Ísland og alþjóðlegur vinnumarkaður

1. Ísland og alþjóðlegur vinnumarkaður 12. október 2005 Ari Edwald framkvæmdastjóri SA

2. Alþjóðavæðing • Hvað felst í „alþjóðavæðingu?” • Niðurstaða af þróun á vettvangi WTO og svæðisbundinna samtaka, eða tvíhliða samninga. Auk byltingar í fjarskipta-, upplýsinga- og flutningatækni, svo fátt eitt sé nefnt. • Framleiðsla fer fram þar sem kostnaður er lægstur. Starfsfólk og fyrirtæki flytjast milli landa • Í raun felur „alþjóðavæðing” í jákvæðri merkingu í sér aukna alþjóðlega samkeppni á öllum sviðum

3. Heimsbyggðin hagnast • Varla er deilt um það að öll lönd bæta efnahag sinn með þátttöku í frjálsum viðskiptum, en sumir setja spurningamerki við það markmið • Ef USA kaupir 10m hluti frá Kína á ári á $5 í stað þess að framleiða á $10 verða sömu gæði til staðar fyrir neytendur í USA, en $ 50m losna til árlegra fjárfestinga • Allir vilja að sem mest af virðisaukanum verði eftir hjá sér: Bestu störfin

7. Margvíslegt samspil • Ekki bara „innflutningur vinnuafls” • Vörur eru fluttar INN og framleiðsla getur flust ÚR LANDI • Snýst ekki bara um einföld framleiðslustörf. Hvers konar sérfræðiþekking, stjórnun, fjármögnun og sköpun er undir. T.d. forritun, auglýsingagerð • Stundum fjölgar starfsmönnum mest hjá þeim sem fjárfesta erlendis og fjöldi starfa innanlands er ekki föst stærð (innflytjendur þurfa ekki að fækka lausum störfum)

8. Fríverslun og ILO • Ísland hefur almennt stutt frjálsari heimsverslun • Ekki talið að vinnumarkaðsmál eigi að vera hluti fríverslunarsamninga, heldur viljað vísa til ILO • Ísland hefur fullgilt 20 ILO samþykktir, þ.á.m. allar um grundvallarréttindi launþega, m.a. um félagafrelsi, rétt til að gera kjarasamninga, afnám nauðungarvinnu, barnavinnu og jafnrétti til vinnu • Margar ILO samþykktir (ekki fullg. af Ísl.) eru of nákvæmar og stuðla að ósveigjanleika sem háir mörgum ríkjum

9. Erlent starfsfólk á Íslandi • Almennt þurfa útlendingar fyrirfram að hafa bæði atvinnu- og dvalarleyfi til að geta komið hingað til starfa • Samnorrænn vinnumarkaður við lýði í áratugi • EES frá 1993, veitir íbúum svæðisins gagnkvæman rétt til starfa. Ný aðildarlönd sæta frestun til 1. maí 2006 • Ný samnorræn skýrsla telur stækkun EES ekki valda neinni kollsteypu

10. Álitaefni um EES ofl. • Þótt borgarar nýrra EES landa fái ekki starfsrétt fyrr en 1. maí 2006, hafa fyrirtæki þaðan rétt til að veita þjónustu m.a. Starfsmannaleigur (undirverktakar) • Íslenskar reglur um lágmarkskjör hafa sérstöðu, líka miðað við önnur Norðurlönd • Eðlilegt væri að veita borgurum nýrra EES landa fullan rétt strax • Ekki hefð fyrir starfsmannaleigum á sveigjanlegum vinnumarkaði hér. Þær eru svar við ósveigjanleika sem víða er

11. Álitaefni um EES ofl. frh....... • Ýmsar vinnumarkaðsreglur sem enginn hefur beðið um, komnar hingað í gegn um EES t.d. vinnutímatilskipun, reglur um upplýsingar og samráð, hlutavinnu og tímabundnar ráðningar • Ótrúlegur tvískinnungur ríkir á Íslandi í sambandi við réttindi útlendinga hér • Viljum við ekki að íslenskt ökuskírteini sé tekið gilt? • Ný þjónustutilskipun ætti að bæta úr, en mætir andstöðu

12. Útlendingaumræða á villigötum • EES-samnngurinn- Réttur fyrirtækja, þ.m.t. starfsmannaleiga, til að fara á milli ríkja með starfsfólk sitt til að veita þjónustu - Bann við hindrunum • Tilskipun um lágmarkskjör -> lög 54/2001 um útsenda starfsmenn • Samningur SA og ASÍ um málsmeðferð • Ábyrgð íslenskra notendafyrirtækja

13. Nánar um Ísland og heimsverslun • Ísland er enn lítið og fámennt, sem setur skorður við útflutningsframleiðslu og innflutningi á íslenskan markað. Þar verða hefðbundin svið í aðalhlutverki. • Aukin þátttaka Íslendinga í alþjóða viðskiptum byggir á útflutningi fjármagns og stjórnunar og tengsl við Ísland verða fyrst og fremst um stjórnun og auðsáhrif

14. Hvernig mun Íslandi reiða af? • Svartnætti er ástæðulaust. Íslandi hefur gengið vel til þessa og er nú tekið til sérstakrar greiningar og fyrirmyndar af öðrum þjóðum (t.d. Dönum) • Frumkvöðlar á ýmsum sviðum hafa gripið tækifæri sem nýjar aðstæður hafa skapað. Við vitum ekki hvar árangur kemur fram næst • Samkeppnishæf almenn starfsskilyrði fyrir atvinnulífið verða því stöðugt mikilvægari. Menntun og aftur menntun og ræktun frumkvöðlaanda verða lykilatriði í áframhaldandi árangri