Skredfareprosjekt for Kvam herad

1. Skredfareprosjekt for Kvam herad av Tore Dolvik Bjørn Vik Oddmund Soldal m.fl.

2. Bakgrunn • Tore Dolvik: • 34 år, gift og har flyttet til Kvam • Hovudfag i kvartærgeologi (2004) • Feltarbeid i polare Ural (rekonstruksjon av ein bre) • 1 årig stipendiat på Island (2006) • Feltarbeid Mývatn, Island • Vulkanologi/kartlegging/risiko • Arbeidspraksis i Kvam herad (2008) • Forprosjekt i skredfarekartlegging • 1 års engasjement i Kvam herad (2009) • Prosjektleder for skredfareprosjektet

3. Bakgrunn • Skredfareprosjektet • Jobba med forprosjekt sidan april 2008 • Den 16. desember 2008 vedtok Kvam heradstyre:”å støtte prosjektet for å kartlegge skredfaren i Kvam herad, og løyver inntil 350 000 kr til prosjektet. Rådmannen skal søke tilskot frå naturskadefondet, Hardangerrådet, nabokommunar, Hordaland fylkeskommune og andre forskningsmidlar”

4. Forprosjektet • Få ein oversikt over kva skred er • Kor har det gått skred før? • Arkivsøk (skredhendingar, rapporter og uromeldingar) • Georeferere skredhendingar, rapportar og uromeldingar • Sjekke ut uromeldinger og skredhendingar • Prøve å få oversikt over lovverket • Forprosjekt-rapport • Med meir

5. Forprosjektet Kva er eit skred? • Ras/skred er ein naturleg geologisk prosess som er med på å bryte ned fjell og lausmassar. Ustabile massar vil rase ned skråningar ved hjelp av tyngdekrafta, som oftast med eit varierande innhald av vatn. • Det er 3 faktorar som er viktige for skred • drenering (vatn) • geometri (bratt, 30°, 45°) • finstoff (leir,silt) • Skredtypar • snøskred (snøskred, sørpeskred) • lausmasseskred (jordskred, leirskred, flaumskred) • steinskred (steinsprang, steinskred, fjellskred)

6. Forprosjektet Skredhendingar • www.skrednett.no • rapportar (arkiv) • uromeldingar • tilsetje i heradet • Registrert i GIS (WinMap) • skredrapportar • skredhendingar • uromeldingar

7. Forprosjektet Skredhendingar

8. Forprosjektet Skredhendingar

9. Forprosjektet Skredhendingar • Auken i skredhendingar kan vere eit teikn på: • klimaendring • fleire inngrep i naturen • bygging av nye areal • meir søkelys på skred • Ein kombinasjon av fleire faktorar er nok sannsynleg.

10. Bakgrunn • Aktsemdkart/skredfarekart • skrednett.no / kart.kvam.no (raster wms) • målestokk 1:50 000 • laget av NGI, distribuert av NGU • tusenårsskredet for stein- og snøskred • for grovt for byggjesak • mange område som no ligg i mogleg skredfarleg område er truleg ikkje skredfarlege. • analyse – 2000 bygg/500 bustader ligg i mogleg skredfarleg område i Kvam. • Kva for tiltak kan byggjast? • Altan, terrasse, carport, utvide huset, garasje? • Geoteknisk rapport?

11. Bakgrunn • Skredfareprosjektet • Jobba med forprosjekt sidan april 2008 • Den 16. desember 2008 vedtok Kvam heradstyre:”å støtte prosjektet for å kartlegge skredfaren i Kvam herad, og løyver inntil 350 000 kr til prosjektet. Rådmannen skal søke tilskot frå naturskadefondet, Hardangerrådet, nabokommunar, Hordaland fylkeskommune og andre forskningsmidlar”

12. Skredfareprosjekt • Skredfareprosjektet er tredelt: • 1. Metodearbeid/kommunesamarbeid • 2. Lage ein ROS-rapport for Kvam herad • 3. Lage faresonekart for Kvam herad

13. Skredfareprosjekt • 1. Metodearbeid/kommunesamarbeid • ”utvikling av ein metodisk arbeidsmåte for å gjennomføre ein ”fase I-kartlegging” som kan brukast av små og mellomstore kommunar”. • Fase I – grovkartlegging, synleggjering av område med mogleg skredfare • Fase II – detaljkartlegging og vurdering av farenivå • Fase III – forvalting av utfall frå fase II • (jf. NGU/Bergen) • NGU og NVE arbeider med å lage landsdekkande aktsemdkart (grovkartlegging av skredfare) • Metodearbeidet i dette prosjektet gjeld meir kva kommunen kan gjøre i ein oppstartsfase (t.d. standardskjema, arkivsøk etter skredhendingar, skredrapportar) som forarbeid til ein vidare fase II-kartlegging (faresonekart/ROS-analyse). • Me skal teste ut ein metode for å lage kontrollbare standardskjema i løpet av mars • Me vil ta utgangspunkt i eit avgrensa område i kommunen (testområde)

14. Skredfareprosjekt • Døme på fase-I kartlegging: • NGU sitt skredkart/aktsemdkart • Kommuneplanen for Kvam herad 13. juni 2006 (til 2014) • Eksisterande og planlagde byggjeområde og infrastruktur • Arkivsøk og formidlingssystem • Uromeldingar / skredhendingar / geotekniske og andre rapporter • Basiskart • Gradientanalyse (27°-29°, 30°-37°, 38°-44°, >45°) • Skråningar delt inn i fire klassar (jf. NGU/Bergen) • Bygningar, vegar, VA-anlegg, 1m-koter, ortofoto, flyfoto • Naturforhold • Berggrunnskart, lausmassekart, topografi, avrenning, forkastingar og andre lineament (NGU) • Geologianalysar, flyfoto (gamle), feltarbeid • Klima • Nedbør, vind, frost etc. • Tilgjengeleg varslingssystem ved ekstremvêr • Beredskapsplan • Oppsynsmann, teknisk, brannvern, politi, ekstern hjelp • HMS • Mediahandtering • Kven skal kommentere kva? Uromeldingar, mediaspørsmål, ansvarsroller • Går via sjef for byggesak og private planer

15. Skredfareprosjekt • 2. ROS-rapport for Kvam herad • Ålesundutvalet ”slutter seg til regjeringens forslag om lovfesting av kommunal beredskapsplikt, herunder plikt til å gjennomføre sektorovergripende ROS-analyser” (Ålesundrapporten av 17.11. 2008) • Vil byggje på forprosjektet (generell) • Vere ein meir spesifikk ROS-rapport for heile Kvam, delt opp i regioner/risikoområder. • ROS-rapporten vil byggja på metodearbeidet i vår (standardskjema) • ROS-rapporten kan brukast til å prioritere kor ein skal starte opp med faresonekartlegging

16. Skredfareprosjekt • 3. Revidere aktsemdkartet/faresonekart • Treng skredkart som kan brukast i handsaming av byggesaker • Kan spare mange søkjarar bryet med å tinga geotekniske rapporter der det truleg ikkje trengs • NGU kjem med nye landsdekkande aktsemdkart (stein-, snø- og jordskred) • NGU og NVE anbefaler kommunane å starte opp med faresonekart i staden for å revidere aktsemdkart/lage kart som er ein mellomting mellom aktsemdkart og faresonekart.

17. Skredfarekartlegging • Jf. Fakta 3 2008 informasjon frå NVE • Aktsemdkart • Viser områder der det må synast aktsemd i forhold til skredfare. Dette er normalt oversiktskart i relativt liten målestokk. Karta vil vere grunnlag for å avgjere i kva område det bør gjennomførast meir detaljert kartlegging av faresoner. Karta vil vere landsdekkande. • Faresonekart • Viser skredfarlege område der faregraden er gitt ved sannsynlegheit (1/1000 år, 1/333 år, 1/100 år, eller ved høg, middels og låg fareklasse). Karta kan brukast direkte for å avgjere byggjesaker og ved arealplanlegging. Karta blir produserte for utvalde område. • Risikokart • Viser risiko i skredfarlege område, der risiko er estimert ut frå sannsynlegheit og konsekvens. Karta kan brukast ved arealplanlegging, men er særleg viktige for prioritering av sikringstiltak (fysisk sikring og overvaking). Karta blir produserte for utvalde område.

18. Skredfareprosjekt • Kvam ønskjer å starte opp eit kommunesamarbeid i skredfareprosjektet og vil gjerne vite kven som vil vere med. • Prisforslag: 20 000,- per kommune • Det er òg muleg å kjøpe tenester så langt me har kapasitet (samarbeidspartnarar har første prioritet) • Me har søkt om støtte frå Hordaland fylkeskommune og Hardangerrådet • Me vil i nærmaste framtid søke Gjensidigerådet og andre banker og forsikringsselskap som moglegvis kan støtte prosjektet. • Me vil òg søke andre tilskotsordningar som kan vere aktuelle • Frist: me ønskjer oversikt over kven som har lyst til å vere med i prosjektet i løpet av mars i år på grunn av økonomi og tidsplan

19. Metodearbeid – kva ligg i pakken? • Metode/arbeidsplan • Kva bør kommunen gjøre når dei vil starte opp med skredfarekartlegging? • Lokal forankring og problemstillingar • Lokalisere fallgruver/feller (media, uklar ansvarsfordeling) • Metodeutvikling/standardskjema som er kontrollbart • Testområde – lite område i Kvam, moglegvis andre område i samarbeidande kommunar • Metode testast i vår – rapport og evaluering på slutten av 2009 • Moglegheit til å påverke resultatet (diskusjon, problemstillingar) • Kontaktperson • diverse ting ein lurer på angåande skred • Møter/diskusjon om kva som er viktige i skredkartlegginga i din kommune • Foredrag om skredproblematikk for t.d. planavdelinga/teknisk (1. dag) • Helst i løpet av våren • Viktig informasjon som kjem fram vil bli distribuert til samarbeidspartnarar • Metode-rapport og referat frå møter vert tilsendt samarbeidande kommunar

20. Skredfareprosjekt • Kvifor? • sikrare bu- og arbeidsmiljø • lovverket • ”Kommunane har ansvar for å setje i verk førebyggjande tiltak for å sikre seg mot skredulykker” (NVE Fakta 3 – 2008). • kunnskap  færre naturskadar • meir effektiv sakshandsaming etter pb-lova • betre førebyggande arbeid i planarbeid og byggesakshandsaming • vere på forskot • vere med på metodeutvikling • me har kontakt med ekspertisen • NVE og NGU er positive til prosjektet • Frist: ønskjer oversikt over kven som har lyst til å vere med i prosjektet i løpet av mars

21. Skredfareprosjekt - organisasjonskart

22. Liabrekka, Steinsdalen 22/2-08 Foto: Dag Rune Mo, BT 22/2-08

23. Klyvevegen 27/10-08

24. Mundheim 8/3-04 Foto: Multiconsult (2004)

25. Øystese 24/10-08

26. Gartveit 2003 Foto: Multiconsult

27. Øystese 1999

28. Skutlaberg 2000 Foto: Multiconsult

29. Mundheim 14/9-05 Foto: Lauritz Eide (2007)

30. Kvamskogen 2008

31. Botnen 14/9-05