Problem zakażeń HCV w Europie

1. Problem zakażeń HCV w Europie PiotrKramarz, Zastępca Szefa Działu Naukowego ECDC Erika Duffell, Marita van de Laar Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC)

3. ECDC – Improving and protecting public health in Europe

4. Cele • System nadzoru oraz programów profilaktyki zakażeń HCV w krajach UE • Przegląd literatury na temat rozpowszechnieniazakażeń HCV oraz badań przesiewowych w kierunku HCV • Wzmożony nadzór nad zakażeniami HCV na poziomie krajów UE • Interpretacja pierwszych wyników • Plany dotyczące prowadzenia stałego nadzoru • Pozostałe inicjatywy ECDC dotyczące zapobiegania zakażeniom HCV

5. Badanie ECDC dotyczące systemu nadzoru oraz programów profilaktyki w krajach UE • Celem badania było zebranie szczegółowych danych dotyczących systemu nadzoru oraz programów profilaktyki zakażeń HBV oraz HCV, w tym: • informacji ogólnych dotyczących systemu nadzoru nad zakażeniami HBV oraz HCV • informacji szczegółowych dotyczących stosowanych definicji przypadków, klasyfikacji przypadków, itp. • dostępu do badań przesiewowych oraz programu szczepień ochronnych • Badanie zostało zrealizowane przez wykonawców we współpracy z ECDC • Badanie realizowano w latach 2008 - 2009 • Raport techniczny opublikowano w 2010r.

6. Porównanie systemu nadzoru w krajach UE

7. Definicje przypadków zakażeń HBV i HCV Żródło: ECDC

8. Faza zakażenia HCV Acute only Faza ostra Źródło: ECDC

9. Faza zakażenia HCV Acute only Faza ostra Acute + chronic Faza ostra + przewlekła Źródło: ECDC (wyniki wstępne)

10. Faza zakażenia HCV Acute only Faza ostra Acute + chronic Faza ostra + przewlekła Faza ostra + przewlekła + przypadki bezobjawowe Źródło: ECDC

11. Faza zakażenia HCV Acute only Faza ostra Acute + chronic Faza ostra + przewlekła Faza ostra + przewlekła + przypadki bezobjawowe Faza ostra + przypadki bezobjawowe Źródło: ECDC

12. Faza zakażenia HCV Faza ostra Faza ostra + przewlekła Faza ostra + przewlekła + przypadki bezobjawowe Faza ostra + przypadki bezobjawowe Nie określona Źródło: ECDC

13. * * * * * * * * * * * * Faza zakażenia HCV * rozróżnienie pomiędzy fazami zakażenia HCV Faza ostra Faza ostra + przewlekła Faza ostra + przewlekła + przypadki bezobjawowe Faza ostra + przypadki bezobjawowe Nie określona Źródło: ECDC

14. Wnioski z analizy systemu nadzoru oraz programów profilaktycznych • We wszystkich analizowanych krajach wdrożono system nadzoru • Istniejące systemy nadzoru nie są jednolite • Stosowane definicje przypadków są różnorodne • W wielu krajach dostępne dane nie umożliwiają rozróżnienia pomiędzy przypadkami fazy ostrej oraz przewlekłej zakażenia HCV • W niewielu krajów są zbierane dane dotyczące czynników ryzyka zakażenia HCV

15. Badanie ECDC dotyczące przeglądu literatury na temat rozpowszechnienia, obciążenia zakażeniami HBV oraz HCV oraz polityki programów przesiewowych • Badanie zrealizowane w krajach UE/EOG • w celu uzyskania danych dotyczących: • rozpowszechnienia HBV i HCV • obciążenia zakażeniami • krajowej polityki dotyczącej badań przesiewowych i ich efektywności • poprzez przeglądopublikowanychartykułów Potencjalnie przydatne cytowania uzyskane w trakcie pierwszego wyszukiwania w bazach Medline, Embase, SciSearch n=1759 cytowań Wykluczenie cytowań n= 1515 cytowań Uzyskanie wersji papierowych potencjalnie przydatnych publikacji n=244 publikacji Uzyskane w trakcie wyszukiwania elektronicznego : n=236 publikacji Uzyskane w trakcie przeglądu bibliografii: n=8 publikacji Publikacje wykorzystane w analizie n=124 publikacji Badania: n=114 publikacji Przegląd badań: n=10 publikacji Wykluczenie publikacji n= 120 publikacji

16. Cele przeglądu literatury • Poznanie rozpowszechnienia przewlekłego zakażenia HBV oraz HCV w populacji ogólnej/określonej populacji? • Określenie liczby przypadków przewlekłego zakażenia HBV oraz HCV (na podstawie danych dotyczących rozpowszechnienia)? • Poznanie obciążenia marskością wątroby oraz nowotworem wątroby wywołanymi przez wirusy HBV oraz HCV (chorobowośći umieralność) • Przedstawienie polityki krajowej w zakresie organizowania badań przesiewowych w kierunku przewlekłego zakażenia HBV oraz HCV w populacji ogólnej/określonej populacji • Wskazanie efektywności oraz opłacalności kosztowej badań przesiewowych

17. Wyniki przeglądu literatury: badania rozpowszechnienia HCV • Rozpowszechnienie HCV (anty-HCV) w populacji ogólnej w znaczącym stopniu różni się pomiędzy krajami: • Zakres: od 0,4% w Szwecji, Niemczech i Holandii do 22% we Włoszech • Poziom rozpowszechnienia jest wyższy w południowej części Europy • We Włoszech występuje wysoki poziom rozpowszechnienia zakażeń HCV w populacji ogólnej • Z analizy epidemiologicznej oraz filogenetycznej wynika, że obecna sytuacja jest wynikiem zwiększonej transmisji zakażeń w placówkach ochrony zdrowia w latach 50.

18. Wyniki przeglądu literatury: badania rozpowszechnienia HBV i HCVw populacji ogólnej Rozpowszechnienie anty-HCV w populacji ogólnej Rozpowszechnienie HBsAg w populacji ogólnej

19. Populacja ogólna: poziom rozpowszechnienia według krajów

20. Wyniki przeglądu literatury: szacowana liczba osób pozytywnych w kierunku anty-HCV według krajów na podstawie wyników badań dotyczących rozpowszechnienia zakażeń HCV w populacji ogólnej

21. Wyniki przeglądu literatury • Wysokie zróżnicowanie w zakresie rozpowszechnienia HCV • w Europie • Brak danych dotyczących rozpowszechnienia HCV w populacji ogólnej w większości krajów • Występowanie wysokiego odsetka osób zakażonych w grupach ryzyka, przede wszystkim migrantów oraz osób zażywających narkotyki drogą dożylną w krajach o niskim poziomie rozpowszechnienia HCV • Wysokie zróżnicowanie polityki w zakresie badań przesiewowych w Europie • Osiągnięcie zauważalnych korzyści zdrowotnych można osiągnąć dzięki stosowaniu zasad profilaktyki wtórnej • Uzasadniono opłacalność kosztową badań przesiewowych w kierunku HCV u osób zażywających narkotyki drogą dożylną

22. Wzmożony nadzór nad zakażeniami HBV oraz HCV w Europie • Wzmożony nadzór nad zakażeniami HBV i HCV obejmuje wszystkie kraje UE/EOG oraz jest koordynowany przez ECDC (TESSy) • Ekspercki Zespół Koordynujący został powołany w 2010r.w celu nadzorowania procesu wdrażania wzmożonego nadzoru. Zespół opracował ramy dla nadzoru nad zakażeniami HBV i HCV oraz uaktualnił definicje przypadków • Pierwsze spotkanie Europejskiej Sieci ds. Nadzoru nad Zakażeniami HBV oraz HCV oraz reprezentantów wszystkich krajów UE/EOGodbyło się wmarcu 2011r. • We wrześniu 2011r. przed Komitetem Sieci Europejskiej przedstawiono uaktualnione definicje przypadków • Pierwsze zbieranie danych za lata 2006-2010rozpoczęło się w grudniu 2011r.; obecnie odbywa się drugie zbieranie danych za 2011r.

23. Before the creation of TESSy, the European Surveillance System DataCentre DataCentre DataCentre DataCentre DataCentre DataCentre DataCentre DataCentre Data upload Data upload Data upload Data upload Data upload MemberStates MemberStates MemberStates

24. Data users in Member States National institutes Disease experts General public Advisory Forum members Management Board members WHO EMCDDA EFSA Others The European surveillance system:a one-stop shop Data access by: Data upload and access by Member States. Data upload Data upload Data upload MemberStates MemberStates MemberStates

25. Ramy dla nadzoru nad zakażeniami HBV i HCV • Dane podlegające zgłoszeniu: zgłaszanie wszystkich nowo rozpoznanych indywidualnych przypadków (jeżeli niedostępne, przesłanie danych zagregowanych); • Zdarzenia nieoczekiwane: zgłaszanie zachorowań zbiorowych i ognisk (poprzezużycie Systemu Informacji Epidemicznej-EPIS); • Baza danychdotyczących rozpowszechnienia: zbieranie wyników dostępnych badań dotyczących rozpowszechnienia zakażeń w celu uzupełnienia danych z nadzoru.

26. Wzmożony nadzór– Definicja przypadku

27. Wzmożony nadzór – faza zakażenia • Faza zakażenia: Faza zakażenia w momencie rozpoznania. Wyróżnia się • następujące fazy: OSTRA, PRZEWLEKŁA lub NIEZNANA

28. Wzmożony nadzór nad zakażeniami HBV i HCV w krajach UE Zasady • Nadzór nad zakażeniami HBV i HCV zawiera podstawowy zestaw zmiennych stosowanych dla wszystkich chorób podlegających obowiązkowemu zgłaszaniu oraz zestaw zmiennych specyficznych dla zakażeń HBV i HCV • 33 zmienne • 17 podstawowych • 16 specyficznych • Istnieje możliwość przesłania danych dla indywidualnych przypadków oraz danych zagregowanych-kraje członkowskie powinny przesyłać dane dla indywidualnych przypadków (jeżeli jest to możliwe) • Dane będą zbierane corocznie po wstępnym przesłaniu powiadomienia

29. Podstawowe wnioski z analizy pierwszegotransferu danych • 28 krajów przesłało dane dotyczące zakażeń HCV w 2010r. • Stosowane definicje przypadków różniły się pomiędzy krajami: • 14 krajów stosowało uaktualnioną europejską definicję przypadku • 9 krajów używało europejską definicję przypadku z 2008r. • 3 kraje stosowały krajową definicję przypadku • W 12 krajach było możliwe rozróżnienie pomiędzy zakażeniami fazy • ostrej oraz przewlekłej-użycie zmiennej “faza zakażenia” – przyczymniektóre z krajów stosowały własne kryteria • W 2010r.zgłoszono26.678 przypadków, z czegodla 20.910 • (78,2%) faza zakażenia została określona jako nieznana

30. Wnioski z analizy pierwszego transferu danych– 2006-2010 • W 2010 zgłoszono 26.678 przypadków (6,9/100.000) • 488 (1,8%) w fazie ostrej • 5123 (19,2%) w fazie przewlekłej • 20910 (78,2%) w fazie nie określonej • Zróżnicowanie liczby przypadków oraz wskaźników pomiędzy krajami • częściowo jest wynikiem różnic w zakresie zgłaszania przypadków fazy ostrej i przewlekłej (niektóre kraje zgłaszają jedynie przypadki fazy ostrej) • W krajach zgłaszających przypadki zakażeń fazy ostrej i przewlekłej, w latach 2006-2010 zauważono tendencję wzrostową w liczbie przypadków zakażeń przewlekłych • Wzrost może być wynikiem większej liczby wykonywanych testów diagnostycznych

31. Liczba zgłaszanych przypadków zakażeń HCV na 100.000* <5,0/100.000 Acute only 5.,0 do <20,0/ 100.000 Acute + chronic + asymptomatic ≥20/100.000 Brak dostępnych danych/ porównywalne *Uwzględniono kraje przesyłające dane dotyczące zakażeń fazy ostrej i przewlekłejECDC (wyniki wstępne)

32. Rozpowszechnienie przeciwciał anty-HCV wśród osób zażywających narkotyki drogą dożylną; Europa, 2008–2009 (Źródło: EMCDDA*orazReitox Krajowy Punkt Centralny) 0 < 40 % 40 < 60% ≥ 60% Nie uwzględniono, brak zgłaszania lub brak danych *Europejskie Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii

33. Liczba przypadków zakażeń HCV fazy ostrej i przewlekłej na 100.000 w wybranych krajach UE/EEA, 2006 – 2010* *Dane pochodzą z Danii, Estonii, Słowacji, Słoweniioraz Szwecji

34. Wnioski z analizy pierwszego transferu danych– 2006-2010 • Ponad połowa przypadków znajdowała się w grupie wieku 25-44 lata (54,3% przypadków) • 10,3% przypadków poniżej 25 r.ż. • Stosunek mężczyzn do kobiet wyniósł 2:1 • Spośród wszystkich zgłoszonych w analizowanym okresie przypadków, najczęstszym źródłem transmisji zakażenia było zażywanie narkotyków drogą dożylną (77,4%) • Dane dotyczące migracji są zgłaszane w małym stopniu; na ich podstawie można jednak zauważyć, że migracja przyczynia się do wzrostu zakażeń HCV w Europie, ale w mniejszym stopniu niż jest to w przypadku zakażeńHBV

35. Kolejne działania w kierunku wdrożenia wzmożonego nadzoru • Raport wstępny, w którym dokonano analizy danych za lata 2006 – 2010 został przesłany do krajów w celu ewaluacji • Obecnie są zbierane dane za 2011r. od wszystkich krajów UE/EOG • Dane za 2011 r. zostaną połączone z danymi za lata 2006 – 2010, a raport wstępny powstanie do końca 2012 • Wersja ostateczna raportu powstanie na początku 2013r. • W marcu/kwietniu 2013r. jest planowane spotkanie Sieci ds. Nadzoru nad Zakażeniami HBV oraz HCV oraz Zespołu Koordynującego

36. Podstawowe Zasady Profilaktyki Siedziba ECDC, Szwecja: Obchody Światowego Dnia AIDS

37. Skierowanie działań na grupy ryzyka: osoby zażywające narkotyki drogą dożylną Kompleksowy zestaw działań profilaktycznych • Zapobieganie chorobom zakaźnym związanym z zażywaniem narkotyków drogą dożylną • Wytyczne oraz ocena dowodów naukowych • Opracowane wspólnie z Europejskim Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii na podstawie wzajemnego porozumienia z 2010r. • Opublikowane jako wspólne zalecenia w 2011r. Anonimowość Osiągalność Prostota w zastosowaniu Dialog Pragmatyzm Brak oceniania Realizm

38. Według wytycznych opartych na dowodach naukowych zaleca się przestrzeganie siedmiu podstawowych zasad profilaktyki SPRZĘT DO INIEKCJI SZCZEPIENIE LECZENIE WYMAGAJĄCE PODAWANIA LEKÓW BADANIA DIAGNOSTYCZNE LECZENIE CHORÓB ZAKAŹNYCH PROMOCJA ZDROWIA UKIERUNKOWANE DOSTARCZANIE USŁUG POŁĄCZENIE POWYŻSZYCH ZASAD USPRAWNI METODY ZAPOBIEGANIA ZAKAŻENIOM ORAZ ZAPEWNI ICH EFEKTYWNOŚĆ

39. Projekt dotyczący efektywności kosztowej • Celem projektu jest dokonanie przeglądu metod stosowanych w analizach efektywności kosztowej dla zakażeń wirusami HIV, HBV oraz HCVoraz opracowanie modelu i narzędzi, które mogą być stosowane na poziomie krajowym do oszacowania opłacalności badań przesiewowych • Projekt zakłada trzy etapy realizacji: • Przegląd systematyczny piśmiennictwa • Opracowanie zestawu narzędzi • Publikacja materiałów szkoleniowych • Zakończenie realizacji projektu jest planowane na początku 2014r.

40. Projekt dotyczący utworzenia bazy danych rozpowszechnienia zakażeń • Dane dotyczące rozpowszechnienia stanowią uzupełnienie dla systemu nadzoru nad indywidualnymi przypadkami zakażeń HCV • Cel – zebranie danych o rozpowszechnieniu zakażeń HBV i HCV, HIV/AIDS orazzarażeń o etiologii Chlamydiaez różnych źródeł, w tym programów przesiewowych oraz badań dotyczących rozpowszechnienia oraz zestawienie uzyskanych danych celem usprawnienia procesu dystrybucji wyników • Ostatnio zakończono badanie pilotażowe dotyczące zakażeń HBV w jednym z krajów • Kolejnym działaniem ECDC jest opracowanie raportu podsumowującego pierwsze dwa etapy projektu wraz ze wskazaniem możliwości przyszłych modyfikacji bazy danych. Raport zostanie poddany ocenie konsultantów zewnętrznych do końca 2012r.

41. Zapobieganie zakażeniom HBV i HCV oraz kompleksowy system kontroli • Opracowanie przygotowane przez zewnętrznych wykonawców dla ECDC w celu kompleksowegookreślenia problematyki zakażeń HBV i HCV w Europie. • Cele: • Charakterystyka istniejącej polityki działań oraz planowanych aktywności w zakresie zapobiegania oraz kontroli zakażeń HBVi HCV w krajach UE/EOG • Wskazanie głównych partnerów oraz ich podstawowych funkcji • Dokonanie strategicznej analizy głównych metod zapobiegania zakażeniom w oparciu o uzyskane dane • Opracowanie umożliwia podjęcie dalszych działań przez ECDC, które zmierzają do przygotowania systemu zapobiegania oraz kontroli nad zakażeniami HBV oraz HCV w Europie • Konsultacja wersji wstępnej Ramy przez partnerów odbędzie się na początku 2013r.

42. Podsumowanie • Wyniki przeglądu literatury oraz wzmożonego nadzoru wskazują na znaczne obciążenie chorobami wywołanymi przez wirus HCV w większości krajów europejskich • Wyniki świadczą również o dużym zróżnicowaniu w zakresie sytuacji epidemiologicznej tych chorób pomiędzy krajami • Zakażenie HCV w Europie stanowi istotny problem zdrowia publicznego, który wymaga podjęcia wzmożonych działań w zakresie profilaktyki pierwotnej oraz wtórnej • Działania podejmowane przez ECDC zmierzają do zwiększenia świadomości na temat epidemiologii zakażeń HCV oraz zapewnienia wsparcia dla państw członkowskich w podejmowaniu wyzwań związanych z epidemią HCV

43. www.ecdc.europa.eu

44. Dziękuję