Aktualizacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego

1. Aktualizacja Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Kujawsko-Pomorskiego Analiza strategiczna - opracowanie celów strategicznych i kierunków działań proinnowacyjnych Zespoły eksperckie faza II – wypracowywanie wizji rozwoju regionu Zespół tematyczny: Rozwój postaw proinnowacyjnych w społeczeństwie Przysiek, 26.06.2012

2. Plan pracy

3. Metodyka pracy • Cel – identyfikacja sytuacji w regionie oraz wypracowanie wizji rozwoju regionu • Dane wejściowe – wyniki badań, diagnoza sytuacji, tezy postawione w ankiecie Delphi (identyfikacja podstawowych problemów w regionie – na ich bazie będą wypracowywane działania, mające za zadanie eliminację / ograniczenie występujących problemów). • Metodyka pracy • Prezentacja danych pozyskanych w ramach badań oraz pracy ekspertów, poddanych w formie ankiety Delphi ocenie szerokiego grona respondentów. • Moderowana dyskusja ekspercka, burza mózgów uczestników zespołów tematycznych, opiniowanie postawionych tez i wyciągniętych wniosków, proponowanie uwag, tez, zaleceń, propozycji działań. • Formułowanie stanowiska w poszczególnych obszarach tematycznych. • Wynik – w oparciu o wyniki pracy zespołów eksperckich – faza II zostanie przygotowana następna ankieta Delphi. Jej zadaniem będzie sprecyzowanie / pogłębienie tez postawionych w pierwszej ankiecie (główne kierunki rozwoju, cele strategiczne, propozycje działań, spodziewane rezultaty wdrażania RSI).

4. Zrealizowane prace • Raport Metodologiczny – koncepcja aktualizacji RSI. • Zrealizowane procesy: • Diagnoza, • Ewaluacja, • Badania pogłębione, • Różnorodność technik badawczych. • Diagnoza sytuacji (dokument) • Ewaluacja ex-post (dokument) • Przygotowanie i rozpoczęcie procesu aktualizacji celów strategicznych i kierunków działań metodą foresight’u • Analiza SWOT – badanie ankietowe metodą CAWI • Badanie przy wykorzystaniu ankiety Delphi – I tura

5. Aktualizacja celów strategicznych i kierunków działań • Zasób wiedzy. • Zespoły eksperckie – faza I – zapoznanie z wynikami analiz, • Badanie metodą Delphi – I tura, • Zespoły eksperckie – faza II – wypracowanie wizji rozwoju regionu, • Badanie metodą Delphi – II tura, • Zespoły eksperckie – faza III – wypracowanie scenariuszy rozwoju • Badania opinii społecznej, • Scenariusz/e rozwoju, • Zespoły eksperckie – faza IV – cele strategiczne i kierunki działań proinnowacyjnych.

6. Wnioski z diagnozy – kapitał ludzki, edukacja • Kapitał ludzki – negatywne trendy: • niska aktywność zawodowa (55,2% - o 1 p.p. niższy niż średnio w Polsce), • niskie zatrudnienie (49% - o 2 p.p. niższy niż przeciętnie w Polsce), • wysokie bezrobocie (11,2% - wyższe o 1,5 p.p., bezrobocie rejestrowane - 17,8% - o 4,5 p.p. wyższy niż średnio w kraju), • starzenie się populacji, migracja. • Edukacja - szkoły wyższe - mniejsza liczba osób z wyższym wykształceniem (o 4,6 p.p.) niż średnio w Polsce, • ponadprzeciętnie reprezentowane kierunki kształcenia, takie jak: opieka społeczna (10,6%), nauki rolnicze, leśne i rybactwo (7,5%), fizyka (6,7%), pedagogika (6,2%), dziennikarstwo i informacja (6,2%), biologia (6,2%); • mała liczba studentów kierunków technicznych (poniżej 4% łącznej liczby studentów danej specjalności w Polsce): produkcja i przetwórstwo (1,7%), ochrona środowiska (2,3%), informatyka (3,0%), nauki społeczne (3,3%), ochrona i bezpieczeństwo (3,6%), architektura i budownictwo (3,7%), nauki inżynieryjno-techniczne (3,8%), matematyka i statystyka (3,9%). • Edukacja – szkoły średnie i zawodowe • Brak współpracy szkolnictwa na poziomie średnim i zawodowym ze szkołami wyższymi w obszarze kształcenia specjalistów dla gospodarki, • Nie nadążanie za postępem technicznym w obszarze kształcenia, • Słabe dostosowanie profilu kształcenia do potrzeb lokalnej gospodarki.

7. Wnioski z diagnozy – potencjał gospodarczy • Potencjał gospodarczy • Znaczna nierównowaga w liczbie firm – zróżnicowany wskaźnik przedsiębiorczości, centrum gospodarcze – rejon Bydgoszczy i Torunia, silna pozycja regionu włocławskiego oraz powiatu inowrocławskiego, zdecydowanie mniejsza liczba firm w pozostałych powiatach, duże firmy ulokowane w kilku powiatach – w większości w wyżej wymienionych. • Wiodące sektory gospodarki regionu • Spożywczy – duża liczba firm, w tym dużych firm, najwyższe przychody, • Papierniczy – drugie po produkcji wyrobów spożywczych przychody, kilka firm, znaczny udział w przychodzie regionu, kluczowe znaczenie dla powiatów, w których działają • Chemiczny – 4 miejsce w kraju w produkcji nawozów azotowych, głównie duże firmy, najwyższe przygody na firmę w regionie, wysokie nakłady na B+R, • Elektromaszynowy – generuje wysokie przychody, należy do niego największa liczba firm równomiernie rozprzestrzenionych po terenie województwa, • Elektroniczny – istotny eksporter, „Crystal Park” w Łysomicach, SHARP i kooperanci • Branże zdominowane przez MŚP • Produkcja metalowych wyrobów gotowych, produkcja artykułów spożywczych oraz produkcja wyrobów z drewna oraz korka - równomiernie rozłożone w całym regionie • Naprawa, konserwacja i instalowanie maszyn - głownie mikro firmy z niskim przychodem. • Produkcja mebli i produkcja odzieży – istotne znaczenie dla blisko połowy powiatów • Produkcja wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych - znaczenie dla kilku powiatów – specjalizacja lokalna.

8. Wnioski z diagnozy – innowacyjność, B+R • Nakłady na innowacyjność - 95% nakładów na innowacyjność przypadło na przemysł. • nakłady firm usługowych – bardzo niskie (0,5% nakładów w Polsce), • nakłady firm przemysłowych (4,5% nakładów w Polsce), • niskie nakłady inwestycyjne na działalność B+R (1,8% wydatków ponoszonych w Polsce), • niskie nakłady na zakup wiedzy ze źródeł zewnętrznych (1,7%), • wysokie nakłady na zakup środków trwałych (ponad 5% wydatków w kraju), • Udział przychodów ze sprzedaży produktów innowacyjnychna eksport w przychodach ogółem – 10% - dwukrotnie więcej niż średnio w Polsce – najlepszy wskaźnik wśród regionów, w MŚP udział przychodów ze sprzedaży produktów innowacyjnych na eksport w przychodach netto ze sprzedaży ogółem nie przekracza 1% (dwukrotnie mniej niż w Polsce). • Nakłady na B+R – jedne z najniższych nakładów w kraju, nakłady na badania naukowe w ramach poszczególnych dziedzin wyniosły: nauki przyrodnicze (2,0%), nauki inżynieryjne i techniczne (1,6%), nauki medyczne i nauki o zdrowiu (0,7%), nauki rolnicze (0%), nauki społeczne (4,6%), nauki humanistyczne (0%). • Jednostki naukowe– mała liczba jednostek naukowych i badawczo-rozwojowych, mała liczba pracowników B+R. • Zgłoszenia patentowe – mała liczba zgłoszeń patentowych - 124 zgłoszenia w 2010 r. (3,9% ogólnej liczby zgłoszeń w Polsce). Udzielone patenty 35 – 2,5% liczby w całym kraju.

9. Wnioski z diagnozy – system innowacyjny • Przedsiębiorstwa • duże znaczenie firm MŚP, które charakteryzują się niższą rentownością niż średnio w kraju, niską innowacyjnością oraz brakiem wsparcia w postaci lokalnego sektora B+R, • relatywnie wysokie nakłady na badania i rozwój w kilku kluczowych sektorach gospodarki – w branży chemicznej, metalowej i elektronicznej, firmy te mają bardzo dobre wyniki, • duże inwestycje największych firm spowodowały, że w regionie udział przychodów ze sprzedaży produktów innowacyjnych na eksport w przychodach ze sprzedaży ogółem jest największy w Polsce. • Jednostki naukowe • niewielka liczba jednostek B+R oraz uczelni prowadzących badania w sektorach, które mogłyby wesprzeć lokalny przemysł, • brak silnych jednostek naukowych w branżach, które mają istotne znacznie dla lokalnego przemysłu, • brak laboratoriów i zespołów naukowych nastawionych na świadczenie usług dla przemysłu. • Jednostki otoczenia biznesu • na potrzeby sektora MŚP funkcjonuje sieć instytucji otoczenia biznesu, świadczących usługi finansowe i doradcze, w tym w zakresie innowacyjności, jednak efekty tego wsparcia dotąd nie są widoczne (np. bardzo niska innowacyjność MŚP), • mniej ośrodków innowacji i przedsiębiorczości niż w większości regionów w Polsce, przedsiębiorcy informują o niskiej aktywności jednostek otoczenia biznesu, często ich nie znali, ani nie znali ich oferty – jednostki muszą działać bardziej rynkowo.

10. Analiza SWOT • Analiza SWOT: • Czynniki wewnętrzne – mocne i słabe strony regionu, • Czynniki zewnętrzne – szanse i zagrożenia. • Założenia / wstępne tezy w oparciu o wyniki badań, ewaluacji oraz diagnozę. • Tezy zostały poddane szeroko zakrojonemu badaniu metodą CAWI. • Respondenci reprezentujący różne środowiska województwa kujawsko-pomorskiego, korzystając z ankiety internetowej dokonują weryfikacji postawionych tez. • Wyniki badania (robocze) - prezentacja. • Dyskusja. Dane

13. Identyfikacja sytuacji w regionie • Weryfikacja stawianych tez za pomocą badania metodą Delphi. • Badanie ankietowe bazujące na metodzie Delphi – skierowanie serii kwestionariuszy do dwóch grup osób: • Wybranej grupy ekspertów, • Przedstawicieli lokalnych środowisk (biznes, samorząd, edukacja). • Ankieta opracowana w formie tez obejmujących cztery główne obszary tematyczne, pokrywające się z tematyką pracy zespołów eksperckich stanowi wytyczne do pracy zespołów: • 1. Nauka i badania na rzecz innowacyjnych przedsiębiorstw, • 2. Innowacyjna gospodarka, • 3. Proinnowacyjne otoczenie biznesu, • 4. Rozwój postaw proinnowacyjnych w społeczeństwie. • W każdym z obszarów określono podobszary, w obrębie których postawiono szereg tez. • Tezy sformułowane przez ekspertów na podstawie badań potencjału i sytuacji regionu w zakresie rozwoju innowacyjności gospodarki.

14. Badanie metodą Delphi • W ramach badania respondenci korzystając ze skali punktowej określają: • stopień aprobaty, lub dezaprobaty dla postawionych tez, • można zaznaczyć opcję „nie mam zdania” oraz wpisać uwagi, przykłady potwierdzające dane stwierdzenie, propozycje działań, projektów inicjatyw, obszary do usprawnienia, • można dodać nowe tezy. • Wysłane ankiety: • Eksperci reprezentujący różne środowiska – 252 ankiety, • Wszystkie jednostki samorządu terytorialnego – ponad 200 ankiet, • Firmy zatrudniające powyżej 250 osób – 121 firm, • Firmy MŚP – 600 firm. • Termin zwrotu ankiet – 2.07.2012.

15. Identyfikacja sytuacji w regionie – część warsztatowa Metodyka pracy • Prezentacja szczegółowa poszczególnych obszarów tematycznych. • Moderowana dyskusja nad postawionymi tezami obejmująca: • zgłaszanie uwag, • tez, • wniosków, • wstępnych propozycji działań. • Na podstawie wyników prac zespołów eksperckich oraz wyników badania Delphi przygotowana będzie następna ankieta Delphi. Jej zadaniem będzie pogłębienie tez postawionych w pierwszej ankiecie. Będzie ona obejmowała: główne kierunki rozwoju, cele strategiczne, propozycje działań, spodziewane rezultaty wdrażania RSI.

16. Edukacja na rzecz innowacyjności w regionie • Oferta szkół średnich nie jest dostosowana do aktualnych potrzeb regionu. • Oferta szkolnictwa zawodowego nie jest dostosowana do aktualnych potrzeb regionu. • Oferta szkolnictwa wyższego nie jest dostosowana do aktualnych potrzeb regionu. • Oferta szkoleń zawodowych nie jest wystarczająca. • Poziom wiedzy, szczególnie w obszarach związanych z techniką, technologią i produkcją jest nie wystarczający. • Uczniowie i studenci mają zbyt mało praktyk zawodowych. • Brakuje oferty staży dla studentów i uczniów. • Przedstawiciele gospodarki mają zbyt mały wpływ na kierunki kształcenia. • Należy rozwinąć współpracę w zakresie kształcenia nauczycieli pomiędzy szkołami średnimi, ośrodkami kształcenia nauczycieli, uczelniami i przedsiębiorstwami. • Należy utworzyć platformy informatyczne umożliwiające zdobywanie wiedzy za pośrednictwem Internetu (wykłady przez Internet, zajęcia praktyczne prowadzone na uczelni, w ośrodku kształcenia, lub w szkole średniej). • Należy zaangażować do oceny uczelni, kierunków kształcenia oraz szkół średnich i ich kierunków kształcenia przedstawicieli gospodarki. • Inne – jakie?

17. Promocja Regionalnej Strategii Innowacji • Promocja Regionalnej Strategii Innowacji i działań proinnowacyjnych za pośrednictwem publikacji w czasopismach. • Promocja Regionalnej Strategii Innowacji i działań proinnowacyjnych za pomocą konkursów w szkołach. • Promocja Regionalnej Strategii Innowacji i działań proinnowacyjnych za pomocą organizacji imprez masowych z konkursami dla młodzieży i ogółu ludzi. • Promocja Regionalnej Strategii Innowacji i działań proinnowacyjnych za pomocą audycji radiowych przedstawiających najlepsze praktyki i przypadki sukcesu. • Promocja Regionalnej Strategii Innowacji i działań proinnowacyjnych za pośrednictwem reklam w telewizji. • Promocja Regionalnej Strategii Innowacji i działań proinnowacyjnych poprzez wprowadzenie zajęć z przedsiębiorczości innowacyjnej. • Promocja Regionalnej Strategii Innowacji i działań proinnowacyjnych za pomocą odpowiednio przygotowanej wystawy (wystaw) prezentowanej w różnych miejscowościach w regionie. • Inne – jakie?

18. Identyfikacja i promocja dobrych praktyk • Przedstawiać przykłady dobrych praktyk firm, które rozwinęły się w wyniku opracowania i wdrożenia innowacji • Za identyfikację i przedstawianie dobrych powinny być odpowiedzialne instytucje otoczenia biznesu • Inne rozwiązania w tym obszarze – jakie?

19. Budowa konsensusu regionalnego na rzecz rozwoju innowacyjności w regionie • Należy doprowadzić do zaangażowania wszystkich uczestników systemu innowacyjnego (samorządu, gospodarki, uczelni, szkolnictwa, jednostek otoczenia biznesu) w realizację wspólnych inicjatyw, wspólne wypracowywanie inicjatyw, koordynowanie podejmowanych działań, wspólne działanie na rzecz rozwoju regionu, itp. • Należy zrezygnować z partykularnych interesów poszczególnych środowisk, podregionów i organizacji na rzecz zrównoważonego rozwoju całego regionu. • Należy doprowadzić do porozumienia wszystkich środowisk w regionie (świat nauki, przemysł, samorząd, kościół, partie polityczne, lokalne stowarzyszenia, itp.) w celu budowy gospodarki bazującej na innowacyjności i przedsiębiorczości. • Należy wzmocnić organizacje reprezentujące przedsiębiorców. • Należy w większym stopniu zaangażować wpływ ludzi nauki w konsultowanie decyzji politycznych mających wpływ na długookresowy rozwój regionu. • Należy popierać tworzenie oddolnych inicjatyw społecznych oraz angażować je w działania na rzecz rozwoju regionu, w tym rozwoju innowacyjności • Inne – jakie?

20. Podsumowanie – wskazanie do wizji • Wizja rozwoju regionu i związanych w tym działań w danym obszarze tematycznym • Wstępne propozycje: • 1. • 2. • 3. • Moderowana dyskusja; wizja powinna wynikać z tez postawionych i sformułowanych w wyniku dyskusji nad sytuacją w regionie.

21. Dane kontaktowe Wykonawcy Policy & Action Group Uniconsult Sp. z o.o. ul. Migdałowa 4, 02-796 Warszawa tel. (022) 256 39 00, fax. (022) 256 39 10 email: biuro@pag-uniconsult.pl Osoba do kontaktów bieżących: Bogdan Pietrzak, bpietrzak@pag-uniconsult.pl Tel. (biuro j.w.), tel. kom. 505 058 720