1 / 45

Ligjerata 2 Dr. Fisnik Dalipi

Internet. Ligjerata 2 Dr. Fisnik Dalipi. Rrjetat kompjuterike. Me rrjetat kompjuterike n ënkuptojm lidhjen e dy apo më shumë kompjutorëve ndërmjet veti . Rrjeti kompjuteristik mundëson komunikimin midis shfrytëzuesve të sistemit / sistemeve informatike .

hollie
Download Presentation

Ligjerata 2 Dr. Fisnik Dalipi

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Internet Ligjerata 2 Dr. Fisnik Dalipi

  2. Rrjetat kompjuterike • Me rrjetatkompjuterikenënkuptojmlidhjen e dyapomëshumëkompjutorëvendërmjetveti. • Rrjetikompjuteristikmundësonkomunikimin midis shfrytëzuesvetësistemit/sistemeveinformatike. • Kompjutorët e lidhurnërrjetënkompjuteristikefunksionojnënëmënyrëunikesipasstandardevetëpërcaktuarakomunikueseçka do tëthotë se “flasingjuhën e njëjtë” 2

  3. Rrjetatkompjuterike 3

  4. Shembulli i lidhjes sëdykompjutorëve 4

  5. LAN dhe WAN 5

  6. intraneti extraneti intraneti 6

  7. Interneti • Internetipërbëhetnga: • njënumërishumtëikompjuterëve • tëcilëtdirektapoindirektjanëtëndërlidhurmesveti • aplikojnëprotokoltënjejttransmisioni (TCP/IP) • kushërbimemundettëofrohenose/dhetëshfrytëzohen, • dhenjënumërimadhishfrytëzuesvetëcilëtngakompjutorët e tyreapovendevetëtyretëpunëskanëqasjedirektenëkëtoshërbime • njënumërimadhirrjetavetëtjeratëcilatndërlidhennëpërmjettëashtuquajturëvegateways(kompjutorpërkomunikim) 7

  8. interneti 8

  9. The Internet is just like the Universe 9

  10. Modelet e studimit të rrjetës - OSI • Kah fundi i viteve 80 dhe fillimi i vt. 90 paraqitet rritje e përdorimit të rrjetave që implementonin vetëm hardver dhe softver që rezultonte në jokompatibilitet dhe dobësim të lidhjeve • ISO erdhi ne përfundim që kishte nevojë të krijohet një model i rrjetës që do t'i ndihmonte konstruktuesve të rrjetës të implemetojnë rrjeta që mund të komunikojnë dhe funksionojnë së bashku. Si rezultat në vitin 1984 u publikua Modeli Referues OSI. • Modeli referues OSI i lejon përdoruesve të vizualizojnë funksionet e rrjetës që zhvillohen në secilin nivel.

  11. Modeli OSI • Modeli referues OSI, ka shtatë nivele dhe secili prej tyre ilustron funksione të pjesëshmetë rrjetës. Kjo ndarje e funksioneve quhet nivelizim. Ndarja e rrejtës në shtatë niveleofron përparësitë vijuese: • - E ndan komunikimin e rrjetave në pjesë më të vogla për ta bërë më të lehtë për ta kuptuar. • - I standardizon komponentet e rrjetës për të lejuar zhvillimin dhe përkrahjen e ofruesve të shumëfishtë. • - Mundëson lloje te ndryshme të hardver-it dhe softver-it të rrjetave për komunikim mes tyre. • - Parandalon ndryshimet në njërin nivelizues nga efektet e tjerëve kështu që ata të mund të zhvillohen më shpejtë. • - I ndan rrjetat komunikuese në pjesë të vogla për ta bërë procesin e të mësuarit më lehtë për t'u kuptuar.

  12. Modeli OSI Shtatë nivelet e modelit referues OSI janë: • Niveli 7: Niveli i aplikimit (Aplication layer) • Niveli 6: Niveli i prezentimit (Presentation layer) • Niveli 5: Niveli i sesionit (Session layer) • Niveli 4: Niveli i transportit (Transport layer) • Niveli 3: Niveli i rrjetës (Network layer) • Niveli 2: Niveli i lidhjes se shënimeve (Data link layer) • Niveli 1: Niveli fizik (Physical layer)

  13. Niveli i aplikimit (Aplication layer) • Niveliiaplikimitështënivelimëiaferti OSI përpërdoruesit. Ai iuofron aplikacionevetëpërdoruesveshërbimetërrjetave. • Dallohetnganivelettjeranëatë se nukiofronshërbimeasnjënivelitjetërtë OSI porvetëmaplikacionevejashtëmodelit OSI. • Shembujtëaplikacionevetëtillajanëprogramettabelare, programetpërpërgatitjedokumenteshsidheterminalet e programevebankare.

  14. Niveli i prezentimit (Presentation Iayer) • Niveli i prezentimit siguron që informacionet që i dërgon niveli i aplikimit të një sistemi janë të lexueshme nga niveli i aplikimit të një sistemi tjetër. • Formatim i përbashkët i të dhënave

  15. Niveliisesionit (Session layer) • Themelon, menaxhon dhe përfundon sesionet nëmes të dy konferencierëve apo nyjeve (hosts) që komunikojnë. • Niveli i sesionit ofronshërbimet e tij nivelit të prezentimit. • Sinkronizon dialogun në mes të dyniveleve të prezentimit të dy konferencierëve dhe menaxhon shkëmbimin e të dhënavemes tyre.

  16. Niveli i transportit (Transport layer) • Niveli i transportit segmenton të dhënat nga sistemet e dërguesit dhe i rigrumbullon tëdhënat ne burimin e të dhënave ne sistemin e pranuesit • Kufiri ndërmjet nivelit tëtransportit dhe nivelit të sesionit mund të mendohet si kufi ndërmjet protokoleve tëaplikimit dhe protokoleve të rrjedhjes se të dhënave. • Gjersa niveli i aplikimit, prezentimitdhe i sesionit kanë te bëjnë me çështje aplikative, katër nivelet e ulëta kanë të bëjnë meçështjen e transportimit të te dhënave.

  17. NiveliiRrjetës (Network layer) • Niveliirrjetësështënivelkompleksqëofronlidhshmëridheselektimtërruges ne mestëdysistemevetëkonferencierëve (nyjeve) qëmundtëjenëtëvendosur ne rrjetatëndaragjeografikisht. • Rrugëtimi (routing)

  18. Niveliilidhjes se shenimeve (Data Link) • Niveli data link ofron transit të sigurtë të të dhënave përgjatë lidhjes fizike. • Data link ka të bëjë me topologjinë e rrjetës, qasjen e rrjetës, lajmërimin e gabimit, dërgimi i caktuar i kornizave,dhe kontrollën e rrjedhjes se informatave.

  19. Niveli fizik (Physical layer) • Niveli fizik definon specifikacionet elektrike, mekanike, procedurale dhe funksionale përaktivizimin, mirëmbajtjen dhe deaktivizimin e lidhjes fizike ne mes të sistemeve tëfundme. • Këto karakteristika si niveli i tensionit, ndryshimet e tensionit, shkallët e tëdhënave fizike, maksimumi i distances se transmetimit, konektorët fizik dhe të tjerë dheatributet e ngjashme definohen nga specifikacionet e nivelit fizik.

  20. Protokolet • Përshkrimiprecizirregullavedhemënyranëtëcilënkompjuterët e ndryshëmmundtëkomunikojnënërrjetquhetprotokol. • Me anëtëprotokolevearrihetlidhjanëmestëkompjuterëvepersonalëdheqendrëssëmadhekompjuterike. • Softveriicilimundësonfunksionimin normal tëInternetitpërbëhetngadykomponentetëprotokolevetëcilatsipasstandaradevendërkombëtarequhen: • TCP (Transmission Control Protocol ) dhe • IP ( Internet Protocol) TCP ka përdetyrëorganizmindheshpërndarjen e tëdhënave në paketetëcilatduhetqëtëdërgohen, kurseIP ka përdetyrëbartjen e tyrenëpërrrjet, qënëterminologjinëkompjuterikequhetrutim (routing).

  21. TCP/IP • Komunikimi/bartja e tëdhënavendërmjetsistemevekompjuterikenë internet realizohetnëpërmjettëtëashtuquajturittransmision control protocol/internet protocol-TCP/IP- mendarjetëtëdhënave me madhësitënjejtë - tëashtuquajturapaketatëcilatmundentëjenë me gjatësitënjejtaapotëndryshme.

  22. Modeli TCP/IP • I krijuar nga Departamenti i Mbrojtjes i SHBA-ve. • Modeli TCP/IP ka katër nivele: nivelin e aplikimit, nivelin e transportit, nivelin e Internetit dhe nivelin e qasjes në rrjetë. 22

  23. Modeli TCP/IP • Niveli 4: Niveli i aplikimit (Aplication layer) • Dizajnerët e TCP/IP kuptuan që protokolet e niveleve të larta duhet të përfshijnë detale për nivelin e aplikimit dhe të prezentimit. Ata e krijuan një nivel të aplikimit që merret me protokolet e niveleve të larta, çështjet e përfaqësimit, dekodimin dhe kontrollën e dialogut. • Niveli 3: Niveli i transportit (Transport layer) • Niveli i transportit merret me cilësinë e shërbimeve të sigurisë, kontrollës së rrjedhjeve dhe korrektimit të gabimit. Një nga protokolet e tij, protokoli për kontrollë të transmetimit (transmission control protocoI-TCP), ofron mundësi të shkëlqyeshme dhe fleksibile për të krijuar komunikim të besueshëm, rrjedhje të mire informatash dhe gabime të vogla në rrjetë.

  24. Modeli TCP/IP • Niveli 2: Niveli i Internetit (Internet layer) • Qëllimi i nivelit të Intemetit është të dërgojë pakot nga burimi në ndër-rrjetë (internetwork) dhe të bejë ato të arrijnë në destinacion pavarësisht nga rruga dhe rrjeta që ata zgjedhin. Protokoli specifik që udhëheq me këtë nivel quhet Protokoli i Intemetit (Internet Protocol -IP). • Niveli 1: Niveli i qasjes në rrjetë (Network access layer) • Emërtimi i këtij niveli është shumë i gjerë dhe disi konfuz. Gjithashtu njihet edhe si niveli konferencier në rrjetë (host-to-network). Është niveli që merret me të gjitha çështjet që i kërkon një IP adresë për të bërë lidhjen fizike. Përfshinë detalet e teknologjisë së LAN dhe WAN, dhe të gjitha detalet në nivelin fizik OSI dhe atë të lidhjes se shenimeve (data link).

  25. Krahasimi i modelit OSI dhe modelit TCP/IP

  26. Krahasimi i modelit OSI dhe modelit TCP/IP

  27. Grafi i protokolit TCP/IP 27

  28. Grafi i protokolit TCP/IP • FTP (File Transfer Protocol) – protokol që mundëson qasje të fajllave. Shumë serverë në mbarë botën u mundësojnë njerëzve të kyçen dhe të zbresin fajlle të ndryshme. • HTTP (Hypertext Transfer Protocol) – specifikon çfarë mesazhesh klientët dërgojnë tek serverët dhe çfarë përgjigje marrin ato si kthesë. • SMTP (Simple Mail Transfer Protocol) – e-mail • DNS (Domain Name System) – shndërrimi i emrave të konferencierëve(host) në IP adresa • TCP (Transmission Control Protocol) – mundëson një rrjedhje bajtësh e dalë nga një burim (dërguesi) të dërgohet te pranuesi në internet. I fragmenton rrjedhjet e bajtëve në mesazhe diskrete dhe e bart secilin nga ta në shtresën e Internetit. • UDP (User Datagram Protocol) – protokol jo fort i besueshëm për aplikacionet. Është me rëndësi të bëhet dërgimi i mesazhit shpejt pa krijuar ndërlidhje dhe se saktësia nuk është faktor vendimtar.

  29. Protokolet (kthehemi sërish) • Secili rrjet kompjuterik dhe secili kompjuter i ndërlidhur në rrjet – i ashtuquajtur host i internetit, merr një adresë të veçantë të protokolit të Internetit (IP), p.sh. 129.144.50.56. 30 M-r. Fisnik Dalipi USHT 2008-2009

  30. Klasat e rrjetit • Ekzistojnë tri klasa të rrjetave TCP/IP. Secila klasë shfrytëzon adresë IP 32 bitëshe në mënyrë të ndryshme, duke shfrytëzuar më shumë ose më pak bita për pjesën e rrjetit (network part) të adresës. Klasat janë të emërtuara me shkronjat e para të alfabetit anglez: klasa A, klasa B dhe klasa C. • Numrat e Rrjetit të klasës A • Rrjeti i klasës A shfrytëzon 8 bitët e parë të IP adresës, si në figurën e mëposhtme.

  31. Klasat e rrjetit • 24 bitët e tjerëparaqesinpjesën e hostittëadresës IP tëilustruarsinëfigurën e mësipërme. Vlerat e përcaktuarapërbajtin e parëtëklasës A shtrihennëmesvlerave 0 dhe 127. P.sh. adresa 75.4.10.4. Vlera 75 nëbajtin e parëindikon se hostiështëiklasës A. Bajtettjera me rend 4.10.4. tregojnëadresën e hostit. Vetëm 127 rrjetatëklasës A mundtëekzistojnë. Secilingakëtanumramundtëpërfshijëderinë 16,777,214 hoste (2^24 hoste).

  32. Klasat e rrjetit • Numrat e Rrjetit të klasës B • Rrjeti i klasës B shfrytëzon 16 bitët e parë të IP adresës, si në figurën e mëposhtme dhe 16 bitet tjera për numrat e hosteve. • 16 bitët e tjerë paraqesin pjesën e hostit të adresës IP të ilustruar si në figurën e mësipërme. Vlerat e përcaktuara për bajtin e parë të klasës B shtrihen në mes vlerave 128 dhe 191. P.sh. adresa 129.144.50.56. Vlera 129 në dy bajtet e para indikon se hosti është i klasës B. Bajtet tjera me rend 144.50.56. tregojnë adresën e hostit.

  33. Klasat e rrjetit • Numrat e Rrjetit të klasës C • Rrjeti i klasës C shfrytëzon 24 bitët e parë të IP adresës, si në figurën e mëposhtme dhe 8 bitet tjera për numrat e hosteve. • 8 bitët e tjerë paraqesin pjesën e hostit të adresës IP të ilustruar si në figurën e mësipërme. Vlerat e përcaktuara për bajtin e parë të klasës C shtrihen në mes vlerave maksimalisht deri në vlerën 192-254. P.sh. adresa 229.144.50.56. Vlera 229 në tre bajtet e para indikon se hosti është i klasës C. Bajtet tjera me rend. tregojnë adresën e hostit.

  34. Klasat e rrjetit

  35. ndrimi i protokolit Legjenda Sistemi kompjuterike router ndërlidhja gateway Paketi (TCP/IP-Protokoli) Paketi (protokol tjetër) Arhitektura e Internetit

  36. Gateways • Të gjitha rrjetat kompjuterike nuk shfytëzojnë protokollin të njejtë për bartjen e të dhënave TCP/IP • Për të komunikuar sistemet kompjuterike të rrjetave të tilla duhet ndërlidhur kompjutorët për komunikim të të ashtuquajturit gateways të cilët bëjnë ndarjen e rrjetave totalisht njërën prej tjetrës, duke mos dhënë kurfar informatash për protokollin e rrjetit në fjal, por vetëm bëhet bartja e të dhënave (bazë)

  37. Router • Paraqesinpajisje specialeplanifikuesetërrugësnënyjet e rrjetavedhejanëpërgjegjëspërzgjedhjen e pjesëssërrugëstëpaketitqëbartet • nëbazëtëanalizëssëadresëssëmemoruarnë vet paketin (kuduhetarriturpaketi) dhenëbazëtëtabelëssëadresave interne (routingtables) bënpërcaktimin/zgjedhjen e rrugëssëmëtutjeshmetëpaketittëtëdhënavenëpërrrjet.

  38. Client-serverarhitektura • client-server-sistemnëpërpuniminelektroniktëtëdhënaveparaqetapoquajmatëstrukturërrjetorekuresursetofrohennganjëserverqëndror (softver) e tëcilavemunden t’ u qasentështuquajturitclient-ët (stacionetpunuese) • Serveriofronnjëshërbimkurseclientinjëspërfaqepunueseaponjëinterfejstëaplikacionit • p.sh: shfrytëzuesii Web browseritbënkërkesat e clientitpëfaqet(sajtet) ngaserverinëpërWebin e tërë.

  39. Client-server Architecture Peer to peer Network Architecture client server

  40. Peer to peer ndërlidhja/arhitektura • Paraqesin/emrim sinonim për një komunikacion ndërmjet të barabartëve në një rrjetë kompjuterike • Në një rrjetë të quajtur peer to peer të gjith kompjutorët janë të barabart dhe munden të kërkojnë shërbime dhe poashtu edhe të ofrojnë shërbime, pra kompjutorët munden në të njejtënkohë të shërbejn si stacione punuese/client/ por poashtu edhe të marin përsipër detyra nga rrjeti./server/

  41. Thank You! • PYETJE??? 45

More Related