DANE INFORMACYJNE

1. DANE INFORMACYJNE • Nazwa szkoły: Zespół szkół Nr1 im.M.Kopernika w Iłowie-Osadzie Publiczne Gimnazjum • ID grupy: 96/3_mp_g1 • Kompetencja: Matematyka i przyroda • Temat projektowy: Sól soli nierówna • Semestr/rok szkolny: II/2010/2011

2. Metody otrzymywania soli

3. metal + kwas sól + wodór Zn + 2HCl  ZnCl2 + H2

4. zasada + kwas  sól + woda 2NaOH + H2SO4  Na2SO4 + H2O

5. tlenek zasadowy + kwas  sól + woda(tlenek metalu) 3BaO + 2H3PO4  Ba3(PO4)2 + 3H2O

6. tlenek kwasowy + zasada → sól + woda(tlenek niemetalu) CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O

7. tlenek zasadowy + tlenek kwasowy  sól BaO + CO2  BaCO3

8. metal + niemetal  sól Ca + Br2  CaBr2 2Cu + S  Cu2S

9. sól 1 + kwas 1  sól 2 + kwas 2 (wtedy, gdy kwas 1 jest mocniejszy od kwasu 2) AgNO3 + HCl  AgCl + HNO3 Ag+ + Cl   AgCl

10. sól 1 + zasada 1 → sól 2 + zasada 2 (wtedy, gdy zasada 1 jest mocniejsza od zasady 2) Mg(NO3)2 + 2NaOH  2NaNO3 + Mg(OH)2

11. sól 1 + sól 2 → sól 3 + sól 4 (sól 1 i sól 2 muszą być dobrze rozpuszczalne, a sól 3 lub sól 4 musi się wytrącić) AgNO3 + NaCl  AgCl + NaNO3

12. Podsumowanie Metody otrzymywania soli: 1) metal nieszlachetny + kwas → sól + wodór 2) tlenek metalu + kwas → sól + woda 3) wodorotlenek + kwas → sól + woda 4) tlenek niemetalu + zasada → sól + woda 5) tlenek metalu + tlenek niemetalu → sól

13. Podsumowanie • sól 1 + kwas 1 → sól 2 + kwas 2 (wtedy, gdy kwas 1 jest mocniejszy od kwasu 2) • sól 1 + zasada 1 → sól 2 + zasada 2 (wtedy, gdy zasada 1 jest mocniejsza od zasady 2) • sól 1 + sól 2 → sól 3 + sól 4 (sól 1 i sól 2 muszą być dobrze rozpuszczalne, a sól 3 lub sól 4 musi się wytrącić) • metal + niemetal → sól (tylko dla soli beztlenowych)

14. Surowce mineralne występujące w skorupie ziemskiej

15. Kreda

16. Opis wstępny • Wzór sumaryczny kredy to CaCO3 • Skała osadowa, która powstała na dnie mórz i oceanów. Jest odmianą wapieni. • Jej podstawowym składnikiem jest kalcyt.

17. Zastosowanie CaCO3 • Ma zastosowanie w przemyśle ceramicznym, chemicznym, farmaceutycznym i kosmetycznym Np.: pisanie po tablicy, składnik farb.

18. Właściwości kredy • Kreda jest to skała miękka, niezbyt zwięzła i porowata, dzięki czemu ma mały ciężar właściwy i jest lekka.

19. Występowanie kredy Chełmno • Duże złoża kredy występują w Polsce w okolicach Chełmna, Zamościa i Siedlec. Siedlce Zamość

20. GIPS KRYSTALIZOWANY CaSO4 • 2H2O

21. Występowanie • Tworzy się jako produkt odparowania wód słonych jezior lub mórz poniżej 42°C. Powstaje też jako produkt uwodnienia anhydrytu, wietrzenia minerałów siarczkowych, a także działalności roztworów hydrotermalnych. W klimatach suchych i gorących występuje w formie wykwitów: szczególną formą są tzw. róże pustyni. Zazwyczaj występuje w towarzystwie anhydrytu, halitu, kalcytu, dolomitu, aragonitu, celestynu, barytu, siarki.

22. Zastosowanie • Ładnie wykształcone kryształy są cenione i poszukiwane przez kolekcjonerów, • Jest powszechnie stosowany w budownictwie min. jako materiał wiążący, • Używany jako surowiec rzeźbiarski, • W modelarstwie, • W stomatologii i chirurgii, • W sztukaterii, • Jako alabaster stosowany jest do produkcji elementów dekoracyjnych.

23. Właściwości fizyczne i chemiczne

24. Własności optyczne

25. Gips Kanapkowy Monokryształ Gipsu Gipsowa róża pustyni

26. Mapa Występowania Gipsu

27. Blenda cynkowa

28. Co to jest? • Sfaleryt (blenda cynkowa) – minerał z gromady siarczków. Bardzo pospolity i szeroko rozpowszechniony. • Nazwa pochodzi od gr. sphaleros = zwodniczy, niepewny, podstępny, złudny; nawiązuje do kłopotów jakie sprawia minerał przy identyfikacji (dopiero w XVII w. określono, że jest to kruszec cynku).

29. Właściwości Sfalerytu • Wzór chemiczny –ZnS– siarczek cynku • Układ krystalograficzny – regularny • Twardość w skali Mohsa – 3,5-4 • Łupliwość – doskonała, sześciokierunkowa • Gęstość – 3,92 – 4,2 g/cm3 • Połysk – diamentowy • Barwa – bezbarwny, domieszki innych metali zabarwiają minerał na żółto, czerwono do czarnego

30. Właściwości.. • Tworzy kryształy izometryczne (tetraedry lub dwunastościany rombowe), często występują zbliźniaczenia oraz charakterystyczne prążki na ścianach kryształów. Występuje w formie skupień zbitych, ziarnistych, pylastych (brunckit), nerkowatych, naciekowych i skorupowych. Razem z wurcytem stanowi odmianę polimorficzną siarczku cynku. Jest kruchy, przezroczysty, zawiera domieszki żelaza, kadmu, manganu, talku, indu, ołowiu, srebra.

31. Odmiany • blenda karmelowa – żółta lub brunatna • cleiofan – czysty, bezbarwny • blenda rubinowa – z małą domieszką żelaza, zabarwiony na czerwono, pomarańczowo • gumucionit – zielony, szary, brunatnoczarny • marmatyt, – z dużą domieszką żelaza, zabarwiony na ciemnozielony do czarnego • christofit – czarny, zawiera domieszki żelaza • przybramit – zawiera domieszki kadmu

32. Występowanie • Najczęściej tworzy się w wyniku działalności gorących roztworów przenikających przez różne skały. Bywa spotykany w żyłach kruszcowych, w pegmatytach, gabrach. Prawie zawsze występuje z galeną, pirytem, chalkopirytem, markasytem, kalcytem. Obecny we wszystkich skałach zawierających siarczki. • Miejsca występowania: Hiszpania, Meksyk, USA, Australia, Rosja, Kazachstan, Namibia, Niemcy. • W Polsce– pospolity kruszec złóż cynku i ołowiu okolic Bytomia, Tarnowskich Gór, Olkusza. Znany też z Dolnego Śląska – okolice Boguszowa, Kowar, Strzegomia, i Kletna. Spotkać go można w kopalni miedzi w rejonie Lubina i Polkowic.

33. Zastosowanie • Źródło cynku (67% Zn). • źródło kadmu, srebra, (też indu, galu) • poszukiwany przez kolekcjonerów • dobrze wykształcone kryształy są wykorzystywane w jubilerstwie • służy do wyrobu drobnej galanterii ozdobnej.

34. Ciekawostki • Przy pocieraniu o niepolerowaną płytkę porcelanową Sfaleryt wydziela zapach siarkowodoru. • Dawniej, gdy cynk nie był znany, górnicy sascy nazywali Sfaleryt blendą, czyli rudą, która mami i zwodzi – obiecuje metal a nie daje go. • Nawet słynny specjalista górniczy Agricola w XVI wieku uważał Sfaleryt za kruszec ołowiu. Dopiero w XVIII wieku szwedzki chemik Brandt rozpoznał w nim ważny kruszec cynku.

36. Marmur

37. Marmur • Skała metamorficzna powstała z przeobrażenia wapieni, rzadziej dolomitów. Składa się głównie z krystalicznego kalcytu lub dolomitu (marmur dolomitowy). Niewielka część geologów definiuje jako marmur wyłącznie skały węglanowe przeobrażone w warunkach głębokiego metamorfizmu strefy kata (temperatury 500-700 st. C, wysokie ciśnienie), skały przeobrażone w strefach niższego metamorfizmu nazywając wapieniem krystalicznym. Przeważnie jednak terminu "wapień krystaliczny" używa się w przypadku skał metamorficznych jako synonimu marmuru dla każdej skały węglanowej poddanej metamorfizmowi.

38. Historia marmuru • Od starożytności stosowany jako cenny materiał budowlany, rzeźbiarski oraz architektoniczny. Znane marmury wydobywa się w Carrarze we Włoszech i na chorwackiej wyspie Brač. Marmury wydobywa się przy użyciu różnych urządzeń tnących, nie stosuje się materiałów wybuchowych, gdyż prowadzą one do spękania skał i drastycznej redukcji bloczności złoża, co uniemożliwia wydobycie bloków na tyle dużych by pociąć je na płyty okładzinowe lub przeznaczyć na rzeźby. Marmury spękane i odpady z produkcji pełnowartościowego marmuru wykorzystuje się do produkcji lastriko lub grysu marmurowego. Marmury zbudowane z dolomitu są podstawą wytwarzania tabletek magnezu.

39. Marmur w Polsce W Polsce marmur wydobywany jest wyłącznie w Sudetach, przede wszystkim w Masywie Śnieżnika, gdzie występuje w dwóch odmianach kolorystycznych, jako "Biała Marianna" (na górze Krzyżnik) i "Zielona Marianna". Innym złożem marmuru jest złoże marmuru szarego z odcieniem niebieskawym w Sławniowicach. Eksploatuje się także dolomity przeobrażone (nazywane przez większość geologów marmurem lub dolomitem krystalicznym) w Rędzinach.

40. Marmur techniczny • W Polsce istnieje również pojęcie "marmur techniczny", który odnosi się wg polskiej normy i niektórych publikacji technicznych również do węglanowych skał osadowych, które przyjmują poler (pod wpływem polerowania ich powierzchnia staje się silnie błyszcząca). Jest to nazwa naukowo nieprawidłowa, ale silnie zakorzeniona w polskim kamieniarstwie. Tego typu "marmury" wydobywane są licznie w Górach Świętokrzyskich. W okresie przedwojennym niektórzy właściciele kopalń wapienia nadawali im handlową nazwę "marmurów kieleckich" – w celu podniesienia ich rangi. Kolejne tzw. "wolne" interpretacje doprowadziły do pojawienia się określeń: "marmur dębnicki", "marmur chęciński" itp. Należy jednak pamiętać, że marmur i wapień należą do zupełnie odmiennych grup skał pod względem ich pochodzenia. Jest to szczególnie istotne przy tłumaczeniu tekstów na języki obce.

41. Miejsca występowania marmuru Chęciny Dębnik

42. Sole stosowane jako nawozy

43. Azotan (V) potasu KNO3 Ma główne zastosowanie jako nawóz sztuczny, w konserwacji mięsa i jako utleniacz, do produkcji barwników.

44. Azotan wapnia Stosowany głównie jako nawóz mineralny ( saletra, saletrzak ).

45. Azotan amonu Stosowany głównie jako nawóz sztuczny ( w mieszaninach, sam jest zbyt higroskopijny ), w produkcji materiałów wybuchowych i pirotechnicznych, również jako pożywka dla kultur drożdży i do wyrobu antybiotyków.

46. Azotan sodowy Stosowany jest jako nawóz sztuczny, w przemyśle szklarskim - jako utleniacz w reakcjach w fazie stałej, w przemyśle spożywczym jest dodawany do konserw mięsnych, stosowany do produkcji materiałów wybuchowych i pirotechnicznych, barwników, jako utleniacz stałych paliw rakietowych.

47. Mocznik Stosowany jest jako surowiec w produkcji tworzyw sztucznych, a także do produkcji leków i kosmetyków. W rolnictwie stosowany jako: nawóz mineralny, substancja konserwująca, dodatek do pasz dla bydła.