Problem Gettiera

1. Problem Gettiera Renata Ziemińska

2. Platon Teajtet 201cd: • „wiedza to jest sąd prawdziwy, ściśle ujęty (doksaalethes meta logu).A sąd nieściśle ujęty nie należy do wiedzy. I czego ściśle ująć nie można, tego i wiedzieć nie można. A tylko to, co się da ściśle ująć, to można wiedzieć”

3. Standardowa definicja wiedzy • Wiedza to prawdziwe uzasadnione przekonanie

4. Kontrprzykład Gettiera • Człowiek o nazwisku Smith ma mocne podstawy do sądzenia, że jego sąsiad Jones posiada samochód marki ford, ponieważ jak daleko Smith sięga pamięcią, Jones zawsze miał forda, ostatnio podwiózł go fordem i trzyma forda w garażu. Smith ma także innego znajomego, Browna, o którego aktualnym miejscu pobytu nic nie wie. Znając jednak logiczne własności spójnika alternatywy, Smith stwierdza z przekonaniem, że Jones posiada forda lub Brown jest w Barcelonie. • Zdarza się jednak tak, że Jones nie posiada aktualnie forda i jeździ fordem wypożyczonym, a Brown jest akurat w Barcelonie. W tym przypadku Smith ma prawdziwe uzasadnione przekonanie, a jednak trudno powiedzieć, że posiada wiedzę. Standardowa definicja wiedzy nie zawiera więc wystarczających warunków dla wiedzy (Gettier 1963, 122).

5. Inne przypadki Gettiera • „owca na polu” (Chisholm), • „zepsuty zegar” (Russell), • „eolska harfa” (Meinong), • „makieta stodoły” (Goldman).

6. Czwarty warunek w definicji • „nieobecność fałszu w podstawie przekonania pretendującego do wiedzy” (Chisholm), • „przekonanie pretendujące do wiedzy nie może być obalone/udaremnione przez inne przekonania prawdziwe” (Lehrer i Paxson).

7. Udaremnianie uzasadnienia • S widzi, że człowiek o nazwisku Tom Grabit kradnie książkę z biblioteki. S ma stosowne uzasadnienie dla przekonania, że Grabit ukradł książkę. • Ale całkowicie bez wiedzy S, matka Toma Grabita powiedziała, że Toma nie było w bibliotece lecz był tam jego bliźniaczy brat Tim. Niech (p) oznacza zdanie: Matka Toma Grabita oświadczyła, że… • Gdyby S dowiedział się o tym oświadczeniu, to jego uzasadnienie byłoby udaremnione. Prawdą jest, że tak oświadczyła, nawet jeśli treść oświadczenia była fałszywa. • Przekonanie S-a jest uzasadnione, ale nie jest wiedzą w myśl koncepcji braku udaremnienia, ponieważ istnieje prawdziwe zdanie (p), które mogłoby to uzasadnienie udaremnić.

8. Kauzalna teoria wiedzy (A. Goldman) • “S wie, że p wtedy i tylko wtedy, gdy fakt, że p jest kauzalnie związany we ‘właściwy’ sposób z przekonaniem S-a, że p” (Goldman 1967, 369)

9. Kondycjonalna definicja wiedzy (Nozick) • Swie, że p =df (1) p jest prawdziwe; • (2) S ma przekonanie, że p; • (3) Gdyby p nie było prawdziwe, to S nie miałby przekonania, że p; • (4) Gdyby p było prawdziwe, to S miałby przekonanie, że p (Nozick 1981, 172-176).

10. Goldman – wiedza to pojęcie prototypowe • Wiedza nie da się zdefiniować przy pomocy warunków koniecznych i wystarczających • koncepcja Austina: „wiem” to wyrażenie performatywne, które nie oznacza żadnego stanu umysłu, a jest jedynie środkiem językowym do poręczania swoim autorytetem. • Pojęcia są zwykle reprezentowane za pomocą cech, które nie są konieczne, a tylko często przysługują desygnatom danego pojęcia. Zbiór takich cech to prototyp. Przedmiot jest uważany za desygnat danego pojęcia jeśli jest dość podobny do prototypu. Nie każdy ptak lata i śpiewa (pingwiny nie latają, a sępy nie śpiewają). Desygnaty pojęć dzielą się na typowe i nietypowe. Podobnie, niektóre przypadki wiedzy są modelowe, a inne peryferyjne. • pojęcia rodzinowe w sensie Wittgensteina, metafora kłącza Deleuze