2. Körfez Savaşı’nın 10. Yılında Irak

1. 2. Körfez Savaşı’nın 10. Yılında Irak

2. Mart 2003’te ABD’nin Irak’ı İşgali

3. Irak’ın Nüfusundaki Dini Çeşitlilik • 2012 verilerine göre Irak’ın nüfusu 32 milyon civarındadır. Dini açıdan bakıldığında Irak nüfusunun %97’si Müslümanlardan, %3’ü Hristiyanlardan (Süryani, Keldani, Asuri ve diğerleri) oluşmaktadır.

4. Irak Nüfusunun Etnik Dağılımı

5. Müslüman Nüfusu İçindeki Mezhepsel Dağılım

6. Irak’ta Siyasi Denklem

7. Irak’ta Şii Unsur İçinden Öne Çıkan Aktörler • Şii Merci Ali El Sistani • Dava Partisi ve Hukuk Devleti İttifakı lideri Nuri El Maliki • Milli Reform Hareketi ve Ulusal Irak İttifakı lideri İbrahim El Caferi • Irak Uzlaşı Hareketi ve El Irakiye Listesi lideri Eyad Allavi • Irak Yüksek İslam Konseyi başkanı Ammar El Hekim • Sadr Akımı lideri Mukteda El Sadr • Bedir Örgütü lideri Hadi El Amiri • Irak İslami Fazilet Partisi lideri Haşim Abdülhasan El Haşimi

8. Sünni Araplar Arasında Öne Çıkan Aktörler • Ulusal Irak Topluluğu Genel Sekreteri ve Irak Parlamentosu Başkanı Usame El Nuceyfi • Irak Ulusal Diyalog Cephesi Başkanı ve Başbakan Yardımcısı Salih El Mutlak • Cumhurbaşkanı Eski Yardımcısı ve Tecdid Kitlesi lideri Tarık El Haşimi • Müstakbel Hareketi lideri Rafi El İsevi olarak ifade edilebilir. • Iraklı Sünni Araplarda aşiret liderleri • Öne çıkan aşiretler Düleym, Şammar, El Ubeyd ve El Cubur olarak sıralanabilir.

9. Irak Kürtleri İçinde Öne Çıkan Siyasi Aktörler • Mesut Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokrat Parti (KDP) • Celal Talabani liderliğindeki Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) • Noşirvan Mustafa liderliğindeki Değişim Hareketi (GORAN) • Muhammed Farac liderliğindeki Kürdistan İslam Birliği • Ali Bapir liderliğindeki Kürdistan İslami Cemaati

10. Türkmenler • Irak Türkmen Cephesi Başkanı Erşat Salihi • Parti ve Siyasi Oluşumlar İçinde Bölünmüşlük

11. Irak’ın Ekonomik Yapısı-Enerji • Irak, tespit edilmiş 115 milyar varil petrol rezervi ile dünyadaki en büyük ikinci petrol rezervine sahip ülkedir. Irak’ın henüz ispatlanmamış toplam petrol rezervinin ise 215 milyar varil civarında olduğu tahmin edilmektedir. • Irak, petrol üretiminde dünyada dördüncü ülkedir. • Irak’ta 2012 yılında günlük petrol üretimi 3,4 milyon varil dolayında seyretmiştir. İhraç edilen petrol ise 2,62 milyon varile ulaşmış durumdadır. • Irak’ta petrolün yanı sıra 3,2 trilyon metreküp kanıtlanmış doğalgaz rezervi bulunmaktadır.

12. İşgalden önce işsizlik oranı %30’dur. • İşgalden sonra 2003-2009 döneminde işsizlik oranı %50’nin üzerinde seyretmiştir. • 2010-2012 döneminde ise işsizlik oranı ortalama %25’tir. Irak’ın Ekonomik Yapısı İşsizlik Oranı

13. Irak’ta Şiddet Ortamı

14. 2010 Seçimleri • Eyad Allavi liderliğindeki El Irakiye Listesi- 91 milletvekili • Başbakan Maliki'nin lideri olduğu Hukuk Devleti- 89 milletvekili • Irak Eski Başbakanı İbrahim Caferi'nin Başkanlığında Irak Ulusal İttifakı (Şii)- 70 milletvekili • Kürdistan Listesi (KDP-KYB)- 43 milletvekili • Değişim Hareketi (GORAN)- 8 milletvekili • Irak Uzlaşı Cephesi- 6 milletvekili • Irak Birlik İttifakı- 4 milletvekili • Kürdistan İslam Birliği- 4 milletvekili • Kürdistan İslami Cemaati- 2 milletvekili çıkarmıştır.

15. ABD Sonrası Gelişmeler • Bağdat yönetimindeki unsurlar arasında siyasi krizlerin devam etmesi • Bağdat-Erbil arasındaki krizlerin tırmanması • Etnik ve mezhepsel şiddetin artması

16. ABD Sonrası Gelişmeler • Irak’ın geleceğinin belirsizleşmesi • Irak üzerinde bölgesel güç mücadelesinin artması ve belirginleşmesi • Saddam’ın devrilmesi ile İran’ın bölgesel bir güç olarak öne çıkması

17. Siyasi Krizlerin Sebepleri • Siyasi tarafların birbirine karşı güvensizliği ve Bağdat’ta etnik ve mezhep temelli siyasi mücadele • Irak Cumhurbaşkanı Eski Yardımcısı Tarık El Haşimi Olayı

18. Siyasi Krizlerin Sebepleri • Maliki ve diğer siyasi aktörler arasında liderlik mücadelesi • Siyasi parti ve oluşumların “muhalefet” anlayışına sahip olmaması • Siyasi parti ve oluşumların dış bağlantıları

19. Bağdat-Erbil İlişkileri • İhtilaflı bölgeler sorunu • İhtilaflı bölgelerin güvenliğini sağlama sorunu • Petrol ve doğalgaz yasası sorunu • Kürt Yönetimine bağlı Peşmerge gücüne Irak İçişleri Bakanlığı bütçesinden özel bütçe tahsis edilmesi sorunu

20. Bağdat-Erbil İlişkileri • Kuzey Irak, yabancı şirketlerle yaptığı petrol anlaşmalarında Bağdat’tan onay almadan bağımsız bir devlet gibi hareket etmektedir. • Barzani Bağdat’ı, Maliki ise Erbil’i kontrol altına almaya çalışmaktadır. • Maliki, merkeziyetçi politikalar izlerken, Kürt yönetimi ise müstakil bir dış politika izlemeye çalışmaktadır.

21. Bağdat-Erbil İlişkileri • Maliki, Tahran eksenli bir bölgesel strateji oluştururken, Barzani Ankara üzerinden bölgesel bir dış politika geliştirmektedir.   • Suriye krizinde Maliki ve Barzani arasındaki görüş ayrılığı. Özellikle Barzani’nin, Suriyeli Kürt muhalefeti desteklemesi ve Kürt gençlere askeri eğitim vermesi.

22. Türkiye-Irak İlişkileri

23. İşgal Dönemi • Karşılıklı üst düzey ziyaretler • PKK terör örgütüyle mücadelede Türkiye-Irak-ABD Üçlü Mekanizması’nın kurulması • "Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi" anlaşması • Bağdat-Şam arasında arabuluculuk • 2009’da Basra ve Musul’da, 2010’da da Erbil’de üç konsolosluğun açılışı

24. ABD Sonrası Dönem

25. Türkiye Ne Yapmalıdır? • Türkiye, Irak’taki iç siyasi anlaşmazlıklara müdahil olmamalıdır. • Türkiye, Irak’a yönelik mezhep temelli politikalardan uzak durmalıdır. • Irak’ın toprak bütünlüğünün korunması bölgede kalıcı barış ve istikrarın tesisi ve Türkiye’nin menfaatleri açısından oldukça önemlidir. Türkiye, Irak’ın bütünlüğünü müdafaa etmeye ve bu doğrultuda irade göstermeye devam etmelidir.

26. Türkiye Ne Yapmalıdır? • Türkiye, belirli Iraklı siyasetçiler üzerinden bir Irak politikası oluşturmamalı, tersine Bağdat yönetiminde kim olursa olsun bu kişilerle ilişkilerini güçlendirmeli, Irak’ta doğan boşluğu doldurmaya yönelmelidir. • Türkiye, Irak’ta tüm kesimlere yönelik kapsayıcı bir politika izlemelidir.

27. Türkiye Ne Yapmalıdır? • Türkiye, Kürt yönetimiyle menfaatleri doğrultusunda tesis ettiği iyi ilişkileri sürdürmelidir. • Ankara, Irak konusunda kapsamlı ve sabit bir Türkmen politikası belirlemelidir. Türkiye, Kürt Yönetimi ile ilişkilerini güçlendirirken Türkmenlerin durumunu da göz önünde bulundurmalıdır.

28. Türkiye Ne Yapmalıdır? • Irak’taki mevcut iç dinamikler ve siyasi dengeler değişebilir. Kürt yönetiminde de dengeler değişebilir. Türkiye, Irak’ta değişim karşısında hazırlıklı olmalıdır.