MNIEJSZOŚCI NARODOWE W POLSCE

1. MNIEJSZOŚCI NARODOWEW POLSCE ORMIANIE

2. MNIEJSZOŚCI NARODOWE to grupa ludzi, która zamieszkuje na terytorium danego państwa w wyniku zaistnienia pewnych zdarzeń historycznych np. zmiany granic, migracji, przesiedlenia. Ludność ta deklaruje przeważnie inną narodowość niż pozostała ludność danego kraju. Przedstawiciele mniejszości narodowej chcą zachować tożsamość narodową. Posługują się językiem swojego kraju, zachowują swoją kulturę i tradycje narodowe. Jako mieszkańcy Polski w kontaktach oficjalnych posługują się językiem polskim. W Polsce według przepisów ustawy z 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowychi etnicznych oraz o języku regionalnym wyodrębnia się następujące mniejszości narodowe: • białoruską, • czeską, • litewską, • niemiecką, • ormiańską, • rosyjską, • słowacką, • ukraińską, • żydowską

3. MNIEJSZOŚCI NARODOWE O przynależności do danej mniejszości narodowej (a także etnicznej) decyduje przede wszystkim: • pochodzenie; • język; • wyznanie • tożsamość (pozytywna autoidentyfikacja z własną grupą) Z wymienionych kryteriów tylko pochodzenie jest czynnikiem obiektywnym – niezależnym od woli danej jednostki. Pozostałe kryteria można nabyć w domu rodzinnym m.in. poprzez tradycyjne, naturalne mechanizmy przekazywania dziedzictwa grupowego lub w sposób niejako „wtórny” w edukacji szkolnej czy samokształceniowej.

4. MNIEJSZOŚCI NARODOWE W Polsce trzy rodzaje mniejszości narodowych: • Grupy będące częścią innych narodów-państw. W tej grupie wyróżnia się 2 podgrupy: • zbiorowości terytorialne, odrębne językowo i – w większości – wyznaniowo, znajdujące się na obszarze Rzeczpospolitej Polskiej na skutek zmiany granic politycznych; • zbiorowości o imigracyjnym rodowodzie, pozbawione poczucia związku własnym ulokowanym w Polsce terytorium grupowym, rozproszone, wchodzące w skład swych diaspor narodowych. Są to m.in. mniejszości: żydowska, grecko - macedońska, ormiańska, rosyjska, wietnamska. • Zbiorowości etniczne o autochtonicznym charakterze. Nie osiągnęły statusu narodu. Są to grupy odrębne pod względem charakterystyk kulturowych, w tym językowych. • Grupy etniczne o rodowodzie napływowo – migracyjnym. Przybyły na teren Polski w różnych okresach. Do mniejszości narodowych napływowych i jednocześnie będących częścią innych narodów - państw zaliczamy Ormian.

5. ORMIANIE W POLSCE Liczbę osób należących do mniejszości ormiańskiej, mieszkających w Polsce szacuje się na 5-15 tysięcy osób. Jednakże zgodnie z wynikami Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 r. ich liczbę określa się na 1.082 osób. Z tego 262 posiada obywatelstwo polskie – czyli formalnie może zostać uznana za mniejszość narodową, co czyni Ormian najmniej liczną mniejszością narodową w Polsce (zgodnie z art. 2 ust.2 ustawy o mniejszościach narodowych)

6. HISTORIA ORMIAN NA ZIEMIACH POLSKICH. • Na ziemie ówczesnej Rzeczypospolitej pierwsze grupy Ormian przybyły już w wieku XI • W XIV w., król Kazimierza Wielki przyłącza do ziem polskich Ruś Halicką, gdzie mieszkała duża część ludności ormiańskiej – potomków uchodźców po rozbiorze Armenii w 1080 roku oraz najazdach mongolskich z XIII w.; • W 1356 r. król Kazimierz zatwierdził odrębność religijną, samorządową i sądowniczą Ormian lwowskich;

7. HISTORIA ORMIAN NA ZIEMIACH POLSKICH. • W 1519 r. król Zygmunt Stary zatwierdza tzw. Statut ormiański (spisane w oparciu o zwyczajowe prawo Ormian lwowskich) uzupełniony w 1604 r. o porządek sądów – obowiązywał do 1781 roku, kiedy to zniesiono odrębność sądów polskich i ormiańskich; • Od tego czasu Ormianie asymilują się z lokalną społecznością, zachowując jednak swoją odrębność kulturową, religijną (kościół katolicki obrządku ormiańskiego) i narodowościową;

8. HISTORIA ORMIAN NA ZIEMIACH POLSKICH. • Odrodzenie się świadomości etnicznej i poczucia tożsamości wśród Ormian polskich przypada na przełom lat 70. i 80. W roku 1980, korzystając z okazji przypadającej rocznicy (350 lat) unii z Rzymem, utworzono pod auspicjami Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego pierwszą po wojnie organizację zrzeszającą polskich Ormian: 24 marca 1980 r. powstało w Krakowie Koło Zainteresowań Kulturą Ormian, którego pierwszym prezesem został Michał Bohosiewicz.

9. HISTORIA ORMIAN NA ZIEMIACH POLSKICH. • W 1990 r. w Krakowie powstało Ormiańskie Towarzystwo Kulturalne, prezesem którego wybrano Adama Terleckiego. OTK w 1993 r. rozpoczęło edycję "Biuletynu OTK", którego ukazało się dotychczas 11 numerów, organizuje także spotkania polskich Ormian, wystawy poświęcone kulturze i przeszłości tej zbiorowości oraz Armenii, upamiętnia działalność postaci o ormiańskim rodowodzie, publikuje książki. • W październiku 1995 r. utworzono Związek Ormian w Polsce im. ks. Arcybiskupa Józefa Teodorowicza, którego siedziba mieści się w Gliwicach. Przy gliwickiej parafii od 1994 r. ukazuje się pismo "Posłaniec św. Grzegorza.

10. ZABYTKI ORMIAŃSKIENA ZIEMIACH POLSKICH. Renesansowe kamienice ormiańskie w Zamościu Ormiański kamień krzyżowy chaczkar orm.:Խաչքար w Krakowie

11. ŚWIĘTA ORMIANPOLSKICH. • Szczególnym świętem Ormian, także czczonym w Polsce jest dzień 24 kwietnia, kiedy to w 1915 roku Turcy wymordowali ok. 1,5 mln ludności narodowości ormiańskiej; • Poza tym Ormianie obchodzą większość świąt polskich – głownie katolickich

12. Liczebność Ormian w Polsce Liczbę Ormian w Polsce szacuje się na 40-80 tyś, w tym ok. 8 tys. stan (tj. potomków Ormian przybywających do Rzeczypospolitej XI-XVII w.), a pozostali to emigranci, którzy przybyli do Polski po II wojnie światowej, a zwłaszcza po upadku Związku Radzieckiego (tzw. nowa emigracja).stanowią przedstawiciele tzw. starej emigracji

13. JĘZYK ORMIAŃSKI Ormianie posługują się trudnym dla europejczyka językiem należącym rodziny języków indoeuropejskich z grupy satem, wzorowanym na języku greckim. Jest językiem urzędowym w Republice Armenii i Republice Górnego Karabachu. Dzieli się obecnie na dwa dialekty: zachodnio- i wschodnioormiański. Posługują się nim także polscy Ormianie. Klawiatura komputerowa z językiem wschodnio ormiańskim … i zachodnio ormiańskim

14. DZIEŃ DZISIEJSZY ORMIANW POLSCE Mieszkający w Polsce Ormianie są przeważnie katolikami obrządku ormiańskiego lub łacińskiego. Są zrzeszenie w czterech głównych organizacjach: • Ormiańskim Towarzystwie Kulturalnym z siedzibą w Krakowie, • Związku Ormian w Polsce im. Arcybiskupa Józefa Teodorowicza z siedzibą w Gliwicach, • Fundacji Kultury i Dziedzictwa Ormian Polskich z siedzibą w Warszawie • Fundacji Ormiańska KZKO. Głównymi ośrodkami życia Ormian w Polsce są Gdańsk, Gliwice, Warszawa, Kraków

15. ZNANI POTOMKOWIE POLSKICH ORMIAN. • Sonia Bohosiewicz – aktorka, artystka kabaretowa i piosenkarka.

16. II. Jerzy Kawalerowicz – reżyser i scenarzysta ( m.in. „Faraon”, „Quo Vadis”)

17. III. Robert Makłowicz -  dziennikarz, pisarz, publicysta, krytyk kulinarny i podróżnik.

18. IV. Zbigniew Herbert – poeta, eseista, dramatopisarz, z wykształcenia ekonomista, prawnik i filozof.

19. V. Krzysztof Penderecki - kompozytor, dyrygent i pedagog.

20. Materiały źródłowe: • Łukasz Łotocki, Mniejszość Ormiańska w Polsce. Tożsamość, Ocena społeczeństwa polskiego. Relacje z nowymi imigrantami. Instytut Polityki Społecznej, Seria RAPORTY MIGRACYJNE nr 5/2005, • http://www.mswia.gov.pl/portal/pl/61/37/ • http://otk.armenia.pl • http://www.dziedzictwo.ormianie.pl/ • http://www.fundacjaormianska.pl • http://pl.wikipedia.org Opracowanie: Marta Tesz klasa IIIA Mikołaj Kosmala III A Grudziądz, listopad 2011 roku