CANLILARIN DOĞAYLA ETKİLEŞİMLERİ

1. CANLILARIN DOĞAYLA ETKİLEŞİMLERİ EKOSİSTEM EKOLOJİSİ

2. EKOLOJİ Canlıların çevreleri ile olan etkileşimini inceleyen bilim dalıdır. Canlıyı tek bir birey olarak incelemekten çok bireyin içinde yer aldığı biyolojik organizasyonla ilgilenir.

3. EKOLOJİDEKİ TEMEL KAVRAMLAR: NİŞ= Bir türün bulunduğu çevrede biyotik ve abiyotik kaynakları kullanma şeklidir.Türün bütün sorumlulukları ve işlevlerini ifade eder. HABİTAT = Populasyonların yaşam alanıdır. En iyi uyum gösterdikleri alandır.Canlılar habitatlarını zaman içinde değiştirebilirler. ( Göçmen kuşlar)

4. FLORA : Belirli bir bölgedeki bitki örtüsüne denir. • FAUNA :Belirli bir bölgedeki hayvan topluluğuna denir.

5. BİYOSFER= Dünya üzerinde canlıların yaşadığı alanların tümüdür. Biyosfer EKOSİSTEM= Belirli sınırlar içinde etkileşim halindeki tüm canlılar ve cansız çevrenin tamamıdır . Ekosistem KOMÜNİTE= Aynı alan içerisinde birbiriyle ilişkili tüm populasyonların oluşturduğu topluluktur. Kommunite POPULASYON= Belirli bir bölgede belirli zaman diliminde yaşayan aynı türden bireylerin oluşturduğu topluluktur. Populasyon Organizma

7. BİYOM: Yerkürenin iklim kuşaklarına bağlı olarak geniş coğrafik bölgelere yayılan büyük ekosistem tiplerine BİYOM denir. • Karasal ve sucul ekosistemleri içine alan biyom geniş bir bölgeyi ya da kıtanın belirli bir kısmını kapsayacak ölçüde daha büyük bir ekosistemdir.

8. Biyotop: Komüniteler bazen yüzlerce tür içerebilir ve bu canlılar yaşamlarını sürdürebilmek için coğrafik bir alana ihtiyaç duyarlar. Bu alan biyotop olarak adlandırılır. Biyotopun büyüklüğü populasyonların birey sayıları,ortamın çevresel koşulları ve coğrafik özelliklerine göre değişebilir.

9. Biyosfer Biyom Ekosistem Komünite Populasyon

11. SÜKSESYON: • Baskın bir türün yerini zamanla başka bir türün almasına denir. • Orman Çıplak alan Liken Yosunlar Otlar Çalılar Ağaçlar (Daha önce canlılığın bulunmadığı bir ortamda gerçekleşirse primer süksesyon denir.) ***Sınırlı bir alanda besin verimliliği arttıkça baskın türün birey sayısı artar,tür çeşitliliği azalır. yangın

14. İkincil Süksesyon: Sel,toprak kayması, yangın gibi nedenlerle ekosistemin zarar görmesi sonucu gerçekleşir. • Liken-yosun-Ot-çalı-kavak-sedir-meşe-akçaağaç-kayın

16. EKOTON: Doğada komüniteler veya ekosistemler tamamen birbirinden bağımsız olmayıp komşu komüniteler arasında geçiş bölgeleri bulunmaktadır. Bu geçiş bölgelerine ekoton denir. Göl komünitesi Orman komünitesi …………….

17. Komünite Komünite Ekoton Komünite

19. Ekotonlarda: • 1.Birey sayısı azalır • 2.Çeşitlilik fazla • 3.Madde döngüsü daha hızlıdır • 4.Toleransı yüksek canlılar bulunur • 5.Rekabet fazladır.

20. Çevre direnci: Çevrenin canlı üzerine yaptığı olumsuz etki. • Mikroklima: Bir yaşama bölgesinde tabandan tepeye doğru gidildikçe ortaya çıkan iklimsel özelliklere denir. Mikroklimanın olması farklı türler arasındaki rekabeti azaltır.

27. EKOSİSTEMBelirli sınırlar içinde etkileşim halinde bulunan biyotik ve abiyotik faktörlerden oluşur.

28. ABİYOTİK FAKTÖRLER= çevredeki cansız faktörlerdir. BİYOTİK FAKTÖRLER = Çevredeki canlı faktörlerdir. ÇEVRE=Canlıyı etkileyen tüm faktörlerdir.

30. Işık • İklim • Sıcaklık • Su • Ortam pHsı • Toprak ve mineraller • Üreticiler • Tüketiciler • Ayrıştırıcılar

31. Işık • Bitkilerin fotosentez için güneş ışığına ihtiyacı vardır. • Işık fotosentez hızını arttırırken, dolaylı olarak hayvanları da etkiler. • UV ışınları mutasyonlara sebep olabilir. • Bitkiler ekosistemdeki ışık miktarını etkileyebilirler. Yüksek, büyük bitkilerin yaptıkları gölge daha küçük bitkilerin güneş ışığı almalarını engelleyebilir ve bu bitkilerin yaşamını tehdit eder.(ışık seven, gölge seven bitkiler)

32. Neden tropikal yağmur ormanlarında tür çeşitliliği fazladır?

33. Işık şiddeti, miktarı, aydınlanma süresi önemlidir. • Uzun gün bitkileri(12-14saat) gün ışığında çiçeklenir. • Kısa gün bitkileri(8-10 saat) gün ışığında çiçeklenir.

34. Hayvanlarda aktif süreçler için tercih edilen ışık şiddeti birbirinden farklıdır. Gece aktif olan (baykuş,yarasa,kirpi vb.) türlerinin yanı sıra bazı ötücü kuşlar,böcekler alaca karanlıkta inaktiftir. • Bir kelebek türünde kanat rengi gün uzunluğuna bağlı olarak değişir.

35. Sıcaklık • Sıcaklık öncelikle canlılarda enzimlerin çalışmasını yani metabolizmayı etkiler. • Atmosferdeki hava olaylarının çoğu sıcaklık değişimlerinden oluşmaktadır.

36. Sıcaklığın yeryüzündeki dağılımı canlıların yayılışını da etkiler.(Akdeniz ve Karadenizdeki bitki örtüsünün farklılığı) • Bitkilerin çiçeklenme zamanını, hayvanların üreme zamanını etkiler.

37. Termonasti bitkilerde sıcaklığa verilen tepkidir(lale). • Hayvanlarda melanin pigmentinin dağılımı ile dış görünüşü etkiler.(Kutup ayıları-Boz ayı ) • Metabolizma hızını da etkiler. (Göç etme,kış uykusu vb)

39. Su • Bir bölgedeki suyun miktarı ve mevsimlere göre dağılımı bitkilerin yayılışı bakımından önemlidir. Fazla yağış alan bölgelerde ormanlar ve çayırlar, az olan yerlerde tek yıllık tohumla üreyen bitkiler yer alır.

40. Bitkiler su ihtiyaçlarını karşılamak için çeşitli yapısal değişiklikler geliştirmişlerdir.

41. Hayvanlarda da yaşamsal faaliyetlerin düzenli devam etmesi su miktarının dengede tutulmasına bağlıdır.Bunun için karada yaşayan canlılar çeşitli adaptasyonlar geçirmiştir.

43. İklim • İklim uzun bir süre boyunca belirli bir bölgede etkili olan atmosfer koşullarıdır. (ısı, ışık, nem, yağış) Bölgenin konumu (Denizden yükseklik, ekvatora uzaklık, rüzgar, volkanik aktiviteler) iklimin oluşumunda etkilidir. • İklim doğayı etkiler. O bölgede yaşayan bitki ve hayvanların dağılışını belirler.(Çöl, yağmur ormanı, ılıman veya kutup bölgeleri gibi.) • Canlı etmenler de o bölgedeki iklimi etkileyebilir. Örneğin Karadenizde ormanların çokluğu, terleme ile su kaybını ve bunların yoğunlaşması ile de yağışları arttırabilmektedir. • İnsanlar dünya sıcaklığını da etkileyebilmektedir (Küresel ısınma)

45. İklim diyagramı

47. Toprak • Toprak, bitkileri, minerallerini ve suyu aldıkları için doğrudan etkiler. • Toprak ayrıca bitkiyi yere bağlar.Bitkilerin dağılışı hayvanları da etkiler. • Canlı faktörlerden bitkiler de toprak oluşumuna katkıda bulunur. Bitki kökleri kayaları parçalayarak toprak oluşumunu sağlar.(5 cm- 2000 yıl) • Toprakta bulunan mineraller ise ölen ve çürüyen bitki hayvan ve ayrıştırıcılar sayesinde artar.

48. Kumlu, Kireçli, Humuslu, Killi topraklar • Kumlu: Suyu hemen alt tabakaya geçirir,tarıma elverişsiz • Killi: Su geçirgenliği azdır • Kireçli: Beyaz veya açık renkli topraklardır. • Humuslu: Mineral ve organik madde açısından oldukça zengindir.Siyah veya koyu kahverengidir. • Mineral açısından özellikle Azot, Fosfor, Potasyum, Potasyum, Kalsiyum, Magnezyum ve Kükürt açısından zengin topraklar bitkilerin gelişimini destekler.

49. Ca P K Mg Minimum Kuralı

50. Oksijen • Oksijen ekosistemde hayatı belirleyen önemli bir etmendir. • Canlılar solunum için oksijene gerek duyarlar. Eğer miktarı yetersiz ise canlı ölebilir. • Yükseklerde azalan oksijen miktarına karşı vücudumuzda nasıl değişiklikler meydana gelir? • Canlı faktörlerden bitkiler ekosistemdeki oksijeni arttırırken, hayvanlar azaltır.