Toplumsal KİMLİK - PowerPoint PPT Presentation

Toplumsal KİMLİK

Prof Dr Süheyla Ünal

• Kişi başkalarının aynasında kendisini farkeder
• “Öteki” olmaksızın bir kimliğin oluşması olası değildir
• “Onlar”a karşı bir nefrete sahip olmasaydık, “kendimize” yönelteceğimiz bir sevgi olmayacaktı

Auden 1947

• “şey”ler hakkında objektif bir tanıma sahip olmak için diğerlerine dayanmak zorundadır

• Belirsizlik karşısında çok sayıda insanla benzerlik sayesinde bireyin kendisini emniyette hissetmektedir

Kimliğin işlevleri

• Kişisel deneyimleri düzenlemek ve yorumlamak
• Düşünce, duygu ve davranışlarımızı regüle etmek
• Sosyal yaşamı yönetmek
• Yeterlilik, bütünlük ve tutarlılık duygusu sağlamak

• Dahil olma ihtiyacı
• Kontrol ihtiyacı
• Sevilme ihtiyacı

* Schutz 1958

• Gerçekliğin sosyal inşası
• Kimlik inşa etme süreci
• Aidiyet
• İlişki

Kavramsallaştırma

Kısmi kimlikler

Alanlar

Kimlik yüzleri

Toplumsal kimlik

• Kişinin çeşitli gruplardaki üyeliklerine, aidiyetlerine işaret eder
• Bu aidiyetler duygusal bir değere sahiptir
• Kişinin sosyal özdeşleşmelernin tamamı onun toplumsal kimliğini oluşturur

Tajfel, 1981

Kendilik tanımı

ben

Bireysel kimlik

Biz

toplumsal kimlik

Sen

Diğer kişiler

Onlar

Diğer gruplar

Sosyal karşılaştırma

Yarar/zarar

bireysel normlar

Motivasyon

Grup normları

Davranış

Bireysel

Toplumsal

Toplumsal kimlik kuramı

• Birey toplumun ayrılmaz bir parçasıdır, karşılıklı etkileşim içindedir
• Bireyin kendisine ait yaptığı her tanım toplumsal bir arkaplan içerir
• Birey farklı gruplar içinde farklı kimliklerle kendini yansıtır
• Stabil bir grup bütün üyelerinde benzer kimlikler oluşturarak “biz” duygusunu sağlar

• Grupla yaptığı özdeşim bireyin kendilik saygısını arttırır ve olumlu bir kimlik duygusu oluşturur
• Grubun değer ve normları, üyelerin davranışları için önemli bir motivasyon olur

Tajfel & Turner 1986

• Özdeşleşme sadece varolan gruplarla değil, “imagine topluluklar”la da yapılır

Anderson 1996

Gruplaşmanın özellikleri

• İncinmezlik yanılması
• Grubun doğruluğuna inanç
• Genel konularda hemfikir olma
• Kollektif akla uygunlaştırma

Gruplaşmanın özellikleri

• Ortak düşmanlar yaratmak
• Grupla uyuşmayan düşüncelerini sansürleme
• Muhaliflere baskı
• Zihin bekçiliği yapmak

• Kategorizasyon
• Özdeşim kurma
• Karşılaştırma
• Grubdaki farklılıklar
• Grup büyüklüğü
• Bireysel farklılıklar
• Aşırı özdeşim
• Marjinal durumlar

Tajfel 1971,1978

• Toplumsal dünyayı kategorilere ayırma yönünde bilişsel bir eğilimimiz bulunmaktadır
• Kategorik ayrıştırma, insanları, olayları, olguları tanımlamayı ve beklentileri düzenlemeyi sağlar
• Kategoriler, kalıpyargılara dönüşerek davranışlarımıza referans oluşturur

• Bireyin kimliği ait olduğu toplumsal grupların özelliklerini taşır
• Grubun üyesi olmanın bir değeri ve duygusal bir önemi vardır

• “Biz”im grubun özelliklerini “diğer” grupların özellikleri ile karşılaştırma
• Bu karşılaştırmayı yaparken bizimkilere daha fazla olumlu özellik atfetme, diğerlerini olumsuz değerlendirme

• Kendi grubu içindekileri, birbirinden farklı özellikleriyle de görebilirken farklı gruptakileri benzer şekilde algılamak, farklı özelliklerini görmezden gelmek
• Bireysel farklılıklar
• Aşırı özdeşim
• Marjinal durumlar
• Grup büyüklüğü

Toplumsal kimliğin bileşenleri

• Cinsiyet
• Yaş
• Irk
• Sınıf
• Din
• Meslek
• Toplumsal roller
• Politik görüş
• Tutulan takım
• ................

Toplumsal kimlik

• Akrabalık
• Evlilik durumu
• Anababalık, çocukluk
• Geniş aile üyesi
• Etnisite 
• Din
• Yerleşim yeri
• Organize sosyal gruplar
• Eğitim
• Meslek
• .... 

Aile

İş

İlgi grupları

Toplumsal Sınıf

Din

Komşular

Politik gruplar

Cinsiyet

Irk

Biyoloji-toplumsallaşma

• Anatomi fiziksel cinsel özellikleri belirler.
• Biyolojik kadın-erkeklik psikososyal işlev ve anlamları etkiler.

• Kendimiz, diğerleri ve dünya hakkında bilgi edinirken toplumun “kadın” ve “erkek” şemalarını kullanırız
• Cinsiyetlerimizi günde yaklaşık bin küçük hareketle yeniden üretiriz.

• Zihnimizin yapılanması sırasında cinsiyete ait şemaları özümseriz
• Anne babayı taklit, rollerrin öğrenilmesine aracılık eder
• Cinsiyete özgü tutum ve davranışlar çevre tarafından ödüllendirilir, pekiştirilir

Cinsel kimlik

• Erkeklerin cinsel kimliği “pozisyonel” ve “güvenliğin olmayışı”
• Kızların cinsel kimliği “ilişkisel” ve “güvenlik” duygusu

etrafında şekillenir.

• Özgün bir geçmiş ve coğrafi alanı kapsayan, dünyayı anlama ve varoluş tarzları
• Günlük yaşamı düzenleyen ortak kod ve referanslar
• dil
• örf, adet, gelenekler
• değerler
• dünya görüşü

Kültür bilişsel işleyişi şekillendirir

• Anne, baba, aile
• Toplum
• Eğitim
• Akranlar
• Medya

Kültürel kimlik

• Kültür bireysel ve toplumsal kimlikleri birbirine bağlar
• Ait olma ve farklılık duygularını yaşatır
• Sürekli yeniden oluşturulur
• Düzenleme kalıpları ve psikolojik bir yapı sağlar

• Ulus
• Bölge
• Etnisite
• Din
• Değerler
• Normlar
• Folklor
• Ahlak kuralları
• ........

Etnik grup

• Aynı geleneklere sahip olan ve bu gelenekleri temas ettikleri diğer insanlarla paylaşmayan insanlar
• Dini inanç ve davranışlar
• Dil
• Tarihsel süreklilik, ortak atalar
• Kökene vurgu
• Paylaşılan tarih

De Vos 1975

• Batı kültürleri- bağımsız kimlik
• Doğu kültürleri- karşılıklı bağımlı kimlikler

Markus and Kitayama (1991)

Toplumsal aidiyetler önemlidir

Esnek ve değişkendir

Dışsal ve kamusaldır

Yaşam görevleri: Ait olmak, uymak, uygun eyleme katılmak, diğerlerinin amaçlarını geliştirmek

Dolaylı iletişim

Kendilik saygısını topluma uyum sağlama, kendini dizginleme ile elde etme

Batı- Bağımsız

Toplumsal içerikten ayrı

Sınırlı, stabil, bütün

İçsel ve özel

Yaşam görevleri: Biricik olmak, kendini gerçekleştirmek, kendini ifade etmek

Doğrudan iletişim

Kendilik saygısı kendini ifade etmesine, içsel atıflarının geçerli olmasına bağlı

Markus and Kitayama (1991)

• Boyd D, Potter J, Viegas F.Fragmentation of identity through structural holes in email contacts. www.danah.org/papers/sunbelt2002.ppt
• Volkan VD. Kanbağı Etnik gururdan etnik teröre. Bağlam Yayınları1999
• Arkonaç SA. Sosyal Psikoloji. Alfa Yayınları 1998
• Gasset OY. İnsan ve Herkes. İkinci Basım Metis Yayınları 1999
• Morley D, Robins K. Spaces of identity: Global media, electronic landscapes and cultural boundaries. London: Routledge.1995