GENİTOÜRİNER SİSTEM ENFEKSİYONLARI SEMPTOMLAR VE TANI YÖNTEMLERİ

1. GENİTOÜRİNER SİSTEM ENFEKSİYONLARISEMPTOMLAR VE TANI YÖNTEMLERİ ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ, TIP FAKÜLTESİ, ÜROLOJİ AB

2. ÜRİNER SİSTEM İNFEKSİYONLARI • ÜS infeksiyonu,daha çok bakterilerle oluşan,üriner sistemin üretra ağzından renal kortekse kadar herhangi bir dokusundaki infeksiyonudur. • Normalde steril olması beklenen idrarda infeksiyon veya kontaminasyon sonucu bakteri olması bakteriüri’yi tanımlar. • ÜSİ bakteriüriye neden olur.

3. Terminoloji • Piyüri: E’de orta idrarda, K’da kateterle veya suprapubik aspirasyonla alınan idrarda 5-8 lökosit. • Anlamlı bakteriüri: 10 bin(CFU/ml) üzerinde koloni,(suprapubik alınan idrar 100 bakteri) • Asemptomatik bakteriüri: Semptom(-) 100 bin üzerindeki bakteriüri. Çocuk, gebe, yaşlı ! • Reenfeksiyon:İlk enfeksiyonun eradikasyonundan farklı bir ajanla enf. • Relaps:İki hafta içinde aynı etkenle enf.

4. GENİTOÜRİNER SİSTEM ENFEKSİYONLARI • Geleneksel olarak idrarın mililitresinde 105koloni oluşturan ünite (cfu/ml)saptanması üriner enfeksiyon olarak değerlendirilir. • Sık işeme ve sıvı alımına bağlı olarak hastanın hidrasyon durumu hastaların % 30’unda bakteri sayısını 100 000 koloninin altına indirecektir. • BU NEDENLE semptomatik olgularda idrar kültüründe 10000 cfu ya da daha fazla sayıda üreme olması anlamlıdır.

5. İdrardaki Koruyucu Etkenler •  Üre konsantrasyonu •  Asit içeriği •  Osmolalite • Üromukoidler (Tomm Horsfall proteini) • İdrar Ig A ve G varlığı

6. RİSK Faktörleri-1 1) Konak ile ilgili faktörler: • ÜS anatomik bütünlüğü • Normal işeme fonksiyonları • Normal perianal flora • İmmün sistem (gebelik, DM,KRY, Tx, steroid kullanımı......) 2) Cinsiyet ( PAF,BPH...)

7. RİSK Faktörleri-2 3) Yaş 4) Obstrüksiyon 5) Reflü 6) Kateterizasyon 7) Taş: (Üreaz(+) Struvit) 8)Mikroorganizma virülans faktörleri (K antijeni, hemolizin, Adherens fak..)

8. ÜRİNER SİSTEM ENFEKSİYONLARININ SINIFLAMASI • ÜSİ’nin sınıflandırılmasında çeşitli tanımlamalar kullanılmaktadır: • Semptomatik ve asemptomatik • Komplike ve komplike olmayan • Üst üriner ve alt üriner sistem infeksiyonları gibi.

9. ÜSE Sınıflandırılması • Tüm ÜSE’ler bu sınıflandırmanın içinde yeralır. A. İlk Enfeksiyon :Belgelenmiş ilk ÜSE’dur. Genç bayanlarda ilk enfeksiyon komplike olma eğiliminde değildir. B. Düzelmeyen Bakteriüri :ÜS’in tedavi sırasında sterilize olamadığı enfeksiyonlardır. Tedavi sırasında veya hemen sonrasında alınan kültürlerde bakteri sayısı azalmış bile olsa tespit edilir.

10. - Yanlış antibiyotik seçilmesi veya ilaca karşı direnç varlığı - Hastanın uyumsuzluğu - Başlangıçta duyarlı olan mo’nun daha sonra dirençli hale geçmesi -Farklı duyarlılıkları olan mo suşları ile enfeksiyon - Tedavinin başlangıç aşamasında yeni, dirençli bir bakteri türü ile enfeksiyon - Böbrek yetmezliği - Enfekte koraliform taş ÜSE SınıflandırılmasıDüzelmeyen Bakteriüri Nedenleri

11. ÜSE Sınıflandırılması C. İnatçı Bakteriyel Enfeksiyon : Tedavi sırasında idrar kültürlerinin steril olmasına karşın inatçı bir enfeksiyon odağının ortadan kaldırılamadığı ve sonuçta aynı mo ‘lar ile oluşan reenfeksiyonu ifade eder. Altı ay içerisinde >3 ÜS infeksiyonu gelişmesine rekürren ÜS infeksiyonu (relaps) denir. Nedenleri

12. ÜSE Sınıflandırılması D. Reenfeksiyonlar : İlk enfeksiyon yok edildikten sonra yeni patojenlerle enfeksiyon oluşmasıdır. Tekrarlayan ÜSE’lerin %80’ini oluşturur. Konakçı savunması ile ilgilidir.

13. ÜSE Patogenezi ÜS’e bakterilerin girişi başlıca 4 yola olmaktadır. 1. Asendan 2. Hematojen 3. Lenfojen 4. Komşuluk yolu ile doğrudan

14. Asendan Yol • Üretradan kaynaklanan asendan enfeksiyon erkeklerde ürogenital, kadınlarda üriner sistem enfeksiyonun en sık görülen nedenidir.

15. Kısa kadın üretrası • Rektal bakterilerin perine ve vajen vestibulumunda kolonize olma eğilimleri • Cinsel ilişki varlığı • Doğum yapma gibi nedenlerle kadınlar ÜSE’na daha kolay yakalanırlar.

16. Hematojen Yol • Bu yolla yayılım nadirdir. • Tüberküloz • Böbrek ve perinefritik apseler • Ayrıca akut prostat ve böbrek enfeksiyonları sırasında da bakteriler kana karışabilirler.

17. Fonksiyonel ve yapısal anormalliklerin olduğu hastalarda bakteriyemilerin ÜSE’i komplike hale getirme olasılığı yüksektir.

18. Lenfojen Yol • Lenfatikler yoluyla ÜSE olası fakat nadir görülen bir durumdur.

19. Lenfojen Yol • Bakteriyel patojenlerin • Rektal ve kolonik lenfatiklerden prostat ve mesaneye • Uterus ve çevresi lenfatiklerle kadın ürogenital sistemine gittiğine ait delil çok az olmakla beraber ciddi spekülasyonlar vardır.

20. Komşuluk Yolu İle Doğrudan • Enflamatuar barsak hastalıkları • Kadınlardaki pelvik inflamatuar hastalık • Paravezikal apseler • Üriner yolla ilişkili fistüller • Periton içi apseler doğrudan üriner sistemi enfekte edebilirler.

21. PATOGENEZ ÜSE’den sorumlu mo’ların temelde fekal floraya dahil olduğu bilinmekte fakat bu mo’ların üriner sistemde nasıl çoğaldığı ve nasıl enfeksiyöz tablo oluşturduğu çok açık değildir. Kadınlarda başlangıçta rektumdan gelen patojenik bakterilerin vajinal mukozada kolonize olduğu ve üretra yolu ile mesaneye girdiğini düşündürtmektedir.

22. ÜROPATOJENLER • ÜSİ’larının %85’ten fazlasından tek bir bakteri sorumludur.Ancak nazokomiyal infeksiyonlarda birden fazla mikroorganizma etken olabilmektedir. • USE en sık etken patojen E. Coli nazokomiyal enf. da da en sık • Diabetiklerde  B grubu Streptokoklar • Kateterli Staf. Aureus

23. Bakteriyel Virülans Faktörleri • 150’den fazla E. Coli suşu bilinmesine karşın bu enfeksiyonların çoğu O1, O2, O4, O6, O18, O75 serotipleri ile oluşmaktadır. • Akut Piyelonefritli çocuklardan izole edilen E. coli suşlarının vajinal ve üroepitelyal hücre yüzeylerine yüksek derecede yapışma özelliği bilinmektedir. Buna karşın feçesteki ve asemptomatik bakteriürili hastalardaki suşların düşük bir yapışma özelliği vardır.

24. Bakteriyel Virülans Faktörleri • Bu yapışma bakteriyel fimbria veya pili aracılığı ile olmaktadır. • Bu yapılar flagella yapısında olmayan, ince protein çıkıntılardır. • Bu pililer farklı hayvan eritrositlerini aglütine etmesi ve farklı şekerlere göre aglütinasyonun bloklanması durumuna göre sınıflandırılırlar.

25. Bakteriyel Virülans Faktörleri • Tip 1 pililer, Tip 2 pililer, p pili • Böbrekte özellikle tübüler hücrelerinde ve üroepitelyal hücre yüzeylerinde p pili reseptörleri vardır.

26. Tüberküloz Gonore Aktinomikozis Kandidiazis Şistozomiazis Filariazis Ekinokokkozis Seksüel yolla geçen hastalıklar *Gonokoksik üretrit *Syfiliz *Nongonokoksik üretrit *Herpes *L.venerum *Şankroid *Kondilloma akuminata ÜRİNER SİSTEMİN SPESİFİK ENFEKSİYONLARI

27. Gram (+) koklar Staf. Aureus Staf. Epidermidis Staf. Saprophyticus Strep. Faecalis Strep. Bovis Diğer patojenler Chlamydiae (trachomatis) Mycoplasmas (U. Urealyt.) Fungi (candida sp) Trichomonas vaginalis Virusler Zorunlu anaerob bakteriler Gram (-) koklar E. Coli Klebsiella sp Proteus mirabilis Pseudomonas aer Serratia sp Citrobakter Enterobakter sp Gardnerella vag Neiss. Gonorrhoeae ÜRİNER SİSTEMİN NONSPESİFİK ENFEKSİYONLARI

28. Üriner Sistem İnfeksiyonlarında Yaş Gruplarına Göre Epidemiyoloji

29. ÜSE TANISI ÜSİ’nun kesin tanısı idrar kültürü ile konur. • İdrarın uygun şartlarda ve uygun şekilde alınması önemlidir. • Numune idrar örnekleri 2 saat içinde bekletilmeden kültüre ekilmeli yada buzdolabında veya uygun kimyasal katkı ile saklanmalıdır.

30. İdrar kültürünün kabul edilebilir alınma yöntemleri şöyledir: • Dış genital organların dikkatle yıkanmasından sonra orta akım idrarının steril bir kaba alınması, • Mesaneden suprapubik iğne aspirasyonu veya tek sonda ile idrar elde edilmesi, • Kapalı kateter direnaj sistemindeki tüpten idrarın steril tüpe aspirasyon ile alınması şeklindedir.

31. GENİTOÜRİNER SİSTEM ENFEKSİYONLARINDA SEMPTOMLAR • İrritatif veya Obstrüktif işeme semptomları • Suprapubik ağrı • Terleme-Titreme • Bulantı-Kusma • Yan ve/veya abdominal ağrı • > 38.5 0C Ateş • Rektal veya Perineal ağrı • Testislerde ağrı,kızarıklık ve ödem • Halsizlik,iştahsızlık • Bilinç bulanıklığı,konfüzyon-------- koma

33. Erkeklerde ateşe neden olan ürogenital enfeksiyonlar Akut Piyelonefrit Ksantogranülomatöz PN Amfizematöz PN Perirenal/Renal abse Pyonefroz Akut Prostatit Akut Epididimorşit Kadınlarda ateşe neden olan ürogenital enfeksiyonlar Akut Piyelonefrit Ksantogranülomatöz PN Amfizematöz PN Perirenal/Renal abse Pyonefroz Ürolojide Ateş

34. AKUT Piyelonefrit • Böbrek parankim ve pelvis enfek. • Tedavi edilmez ise skar ve fonks. kaybı  KRY • ETYOLOJİ:*E.Coli (%80) *Proteus,Kleb,Pseud, Enterobakter, Staf. diğer patojenler *Asendan enf.

35. AKUT Piyelonefrit • Klinik Bulgular: * Ateş *Terleme-Titreme *Yan ağrısı (KVAH) *Bulantı-kusma *Sistitizm bulguları *Taşikardi *Abdominal distansiyon

36. Laboratuvar • Lökositoz • Sedimantasyon  • CRP  • PY’da sola kayma • TİT (Piyüri,bakteriüri,hematüri,silendir) • İdrar kültürü (+)

37. Radyoloji • İVP **Fonksiyonel gecikme *Obstrüksiyon bulguları • Abdominal US • CT:72 satte ateş düşmez ise • Ga-67 Radyonüklid İnceleme

38. Ayırıcı Tanı • Akut Sistit • A.Pankreatit • A.Kolesistit • A.Apendisit • Divertikülit • Bazal pnömoni • Zona zoster

39. Komplikasyonlar • Skarlaşma • Böbrek absesi • Sepsis ve septik şok • Amfizamatöz piyelonefrit

40. Hospitalizasyon Endikasyonları • Gebelik • Ürosepsis • 65 yaş  • Düşkün, oral antibiyotik alamayan hastalar • Tedaviye yanıt alınamayan hastalar

41. TEDAVİ • Yatak istirihati • Hidrasyon • Analjezik,antipiretik,antiemetik • Antibiyotik: Komplike olgularda 3 hafta ,nonkomplike olgularda 2 hafta

42. Renal ABSE • Böbrek parankiminde pürülan madde birikimi • Etken Gr(-) enterokoklar, stafilokoklar • En önemli tanı aracı CT • Tedavi : Drenaj + antibiyotik

43. Perinefrik ABSE • Gerota fasyasını aşmayan parankim dışındaki dokularda pürülan madde birikimi • Diyabet ve taş öyküsü sık • Renal abse ve travmalar sonrası hematom veya ürinomun enfekte olması sonrası gelişebilir

44. Amfizematöz PİYELONEFRİT • Diyabet, obstüksiyon, taş, papiller nekrozda sık • Mortalite %45 • En sık etken E.Coli • CT’ de böbrek lok.da gaz (+)

45. Kronik PİYELONEFRİT • İnterstisiyel nefrit, reflü nefropatisi, kronik atrofik piyelonefriti içerir • Küçük skarlı atrofik böbrek • Semptom ve FM bulguları hafif • Bakteriyemi,HT,enfeksiyon taşı gibi komplikasyonlar

46. Ksantogranülomatöz PİYELONEFRİT • Tüm böbrek enf.’larının %1’i • %70 taş, %15 DM var • En sık etken proteus ve E.Coli • Mikroskopik incelemede lipit yüklü makrofajlardan oluşan ksantomh.leri (+) • Ateş (2/3),ağrı,kilo kayıbı,taş öyküsü ve HT(%20),anemi,lökositoz, renal kitle

47. Ksantogranülomatöz PİYELONEFRİT • En önemli Tetkik yöntemi CT • Ayırıcı tanı; RCC,Tbc,Piyonefroz • Tedavi: NEFREKTOMİ

48. AKUT Bakteriyel Sistit • En sık etken üropatojenler; E.Coli,proteus,klebs, staf • Vaginal akıntı ve Sistosel kolaylaştırıcı faktörler • Komplikasyonlar * Üst üriner sisteme asendan yayılım *Prostatit, epididimit

49. Semptomlar • Pollakiüri * Noktüri • Dizüri *Urgency • Hematüri • Çocuklarda E. Nokturna • Suprapubik ağrı • ATEŞ genellikle yok!

50. AKUT Bakteriyel Sistit • Tedavi: antibiyoterapi ve semptomatik tedavi