GEMİCİLİK TERİMLERİ VE GEMİCİLİKTE KULLANILAN MALZEMELER

1. GEMİCİLİK TERİMLERİ VE GEMİCİLİKTE KULLANILAN MALZEMELER

2. GEMİCİLİK TERİMLERİ TAM BOY :(Length Over All)LOA simgesiyle gösterilir ve geminin baş tarafıyla kıç tarafının en uç noktaları arasında ölçülen uzunluktur. BAŞ :(Forward)Genel anlamda bir geminin, filikanın, teknenin ön tarafına denir. Bu kısımda teknenin baş bodoslaması, baş üstü ve omuzlukları vardır.

3. KIÇ :(Aft)Geminin gerisi, sonu. SANCAK :(Starboard)Geminin pruvaya göre sağ tarafı. İSKELE :(Port)Geminin pruvaya göre sol tarafı. VASAT :(Midship)Geminin orta yeri, ortalama. KASARA :(Castle)Gemilerin baş, orta ve kıç taraflarında üst güvertelerden yukarda kalan yarım güverteler, üst yapılar. BORDA :(Board)Gemilerin veya teknelerin dış tarafta ve su kesiminden yukarıda kalan yan kısımları. Sancak taraftakine sancak borda, iskele taraftakine iskele borda denir.

4. ANA GÜVERTE :(Main deck)Gemilerin baştan kıça kadar kesintisiz devam eden üst güverteleridir. BAŞ BODOSLAMA :(Stem post)Gemilerin omurgadan baş tarafa kaldırılan kaplamaların birleştiği parçadır. KIÇ BODOSLAMA :(Stern post)Omurgaların kıç tarafında belirli bir açı ile yukarı doğru yükseltilmiş üzerinde dümen iğneciklerinin bulunduğu ve kaplamaların kıç tarafta bağlandığı parçalardır. POSTA :(Frame)Geminin kaplamalarının bağlantısını yapmak üzere baş ve kıç bodoslama arasına ve omurga üzerine konan ağaç ve demir aksama denir.

5. KEMERE :(Beam)Teknenin güverte kısmını teşkil eden tahta veya saçların bağlanabilmesi için postaların yukarı uçlarından ve alabandadan alabandaya uzatılan demir puntel veya tahta kirişlere kemere denir. KARİNA :(Bottom)Teknenin bordalarını birleştiren ve su altında kalan dış yüzeyidir. SİNTİNE :(Bilge) Tekne dibinin bordaya döndüğü yerde gemi içinde oluşan, bulunan çukurluk, yalak. Geminin makine ve kazanlarının bulunduğu kısmın zemininin ve ambar güvertesinin altında kalan, gemi içinde sızan sularla makine ve kazan dairelerinden akan yağların toplandığı en alt kısım.

6. BAŞ OMUZLUK :(Bow)Geminin baş tarafından sancak yada iskeleye doğru 45º’lik sectör. Diğer bir deyimle gemi baş bodoslamasından başlayan, sancak ve iskeleye doğru giden eğri kaplamaların düz borda kaplamalarıyla birleştiği yere kadar olan kısım. KIÇ OMUZLUK :(Quarter)Geminin kıç tarafından sancak yada iskeleye doğru 45º’lik sectör. Diğer bir deyimle gemi kıç bodoslamasından başlayan, sancak ve iskeleye doğru giden eğri kaplamaların düz borda kaplamalarıyla birleştiği yere kadar olan kısım. PRUVA:(Ahead)Geminin başı, kafası, ön kısmı. PUPA:(Astern)Geminin tam arka, geri tarafı.

7. MERKEZ HATTI :(Center line)Geminin baş-kıç yönünde merkezinden geçen düşey düzlem. Su hatları planında (üstten görünüş) geminin başından kıçına uzanan çizgi. ALABANDA :(Wing)Tekne borda kaplamalarının, levhalarının iç yüzeyi. ARMUZ :(Seam)Güverte ve borda kaplamalarının yan yana birleştiği zaman arada kalan çizgiye armuz denir. GENİŞLİK :(Breadth)Geminin veya teknenin genişliği. KÖPRÜÜSTÜ :(Bridge)Gemilerin idare edildiği ve geminin görüşü en iyi olan yerine yapılan kumanda yeri.

10. DRAFT(SU ÇEKİMİ) :(Draught)Geminin baş, orta ve kıçında çektiği su. Diğer bir değimle, su düzeyinin başta, kıçta ve ortada gemiyi kestiği yer ile gemi omurgası arasındaki yükseklik. AIR DRAFT :(Air draught)Geminin su hattı ile en yüksek yeri arasındaki yükseklik. SU HATTI :(Water line)Durgun su yüzeyinin gemi bordasını kestiği ve oluşturduğu çizgi. FRİBORD:(Freeboard)Yüklü gemi bordasının ortasında su yüzeyinden ana güvertenin(fribord güvertesi) üst çizgisine kadar olan yükseklik. Yüklü su kesiminden yukarı kalması gerekli olan borda yüksekliği.

13. FRİBORD MARKALARI (Freeboard marks-Loadlines-Plimsoll mark) Gemilerin bordalarında bulunan disk, çizgiler ve harfler. “Sigorta markası” da denir. 80 register tondan büyük gemilere uygulanması zorunludur. Gemi uluslar arası konvansiyona göre bu işaretlere, sınırlara göre yüklenir. Harflerin anlamları şöyledir: S=(Summer) Dairenin merkezinden geçen çizginin üst kenarı ve aynı zamanda S ile işaretlenen çizginin üst kenarıyla gösterilen Yaz Yükleme Sınırı. W=(Winter) W ile işaretlenen çizginin üst kenarıyla gösterilen Kış Yükleme Sınırı.

14. WNA=(Winter North Atlantic) WNA ile markalanan çizginin üst kenarı tarafından gösterilen Kış Kuzey Atlantik Yükleme Sınırı. Bu çizgi tanker olmayan, 330 kadem uzunluğun üstünde bir vapurda gösterilmeyecektir. T=(Tropical) T ile markalanan çizginin üst kenarı tarafından gösterilen Tropikal Yükleme Sınırı. F=(Fresh water) F ile işaretli çizginin üst kenarı tarafından gösterilen yazın Tatlı Su Yükleme Sınırı. TF=(Tropical Fresh water) TF ile işaretli çizginin üst kenarı tarafından gösterilen yazın Tropikal Tatlı Su Yükleme Sınırı.

17. TONAJ ÖLÇÜLERİ GROS TONAJ :(Gross tonnage)Geminin bütün kapalı yerlerinin kadem küp olarak hacminin 100 ft³ veya 2.83 m³ değerine bölünmesiyle elde edilen tonaj türüdür. NET TONAJ :(Net tonnage)Geminin tüm kapalı yerlerinin tonajı olan gros tonajdan, para kazanılmasında rolü olmayan makine, kazan, personel ve gemi işleri için kullanılan yerlerin hacminin çıkartılması ile elde edilen tonaj değeridir.

18. DETVEYT TONAJ :(Deadweight tonnage)Bir geminin taşıyabileceği maksimum ağırlık miktarıdır. Bu miktar yüklü deplasmanla boş deplasman arasındaki farktan elde edilir. Bu tonaja; yük, stor, yakıt, yağ, su ve balast gibi ağırlıklar girer. DEPLASMAN TONAJ :(Displacement tonnage)Bir geminin belirli bir durumda yüzerken taşırmış olduğu suyun miktarıdır. BOŞ DEPLASMAN :(Light displacement)Tekne, makine, donanımlar, yedek parçalar ve tüm bağlı cihazlar, stimli gemi ise çalışması için gerekli olan kazan suyu ağırlıklarının toplamıdır.

19. FİRENGİ :(Scupper)Denizlerden içeri gelen yada temizlik için güverteye basılan suların dışarı akıtılması için yalı kütüklerinden veya bir ağzı güvertede diğer ağzı bordada olan ve gemi içinden geçen borunun bordadaki ağzı . BABA :(Bollard)Deniz aracından sahile veya diğer bir gemiye verilen halatların bağlanması için dikine ve yan yana yapılmış demir veya ağaç sütunlardır.

20. MAPA :(Eyebolt)Güvertelerin ve alabandaların gerekli yerlerine kaynatılmış uçları anele biçimli civatalardır. KURTAĞZI :(Fairlead)Sahile veya diğer bir gemiye verilen bir halatın güvertede kaymadan ve istenilen yerden verilmesini temin etmek için halatın içinden geçirildiği ağzı açık demir veya sarıdan yapılmış yerlere denir.

21. KOÇ BOYNUZU :(Cleat) İşaret savlolarının, selviçelerin ve buna benzer sabit olmayan donanımların bağlanmaları ve kullanılmadıkları zamanlarda neta durmaları için küpeşteler ve alabandalar üzerine sağlamca monte edilmiş çatal şeklindeki, maden veya sert ağaçtan yapılmış malzemedir..

22. DEMİR :(Anchor)Gemi ve deniz araçlarını, deniz üzerinde istenilen yerde sabit tutmak için halat veya zincire bağlı olarak denize bıraktıkları özel biçimde dökme demir veya çelikten yapılmış ağırlıktır.

23. BAKLA :(Link)Zinciri meydana getiren yuvarlak veya yassı demirlere denir.

24. IRGAT :(Windlass)Yatay bir aks etrafında dönen fenerlikleri ve palamar babaları ile demiri funda (demirleme) etmede, demir zinciri ve halat virasında kullanılan gemi teçhizatı. Elektrik, stim veya hidrolik olarak çalışır. Dik olanlara dik ırgat(capstan), bocurgat denir. FUNDA ETMEK :(To let go the anchor-to drop the anchor-let go-drop anchor)Demirlemek, demirlemek için demirin denize bırakılması. VİRA :(Heave-heave up)Demir almaya veya bir halatın ırgat ile boşunu almak için yapılan işe vira denir. DEMİR TARAMASI :(Anchor dragging)Demirin deniz dibinden kurtularak dibe tutunamamasına denir.

27. ŞEYTAN ÇARMIHI :(Pilot ladder) İki halat arasına ağaç veya demir basamaklar konarak yapılan ve yan mataforalarına personelin filikalara binmesi için sarkıtılmış merdivenlere denir. PUNTEL :(Pillar) Tehlike sınırlarını belirtmek üzere küpeşteler hizasına ve diğer yerlere konulan dikmeler.

28. ROTA :(Course)Geminin bir limandan kalkıp diğer bir limana gidebilmesi için harita üzerinde gösterilen ve geminin takip edeceği yola denir.

29. TİRİM :(Trim)Geminin başında ve kıçında çektiği sular, kanalar arasındaki fark yada ilişki. YALPA :(Roll)Gemilerin bordadan gelen denizler etkisi ile sancaktan iskeleye ve iskeleden sancağa yatışlarına denir.

30. KIÇTAN KARA :(Stern fast)Geminin kıç taraftan bir yere yanaşmasına denir.

31. DÜMEN :(Rudder) Deniz araçlarının rotalarını değiştirmek için teknelerin kıç taraflarında bulunan dikey satıhlardır. DÜMEN MÜŞİRİ :(Rudder angle indicator) Dümenin ne durumda olduğunu gösteren gösterge. PERVANE :(Propeller) Geminin makinesi tarafından döndürülen ve gemiyi yürüten kanatlar. DEĞİŞEN PİÇLİ PERVANE :(Controllable pitch propeller) Kanatları hareket eden, ayarlanabilen pervane türü. TUTYA :(Zinc) Geminin su altında kalan kısımlarını kimyasal etkilerden korumak için hazırlanmış çinko içerikli parçalar.

32. ABORDA OLMAK :(Alongside)Bir teknenin diğer bir tekne veya rıhtıma\iskeleye tamamen bordasını vererek yanaşmak. AVARA ETMEK :(Shove off)Bir teknenin yanaşmış olduğu bir tekeden veya iskeleden hareket edip açılmasıdır. TORNİSTAN :(Turn astern)Geminin geriye hareket etmesi için pervanenin ters çalıştırılmasına denir. LUMBARAĞZI :(Gangway)Gemilerde giriş-çıkış mevkiidir.

33. TOKA :(Hoist)Sancak veya bayrağın gönderin sonuna kadar çekilmesine toka denir. MEZESTRE :(Hoist flag half mast)Sancağı veya bayrağı gönderin yarısına kadar çekmeye mezestre denir. ARYA :(Get down) İndirmek demektir. ARYA SANCAK :(Break the flag)Bayrağı indirmeye arya sancak denir. ALESTA :(Ready)Uyarma amacıyla kullanılan bir tabirdir. Yapılacak veya yaptırılacak bir işin hazırlığı için verilen komuttur.

34. FORA :(Let go)Herhangi bir halatı çözmeye, bir şeyi açmaya fora denir. AGANTA :(Avast)Herhangi bir halatı, zinciri olduğu yerde tutmaya aganta denir.

35. RODA :(Coil)Herhangi bir bitkisel, sentetik veya tel halatı usulüne göre sarmaya roda etmek denir.

36. NETA :(Clear)Gemi dahilinde dağınık olan her hangi bir yeri düzeltmeye ve temizlemeye neta etmek denir. SERDÜMEN :(Helmsman)Herhangi bir deniz aracının dümenini kullanan personele serdümen denir. MAKİNE TELGRAFI :(Engine room telegraph)Köprüüstünden verilen yol komutlarını makine dairesine iletmekte kullanılan bir aygıttır. MIKNATISİ PUSULA :(Magnetic compass)Köprüüstünde bulunur. Geminin manyetik kuzeye göre rotası bu pusula ile temin edilir. CAYRO PUSULA :(Gyro compass)Elektrikle çalışan ve coğrafi kuzeye göre yön gösteren pusuladır.

38. GIRCALA :(Marline)Katranlı kalın sicime gırcala denir. İSPAVLO :(Twine)Gırcalanın daha incesi olup katransızdır.

39. VOLTA ETMEK :(To make fast)Bir baba veya koç boynuzuna her hangi bir halat bağlamaya halatı volta etmek denir.

40. KERTERİZ :(Bearing)Duran veya hareket eden hedeflerden aldığımız istikametlerin doğrultusuna denir. PAREKETE :(Log)Geminin süratini veya kat ettiği mesafeyi ölçen alete parekete denir.

41. GEMİCİLİKTE KULLANILAN MALZEMELER HALATLAR Gemicilik işlerinde halatların kullanılması ilk deniz tarihinden başlar. Eski denizciler bitki liflerini bir araya getirerek yaptıkları basit halatları çeşitli işlerde kullanmışlardır. Bu bakımdan halatların ilk maddesini bitki lifleri oluşturmuştur. Denizde kullanılan halatlar yapılış yöntemi ve kullanılan malzeme yönünden üç kısma ayrılırlar.

42. BİTKİSELHALATLAR SENTETİKHALATLAR ÇELİKHALATLAR

43. HALATLARI MEYDANA GETİREN ELEMANLAR

45. HALAT ÖLÇÜ BİRİMLERİ Halatların ölçü birimi BURGATA’dır. (1 burgata= 2.54 cm) Bitkisel ve sentetik halatlar çevreleriyle, tel halatlar ise çaplarıyla ölçülürler.

46. BAĞLAR