กระบวนการเรียนการสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ (Inquiry process)

กระบวนการเรียนการสอนแบบสืบเสาะหาความรู้(Inquiry process) Created by Mr. Nopphadol Punyadee

Inquiry process • กระบวนการเรียนการสอนเน้นการสืบเสาะหาความรู้จะเป็นการพัฒนาให้ผู้เรียนได้รับความรู้ และทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ • ปลูกฝังให้นักเรียนให้ความคิดของตนเอง • สามารถเสาะหาความรู้ หรือวิเคราะห์ข้อมูลได้

ขั้นตอนของ Inquiry process • การจัดการให้นักเรียนเรียนแบบ Inquiry process อาจทำเป็นขั้นตอนดังนี้ (5e) • ขั้นสร้างความสนใจ (engagement) • ขั้นสำรวจและค้นหา (exploration) • ขั้นอธิบายและลงข้อสรุป (explanation) • ขั้นขยายความรู้ (elaboration) • ขั้นประเมิน (evaluation)

ขั้นสร้างความเข้าใจ (engagement) • เป็นการนำเข้าสู่บทเรียนหรือเรื่องที่สนใจ เป็นตัวกระตุ้นให้นักเรียนสร้างคำถาม กำหนดประเด็นที่จะศึกษา • ในบางกรณีที่ยังไม่มีประเด็นใดน่าสนใจ ครูอาจให้ศึกษาจากสื่อต่าง ๆ หรือเป็นผู้กระตุ้นด้วยการเสนอประเด็นขึ้นมาก่อน

ขั้นสำรวจและค้นหา (exploration) • วางแผนกำหนดแนวทางการสำรวจตรวจสอบ ตั้งสมมติฐาน กำหนดทางเลือกที่เป็นไปได้ ลงมือปฏิบัติเพื่อเก็บรวบรวมข้อมูล ข้อสนเทศ หรือปรากฏการณ์ต่าง ๆ • วิธีการตรวจสอบอาจทำได้หลายวิธี เช่น • ทำการทดลอง • ทำกิจกรรมภาคสนาม • การใช้คอมพิวเตอร์เพื่อช่วยสร้างสถานการณ์จำลอง (simulation) • เพื่อให้ได้มาซึ่งข้อมูลอย่างเพียงพอ

ขั้นอธิบายและลงข้อสรุป (explanation) • นำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์ แปลผล สรุปผล และนำเสนอผลที่ได้ในรูปต่าง ๆ เช่น • บรรยายสรุป • สร้างแบบจำลองทางคณิตศาสตร์ • วาดรูป สร้างตาราง เป็นต้น • การค้นพบในขั้นนี้อาจเป็นได้หลายทาง เช่น • สนับสนุนสมมติฐานที่ตั้งไว้ • โต้แย้งกับสมมติฐานที่ตั้งไว้ • ไม่เกี่ยวข้องกับประเด็นที่ตั้งไว้ • แต่ผลที่ได้จะอยู่ในรูปใดก็สามารถสร้างความรู้และช่วยให้เกิดการเรียนรู้ได้

ขั้นขยายความรู้ (elaboration) • เป็นการนำความรู้ที่สร้างขึ้นไปเชื่อมโยงกับความรู้เดิม • หรือแนวคิดที่ได้ค้นคว้าเพิ่มเติม • หรือนำแบบจำลอง • หรือข้อสรุปที่ได้ไปใช้อธิบายสถานการณ์อื่น ๆ • ถ้าใช้อธิบายเรื่องต่าง ๆ ได้มาก ก็แสดงว่าข้อจำกัดน้อย • แต่ก็จะช่วยให้เชื่อมโยงกับเรื่องต่าง ๆ และทำให้เกิดความรู้กว้างขวางขึ้น

ขั้นประเมิน (evaluation) • เป็นการประเมินความรู้ด้วยกระบวนการต่าง ๆ • ว่านักเรียนมีความรู้อะไรบ้าง อย่างไร และมากน้อยเพียงใด • จากขั้นนี้จะนำไปสู่การนำความรู้ไปประยุกต์ในเรื่องอื่น ๆ

Inquiry cycle • การนำความรู้ไปใช้อธิบาย หรือประยุกต์ใช้กับเหตุการณ์หรือเรื่องอื่น ๆ • จะทำให้เกิดประเด็น หรือคำถาม หรือปัญหาที่ต้องสำรวจตรวจสอบต่อไป • ทำให้เกิดเป็นกระบวนการที่ต่อเนื่องกันไปเรื่อย ๆ เรียกว่า Inquiry cycle

การวางแผนการเรียนการสอนการวางแผนการเรียนการสอน การสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ สร้างความสนใจ ประเมิน สำรวจ-ค้นหา อธิบาย-ลงข้อสรุป ขยายความรู้

The Inquiry Cycle which provides students with a goal structure for guiding their inquiry. http://aied.inf.ed.ac.uk/members99/archive/vol_10/white/figure1.gif

Inquiry process • การสืบเสาะหาความรู้ทางวิทยาศาสตร์ นอกจากจะใช้กระบวนการดังกล่าวแล้ว อาจใช้วิธีอื่น ๆ อีก ดังนี้ • การค้นหารูปแบบ (pattern seeking) • การจำแนกประเภทและการระบุชื่อ • การสำรวจและการค้นหา • การพัฒนาระบบ • การสร้างแบบจำลองเพื่อการสำรวจตรวจสอบ

การค้นหารูปแบบ (pattern seeking) • โดยเริ่มที่นักเรียนมีการสังเกต และบันทึกปรากฎการณ์ตามธรรมชาติ • หรือทำการสำรวจตรวจสอบโดยที่ไม่สามารถควบคุมตัวแปรได้ • แล้วคิดหารูปแบบจากข้อมูล เช่น • จากการสังเกตผลมะม่วงในสวนจากหลาย ๆ แหล่ง พบว่า ผลมะม่วงที่ได้รับแสงจะมีขนาดโตกว่าผลฝรั่งที่ไม่ได้รับแสง • นักเรียนก็จะสามารถสร้างรูปแบบ และสร้างความรู้ได้

การจำแนกประเภทและการระบุชื่อการจำแนกประเภทและการระบุชื่อ • เป็นการจัดจำแนกของวัตถุหรือเหตุการณ์เป็นกลุ่ม หรือการระบุชื่อวัตถุ หรือเหตุการณ์ที่เป็นสมาชิกของกลุ่ม เช่น • เราจะแบ่งสัตว์มีกระดูกสันหลังออกเป็นกลุ่มได้อย่างไร • สารต่าง ๆ จำแนกอยู่ในกลุ่มใด

การสำรวจและการค้นหา • เป็นการสังเกตวัตถุ หรือเหตุการณ์ในรายละเอียด • หรือทำการสังเกตต่อเนื่องเป็นเวลานาน • เช่น ไข่ไก่มีพัฒนาการอย่างไร

การพัฒนาระบบ • เป็นการออกแบบ ทดสอบ และปรับปรุงสิ่งประดิษฐ์หรือระบบ • ท่านสามารถออกแบบสวิตซ์ความดันสำหรับเตือนภัยได้อย่างไร • ท่านสามารถสร้างเทคนิค หรือหามวลแห้งของผลมะม่วงได้อย่างไร

การสร้างแบบจำลองเพื่อการสำรวจตรวจสอบการสร้างแบบจำลองเพื่อการสำรวจตรวจสอบ • เป็นการสร้างแบบจำลองเพื่ออธิบาย • เพื่อให้เห็นถึงการทำงาน • เช่น สร้างแบบจำลองระบบนิเวศ

References • ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, สถาบัน. กระทรวงศึกษาธิการ. คู่มือหนังสือกิจกรรมวิทยาศาสตร์ชีวภาพ ช่วงชั้นที่ 2 ระดับชั้นประถมศึกษาปีที่ 4-6. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์คุรุสภา ลาดพร้าว, 2545. • http://aied.inf.ed.ac.uk/members99/archive/vol_10/white/figure1.gif

Thank you Mr. Nopphadol Punyadee Major of Animal science Department of science St. Louis College Chachoengsao

Inquiry cycle สร้างความเข้าใจ (engagement) • วัฏจักรการสืบเสาะหาความรู้ • (Inquiry cycle) สำรวจและค้นหา (exploration) ประเมิน (evaluation) อธิบายและลงข้อสรุป (explanation) ขยายความรู้ (elaboration)

http://www.isrl.uiuc.edu/~chip/teach/courses/newlit/fa01/index.shtmlhttp://www.isrl.uiuc.edu/~chip/teach/courses/newlit/fa01/index.shtml

http://www.uvm.edu/~jmorris/preview/lessonone.html

http://www.cebe.us/index.php?id=10

กระบวนการเรียนการสอนแบบสืบเสาะหาความรู้ (Inquiry process)