ENERJİ KOMİSYONU 30 Kasım 2013

1. ENERJİ KOMİSYONU 30 Kasım 2013

2. KOMİSYON ÜYELERİ BAŞKAN • Cahit AŞKIN – Ova Elektrik ÜYELER • Adnan Naci FAYDASIÇOK – Has Çelik (Başkan Yard.) • Tekin URHAN – Kriyojenik • Birol BOZKURT – Evren Zincir (Raportör) • Bahattin ERTUĞ – UzerMakina • Hayrettin ÇAYCI – Sarkuysan • Oktay DUYMAZ – Körfez Yem • Hakkı YILDIZ – Yıldız Entegre Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

3. Enerji Komisyonu 1. Toplantısı Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

4. YAPILAN TOPLANTI SAYISI VE GÖRÜŞÜLEN KONULAR TOPLANTI SAYISI : 1 GÖRÜŞÜLEN KONULAR : Komisyonun Misyon ve Vizyonuna karar verildi Vizyon: Üst ölçekte de politika olarak benimsenen enerjide dışa bağımlılığın azaltılması Misyon: Bölgesel kalkınmada büyük rolü olan “Enerji Verimliliği”nin maksimizasyonunun sağlanmasında etkin rol alarak, bölgesel enerji politikalarının oluşturulmasına katkı sağlamak. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

5. GÖRÜŞÜLEN KONULAR Türkiye’nin enerji konusundaki mevcut durumu değerlendirildi. • Enerji ihtiyacı her yıl %8 oranında artış göstermektedir. • Devlet enerji politikaları üretmeye çalışmaktadır, ancak kurumlararası stratejik eylem planları olmaması sebebiyle tam bir başarı sağlanamamaktadır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

6. GÖRÜŞÜLEN KONULAR • Türkiye’nin enerji konusunda zayıf yönleri vardır (kömürlerin genç olması, doğalgazda dışa bağımlı olması, petrol yataklarının fazla zengin olmaması) • Yüksek teknolojiye sahip enerji tesisleri ile, dışa bağımlı olmadan, yerel kömür kaynaklarını kullanması gerekmektedir. • Yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili olarak Türkiye’de girişimlerde bulunulmaktadır. Ancak yeterli değildir. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

7. GÖRÜŞÜLEN KONULAR • Nükleer enerji konusunda da girişimlerde bulunulması gerekmektedir. • Türkiye’de enerji ile ilgili halkın bilinçlendirme toplantılarında ortaya çıkan provokasyonların doğru bilinçlendirme ile önlenmesi gerekmektedir. • Enerji üretimi sonucu açığa çıkan ürünler sanayideki başka alanlarda kullanılabilir. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

8. TÜRKİYE ENERJİ PİYASASIve SANAYİ KURULUŞLARI Hazırlayan: Tekin Urhan 30 Kasım 2013

9. Sunum Planı • 4. Daha ucuz ve verimli enerji için öneriler Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

10. Elektrik Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

11. Enerjiyi hangi sektörler ne kadar tüketiyor? Birincil enerji talebi 119,5 milyon TEP + %90 / 11 yıl 2023 218 milyon TEP Birincil enerji talebinin sektörel dağılımı incelendiğinde; % 27’si sanayi, % 26’sı konut ve hizmet sektörü, % 14’ü ulaştırma ve % 24’ü çevrim sektöründe kullanılmaktadır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

12. Elektriği hangi kaynaklarla üretiyoruz? Kurulu Güç 57.060 MW + %8,6 2013 / Ekim 61.984 MW Mevcut kurulu gücümüzün % 35,0’i hidrolik, % 31,3’ü doğalgaz, % 20’si kömür, % 4,3’ü rüzgar ve % 9,4’ü ise diğer kaynaklardan oluşmaktadır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

13. Elektriği hangi kaynaklardan üretiyoruz? Üretim 2002 132 TWh + %83 / 10 yıl 2012 242 TWh Ekim sonu itibarıyla elektrik üretiminin % 41,3’ü doğal gazdan, % 29,2’u hidrolikten, % 24,2’si kömürden ve % 5,4’ü ise diğer kaynaklardan sağlanmaktadır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

14. Elektrik üretimi hangi oranda artıyor? Santral Sayısı 2012 772 + %14,4 2013/Ekim 883 %6.5 Mevcut santrallerin 446 adedi hidrolik, 27 adedi kömür, 70 adedi rüzgar, 13 adedi jeotermal, 215 adedi doğalgaz, 38 adedi yenilenebilir ve atık, 52 adedi çok yakıtlı ve 22 adedi sıvı yakıtlı olup 2013 yılı içerisinde Ekim ayı sonu itibarıyla 4.925 MW’lık kapasite artışı olmuştur. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

15. Yenilenebilir kaynakların payı ne kadar? Ekonomik olduğu belirlenen 140 milyar kWh/yıllık Türkiye HES potansiyelinin % 41’lik kısmı işletmededir. Özel sektör tarafından yapımı sürdürülen projeler dahil olmak üzere % 27’lik kısmı ise inşa halindedir. Türkiye’nin RES kurulu gücü 2013 yılı Ekim itibarıyla 2.689 MW’a ulaşmıştır. RES başvurularını toplu olarak en son 1 Kasım 2007’de kabul eden EPDK, ikinci etabı Haziran 2015’te başlatacaktır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

16. Kamu ve özel sektörün üretim payları ne kadar? Kurulu güçte özel sektörün payı = % 63 Üretimde özel sektörün payı = % 66 EÜAŞ’a ait santrallerin 2014 yılında başlayacak özelleştirme ihaleleri ile birlikte özel sektörün payının artması beklenmektedir. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

17. Fiyatlar tüketici gruplarına göre nasıl değişiyor? 2006 tarife döneminin başlangıcında, mesken fiyatı ile SANAYİ fiyatı arasındaki fark % 8 Bugün mesken abone fiyatı ile SANAYİ abonesi arasındaki fark % 25 SANAYİ abonelerinin kullandığı elektrik ile diğer gruplar arasındaki farkın arttırılması, sanayicinin enerjiye erişim maliyetlerinin düşürülmesi gerekmektedir. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

18. Elektrik fiyatları nasıl oluşuyor? SANAYİ abonelerinin kullandığı elektrikteki fonlar kaldırılmalı, vergiler düşürülmeli, böylece sanayicinin enerjiye erişim maliyetlerinin azaltılması gerekmektedir. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

19. Doğalgaz Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

20. Doğalgazı hangi ülkelerden ithal ediyoruz? 2013 yılı itibariyle özel sektör tarafından sahip olunan sözleşme miktarı 10 milyar m3/yıl seviyelerine yükselmiştir. Kısa bir süre içerisinde Irak doğalgazının da ithalatının başlaması beklenmektedir. Toplam Yıllık Tüketim 45 milyar 242 milyon m3 %17 LNG Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

21. Doğalgazı nerelerde tüketiyoruz? 2012 yılı sektörel dağılımı Konut tüketimi % 19,56, Elektrik tüketimi % 47,82 Sanayi tüketimi % 22,17 SANAYİ abonelerinin elektrikten sonra en yoğun kullandığı enerji kaynağı doğalgazdır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

22. Dünyadan örnekler… OECD üyesi olmayan ülkelerin enerji talepleri çok ciddi oranda artmaktadır. Bu talep artışı, Türk Sanayicisinin gelecekte bugünün gelişmekte olan ülkeleri ile rekabet edeceğini göstermektedir. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

23. Kim hangi kaynağı kullanıyor? Fransa’da nükleer enerji elektrik üretiminde % 79 gibi yüksek bir oranla kullanılmaktadır. Almanya’da elektrik üretimi için kullanılan en önemli kaynak kömür olup, elektrik üretiminin % 45’i kömürden, % 17’si nükleerden ve % 15’i yenilenebilir enerjiden sağlanmaktadır. ABD’de, başta kömür olmak üzere (% 43), doğalgaz (% 24) ve nükleer enerji (% 19) elektrik üretiminde kullanılan ana kaynaklardır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

24. Kim hangi kaynağı kullanıyor? Çin ve Hindistan, sırasıyla % 79 ve % 68 olmak üzere yüksek oranlarda kömür kaynakları ile elektrik enerjisi üreten iki ülkedir. Hindistan’da doğalgazın payı % 10 iken Çin’de doğalgaz ile elektrik üretimi % 2 gibi düşük bir orana sahiptir. Kanada’da,yenilenebilir enerji, elektrik üretiminde % 61 oranı ile önemli bir paya sahip olup elektrik enerjisinin elde edilmesinde % 14 nükleer enerji, % 12 kömür ve % 10 doğalgaz kullanılmaktadır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

25. Kim hangi kaynağı kullanıyor? Dünyada elektrik üretimi için en yaygın olarak kullanılan kaynağın kömür olduğu görülmektedir. Kömürden sonra en fazla kullanılan kaynak ise doğalgazdır. ABD, Çin, Hindistan ve Almanya’da kömür, Rusya’da doğalgaz, Fransa’da nükleer enerji ve Kanada’da yenilenebilir enerji elektrik enerjisi üretiminde en fazla paya sahip olan kaynaklardır. Fransa, Almanya, ABD, Kanada ve Rusya, elektrik üretiminde nükleer enerjiyi önemli oranda kullanan ülkelerdir. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

26. Ve sanayi kuruluşları… Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

27. Sanayi kuruluşları hangi kaynakları kullanıyor? 1. Petrol (Ulaşım, Lojistik ve Proses) 2. Kömür 3. Doğalgaz 4. Nükleer 5. Yenilenebilirenerji • Elektrik • Doğalgaz • LNG • Fueloil • Motorin… 6. Enerji verimliliği Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

28. Verimlilik • Enerjinin verimli kullanılıp kullanılmadığını gösteren en önemli kriter, gayri safi milli hasıla başına tüketilen enerjimiktarıolarak tarif edilen ‘enerji yoğunluğu’dur. • Enerji verimliliğinde Türkiye dünya ortalamasının altında, enerji yoğunluğunda ise üst sıralardadır. Ülkemizde 1 $ katma değer üretebilmek için: - OECD ülkelerinin 2 katı (0.19 vs 0.38 TEP/$) - Japonya’nın 4 katı enerji harcamaktadır • Bu da firmaların kârlılığını ve rekabet edebilirliğini olumsuz yönde etkilemekte, ülkenin enerjide dışa bağımlılığını pekiştirmektedir. • Artanenerjimaliyeti, artan sera gazlarısalınımı, veenerjidedışabağımlılıkla en etkinmücadeleninyolu, enerjiverimliliğininarttırılmasıveenerjiyoğunluğunundüşürülmesidir. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

29. Verimlilik Enerji yoğunluğu – Kişi başına düşen enerji tüketimi ve GSYH başına tüketilen enerji miktarı Kişi başına düzen enerji tüketimi GSYH başına tüketilen enerji Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

30. Verimlilik • Örnek: • California (ABD), Enerji VerimliliğiProgramlarıiçin$3.1 milyarbütçeyionayladı (2009) • 3 yıllık program; yılda 7 milyar kWh tasarruf • 1.500 MW’lıksantralkurulmasınagerekkalmayacak • 130.000 evinenerjikullanımı %20 azaltılacak • $175 milyon,“sıfır net enerji” evveişyerleriiçinharcanacak • $260 milyon,yüksekenerjiverimlidevletbinalarıyapımıiçinharcancak • $100 milyon,eğitimprogramlarıiçinharcanacak • 15,000 – 18,000 istihdamyaratılacak Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

31. Verimlilik • ABD’de enerji verimliliği tüketicilere 2030 yılına kadar • $41 milyar tasarruf ettirecek ve • 380,000 istihdam yaratacaktır. • Enerji verimliliğine yatırılan her $1,$2.5 olarak geri döner. ABD bugün enerjiye her yılyaklaşık $700 milyar daha az harcamaktadır ve bunu büyük ölçüde 1970’li yıllarda ciddiyetle başlayıp uyguladığı ısı yalıtımı gibi tasarruf tedbirlerine borçludur. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

32. Verimlilik Bazı ülkelerde Yüksek Verimli beyaz eşyaya verilen teşvik uygulamaları (2009-2013) Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

33. Sanayide enerji verimliliği uygulamaları • Sıcak ve soğuk yüzeylerin yalıtımı • Fırınlarda yakıt-hava karışım oranının ayarlanması • Programlanabilir termostatların takılması • Enerji verimliliği yüksek aydınlatma • Hareket sensörleri takılması • Camlarda yansıtıcı film kullanılması • Güç faktörünün geliştirilmesi • Yüksek verimli motorlar kullanılması • Pompa ve fanlara değişken hızlı sürücüler takılması (VSD) • Basınçlı hava maliyetinin azaltılması Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

34. Motorlarda enerji verimliliği • Türkiye’de üretilentoplamelektriğinyaklaşıkyarısını, sanayidekullanılanelektriğinise 2/3’ünü motorlartüketmektedir. • Tipikbirmotorun satın alma maliyeti, o motoruntoplammaliyetinin %2’sinden azdır. • Enerji maliyetiisetoplammaliyetin %98’i olabilmektedir. • Yanitipikbirmotorortalama20 yılolançalışmaömrüboyunca satın alma maliyetinin 50 katındanfazlasını, tükettiğienerjininmaliyetiolaraködetir. • Ortalamabir motor, satınalmamaliyetineeşdeğerenerjiyi 2 aydatüketmektedir. • 5,000 TL’ye satın alınanbirmotorunçalışmaömrüboyuncatükettiğienerjininmaliyeti 1,000,000 TL’yigeçebilir. • Ancakfabrikayöneticilerininçoğubununbilincindedeğildir… Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

35. Öneriler… • Enerji verimliliğiönceliklibirdevletpolitikasıolarakbenimsenmeliveülkeninartanenerjiihtiyacınıkarşılayacak en önceliklienerjikaynağıilanedilmelidir. • Enerji Bakanlığı’nınbirinciönceliğienerjiverimliliğiuygulamalarınıtümülkesathındayaygınolarakhayatageçirmekolmalıdır. • Bu politika, enerjiverimliliğibiryaşamtarzıhalinialıncıyakadarbirseferberlikhavasıveheyecanıiçindedevametmelidir. • Sanayi kuruluşları bilinçlendirilmeli, desteklenmeli ve teşvik edilmelidir. • Program savunmabütçesiönceliğindefonlanmalıdır. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

36. Neler yapmalıyız? (Kısa vade - OPTİMİZASYON) • Elektrikte var olan serbest piyasa koşulları ve özel sektör tedarikçileri bağlamında en uygun koşullarla elektrik enerjisi satın alma yolları konusunda bilgi düzeyimizi arttırmalıyız. • İşletmelerimizin elektrik satın alma sürecini teknik ve ekonomik olarak OPTİMİZE etmeliyiz. • Sanayi kuruluşları için gelişmiş pazarlarda çok sık başvurulan ‘satın alma danışmanlığı’ konusunda gerekirse hizmet almalıyız. • Böylece, herhangi bir yatırım yapmadan sadece piyasadaki enstrümanları kullanarak enerji giderlerimizi belirgin şekilde düşürmeliyiz. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

37. Neler yapmalıyız? (Orta ve uzun vade – VERİMLİLİK MODELİ) • Sanayicilerin, işletme sahiplerinin, yöneticilerin ve çalışanların bilgilendirilmesi için çalıştay düzenlemeliyiz. • Sanayicilerin enerji verimliliği için geliştireceği teknik ve ekonomik modeller hazırlamalıyız. • Bu modelin uygulanabilmesi için kamu kurum ve kuruluşları ile sivil toplum örgütleriyle işbirliğine gitmeliyiz. • Lobi çalışmaları yürütmeliyiz. • Böylece, işletmelerimizin enerji giderlerini ve maliyetlerini düşürmeli, çevreye duyarlı ve ülkemiz için katma değer yaratan bir enerji tüketim rejimi oluşturmalıyız. Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı

38. TEŞEKKÜRLER… Verimlilik Kocaeli Sanayi Odası 30 Kasım 2013 - Müşterek Meslek Komitesi Toplantısı