BOYUN BÖLGESİ RADYOLOJİSİ - PowerPoint PPT Presentation

Dr. Erol AKGÜL

Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji AD

• X-ışını kullanılır
• Beyaz-siyah arasında gri tonlar
• Dansite (HU)
• Saf suyun dansitesi = 0 HU
• Kemik ve kemiksi dokular - parlak
• Hava ve hava içeren dokular - koyu

• Yağ sıvıdan daha koyu, yumuşak doku sıvıdan daha parlak
• WW ve WL (Pencere genişliği ve pencere seviyesi)
• Aksial görüntüler - rekonstrüksiyon
• Kontrast madde - vasküler lezyonlar

• Görüntüler, hidrojen atomlarından gelen elektromanyetik sinyallerin yoğunluğunu yansıtır.
• Sinyal yoğunluğu - hidrojen atomlarının yoğunluğu ve manyetik çevre ile ilişkilidir.
• Multiplanar kesitler
• Görüntüler: T1, T2 ve proton dansite (PD) ağırlıklı

• Doku baskılama
• Kontrast madde
• Paramanyetik metalik maddeler
• Anatomik düzensizlikler: T1A görüntüler
• Lezyonlar: T2A görüntüler

• Boyun bölgesi:
• Suprahyoid (üst)
• İnfrahyoid (alt)
• Suprahyoid bölge: nazofarinks, orofarinks, oral kavite ile çevre kemik ve yumuşak dokular

Yüzeyel ve derin servikal fasyalar

1. Yüzeyel fasya: Platismayı içine alarak boynu çepeçevre kuşatır.

2. Derin fasya: Yüzeyel, orta (visseral), derin (prevertebral) tabakaları bulunur.

Yüzeyel derin fasya

• Yukarıda protüberansia oksipitalis eksterna, petroz kemiğin mastoid kısmı, zigomatik arkus ve mandibulaya yapışır.
• Mastikatör adeleleri çevreler ve parotisin kapsülünü oluşturur.
• Trapezius ve SKM adeleleri içine alarak aşağıda klavikulalara yapışır.

Orta (visseral) derin fasya

• Kafa kaidesinden başlayarak faringeal konstrüktör adeleleri çevreler ve önde pterigoid plaklara, altta hyoid kemiğe, daha altta ise perikarda yapışır.

• Derin servikal fasyanın derin tabakası prevertebral tabaka olarak da adlandırılır.
• Vertebral kolon, paraspinal ve prevertebral adeleleri içerir.
• Spinöz ve transvers proçeslere yapışır.

• Parafaringeal aralık
• Faringeal mukozal aralık
• Mastikatör aralık
• Bukkal aralık
• Parotid aralık
• Karotid aralık
• Retrofaringeal aralık
• Prevertebral aralık
• Sublingual aralık
• Submandibular aralık

• Parafaringeal aralık koordinat belirleyici aralıktır.
• Yutkunma ve çiğneme kasları arasında yer alır
• Medial: Faringeal mukozal ve retrofaringeal aralık
• Anterior: Mastikatör aralık
• Lateral: Parotid aralık
• Posterior: Karotid aralık

• Derin yüz bölgesinde kafa kaidesi ve hyoid kemik arasında yer alır.
• Yağ dokusundan zengindir.
• İçinde trigeminal sinirin dalları ve pterigoid venöz pleksus bulunur.
• Asansör görevi görüp komşu aralıklarda gelişen enfeksiyon veya tümör buradan yukarıya yayılabilir.

• Parafaringeal aralığın medialindedir
• Mukoza, Waldeyer halkasının lenfoid dokusu, minör tükrük bezleri, kartilaj östaki tüpü, üst ve orta konstriktör adeleler ve levatör palatini adelesi bulunur.
• Kitleleri parafaringeal aralıktaki yağ dokusunu laterale doğru deplase eder.

• Parafaringeal aralığın ön kesimindedir.
• Aralıkta mandibulanın ramusu ve posterior korpusu, medial ve lateral pterigoid adele, masseter ve temporalis adelesi, parotis duktusu proksimal kesimi, inferior alveolar arter, ven ve sinir yer alır.

• Yukarıda temporal fossaya uzanır: Suprazigomatik mastikatör aralık
• İnfratemporal fossada: Nazofaringeal mastikatör aralık
• Medialde pterigopalatin fossa, lateralde ise zigomatik ark ile sınırlanmıştır.
• Kitleleri parafaringeal aralığı önden arkaya doğru deplase ederler.

• Mastikatör aralığın ön kesimindedir.
• Mastikatör aralık ile arasında sınır yoktur.
• Parotis duktusunun bir kısmı buradadır.

• Parafaringeal aralığın lateralindedir.
• Yukarıda dış kulak yoluna komşuluk gösterir ve aşağıda mandibula açısına kadar uzanır.
• Önünde mastikatör, medialinde parafaringeal aralık bulunur.
• Posteromedial kesimde ise digastrik kasın posterior belisi ve fasyası ile karotid aralıktan ayrılır.

• Aralıkta parotis bezi, infraparotid fasyal sinir, retromandibular ven, eksternal karotid arter ve bazı dalları ile lenf nodları bulunur.
• Kitleleri parafaringeal yağ dokusunu lateralden mediale doğru iter.
• Derin parotid bez stiloid ile mandibula arasında yer alan alana doğru uzanır. Bu alana stilomandibular tünel adı verilir.

• Derin parotid bez kitleleri ile parafaringeal kitlelerin ayırımı bazen güç olabilir.
• Parotid aralık malignensileri fasyal siniri takip ederek temporal kemiğe uzanabilirler.

• Bazılarınca retrostiloid aralık olarak da tanımlanır.
• Karotid kılıf ile sarılıdır.
• Önünde parafaringeal, lateralinde parotid, medialinde retrofaringeal, posteriorunda ise posterior servikal aralık bulunur.
• Kafa kaidesinden arkus aorta düzeyine kadar uzanır.

• Supra ve infrahyoid kısımları vardır.
• Suprahyoid kısmında internal karotid arter, juguler ven, 9, 10, 11 ve 12. kranyal sinirler, derin servikal zincirin lenf nodları ve sempatik zincir yer alır.
• Kitleleri parafaringeal yağ dokusunu öne ve laterale doğru deplase ederler.

• Önde derin servikal fasyanın orta tabakası, arkada prevertebral fasya ile çevrilidir.
• T2-T6 düzeyinde bu iki tabaka kaynaşırlar.
• Suprahyoid bölgede lenf bezleri ve yağ dokusu içerir.
• Bu bölgede yer alan patolojilerde prevertebral adeleler arkaya deplase olur.

• Retrofaringeal aralığın arka kesimindedir.
• Derin servikal fasyanın derin yaprağı ile retrofaringeal aralıktan ayrılır.
• Anterior ve posterior prevertebral aralık olarak iki kısımda incelenebilir.

• Derin servikal fasyanın derin yaprakları arasında bulunur.
• Diyafragmaya kadar uzanır.
• Patolojilerinde prevertebral adeleler öne itilirler.

• Mylohyoid kasın süperomedial kesimine lokalizedir.
• Oral kavitenin tabanını yapar.
• Sublingual gland ve duktusları, submandibular gland derin kısmını ve Wharton kanalını içerir.

• Mylohyoid kasın inferolateraline ve hyoid kemiğin superiorunda lokalizedir.
• Submandibular bezin yüzeyel kısmını, submandibular ve submental lenf nodlarını içerir.
• Parafaringeal aralık mylohyoid kası düzeyinde sublingual ve submandibular aralıklarla devamlılık gösterir.

• Mandibuladan klavikulalara kadar olan boyun bölgesi, SKM adelesi ile ön ve arka üçgenlere ayrılır.
• Ön üçgende submandibuler, visseral, karotid ve anterior servikal aralıklar, arka üçgende ise posterior servikal aralık bulunur.

• İnfrahyoid bölgede;
• Suprahyoid bölgenin devamı olarak karotid, retrofaringeal, prevertebral aralıklar
• Visseral aralık
• Anterior ve posterior servikal aralıklar (kafa tabanına kadar küçük bir alanda yukarı uzanır)

• Visseral aralıkta tiroid, paratiroid, hipofarinks, trakea, larinks, proksimal özefagus, rekürren laringeal sinir ve lenf bezleri bulunur.
• Hyoid kemikten mediastene kadar uzanır.

• Boynun lateroposterior kesimini temsil eder.
• Önde karotid aralıkla, lateralde derin servikal fasyanın yüzeyel tabakası, medialde prevertebral alanı saran derin servikal fasyanın derin tabakası ile sınırlanmıştır.
• Kafa tabanından klavikulalara kadar uzanır.

• SKM adelesinin ön kesimi
• Lenf nodları, yağ dokusu

• İnfrahyoid karotid aralıkta:
• A. karotis kommunis
• İnternal karotid arter
• N. vagus
• İnternal juguler ven
• Derin servikal lenf nodları
• Sempatik zincir

• Sadece yağ dokusu vardır.
• T3’e kadar devam eder.
• Anteriorda visseral aralık, posteriorda prevertebral aralık arasında sıkışmıştır.

• Ön kısımda: Longus kolli, skalen kaslar, proksimal brakiyal pleksus, vertebral arter ve venler ile vertebral pedinküller
• Posterior prevertebral mesafe ve paraspinal aralıkta: Posterior vertebral elemanlar, vertebranın lamina ve spinöz proçesi ile paraspinal adeleler

• Lenf nodu içermez. Retrofaringeal ve prevertebral aralığın ön kesimi birlikte tehlikeli aralığı oluşturur ve enfeksiyonlar sınırlama olmadan diyafragma düzeyine kadar arka mediastene uzanabilirler.

• En sık: Skuamöz hücreli karsinom
• İnflamatuar patolojiler: Tonsilit, daha az sıklıkla abseler
• Retansiyon kistleri
• Minör tükrük bezi orijinli benign mikts tümörler
• Non-Hodgkin lenfoma ve metastazlar

• Kitle lezyonları: %80'i benign
• %40-50'si minör tükrük bezlerinden köken alır (önemli bir kısmını pleomorfik adenomlar oluşturur)
• %17-25'i nörojenik tümörler
• %10-15'i glomus tümörleri

• Lipomlar, çevreden yayılan enfeksiyonlar ve ağız-burun boşluğundan köken alan skuamöz hücreli tümörlerin yayılımı bu bölgede izlenir.
• Malign tümörler: adenoid kistik karsinom, mukoepidermoid karsinom
• Pleomorfik adenom: Ovoid, homojen yumuşak doku kitlesi şeklinde izlenir. Büyükse dejenere olabilir. Kistik alan veya kalsifikasyon gösterebilir.

• En sık görülen kitleleri: Glomus tümörleri ve schwannomalar
• Glomus tümörleri, internal karotid arteri öne doğru iterler ve kontrast madde ile yoğun boyanırlar. MR incelemede tümör içindeki kollateral vasküler yapılar ve signal void alanlar tuz-biber görünümü şeklinde tanımlanır.
• Schwannomalar, en sık vagustan gelişirler. Ovoid veya fuziform konfigürasyondadırlar.

• Lenfatik metastazlar: Nazofarinks ve tonsil tümörleri
• Vasküler kökenli patolojiler: İnternal karotid arter anevrizması, juguler ven tromboflebiti, asimetrik dilate internal juguler ven (normal varyasyon)

• En sık odontojenik abseler görülür.
• Hemanjiom, lenfanjiom: Lenfanjiomlar içine kanayarak atipik görünebilirler.
• Kondrosarkom, osteosarkom gibi sarkomatöz tümörler, çocukluk yaş grubunda rabdomyosarkom ve malign schwannomlar
• Varyasyon: Benign masseter hipertrofisi ve aksesuar parotid bez

• En sık benign mikst tümörleri görülür. İlk sırayı pleomorfik adenomlar alır.
• Enfeksiyonlar
• 1. brankiyal kleft kistleri

• En sık görülen patolojiler: Supüratif lenf bezlerinden gelişen abseler ve skuamöz hücreli karsinomun nodal yayılımı
• Uzak metastazlar ve non-Hodgkin lenfoma

• En sık: Vertebral kökenli primer ve metastatik kitleler, kordoma
• Anterior disk herniasyonları ve büyük osteofitler sık olarak gözlenirler.

• İnflamatuar ve neoplastik lezyonlar: Tükrük bezlerinden ve duktuslardan gelişebilir.
• Dilden köken alan skuamöz hücreli kanserler genellikle sublingual aralığı invaze ederler.
• Ludwig anjini görülebilir.

• İnflamatuar ve neoplastik lezyonlar: Submandibular glanddan kökenli benign veya malign lenf nodu büyümesi
• İkinci brankiyal kleft kistleri: Orofaringeal tonsiller fossadan supraklaviküler alana kadar olan bölgede izlenebilir. En fazla submandibular bezin arkasında yer alırlar.

• Tiroglossal duktus kisti: Konjenital anomalilerin %70'ini oluşturur. (suprahyoid: %20, hyoid kemik düzeyi: %15, infrahyoid: %65)
• Sublingual bezin retansiyon kisti (ranula)
• Ludwig anjini görülebilir.

• Anterior servikal aralıkta, lipomlar, ikinci brankiyal kleft kistleri görülür.
• Arka servikal aralıkta ise kistik higromalar, lenfanjiomlar ve lipomlar bulunur.
• Spinal aksesuar sinir, spinal aksesuar lenf nodlarına ait patolojiler ortaya çıkabilir.

• İnfrahyoid bölgede esas olarak visseral aralığa ait organların patolojilerine rastlanır.
• Tiroid bezine ait adenomlar, guatr, kistler sık rastlanan patolojilerdir.
• Paratiroid adenomlar tiroidin arkasında ve özefagus komşuluğunda yer alırlar.

• Larinks tümörleri: Tamama yakınını epidermoid tümörler oluşturur.
• Servikal özefagusun Zenker divertikülleri ve epidermoid tümörleri
• İnfrahyoid tiroglossal duktus kistleri: Orta hatta veya paramedian lokalizasyonda izlenebilirler.

• Transspasyal
• Multispasyal

• Bir lezyonun birden fazla aralığı ilgilendirmesi ve aralığa uzanmasıdır.
• Kistik higromalar, hemanjiomlar, enfeksiyöz kitleler ve lenfomalar

• Birden fazla aralıkta birden ortaya çıkan lezyonlardır.
• Nodal hastalıklar, inflamatuar veya enfeksiyöz proçeslerdir.
• Tüberküloz, lenfoma, nörofibromatozis, enfeksiyöz mononükleozis, sarkoidoz multispasyal özelliktedir.

• İncelemeye US ile başlanabilir.
• BT: Altın standart
• MRG: En büyük avantajı multiplanar görüntü verebilmesidir. Ancak spesifitesi düşüktür.