC TIEÁN TRÌNH NGHIEÂN CÖÙU VAØ PHAÙT TRIEÅN HTCT Moâ taû ñieåm nghieân cöùu • nhaèm hieåu bieát roõ hôn caùc heä thoáng canh taùc vaø caùc kyõ thuaät ñang ñöôïc noâng daân aùp duïng • nhaèm coù ñöôïc caùc thoâng tin ñaày ñuû veà caùc ñieàu kieän töï nhieân, kinh teá xaõ hoäi,… • nhaèm phaùt hieän caùc kyõ thuaät ñòa phöông (ITK), caùc moâ hình phuø hôïp cho hieäu quaû cao coù theå ñöôïc aùp duïng trong vuøng nghieân cöùu • nhaèm thu thaäp caùc thoâng tin caàn thieát cho vieäc thieát keá caùc keá hoaïch thöû nghieäm • nhaèm choïn ñöôïc noâng daân coäng taùc • nhaèm cung caáp caùc soá lieäu ban ñaàu, ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa caùc giaûi phaùp kyõ thuaät

28. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC TIEÁN TRÌNH NGHIEÂN CÖÙU VAØ PHAÙT TRIEÅN HTCT • Giai ñoaïn moâ taû sô khôûi • giai ñoaïn naøy ñöôïc tieán haønh trong suoát quaù trình nghieân cöùu ñeå ruùt kinh nghieäm vaø hieäu chænh giaûi phaùp kyõ thuaät • xaùc ñònh caùc khoù khaên, thuaän lôïi • ñaùnh giaù tính khaû thi cuûa giaûi phaùp kyõ thuaät ñöôïc ñeà xuaát • Giai ñoaïn moâ taû chi tieát • ñöôïc tieán haønh ôû hai thôøi ñieåm tröôùc vaø sau quaù trình nghieân cöùu • phuïc vuï cho ñaùnh giaù taùc ñoäng cuûa caùc giaûi phaùp kyõ thuaät ñöôïc ñeà xuaát

29. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC Thoâng tin caàn thieát ñeå moâ taû ñieåm nghieân cöùu * Caùc ñieàu kieän töï nhieân trong vuøng khaûo saùt • ñòa hình (ñoài nuùi, thung luõng, ñoàng baèng...) • soâng ngoøi, keânh raïch • ñieàu kieän khí haäu • caùc thaûm thöïc vaät töï nhieân • caùc gioáng loaøi thuù vaø thuûy saûn hoang daõ...

30. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC Thoâng tin caàn thieát ñeå moâ taû ñieåm nghieân cöùu * Tình hình kinh teá xaõ hoäi ôû ñòa phöông • Cô caáu daân soá vaø söï phaân boá daân cö, tæ leä nam nöõ, qui moâ cuûa moät noâng hoä, soá ngöôøi trong ñoä tuoåi lao ñoäng. • Daân toäc vaø toân giaùo, caùc phong tuïc taäp quaùn • Cheá ñoä sôû höõu ñaát canh taùc • Möùc soáng cuûa daân cö trong vuøng, caùc ngaønh ngheà hoaït ñoäng cuûa ngöôøi daân, ngheà nghieäp chính trong vuøng • Trình ñoä vaên hoùa, ngoân ngöõ söû duïng • Cô sôû haï taàng noâng thoân: ñöôøng giao thoâng, heä thoáng ñieän, nöôùc, thoâng tin • Soá löôïng tröôøng hoïc, caâu laïc boä, soá traïm y teá, beänh vieän • Caùc phöông tieän thoâng tin ñaïi chuùng, caùc hình thöùc giaûi trí, giao löu vaên hoùa

31. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC Thoâng tin caàn thieát ñeå moâ taû ñieåm nghieân cöùu * Tình hình saûn xuaát noâng nghieäp • Troàng troït: tình hình söû duïng ñaát; caùc loaïi caây troàng chính; muøa vuï, qui moâ saûn xuaát vaø söï phaân boá caùc gioáng loaøi caây troàng; caùc kyõ thuaät canh taùc; caùc phöông thöùc thu hoaïch vaø mua baùn, caùc khoù khaên hieän nay... • Chaên nuoâi: caùc loaïi gia suùc, gia caàm naøo ñöôïc nuoâi phoå bieán; hình thöùc nuoâi (gia ñình hay traïi lôùn); cheá ñoä chaêm soùc; nguoàn cung caáp thöùc aên vaø caùc dòch vuï thuù y; caùc khoù khaên hieän nay... • Thuûy saûn: tình hình söû duïng maët nöôùc; hình thöùc nuoâi thuûy saûn; caùc kyõ thuaät nuoâi (chuaån bò ao, gioáng loaøi thaû nuoâi, cheá ñoä chaêm soùc, loaïi thöùc aên, phoøng trò beänh...); caùc nguoàn cung caáp nöôùc, con gioáng, thöùc aên; caùc phöông thöùc thu hoaïch, baûo quaûn, cheá bieán vaø tieâu thuï saûn phaåm ; caùc khoù khaên hieän nay ...

32. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC Thoâng tin caàn thieát ñeå moâ taû ñieåm nghieân cöùu * Thò tröôøng • Soá löôïng caùc chôï trong vuøng, thôøi gian hoïp chôï, qui moâ cuûa chôï • Caùc phöông tieän vaän chuyeån noâng haûi saûn ñeán chô; • Caùc hình thöùc sô cheá • Thò tröôøng tieâu thuï caùc saûn phaåm trong vuøng hay khoâng • Caùc keânh tieâu thuï noâng haûi saûn ôû ñòa phöông

33. 1. Lieät keâ caùc khoù khaên 2. Xeáp loaïi caùc khoù khaên 3. Xaùc ñònh caùc nguyeân nhaân gaây ra khoù khaên 4. Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp khaû thi 5. Choïn giaûi phaùp theo caùc öu tieân Lieät keâ caùc trôû ngaïi Lieät keâ caùc nghieân cöùu daøi haïn Lieät keâ söï hoã trôï töø caùc toå chöùc PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC Tieán trình xaùc ñònh caùc khoù khaên trôû ngaïi

34. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC Caùc nhoùm trôû ngaïi thöôøng xaûy ra • Naêng suaát thaáp so vôùi tieàm naêng • Söû duïng caùc nguoàn löïc (taøi nguyeân , lao ñoäng, voán,…) trong noâng hoä chöa hieäu quaû • Naêng suaát khoâng oån ñònh vaø thieáu beàn vöõng • Hieäu quaû kinh teá thaáp • Chi phí saûn xuaát cao • Thò tröôøng tieâu thuï baáp beânh

35. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC Xeáp haïng caùc khoù khaên trôû ngaïi Caùc tieâu chí ñeå xeáp haïng öu tieân cho caùc khoù khaên trôû ngaïi laø: • taàn suaát xaûy ra cuûa caùc khoù khaên (xaûy ra coù thöôøng xuyeân khoâng? Coù phoå bieán trong ña soá ngöôøi daân trong vuøng khoâng?) • möùc ñoä aûnh höôûng cuûa khoù khaên trôû ngaïi ñoái vôùi toaøn boä heä thoáng canh taùc • khaû naêng giaûi quyeát caùc khoù khaên trôû ngaïi ñoù

36. Cho caù aên khoâng ñeàu Maät ñoä caù cao Traïi gioáng xa CAÙ CHAÄM LÔÙN Gioáng caù thoaùi hoùa Nöôùc bò oâ nhieãm Chaát löôïng caù gioáng keùm Thöùc aên thieáu Moät khoù khaên do nhieàu nguyeân nhaân

37. ÑAÁT BÒ XOÙI MOØN Bieän phaùp canh taùc khoâng phuø hôïp Maát ñaát canh taùc Naêng suaát caây troàng giaûm Ñoä phì cuûa ñaát giaûm Dieän tích troàng troït giaûm Saûn löôïng chaên nuoâi keùm Naêng suaát caù nuoâi keùm Röøng bò taøn phaù Ñôøi soáng khoù khaên Teä naïn xaõ hoäi Taøi nguyeân röøng caïn kieät Taøi nguyeân nöôùc suy giaûm Nguoàn lôïi thuûy saûn giaûm Nguoàn nhaân löïc suy giaûm Moät nguyeân nhaân gaây ra nhieàu khoù khaên

38. Thieáu voán Trình ñoä keùm Thieáu thoâng tin Ñoà phì ñaát keùm Pheøn Ngaäp uùng muøa möa Khoâ haïn muøa khoâ Ñaàu tö thaáp Chaêm soùc keùm Moâi tröôøng khoâng thuaän Gioáng cuõ Thieáu ngaønh ngheà Giaù noâng saûn thaáp Naêng suaát caây troàng thaáp Chaên nuoâi khoâng phaùt trieån Cheá ñoä cho aên keùm Thuù y thieáu Thu nhaäp thaáp Ñoâng con Keá hoaïch GÑ keùm NGHEØO Khoù khaên cuûa saûn xuaát NN taïi Tam bình, Vónh Long

39. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC Ñeà xuaát caùc giaûi phaùp khaû thi • Sau khi xaùc ñònh caùc khoù khaên trôû ngaïi • Coù söï tham gia cuûa nhoùm nghieân cöùu, caùn boä ñòa phöông, noâng daân. • Coù theå töø caùc taøi lieäu coù saün, töø caùc nghieân cöùu tröôùc ñoù; coù theå töø kinh nghieäm, kieán thöùc ñòa phöông • Coù theå laø nhöõng giaûi phaùp cuï theå; coù theå laø nhöõng ñeà xuaát veà chính saùch

40. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC Choïn löïa öu tieân caùc giaûi phaùp -         thích hôïp vôùi ñieàu kieän sinh thaùi noâng nghieäp -phuø hôïp vôùi trình ñoä canh taùc cuûa noâng daân -coù hieäu quaû kinh teá cao -taän duïng ñöôïc caùc nguoàn löïc cuûa noâng hoä -ñöôïc chaáp nhaän cuûa xaõ hoäi (bao goàm caû caùc yeáu toá taäp quaùn, vaên hoùa) -giaûm thieåu söï ruûi ro cho noâng daân -toân troïng quyeàn lôïi vaø muïc tieâu cuûa noâng daân -phuø hôïp vôùi ñieàu kieän ngaân saùch, toå chöùc khuyeán noâng, maïng löôùi cung öùng dòch vuï taïi ñòa phöông -deã daønh nhaân roäng vaø quaûng baù cho toaøn khu vöïc

41. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC ÑIEÀU TRA CHI TIEÁT • Söû duïng caùc baûng caâu hoûi ñöôïc soaïn saün vaø döïa treân caùc muïc tieâu cuûa nghieân cöùu • Ñöôïc tieán haønh döôùi hình thöùc phoûng vaán töøng noâng hoä keát hôïp vôùi vieäc quan saùt thöïc teá. • Soá löôïng maãu ñieàu tra phaûi ñuû lôùn, theå hieän ñöôïc tính coäng ñoàng (caáp xaõ, huyeän, tænh, khu vöïc,…) • Ñöôïc trôï giuùp bôûi caùc phöông phaùp thoáng keâ   • Toán nhieàu thôøi gian, kinh phí, nhaân löïc •   Ñieàu tra chi tieát ñöôïc tieán haønh khi caàn caùc thoâng tin chi tieát, coù ñoä chính xaùc cao nhaèm so saùnh keát quaû tröôùc vaø sau

42. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC Tieán trình thöïc hieän cuoäc ñieàu tra chi tieát • Xaây döïng phieáu ñieàu tra, baûng caâu hoûi • Choïn vaø taäp huaán ñieàu tra vieân • Toå chöùc ñieàu tra thöû vaø hieäu chænh baûng caâu hoûi • Choïn noâng hoä ñeå phoûng vaán • Döï truø kinh phí cho cuoäc ñieàu tra • Xöû lyù nhöõng tröôøng hôïp nhieãu thoâng tin • Xöû lyù, phaân tích vaø trình baøy keát quaû.

43. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC PHÖÔNG PHAÙP ÑAÙNH GIAÙ NHANH NOÂNG THOÂN RRA Caùc nguyeân taéc chính cuûa phöông phaùp RRA - Ñònh höôùng ña ngaønh vaø lieân ngaønh (multidiscipline, interdiscipline) vaø laøm vieäc theo nhoùm (team working) - Mang tính chaát khaùm phaù - Laäp ñi laäp laïi - Nhanh nhöng khoâng voäi vaõ - HoÏc taäp caùc tieán boä - Kieåm tra cheùo (cross-checking, triangulation) - Söû duïng caùc kieán thöùc ñòa phöông (indigeneous knowledge) - Hieäu chænh ñuùng ñaén, coù yù thöùc

44. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC Choïn löïa öu tieân caùc giaûi phaùp Caùc kyõ thuaät (coâng cuï) thöôøng ñöôïc söû duïng trong RRA goàm: - Quan saùt thöïc teá - Phoûng vaán nhöõng ngöôøi coù vai troø quan troïng nhö laõnh ñaïo ñòa phöông, ngöôøi phuï traùch chuyeân ngaønh, caùc giaø laøng,... - Kieåm tra cheùo (triangulation, sondeo) lieân ngaønh vaø ña lónh vöïc vôùi caùc nguoàn thoâng tin khaùc nhau - Phoûng vaán khoâng chính thöùc (informal interview) - Phoûng vaán nhoùm (group interview)

45. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC Qui taéc phoûng vaán baùn kieán truùc - Neân töï giôùi thieäu veà nhoùm ñieàu tra,veà muïc ñích cuoäc ñieàu tra - Neân ñaët nhöõng caâu hoûi deã hieåu, deã laøm - Neân hoûi giaùn tieáp neáu gaëp nhöõng vaán ñeà nhaïy caûm, teá nhò - Neân tieát kieäm thôøi gian cuûa ngöôøi daân - Neân thu thaäp caùc caâu traû lôøi töø caùc nhoùm ñaïi dieän khaùc nhau - Neân kheùo leùo traùnh söï “ñoäc quyeàn thoâng tin” cuûa moät soá ngöôøi - Khoâng hoûi nhöng caâu hoûi daãn daét, daøi doøng - Khoâng ghi cheùp, thu aâm neáu khoâng ñöôïc pheùp - Khoâng höùa heïn baát cöù ñieàu gì - Khoâng hoûi moät luùc nhieàu caâu hoûi

46. Choïn thaønh vieân cuûa nhoùm khaûo saùt RRA Muïc ñích Xaùc ñònh caùc ñeà taøi phuï (ÑTP) Choïn phöông phaùp, ñieåm vaø ñoái töôïng phoûng vaán (kieåm tra cheùo) Caùc coâng vieäc veà haønh chaùnh vaø saép ñaët nhoùm phoûng vaán Phoûng vaán Hoïp nhoùm ñeà taøi phuï (ÑTP) Hoïp toaøn nhoùm Vieát baùo caùo chung Ñeà taøi Thoâng tin saün coù Tieàn traïm Caùc nguoàn tham khaûo Suy nghó Heä thoáng

47. PHÖÔNG PHAÙP TIEÁP CAÄN NOÂNG THOÂN COÙ SÖÏ THAM GIA COÄNG ÑOÀNG (PRA) Khaùi nieäm veà PRA • Nhaèm tìm hieåu vaø phaân tích thöïc traïng noâng thoân moät caùch linh hoaït hôn • Caùc kyõ thuaät tieáp caän cuûa PRA: - moâ taû thöïc teá - phoûng vaán - laøm vieäc theo nhoùm • Raát höõu ích trong vieäc giuùp chuùng ta hieåu ñöôïc: - söï nhaän thöùc cuûa noâng daân veà giaù trò cuûa caùc nguoàn lôïi - caùc quaù trình ñoåi môùi noâng nghieäp, noâng thoân, - caùc moái quan heä vaø toå chöùc trong xaõ hoäi

48. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC Khaùi nieäm veà PRA • Taäp hôïp caùc chuyeân gia, caùc caùn boä hoaït ñoäng trong caùc lónh vöïc khaùc nhau nhö noâng nghieäp, chaên nuoâi, thuûy saûn, y teá, phaùt trieån noâng thoân, xoùa ñoùi giaûm ngheøo,… • Cuõng nhö caùc hình thöùc, döï aùn, keá hoaïch phaùt trieån khaùc nhau lieân quan ñeán sinh keá cuûa ngöôøi daân. • Taïo cô hoäi cho ngöôøi daân ñòa phöông cuøng tham gia vaøo vieäc hoaïch ñònh vaø thöïc hieän caùc hoaït ñoäng phaùt trieån nhaèm naâng cao ñôøi soáng cho chính hoï. • Söï tham gia cuûa nhöõng ngöôøi beân ngoaøi vaø beân trong coäng ñoàng trong vieäc trao ñoåi thoâng tin vaø ñaùnh giaù tình hình thöïc teá cuûa ñòa phöông.

49. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC Khaùi nieäm veà PRA • giuùp cho nhöõng ngöôøi beân ngoaøi ñaùnh giaù ñuùng thöïc traïng cuûa ñòa phöông • khuyeán khích ngöôøi daân taïi ñòa phöông söû duïng caùc coâng cuï cuûa PRA ñeå hoï töï ñaùnh giaù sinh keá cuûa chính hoï, hieåu roõ hôn moâi tröôøng töï nhieân vaø xaõ hoäi lieân quan ñeán chính hoï, töø ñoù coù theå töï ñöa ra caùc bieän phaùp ñeå töï giuùp ñôõ hoï naâng cao ñôøi soáng cuûa chính mình

50. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU HEÄ THOÁNG CANH TAÙC Nhöõng thuaän lôïi cuûa phöông phaùp PRA • Xaùc ñònh nhöõng öu tieân chính cho caùc nhoùm ngöôøi khaùc nhau trong coäng ñoàng • Naâng cao traùch nhieäm quaûn lyù cuûa ngöôøi daân • Khuyeán khích vaø huy ñoäng caùc caùn boä phaùt trieån laøm vieäc taïi ñòa phöông • Hình thaønh caùc moái quan heä toát hôn giöõa coäng ñoàng vaø caùc toå chöùc phaùt trieån • Huy ñoäng caùc nguoàn löïc cuûa coäng ñoàng • Gia taêng tính beàn vöõng cho caùc hoaït ñoäng phaùt trieån