Het belang van groene energie

1. Het belang van groene energie Jaap Koppejan Procede Biomass BV PO Box 328, 7500 AH, Enschede The Netherlands www.procede.nl

2. Indeling • Doelstellingen voor duurzame energie • Beschikbaarheid van biomassa • Duurzaamheidsvraagstukken Symposium Brabantse Milieufederatie

3. doelstellingen Symposium Brabantse Milieufederatie

4. Richtlijn hernieuwbare energie Aandeel hernieuwbare energie is 14 % in bruto finaal eindverbruik van energie in 2020 voor NL 10 % hernieuwbare energie (biobrandstoffen, elektriciteit) in vervoer in 2020 voor alle lidstaten Symposium Brabantse Milieufederatie

5. Richtlijn Hernieuwbare Energie:Nederlands Aandeel Hernieuwbare Energie (Bruto Finaal Energieverbruik) Symposium Brabantse Milieufederatie Bron: CBS

6. Duurzame electriciteit Actieplan Duurzame Energie Symposium Brabantse Milieufederatie

7. Groene warmte Actieplan Duurzame Energie Symposium Brabantse Milieufederatie

8. Transportsector Actieplan Duurzame Energie Symposium Brabantse Milieufederatie

9. Beschikbare biomassa Symposium Brabantse Milieufederatie

10. Welke biomassa is beschikbaar? Symposium Brabantse Milieufederatie

11. Biomass Balance for the Netherlands (Mton dm) • Meesters, K., P. Boonekamp, M. Meeusen, D. Verhoog en W. Elbersen. 2010. Monitoring GroeneGrondstoffen. Rapport voor het Platform GroeneGrondstoffen. • Rabou, L.P.L.M., Deurwaarder, E.P., Elbersen, H.W., Scott, E.L., Biomassa in de Nederlandse energiehuishouding in 2030, 2006. Symposium Brabantse Milieufederatie

12. Studie Koppejan et al 2009 naar beschikbaarheid in 2020, in NREAP toegepast B= A - T1 -T2 - T3- Atd  Waarbij • B = beschikbaarheid onder een scenario • A = aanwezigheid • T1 = conventionele concurrerende toepassing (Feed, Food, Fibre, etc) • T2 = moet achtergelaten worden (bodem/natuur) • T3 = onconventionele concurrerende toepassing (2e generatie, etc) • Atd = deel dat wel aanwezig is maar te duur is (onder het scenario) om gebruikt te worden voor energie en warmte in het scenario. Symposium Brabantse Milieufederatie

13. Beschikbaarheid in 2020 Symposium Brabantse Milieufederatie

14. Belangrijkste stromen (PJ finaal) Symposium Brabantse Milieufederatie

15. Duurzaamheid Symposium Brabantse Milieufederatie

16. Wat zijn wenselijke routes voor biomassa? • Miscanthus en houtsnippers vervangen kolen • DRAX, 4000 MWe Symposium Brabantse Milieufederatie

17. Lignocellulose biomassa Symposium Brabantse Milieufederatie

18. Toepassing als brandstof hangt af van de kwaliteit Symposium Brabantse Milieufederatie

19. Potentieel voor duurzame energie uit mest Landelijk:(10-22 PJ finaal of 21-37 PJ vermeden fossiel) wanneer nutriënten wetgeving en issues rondom RO/vergunningverlening worden opgelost BeschikbaarheidvanNederlandsebiomassavoorwarmteenelectriciteitin2020 Symposium Brabantse Milieufederatie

20. Verschillende routes zijn soms mogelijk Primaire energie Finale energie Symposium Brabantse Milieufederatie

21. Energie uit mest: het residu • afzetmogelijkheden van digestaat is knelpunt: • Opwerking digestaat tot kunstmestvervanger • Mineralenwetgeving moet worden aangepast • Door het gebruik van co-producten neemt totale hoeveelheid mest toe wat bijvoorbeeld kan leiden tot hogere afzetkosten van mest. • Bij verbranding verdwijnt stikstof en raakt P in geoxideerde toestand in bodemas, herwinbaar en inzetbaar na reductie Symposium Brabantse Milieufederatie

22. Indirecte GHG effect van mestvergisting is belangrijker dan energieopwekking 11-9-2014 BIONmeetingBarneveld 22 Symposium Brabantse Milieufederatie

23. Afzetmogelijkheden mest worden steeds minder Lokale overschotten van nutriënten leiden tot transporten tot andere provincies en export Met name fosfaat is afzetprobleem, terwijl er op termijn een tekort aan fosfaat dreigt Uitspoeling naar oppervlaktewater probleem met aangescherpte KRW 11-9-2014 BIONmeetingBarneveld 23 Symposium Brabantse Milieufederatie

24. Mestvergisting kan bijdragen aan oplossing van het probleem Door vergisting en opwerking digestaat worden afzetmogelijkheden vergroot Concentratie en scheiding van N en P fracties Digestaatbeter dan mest(minder N, P, K uitspoeling) Stabiele C blijkt nog steeds beschikbaar CO2 besparing veel belangrijker argument dan fossiele energiebesparing door indirecte effecten 11-9-2014 BIONmeetingBarneveld 24 Symposium Brabantse Milieufederatie

25. Mest onbehandeld uitrijden Geen hygiënisering Geen dosering van meststoffen op maat CO2- en methaanvorming in de bodem Symposium Brabantse Milieufederatie

26. Effect van mestvergisting Hygiënisering van organische stof Dosering van meststoffen op maat methaanvorming in de bodem wordt tegengegaan Symposium Brabantse Milieufederatie

27. Vrijkomende fracties bij de GET installatie (AgriModem) • Stikstof(N)-, • Fosfaat(P)-, • Kalium(K)-en Magnesium(Mg), • Gehygiëniseerde compost • Aangezuurd water ter verlaging van ammoniak emissies Symposium Brabantse Milieufederatie

28. Instabiele C • Vergistbaar • Draagt nauwelijks bij aan bodem-C • Stabiele C • Niet vergistbaar, wel brandbaar • Draagt wel bij aan bodem-C Symposium Brabantse Milieufederatie

29. Vergistbare biomassa Symposium Brabantse Milieufederatie

30. Brandbare biomassa Symposium Brabantse Milieufederatie

31. Conclusies • Bioenergie gaat een grotere rol spelen in de energiehuishouding • Vooral kansen bij verbranding van hout en vergisting van mest • Compostering wordt voor veel biomassasoorten vervangen door energieopwekking (vergisting/verbranding) • Organische en anorganische componenten in de biomassa bepalen de optimale benuttingswijze, rationale beoordeling nodig Symposium Brabantse Milieufederatie