Problemy prawne w stosowaniu i rozumieniu noweli do umowy ubezpieczenia w kodeksie cywilnym

1. Problemy prawne w stosowaniu i rozumieniu noweli do umowy ubezpieczenia w kodeksie cywilnym Art.829§2k.c. a umowy ubezpieczenia grupowego Barbara Kęszycka radca prawny PZU Życie SA Warszawa, 4 kwiecień 2008r. 1

2. Umowa ubezpieczenia grupowego • Umowa ubezpieczenia grupowego – powszechne źródło uzyskiwania ochrony ubezpieczeniowej • ubezpieczenia grupowe są historycznie starsze od ubezpieczeń indywidualnych i to właśnie od ubezpieczeń grupowych rozwinęła się idea ubezpieczeń, • umowy ubezpieczenia grupowego to nie są „produkty” minionego ustroju, które jako takie należałoby usunąć z polskiego rynku ubezpieczeniowego, • pojęcia: ubezpieczenia zbiorowego i polisy zbiorowej posiadają tradycje wywodzące się z teorii i praktyki ubezpieczeniowej Polski przedwojennej, • liczba osób ubezpieczonych grupowo przewyższa liczbę osób ubezpieczonych indywidualnie. 2

3. Umowy ubezpieczenia na życie Czynne umowy ubezpieczenia na życie wg sposobu zawarcia umowy[1] • Liczba umów ubezpieczenia na życie ogółem: 7.675.401 • Liczba umów ubezpieczenia na życie zawartych indywidualnie: 1.220.619 • Liczba umów ubezpieczenia na życie zawartych grupowo: 6.454.782 [1] Źródło : Biuletyn Kwartalny Komisji Nadzoru Finansowego. Rynek Ubezpieczeń IV/2007. 3

4. Liczba osób ubezpieczonych na życie Liczba osób ubezpieczonych wg sposobu zawarcia umowy ubezpieczenia [1] • Ogółem liczba osób ubezpieczonych 26.284.332 • Liczba osób ubezpieczonych indywidualnie 1.220.619 • Liczba osób ubezpieczonych grupowo 25.063.713 [1]Źródło: Biuletyn Kwartalny Komisji Nadzoru Finansowego. Rynek Ubezpieczeń IV/2007. 4

5. Specyfika umów ubezpieczenia grupowego • poprzez zawarcie jednej umowy ubezpieczenia ochrona ubezpieczeniowa udzielana jest grupie osób pozostających w określonym w umowie stosunku prawnym z ubezpieczającym, • obejmowanie ochroną ubezpieczeniową nowych osób odbywa się w sposób uproszczony, a mianowicie na ogół ubezpieczający we własnym zakresie prowadzi wymaganą dokumentację ubezpieczeniową i stosownie do postanowień umowy zawiadamia ubezpieczyciela o zmianach w grupie ubezpieczeniowej, wskazując imiennie krąg osób ubezpieczonych bądź poprzestając na ilościowym wykazie osób ubezpieczonych, • niższe koszty zarówno zawarcia umowy ubezpieczenia, rozszerzania kręgu osób ubezpieczonych, jak i obsługi umowy ubezpieczenia, a także udzielanej ochrony ubezpieczeniowej wskutek rozproszenia ryzyka na większą ilość członków grupy – stanowią podstawę stosowania niższych składek ubezpieczeniowych. 5

6. Uprzednia zgoda ubezpieczonego a zawieranie umów ubezpieczenia grupowe Art.829 §2 k.c. Do zawarcia na cudzy rachunek umowy ubezpieczenia na życie, a także do jej zmiany, konieczna jest uprzednia zgoda ubezpieczonego, która powinna obejmować także wysokość sumy ubezpieczenia. Zmiana umowy dokonana bez zgody ubezpieczonego nie może naruszać jego praw ani praw osoby uprawnionej do otrzymania sumy ubezpieczenia w razie śmierci ubezpieczonego. 6

7. Art. 829§2 zdanie pierwsze k.c.: Do zawarcia na cudzy rachunek umowy ubezpieczenia na życie, a także do jej zmiany, konieczna jest uprzednia zgoda ubezpieczonego, która powinna obejmować także wysokość sumy ubezpieczenia przy przyjęciu wykładni w/w przepisu , że: • umowa ubezpieczenia na życie (każda, w tym grupowa) zawarta bez zgody ubezpieczonego jest nieważna, uniemożliwia funkcjonowanie umów ubezpieczenia grupowego w Polsce Uprzednia zgoda ubezpieczonego a zawieranie umów ubezpieczenia grupowego 7

8. Czy zakładanym celem nowelizacji art. 829 k.c. miało być uniemożliwienie funkcjonowania umów ubezpieczenia grupowego na polskim rynku ubezpieczeniowym? Uprzednia zgoda ubezpieczonego a zawieranie umów ubezpieczenia grupowego 8

9. Czy z jakiegokolwiek punktu widzenia: • ochrony praw konsumenta • względów legislacyjnych • przesłanek prawnych jest uzasadnione i konieczne wyłączenie możliwości potwierdzania umowy ubezpieczeniana życie przez ubezpieczonego po jej zawarciu, stosownie do ogólnej reguły zawartej w art.63§1 k.c.? Uprzednia zgoda ubezpieczonego a zawieranie umów ubezpieczenia grupowego 9

10. Art. 808§1k.c Ubezpieczający może zawrzeć umowę ubezpieczenia na cudzy rachunek. Ubezpieczony może nie być imiennie wskazany w umowie, chyba, że jest to konieczne do określenia przedmiotu ubezpieczenia. Umowa ubezpieczenia na cudzy rachunek 10

11. Umowa ubezpieczenia grupowego może być zawarta na rachunek osób, które przy zawieraniu umowy zostają oznaczone w umowie ubezpieczenia jako grupa ubezpieczonych, o określonych w umowie warunkach zakwalifikowania do członkostwa w grupie. Umowa umożliwia w czasie trwania stosunku ubezpieczenia wchodzenie nowych osób do grupy ubezpieczeniowej i wychodzenie z grupy. Umowa ubezpieczenia grupowego na cudzy rachunek 11

12. Art.829 §2 k.c. Do zawarcia na cudzy rachunek umowy ubezpieczenia na życie, a także do jej zmiany, konieczna jest zgoda ubezpieczonego, która powinna obejmować także wysokość sumy ubezpieczenia. Zmiana umowy dokonana bez zgody ubezpieczonego nie może naruszać jego praw ani praw osoby uprawnionej do otrzymania sumy ubezpieczenia w razie śmierci ubezpieczonego. Konieczna nowelizacja art.829 k.c. 12

13. Wnoszę o Konsensus Uczestników Konferencji co do konieczności wykreślenie słowa „uprzedni” z art. 829 § 2 zdanie pierwsze k.c. Konsensus 13