ASENKRON MOTOR SARIMI

1. ASENKRON MOTOR SARIMI EL TİPİ SARIM YARIM KALIP SARIM GRUP ÜYELERİ Tacettin ODABAŞI Halis YILDIZ Mustafa YÜKSEL GRUP GÜNEŞ

2. SARIM ŞEMASI ÇİZİMİ Şimdi izleyeceğiniz bu slayt gösterisinde konunun daha iyi anlaşılabilmesi için sarım şeması çizimi ve uygulaması, görsel efektlerle anlatılacaktır.

3. EL TİPİ SARIM ŞEMASI ÇİZİMİ İKİ KUTUPLU (2P=2) EL TİPİ SARIM

4. ÖRNEK x= 24, 2P= 2, m=3 olarak değerleri verilen statorun el tipi sarım şemasını çiziniz.

5. 0 a 15 HESAPLAMA x 24 C= = = 4 2P.m 2 . 3 x 24 Yx= = = 12 (1-13) 2P 2 360 . P 360 . 1 = = = x 24

6. Oyuk sayısı kadar (24 adet) daire çizilir.

7. o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o

8. 2- Birinci fazın ilk bobin grubu, ilk oyuktan başlayarak birinci kata Yx değerine göre çizilir.

10. 3- Birinci fazın ikinci bobin grubu, ilk bobin grubunun yanındaki oyuktan başlayarak birinci kata Yx değerine göre çizilir.

12. 4- İkinci fazın ilk bobin grubu, birinci faz girişinden itibaren 120 derece elektriki açı sayılarak Yx değerine göre çizilir.

14. 5- İkinci fazın ikinci bobin grubu, ilk bobin grubunun yanındaki oyuktan başlayarak ikinci kata Yx değerine göre çizilir.

16. 6- Üçüncü fazın ilk bobin grubu, ikinci faz girişinden itibaren 120 derece elektriki açı sayılarak Yx değerine göre üçüncü kata çizilir.

18. 7- Üçüncü fazın ikinci bobin grubu, ilk bobinin grubunun çıkış kenarının yanındaki oyuktan başlanarak Yx değerine göre üçüncü kata çizilir.

20. 8- Birinci fazın ilk bobin grubunun giriş ucu çizildikten sonra birinci ve ikinci bobin gruplarının çıkış uçları birbirleriyle birleştirilir. Daha sonra ikinci bobin grubunun giriş ucu, birinci fazın çıkış ucu olarak işaretlenir. Aynı şekilde ikinci ve üçüncü fazın giriş ucu, bobin grubu alt bağlantıları ve çıkış ucu çizilir.

21. U1 U2 W1 V2 V1 W2

22. 9- Birinci ve ikinci faz düz (giriş), üçüncü faz ters (çıkış) olacak şekilde birinci fazdan başlanarak oklandırma yapılır. Giriş okları yukarıya doğru, çıkış okları aşağıya doğru işaretlenir.

23. U1 U2 W1 V2 V1 W2

24. El Tipi Sarımın Statora Yerleştirilme Yöntemi İlk bobin grubunu hangi oyuklara yerleştireceğimizi Yx değerine göre belirleriz.Sarım kalıplarında sarılan ilk bobin grubuna, oyuklara göre şekil verildikten sonra, oyuklara yerleştirilmesine geçilir. Sağ elimiz statorun bir yanında, sol elimiz diğer yanında olacak şekilde bobin grubu stator içerisine sokulur (Resim 1.1). Yalnız burada bobinlerin oyuklara yerleştirilmesi, yerleştiren kişiye göre değişir. Bazı bobinajcılar bobin grubunu ters olarak (giriş ucu sağa, çıkış ucu sola gelecek şekilde ) tezgâh üzerine koyarlar ve ilk bobini ele alıp çevirerek düzgün olarak oyuktaki yerine takarlar. Bazı bobinajcılar da bobin grubunu komple stator içerisine sokup, önce bobinlerin giriş kenarlarını, sonra da çıkış kenarlarını yerleştirirler. Burada amaç daha kolay işçilik yapmaktır. Bu sırada bobin gruplarını yerleştirirken oyuk ağızlarının telleri çizmemesine, tellerde kuş gözü meydana gelmemesine, bobinden bobine geçişte doğru geçişin yapılmasına ve iletkenlerin oyuk ile presbant arasına girmemesine dikkat edilir. İlk bobin grubu itina ile yerleştirildikten sonra ölçü uygun ise diğer bobin grupları da aynı ölçüye göre sarılır (Resim 1.2). El tipi sarımda birinci bobin grubu Yx değerine göre yerleştirildikten sonra ikinci bobin grubu, birinci bobin grubunun hemen sağına gelecek şekilde oyuklardaki yerlerine takılır (Resim 1.3).

25. İki kutuplu el tipi sarımda birinci faza ait bobin grupları ( birinci kat ) yerleştirildiktensonra α değerine göre 120° sayılarak ikinci faza ait bobin grubunun giriş kenarının yatırılacağı oyuk tespit edilir. İkinci kat da, birinci katta anlatıldığı gibi yerleştirilir. Üçüncü katın ilk bobinin girişi, ikinci faza ait ilk bobin giriş kenarından, α değerine göre 120° sayılarak bulunur. Böylece birinci ve ikinci katta olduğu gibi üçüncü kat bobinleri de yerleştirilerek sarım tamamlanır. Dört ve daha fazla kutuplu el tipi sarımda ise birinci katta her üç fazdan bobin grupları bulunur. Birinci kattaki bobin grupları yerleştirildikten sonra (Resim 1.4), ikinci katın başlangıç oyuğu, yine 120° sayılarak tespit edilir. İkinci kat da aynı şekilde yerleştirilerek sarım tamamlanır (Resim 1.5). Bobin gruplarının birbirleri ile bağlantıları tespit edilir. Bobin uçları uygun ölçüde kesilip ek yerleri kazındıktan sonra 3-4 cm makaron kesilip tellerden birisinin üzerine geçirilir. Düz ek yapılıp lehimlendikten sonra makaron, ek yeri üzerine çekilerek yalıtılır (Resim 1.6-7).

26. Bobin giriş-çıkış uçları ısıya dayanıklı izole kablo ile eklenerek lehimlenir ve ek yerlerine makaron geçirilir. Bu uçlar klemens kutusuna çıkarılarak, uçlarına kablo papucu takılır ve klemenslere doğru olarak bağlantısı yapılır (Resim 1.8). Bağlantıların yapılmasından sonra statorun her iki tarafındaki bobin grupları birbiri ile presbantla yalıtılır (Resim 1.9). Sonra bobinlerin bandajlanması yapılır. Sargıların titreşim nedeniyle dağılmaması için tiret ve pamuk ipliği ile bobinler bandajlanır (Resim 1.10-11). Bandaj işinden sonra da vernikleme yapılır (Resim 1.12).

27. YARIM KALIP SARIM ŞEMASI ÇİZİMİ

28. 0 a 15 HESAPLAMA x 24 C = = = 4 2P.m 2 . 3 x 24 Yx = = = 12 (1-13) 2P 2 360 . P 360 . 1 = = = x 24

29. İKİ KUTUPLU (2P=2) YARIM KALIP SARIM 1. Oyuk sayısı kadar (24 adet) daire çizilir.

30. o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o

31. 2- Bobinlerin giriş kenarları uzun çizgilerle, çıkış kenarları da kısa çizgilerle C değerine göre çizilir.

33. 3- Bobinin giriş ve çıkış kenarları üst taraftan Yx değerine göre birleştirilir.

35. 4- Bobinlerin giriş ve çıkış uçları çizilerek isimlendirilir.

36. W2 U2 W1 V2 V1 U1

37. 5- Şema üzerinde kutuplandırma (oklandırma) yapılır. Okun giriş yönü, sarım şemasında yukarıya doğru, okun çıkış yönü ise şemada aşağıya doğru çizilir. Burada da yine fazlardan ikisi (U1 ve V1 ) düz, birisi (W1) ters oklandırılarak kutuplaşmanın düzgün olması sağlanır.

38. W2 U2 W1 V2 V1 U1

39. Yarım Kalıp Sarımın Statora Yerleştirilme Yöntemi Yarım kalıp sarım’ın statora yerleştirilme biçimi el tipi sarım ile benzerlik içermektedir. Aşağıdaki şekilde yarım kalıp tipinde bobinlerin statora yerleştirmesi tamamlanmış hali görülmektedir.