SZCZEPIENIA WAŻNA RZECZ

1. SZCZEPIENIA WAŻNA RZECZ Ewa Augustynowicz Zakład BadaniaSurowic i Szczepionek Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny

2. www.szczepienia.pzh.gov.pl Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

3. Problematyka szczepień w NIZP-PZH Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

4. Szczepienia ochronne to najskuteczniejsza metoda ochrony przed groźnymi chorobami • szczepionki znane od >200 lat • WHO: szczepienia to jedno z największych osiągnięć medycyny • wydatki na wcześniejszą profilaktykę chorób zmniejszają koszty leczenia • raport NIZP-PZH o sytuacji zdrowotnej • „…sytuacja epidemiologiczna chorób zakaźnych w Polsce • jest stabilna dzięki Programowi Szczepień Ochronnych…” Mamy wiele szczepionek - tylko nie zawsze je doceniamy Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

5. Wpływ szczepień ochronnych na występowanie chorób zakaźnych w Polsce błonica gruźlica • Czynniki wpływające na spadek zachorowań • z powodu chorób zakaźnych: • szczepienia • antybiotyki • poprawa higieny i warunków życia polio odra tężec różyczka Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

6. Poszukujemy informacji o szczepieniach w Internecie Polacy popierają szczepienia • środowisko Web 2.0 • ■ blogi, fora dyskusyjne, fora społecznościoweFacebook, Twitter, Wikipedia, YouTube • ■ strony www • …„czy warto szczepić maluchy?”… • wiele niepotwierdzonych informacji o szczepionkach • wątpliwości rodziców • jaką szczepionkę wybrać? • czy mnie na nią stać? • „między młotem a kowadłem” • 92% zwolenników[ok. 95% poziom wyszczepialności] • 4% przeciwników[2011 r. GIS- ponad 3 tys. osób] • 4% nie ma zdania Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

7. Szczepionka – substancja biologiczna Adiuwanty i substancje pomocnicze • Antygen(y) • wirusy lub bakterie • żywe (atenuowane) • rozbite lub ich fragmenty • polisacharydy, białka • antygeny rekombinowane Mobilizuje organizm do wzbudzenia odpowiedzi immunologicznej, w tym produkcji przeciwciał Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

8. Szczepionka – produkt leczniczy • Drogi podania: • śródskórnie • podskórnie • domięśniowo • doustnie • donosowo • Schematy szczepień Szczepionki skojarzone szczepionki monowalentne/poliwalentne Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

9. Szczepienia określonych grup wiekowych i zróżnicowanie wskazań • noworodki i niemowlęta • nastolatki • dorośli • ogólne podtrzymanie odporności • kobiety w ciąży • narażenie zawodowe • styl życia np. podróże, kontakty seksualne • warunki życia: więźniowie, bezdomni, imigranci • osoby starsze • grupy ryzyka (choroby przewlekłe i towarzyszące, immunosupresja) • Specjalne wskazania do szczepień • wcześniaków • osób z alergią na białko jaja kurzego • osoby z chorobami reumatycznymi • osoby z chorobami neurologicznymi Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

10. Szczepienia kobiet planujących ciążę „Szczepiąc siebie - chronisz również swoje dziecko” Przyszli rodzice szukają informacji o szczepieniach dzieci, nie zawsze wiedzą, że wielu chorobom mogą zapobiegać szczepiąc samych siebie • Na co należy zwrócić uwagę planując ciążę? • sprawdzić stan uodpornienia: • - jakie choroby przebyliśmy? • - przeciw którym chorobom zostaliśmy szczepieni? • odra, świnka, różyczka (2 dawki) • ospa wietrzna (2 dawki) • pełne uodpornienie przeciw wzwB (3 dawki) • dawka przypominająca DTap (co 10 lat) • uzupełnić szczepienia: • grypa sezonowa • wzwA Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

11. Szczepienia w ciąży Możliwości szczepień w ciąży są ograniczone, ale możliwe Szczepionki inaktywowane TAK Szczepionki żywe (atenuowane) NIE • Szczepionki zalecane w ciąży • grypa (powyżej I trymestru ciąży; szczególnie u kobiet z obniżoną odpornością, • pracujących z dziećmi lub w dużych skupiskach ludzi) • wzwB(możliwość kontynuowania rozpoczętego szczepienia) • tężec (skaleczenie, zanieczyszczenie rany) • wścieklizna (w przypadku pogryzienia) W Polsce wszystkie szczepienia dla kobiet planujących ciążę i ciężarnych są zalecane (odpłatne) Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

12. Prawo a szczepienia I. Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U.z 2008 nr 234 poz.1570) (rozdz. 4 Szczepienia ochronne) II. Rozporządzenie w sprawie Programu Szczepień Ochronnych Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

13. Szczepienia w Polsce zarejestrowane szczepionki chronią przeciw 18 chorobom • szczepionki obowiązkowe NIEODPŁATNE • - gruźlica • - wzwB • - DTP: błonica/tężec/krztusiec • - poliomyelitis • - Hib • - MMR: odra/świnka/różyczka • szczepionki zalecane • ODPŁATNE • rotawirusy • pneumokoki • ospa wietrzna • meningokoki • grypa • wzwA • kleszczowe zapalenie mózgu • zakażenie HPV • dur brzuszny Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

14. Kwalifikacja do szczepienia • ! rozmowa dotycząca szczepień • zgoda na szczepienie • omówienie opcji schematu szczepień dziecka • obowiązkowe • obowiązkowe + zalecane • obowiązkowe i wybrane zalecane • wyjaśnienie wątpliwości dotyczących szczepień • !! badanie kwalifikacyjne • analiza wywiadu pediatrycznego • rozmowa z rodzicami • stabilny stan kliniczny Obowiązek szczepień nie oznacza przymusu Zakres ochrony i realizacja programu szczepień ochronnych zależą od rodziców Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

15. W jakich sytuacjach wskazana jest najszersza ochrona dziecka? szczepionki obowiązkowe + zalecane • pobyt w żłobku i przedszkolu • starsze rodzeństwo • dzieci rodziców pracujących w szpitalu • plany wyjazdów zagranicę • częste pobyty w szpitalu z powodu choroby przewlekłej lub innych przyczyn (np. wcześniaki) • miejsce zamieszkania Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

16. Szczepionki skojarzone z pełnokomórkowym składnikiem krztuśca Szczepionki skojarzone z bezkomórkowym składnikiem krztuśca DTwP DTaP od 1961r. - obowiązkowa • od 2000r. obowiązkowe • od 2000r. zalecane (cała populacja) • obowiązkowe (6 r.ż. + grupy ryzyka) • DTaP • DTaP-Hib • DTaP-wzwB-Hib • DTaP-IPV-Hib • DTaP-IPV-wzwB-Hib • lepszy poziom bezpieczeństwa • nowoczesne • mniej wkłuć • mniej wizyt u lekarza DTwP Hib wzwB IPV • bezpieczne • dłuższy czas odporności • więcej wkłuć • więcej wizyt u lekarza Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

17. Krztusiec - nowe poważne zagrożenie epidemiologiczne, także w krajach o wysokim poziomie zaszczepienia populacji najostrzejszy przebieg choroby obserwujemy u niemowląt i młodszych dzieci W Polsce obserwujemy wzrost zachorowań na krztusiec, podobnie jak w Europie Zach. i USA • Dlaczego krztusiec jest znowu niebezpieczny? • może pojawiać się u ludzi w każdym wieku • osoby dorosłe coraz częściej są czynnikiem transmisji zakażeń • spadek odporności z upływem czasu od podania ostatniej dawki • zaniechanie szczepień Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

18. ….krztusiec „przed i w trakcie ery szczepień”… przed erą szczepień nieuodpornieni uodpornieni młodzież i dorośli naturalna infekcja dzieci transmisja zanik matczynych przeciwciał przekazanie matczynych przeciwciał przez łożysko niemowlę era szczepień nieuodpornieni uodpornieni szczepienie niemowlę transmisja dzieci młodzieżi dorośli transmisja zanik odporności poszczepiennej Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

19. Strategie ograniczania zachorowań na krztusiecŚwiatowa Inicjatywa ds. Krztuśca Szczepionki przeciw krztuścowiaP dla dzieci ap dla młodzieży i osób dorosłych Efektywność szczepień przeciw krztuścowi w populacji może ulec poprawie przez regularne i powszechne szczepienia starszych dzieci, młodzieży i osób dorosłych (co 10 lat) Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

20. Schematy szczepień przeciw krztuścowi w Europie Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

21. Zakażenia rotawirusami • wszystkie dzieci w pierwszych latach życia są zagrożone • ostra biegunka (niebezpieczne u dzieci do 5 r.ż.) • wymioty, gorączka • ryzyko hospitalizacji z powodu odwodnienia Możliwość ochrony • szczepionka doustna (2-3 dawki) • szczepienia zalecane w 6 tyg.- najpóźniej 24 tyg. życia • skuteczność szczepionki w ciężkim zapaleniu żołądka i jelit wynosi 90% Szczepienie chroni dziecko przed ciężką biegunką i pobytem w szpitalu! Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

22. Zakażenia pneumokokami • grupy zwiększonego ryzyka: dzieci do 2 lat • mogą wywołać sepsę i/lub zapalenie opon mózg-rdzeniowych! • powikłania: neurologiczne, głuchota, ….. • oporność na antybiotyki to realny problem! Możliwość ochrony • szczepionki skoniugowane: 10 i 13 walentna(1-3 dawki zależnie od wieku) • zalecane szczepienie od 2 m.ż. (3 dawki) • żłobek • przedszkole • rodzeństwo uczęszczające do żłobka/przedszkola • szczepionka ogranicza: zachorowalność, hospitalizację z powodu zapalenia płuc, ryzyko powikłań, liczbę wizyt lekarskich, lekooporność…. Najbardziej narażone na ciężkie zakażenia pneumokokowe są najmłodsze dzieci, stąd nie należy odwlekać szczepienia! Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

23. Jaką szczepionkę przeciw pneumokokom wybrać dla dziecka? 13 walentna serotypy 4, 6B, 9V, 14, 18C, 19F, 23F, 1, 5, 7F, 3, 6A, 19A 10 walentna serotypy 4, 6B, 9V, 14, 18C, 19F, 23F, 1, 5, 7F chroni dodatkowo przeciw bezotoczkowym szczepom H. influenzae wybór szczepionki należy skonsultować z lekarzem Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

24. Ospa wietrzna (wiatrówka) • wysoce zaraźliwa ostra choroba wirusowa • uciążliwa • powikłania po ospie wietrznej: • - zakażenie skóry, neurologiczne, zapalenie • płuc, zapalenie wątroby • - tym poważniejsze im choruje starsza osoba Czy aby uzyskać odporność lepsze jest zachorowanie czy szczepienie? Przechorowanie w dzieciństwie = odporność na całe życie Brak przechorowania = szczepienie (2 dawki) Twoje dziecko nie musi chorować na ospę!!! Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

25. Zakażenia meningokokami • grupy ryzyka: dzieci do 5 lat i młodzi 16-20 lat • zakażenie przez bliskie kontakty, obejmowanie, • całowanie kaszel, kichanie, • mogą wywołać sepsę lub zapalenie opon mózg-rdzeniowych! Możliwość ochrony • szczepionki skoniugowane: meningokoki grupy C lub A, C, W-135, Y • zalecane w 1-2 r.ż. (1 dawka) • żłobek • przedszkole • rodzeństwo uczęszczające do żłobka/przedszkola • szczepionka chroni przed sepsą wywołaną przez meningokoki grupy C/ A, C, W-135, Y Szczepienie chroni dziecko przed inwazyjną chorobą meningokokową! Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

26. Szczepienia wcześniaków dzieci urodzone przedwcześnie oraz z niską urodzeniową masą ciała • !!! można stosować wszystkie szczepionki obowiązkowe i zalecane • BEZPŁATNE • szczepionki z bezkomórkowym składnikiem krztuśca tzw. DTaP(po uzyskania orzeczenia o przeciwskazaniu do szczepienia przeciw krztuścowi szczepionką pełnokomórkową) • w przypadku podejrzenia lub stwierdzenia zaburzeń neurologicznych • szczepionki przeciw pneumokokom podawane w schemacie takim jak dzieciom urodzonym o czasie (schemat 3+1 lub 2+1 zależy od wieku dziecka), mogą być podawane równolegle ze szczepieniami obowiązkowymi przeciw błonicy, tężcowi, Hib, polio, wzwB • ODPŁATNE • przeciw rotawirusom • przeciw grypie sezonowej Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

27. Bezpieczeństwo szczepionek zespół warunków zapewniających wyeliminowanie lub maksymalne ograniczenie bezpośrednich lub odległych potencjalnych działań ubocznych związanych ze szczepieniami. • Niepożądany odczyn poszczepienny (NOP) objaw chorobowy pozostający w związku czasowym z wykonanym szczepieniem ochronnym (Dz. U. z 2008 r. Nr 234) • działanie szczepionki • towarzyszące objawy lub choroby • błąd szczepienia • System rejestracji NOP: • lekarz rozpoznaje NOP u dziecka/ osoby dorosłej zgodnie z kryteriami • obowiązek zgłoszeń NOP do Zakładu Epidemiologii NIZP-PZH/Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc • dane o NOP dostępne na stronie NIZP-PZH Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

28. Szczepionki podlegają takiej samej ocenie jak inne produkty lecznicze (badania jakości, bezpieczeństwa i skuteczności) Badania szczepionek przed ich dopuszczeniem na rynek Badania szczepionek dopuszczonych na rynek • wytwórca (laboratoryjne, niekliniczne, kliniczne) • badania w procesie rejestracji (skrupulatna ocena przez: • Europejską Agencję Leków • Urząd Rejestracji Produktów • Leczniczych, Wyrobów • Medycznych i Produktów • Biobójczych • NIZP-PZH, Zakład Badania • Surowic i Szczepionek • każda seria zwalniana do obrotu • badana przez: • wytwórcę przed zwolnieniem serii • Europejskie Laboratorium Kontroli • OMCL • NIZP-PZH, Zakład Badania Surowic i Szczepionek • dodatkowe badania „z rynku” • Główny Inspektorat Farmaceutyczny • NIZP-PZH, Zakład Badania Surowic • i Szczepionek Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

29. Szczepionka przeciwgruźlicza BCG 10 • Prawidłowa reakcja • biały pęcherzyk (Ø 6 - 8 mm), który znika po kilku minutach • po 2 – 4 tygodniach naciek, który utrzymuje się przez kilka tygodni, przeważnie na szczycie nacieku tworzy się krostka • owrzodzenie (Ø <10 mm) • Zmiana goi się samoistnie po 2 -3 miesiącach od daty zaszczepienia z pozostawieniem białawej blizny o średnicy kilku milimetrów. Jako normalną reakcję u osoby szczepionej należy traktować powiększenie regionalnych węzłów chłonnych najczęściej pachowych do 15 mm. Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

30. Dramatyczne skutki nieprawdziwych informacji o szczepieniach „…historia pewnej niebezpiecznej teorii…” • 1998r. – publikacja w Lancecie autyzm po podaniu jednej ze szczepionek • (12 opisów choroby) • BURZA w sieci →zaniechanie szczepień • przez wielu rodziców → → → → → → → • EPIDEMIA ODRY (UK, Francja…..) • autorom publikacji udowodniono kłamstwo • 2010r.- usunięto publikację z archiwum Lancetu (historia definitywnie • zakończona) • Brak dowodów naukowych dla szkodliwości szczepień • Kto choruje na odrę w czasach szczepień? • niezaszczepieni (85%) • niepełny schemat szczepień Strach łatwiej wywołać niż go stłumić Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

31. Informacje dotyczące bezpieczeństwa szczepień • wielokrotne szczepienie nie przeciąża układu immunologicznego i nie osłabia odporności organizmu • nie potwierdzono związku między obecnością tiomersalu a zaburzeniami neurorozwojowymi u dziecka • nie potwierdzono związku przyczynowo-skutkowego między szczepieniem a rozwojem autyzmu • nie potwierdzono niekorzystnego wpływu szczepionek na rozwój płodu ani przebieg ciąży (ostatnio dla szczepień przeciw grypie sezonowej i pandemicznej) • ………….. Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

32. Kiedy „nie boimy” się szczepionek? Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

33. Problem: wysokie koszty zakupu szczepionek zalecanych Szczepionki dla dzieci • skojarzona 5/6 składnikowa, 4 dawki [360/640 zł] • rotawirusy, 3 dawki, [1200 zł] • pneumokoki, 2+1 dawki, [660 zł/990 zł] • meningokoki 2/4 walentna, 1 dawka, [120/190 zł] • ospa wietrzna, 2 dawki [540 zł] • wzw A, 2 dawki [240 zł] • grypa, 1 dawka co roku [35 zł] • KZM, 3 dawki [270 zł] • HPV, 3 dawki [1350 zł] W Europie nie ma obowiązku szczepień ale szczepionki zalecane są refinansowane Szczepionki dla dorosłych • błonica-tężec-krztusiec, 1 dawka co 10 lat [110 zł] • cholera, 1 dawka [175-200 zł] • dur brzuszny, 1 dawka [220 zł] Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

34. Szukajmy informacji o szczepieniach na wiarygodnych stronach ptwakc.org.pl www.wydzialszczepien.pl www.szczepienia.info.pzh.gov.pl www.szczepienia.info.pzh.gov.pl www.szczepienia.czd.pl www.pis.gov.pl Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

35. Możliwość zadania pytania • Odpowiedzi • autoryzowane przez ekspertów: • członków Zespołu Redakcyjnego lub współpracujących lekarzy • szybkie Ewa Augustynowicz NIZP-PZH

36. Podsumowanie • szczepienia są najskuteczniejszą metodą ochrony • przed chorobami zakaźnymi • rodzice podejmują decyzję o realizacji szczepień oraz zakresie ochrony • pamiętajmy, że zgadzając się na szczepienie dziecka • dajemy mu szansę ochrony przed wieloma groźnymi chorobami zakaźnymi • warto zastanowić się nad wyborem szczepień jeszcze w czasie ciąży lub jak najszybciej po narodzinach • szukajmy informacji o szczepieniach pochodzących z wiarygodnych źródeł, nie dajmy się manipulować emocjonalnym przekazem • apelujmy do Ministerstwa Zdrowia o rozszerzenie listy szczepień obowiązkowych w przyszłości Ewa Augustynowicz NIZP-PZH