Wykorzystanie komputera w pracy z dzieckiem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi

1. Wykorzystanie komputera w pracy z dzieckiem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi dr hab. Anna Zamkowska

2. Plan • Jakie są specyficzne cele wykorzystania ICT w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi? • Jak indywidualizować pracę? • Jakie programy można wykorzystać? • Jakie oprzyrządowanie jest przydatne?

3. 1. Jakie są specyficzne cele wykorzystania ICT w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi (argumenty dla rodziców) Działania na programach komputerowych odgrywają dużą rolę terapeutyczną w rozwoju ucznia niepełnosprawnego: • usprawnienie koordynacji wzrokowo – ruchowej, • doskonalenie procesów analizy i syntezy wzrokowej, • rozwijanie zainteresowań własnych, • wydłużenie koncentracji uwagi, • uczenie planowania, kontrolowania, korygowania swojej pracy, • kształcenie wyobraźni twórczej i odtwórczej, pamięci wzrokowej, • komunikacji ze światem (Internet) • doskonalenie technik czytania i pisania • rozwijanie umiejętności matematycznych

4. Przepisy wymieniają następujące grupy uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych: • uczeń z dysleksją • uczeń z dysgrafią i dysortografią • uczeń z dyskalkulią • uczeń z afazją • uczeń z zaburzeniami orientacji w przestrzeni • uczeń z zespołem Aspergera • uczeń z zaburzeniami zachowania • uczeń nieprzeciętnie zdolny

5. 2. Jak indywidualizować pracę? Uczeń z dysleksją, dysgrafią, dysortografią i dyskalkulią • Treści nauczania należy przekazywać we właściwy sposób – z odpowiednim natężeniem głosu, formułować wypowiedzi i pytania bardzo prosto, powtarzać pytania lub polecenia, udzielać dodatkowych wyjaśnień lub zadawać pytania pomocnicze. • Zalecane jest też wydłużanie czasu na wykonanie powierzonego zadania, dzielenie materiału na mniejsze partie, zmniejszenie liczby ćwiczeń lub zadań do wykonania. • Czasem zachodzi konieczność odczytania poleceń pisemnych. Na pewno należy częściej kontrolować postępy w wykonywanej pracy, jeżeli uczeń z dysfunkcją pracuje nad nią samodzielnie. • Dyslektyków cechują często duże zdolności i pozytywne cechy typu: zwiększona kreatywność i oryginalne myślenie, silna motywacja, wytrwałość i pracowitość.

6. Uczeń z afazją • W przypadku lekkich odmian zaburzeń mowy należy skupić się na doskonaleniu umiejętności posługiwania się różnymi programami. • Z wiedzy teoretycznej odpytywać rzadko, a raczej preferować formy wypowiedzi pisemnych, np. tekst w Wordzie.

7. Uczeń z zaburzeniami orientacji w przestrzeni • mogą wystąpić trudności ze stosowaniem skrótów klawiaturowych, z rozpoznawaniem prawego klawisza ALT, co w skrajnych przypadkach powinno być uwzględnione, poprzez nie wymuszanie nabycia umiejętności posługiwania się skrótami i zastosowanie dodatkowych ćwiczeń w pisaniu w edytorze tekstu.

8. Uczeń z zespołem Aspergera • Ogólne zasady obowiązujące nauczyciela podczas pracy z uczniami dotkniętymi dysleksją, dysgrafią, dysortografią i dyskalkulią obowiązują również i w przypadku dzieci z zespołem Aspergera • wymagające precyzji i dokładności ćwiczenia indywidualne z nieskomplikowanymi programami przy odpowiednim stopniowaniu trudności dają dużą szansę powodzenia, co zaowocuje zadowoleniem z dobrze wykonanego zadania, da poczucie własnej wartości, zachęci do dalszej pracy • nauka obsługi programów komputerowych, zwłaszcza w przypadku pracy sam na sam z maszyną, bez kontaktu z drugim człowiekiem, może być przez takich uczniów bardzo pozytywnie odbierana i akceptowana.

9. Uczeń z zaburzeniami zachowania (zespół ADHD) • podawanie krótkich, zdecydowanych komunikatów, upewnieniu się, że uczeń usłyszał przekaz. • Należy dawać do wykonania jedno proste zadanie na raz i czekać, aż się z niego wywiąże, zanim zada się mu następne. • Ćwiczenia skomplikowane dzielić na mniejsze, prostsze. • Często kontrolować postęp pracy nad ćwiczeniem, zadaniem, projektem. • Konsekwentnie egzekwować ustalone zasady, które należy często powtarzać. • Wspólna praca z drugą osobą przy jednym komputerze zwykle nie sprzyja skupieniu uwagi, dobrze jest zatem wydzielić dla takiego ucznia oddzielne stanowisko.

10. Dzieci upośledzone umysłowo w stopniach lekkim i umiarkowanym • Większość pochodzi z rodzin patologicznych. Są one zaniedbane środowiskowo i mają obniżony iloraz inteligencji. Niektóre z tych dzieci były narażone na stresy związane z niepowodzeniami szkolnymi w szkole masowej lub w przedszkolu. • Cechuje je brak pewności siebie, mnóstwo kompleksów, niechęć do podejmowania nowych zadań, awersja do nauki. • Niejednokrotnie są też obciążone chorobami utrudniającymi naukę, takimi jak: epilepsja, dziecięce porażenie mózgowe, choroby psychiczne czy wiele innych. • Dzieci te wymagają specjalistycznej opieki, intensywnych, częstych, a niekiedy długotrwałych ćwiczeń, prowadzonych przez specjalistów. Potrzebują także tolerancji i pełnej aprobaty ze strony szkoły i rodziny oraz odrębnych metod nauczania w zakresie opanowania techniki czytania i pisania.

11. Etapy wprowadzania działań w posługiwaniu się zestawemkomputerowym • W grupach uczniów najbardziej zaburzonych psychoruchowo i upośledzonych działania przez długi czas poprzedzamy programami „bezobsługowymi” takimi jak: Windows Media Player: muzyka relaksacyjna, pokazy slajdów, filmy.

12. Poznanie obsługi klawiatury i myszki zabawy z wykorzystaniem gier komputerowych takich jak : • 102 Dalmatyńczyki, • Hugo, Kangurek Kao, Really itp. Uczniowie z pomocą nauczyciela, a później sami mogą swobodnie grać, poznawać środowisko i cele gry,obsługę klawiatury tj. konfiguracje przycisków. Uczą się, że dany klawisz odpowiada za daną reakcję bohatera gry na monitorze.

13. Wprowadzanie gier edukacyjnych • ćwiczeń w pisaniu, liczeniu, • poznawanie środowiska życia itp.

14. Samodzielna obsługa programów • uruchamianie komputera, gier, programów edukacyjnych oraz innych programów, np. • posługiwanie się Wordem, Paintem w projektowaniu kart okolicznościowych, zaproszeń itp.

15. Internet • wprowadzamy równolegle, wprowadzając gotowe adresy stron. • Obsługi strony uczymy indywidualnie każdego ucznia, o ile pozwala na to stopień upośledzenia umysłowego, jak i sprawność manualna. • Komunikacji przez Internet (Skype, GG) tylko dla uczniów najbardziej samodzielnych, sprawnych intelektualnie.

16. Warunki powodzenia • przygotowujemy oprogramowanie umożliwiające swobodne działania, • zabezpieczamy salę i ucznia - BEZPIECZEŃSTWO, ODPOWIEDNIE STANOWSKA PRACY (krzesełka, stoliki) • zapewniamy miłą, spokojną atmosferę , • przyjmujemy wspierającą , akceptującą, partnerską postawę

17. 3. Jakie programy można wykorzystać? Wybór programu: • Jakie możliwości psychoruchowe i poznawcze ma dany uczeń? • Do kształtowania jakich umiejętności program będzie mu potrzebny?

18. Przykłady programów • Klik uczy liczyć w zielonej szkole • Program, który zabiera dziecko w atrakcyjną podróż po świecie przyrody. Dzięki zabawom połączonym z zadaniami matematycznymi dziecko poznaje osiem środowisk: miasto, dom, ogród, łąkę, park, las, staw i góry. Oprócz doskonalenia umiejętności matematycznych dziecko doskonali spostrzegawczość, pamięć wzrokową i słuchową, umiejętności manualne.

19. Klik uczy śpiewać • Program umożliwiający rozśpiewanie dzieci, poznanie wielu instrumentów muzycznych, tańców, a także terminów muzycznych.

20. Klik uczy czytać (program komputerowy – płyta CD-rom) • Multimedialny program wspierający naukę czytania. Jego bohaterem jest chłopiec o imieniu Klik, który proponuje wspólną zabawę w poznawanie liter i pomaga opanować trudną sztukę czytania. Animacje, atrakcyjna grafika i mnóstwo pomysłowych zabaw, rebusów, układanek, ćwiczeń na klawiaturze komputera to atuty, które pozwolą dziecku przyjemnie spędzić czas.

21. Multimedialny Świat Jana Brzechwy • wiersze zostały wzbogacone doskonałymi animacjami, efektami dźwiękowymi, a także wideolekcjami tańca. Multimedialny Świat Juliana Tuwima

22. Bolek i Lolek, pamiątki z podróży • Program rozwijający zdolności plastyczne, duży wybór kolorowanek, gier i zabaw plastycznych, wspaniała grafika, możliwość wyboru stopnia trudności zabaw.

23. Moje pierwsze ABC • Głównym zadaniem programu "Moje pierwsze ABC" jest nauka czytania i pisania, przy jednoczesnym zapewnieniu maksymalnej ilości gier i zabaw, które rozwijają spostrzegawczość oraz dziecięcą wyobraźnię. • Na program składają się barwne animacje, rysunki i zdjęcia • Podkład muzyczny dostosowany do dziecięcej percepcji i czytane przez lektora wyrazy sprawiają, że nauka czytania i pisania jest dla dziecka wspaniała zabawa.

24. Jolanta ŁukowskaUkładanki – dobieranki 1 – program komputerowy Program przeznaczony dla dzieci w wieku przedszkolnymW przypadku dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych może być z powodzeniem wykorzystywany w pracy również z dziećmi starszymi Płyta zawiera: • 20 loteryjek polegających na znajdowaniu takiego samego obrazka • 20 układanek polegających na składaniu obrazków: układanki mają od 4 do 20 elementów • 12 zadań polegających na podpisywaniu obrazków przy pomocy etykiet

25. Jolanta ŁukowskaKolorowanki –program komputerowy • płyta zawiera:50 obrazków do kolorowania na komputerze

26. Jolanta ŁukowskaUkładanki – dobieranki 3 – program komputerowy Płyta zawiera • 18 loteryjek • 6 układanek polegających na składaniu obrazka (układanki mają od 7 do 23 elementów • 30 zadań polegających na znajdowaniu pierwszej litery wyrazu • 10 zadań polegających na składaniu wyrazów z podanych sylab • 18 zestawów zadań polegających na znajdowaniu brakujących samogłosek... • 18 zestawów zadań polegających na znajdowaniu brakujących spółgłosek • 17 zadań składających się z 3 etapów: 1. ułożenie wyrazów z podanych sylab, 2. ułożenie wyrazów z podanych liter, 3. zapisanie wyrazu przy pomocy klawiatury

27. Królik Bystrzak dla Przedszkolaka, Po Gwiazdkę z Nieba (Opinia Polskiego Towarzystwa Dysleksji) • wspomaga i stymuluje jego naturalny rozwój; • bawi i uczy; • koncentruje uwagę (co jest szczególnie ważne dla dziecka nadpobudliwego...); • stymuluje rozwój percepcji wzrokowej u każdego dziecka, ćwiczy zaburzone funkcje (spostrzeganie wzrokowe, analiza i synteza wzrokowa, pamięć wzrokowa, koordynacja wzrokowo-ruchowa ); • rozwija orientację kierunkową i przestrzenną; • stymuluje i ćwiczy rozwój percepcji słuchowej (słuch fonematyczny, analiza i synteza słuchowa oraz pamięć słuchowa); • wprowadza w świat liter i cyfr; • uczy czytać (dziecko poznaje budowę wyrazu, ma możliwość uzupełniania brakujących sylab, liter ); • uczy liczyć, dodawać i, odejmować; • uczy myślenia przyczynowo-skutkowego; • rozwija zdolności twórcze; • jest wreszcie pomostem do Świata wyobraźni i fantazji...

28. Gry edukacyjne • „Matematyczne przygody” • „Sam piszę” • „Ortografia na wesoło” • oraz gry sprawnościowe - „Smurfowe przedszkole” „Samochody rajdowe”, „Motocykle” i tym podobne.

29. 4. Jakie oprzyrządowanie jest przydatne dla dzieci niepełnosprawnych ruchowo? • Head pointer • Specjalne klawiatury • Specjalne myszki, trackball, mini joystick, easyball • komunikatory

30. wskaźniki – head–pointer

33. Duża klawiatura z nakładką z pleksiglasu

34. Klawiatura z wbudowaną myszą

35. Klawiatura typu Intellikeys

36. Trackball

37. Mini joystick

38. Easyball

39. DigiVox

40. Programy • Programy komputerowe wspomagające nauczanie i rozwój dziecka autystycznego: www.AutyzmSoft.pl Pomorskie Centrum Terapii Pedagogicznej: • Diagnoza i terapia dziecka z deficytami rozwojowymi, • Program do diagnozy i konstrukcji indywidualnych programów edukacyjno –terapeutycznych • http://www.pctp.com.pl/produkty/do-diagnozy/69-edu4xxl-multimedia.html