Oyun ve Oyuncak

1. OyunveOyuncak Yrd. Doç. Dr. Şaziye Senem BAŞGÜL ÇocukveErgenPsikiyatristi ÇocukveGençPsikiyatrisiDerneğiGenelSekreteri HASAN KALYONCU ÜNİVERSİTESİ Mayıs 2013 www.gunescocuk.com

2. “İp atlar, sek sek oynardık. Yakartopve kukalı saklambaç ise kaçınılmaz oyunlarımızdandı. Şimdi sokaklar, parklar boş. Çocukların kimi alışveriş merkezlerindeki jeton atılan makinalı oyuncakların başında kuyruk olmuş, kiminin ise playstation elinde gözü görmüyor etrafı. Sanal ortamda kuruyorlar arkadaşlık ilişkilerini, bilgisayar oyunlarında buluyorlar özdeşim nesnelerini. Aile sofralarında bir araya gelir, heyecanla, sohbetle yerdik yemeklerimizi. Oysa şimdi reklam izleyerek yemek yiyor çocuklar”. Şaziye Senem BAŞGÜL/NABIZ DERGİSİ, 2010.

3. Çocuk yetiştirmek anne karnında başlar ... Bebekken şekillenir ....

4. Çocuklar değişik yaş gruplarında farklı tutum ve davranışlar gösterirler. Çocukları daha iyi anlayabilmek ve uygun davranabilmekiçin çocukların gelişim dönemlerini ve bu dönemlerin özelliklerini bilmek önemlidir. Gelişme önceden kestirilebilir. Uygun eğitim planlanabilir. Normal, anormal davranış ayırt edilebilir. Davranış üzerine bireysel özellik ve çevrenin etkisi ayırt edilebilir. Çocuğun Gelişimini Bilmenin Yararları

5. 0-12 aylar • Dışarıdan verilecek bakıma tümden bağımlı • Yaşaması için fiziksel bakım ve sevgi gerekli • Doğumdan sonraki ilk 3 ay intrauterin hayata benzer • Dürtü kontrolü yok • Temel güven duygusu (temel güvensizlik) • Bağlanma • Anneyi tanıma 3. ayda • İlk iletişim aracı ağlama, ikincisi gülümseme • 6. aydaayrılık anksiyetesi Bebeklik Dönemi

6. 12-36 aylar arası • Tuvalet eğitimi dönemi • Çocuğun annenden ayrı bir birey olabilmesi • Çocuk yürür, konuşur • Hem bağımlı hem özerk • Çevresindeki dünyayı keşfetmeye çalışır • Tehlikeyi, yanlışı anlamaz • Çocuğu sınırlamaya ve yasaklar koymaya başlarız • Bencil, tutturucu ve inatçıdır • İstekleri anında olsun ister • Duyguları ani iniş çıkış gösterir • Yaşıtlarıyla oyun oynamayı bilmez • Oyuncak, kitap, kalem vb. anlamlı biçimde kullanamaz Özerklik Dönemi

7. Oyun Çağı 3-6. yaşlar Konuşma, yürüme, el becerileri daha iyi Öğrenme istekleri, merakları çok İnatçılık, tutturuculuk azalır Daha az denetlenmeleri gerekir Bağımsızlıkları artar Hayal gücü zengin Canlı cansız ayrımı yapamazlar Gerçekle gerçek olmayanı ayırt edemezler Somut düşünce hakim Zaman, sayı kavramı iyi gelişmemiş Azalsa da bencil Azalsa da duyguları ani iniş çıkış gösterir Masal, çizgi film, şarkı severler Canlı ve hareketlidirler Oyun oynamayı çok severler Cinsel konulara merak fazladır Ben merkezcil düşünce hakimdir Düşünce ile sözü, söz ile eylemi birbirine karıştırırlar (büyüsel düşünce) Özdeşim:anne babaya benzeme Üst benlik şekillenir Anaokulu dönemidir, çocuğun zihinsel, ruhsal, sosyal gelişimi hızlanır

10. 7-11. yaşlar • Çocuğun dış dünyaya karıştığı dönem • Bağımsızlık artar • Canlı, hareketlidir • Motor becerileri iyidir • Spordan hoşlanır • Grup oyunları sever • Birbirinin kusuruyla alay eder • Saldırganlık içeren film, çizgi filim, fıkralardan hoşlanır • Koleksiyon merakı başlar • Cinsel kimlik yerleşmiştir • Cinsler kendi aralarında oynar, karşı cinsi beğenmezler • Cinsel merakları azalır • Doğruyu yanlışı, iyiyi kötüyü bilir (üst benlik) Okul Çağı

11. Oyuncak, oynayıpeğlenmeye her şey Oyunvakitgeçirmeyeyarayan, belli kurallarıolaneğlence Çocukgelşimiaçısındanelealındığındaelealındığında, oyunçocuğunhiçbirdışbaskıetkisindekalmadankendiisteğiilegiriştiğitümetkinliklerdir. Oyuncakisebirayağıdüşdünyasındadiğerayağıisegerçekdünyadabirköprüdür.

12. Oyununzihinselgelişmedekiyerini en açıkortayakoyankuramcıPiaget’dir. Kuramsalolarak OYUN

13. Bu yaşlarda ilk oyuncak, kendibedeniveçevredeona en yakınolanannesidir. Bu yaşlardakioyunalıştırmalıoyundur: Çocukbazıhareketleriyineleyerek, kendibedenininveçevresindekinesnelerinişlevleriniöğrenir. Kolunuveeliniaçıpkapayanbebek, onunnereyekadaruzandığınıveneyitutabileceğiniöğrenerekkullanmayaalışır. O-2 yaş

14. Bu dönemdekiçocuk, yaşadığıolaylarıveçevresindekikişi, nesnevehayvanlarıtaklitederek, insanyaşamıiçinönemliolaylarıöğrenmeyebaşlar. Yaşamıniçindekibanyoyapmak, giyinmek vb. olaylarıanlamaya, algılamayabaşlarveuygular. Bu dönem, Piaget'ninsembolikoyundönemidir. Bu döneminsonlarınadoğruoyunungerçeğeyakınlığıartar. 2-12 yaş

15. 12 yaşındansonraçocukartıkdahamantıklı,gerçekçivesosyaldir. Bu nedenlekendiçevresindekifantezidünyasıazalırveoyuna belli kurallargetirirlir. 12 yaşüstü

16. Çocuğuntümyetilerinikazanması öncelikle, oyunveoyununbiraracıolanoyuncaklarlabaşlar. Oyun, çocuklarınen gerçekuğraşısıdırvebizimişegitmemizgibionlaroyunagider.

17. Çocuk için oyun ciddi bir iş ile eş anlamlıdır • En doğal öğrenme ortamıdır • Duyguların dışa vurumunu sağlar • Çocuğun korkutucu, karmaşık olaylarla baş etme becerisini artırır • Dil gelişimini hızlandırır • Kendi özgür dünyasıdır • Gerçeği hayalden ayırt etmesini kolaylaştırır • Empati kavramını geliştirir • Lider olma özelliğini güçlendirir • Çocukların ortak dili ve ilişki kurma yoludur • Çocuğun sosyalleşmesini sağlar • Çocuğun olumlu kişilik özelliklerini pekiştirir • Kendi hakkını korurken başkalarının hakkına da saygı göstermeyi, işbirliği yapmayı, paylaşmayı kazandırır OyununÇocukİçin Anlamı

18. En iyioyuncak, çocuğuntekrartekraroynamakisteyeceğive her defasındaonadahafazlahazverenoyuncaktır. Oyuncakçocuktamerakuyandırmalı, kaslarıçalıştırmalı, girişimciliğivehayalgücünüarttırmalı, çocuğuproblem çözmeyeyönlendirmelidir. Oyuncakseçiminde en önemlifaktörçocuğunyaşıvegelişimdüzeyidir. OyuncakSeçimi

19. SağlıkBakanlığınca2002 yılında“OyuncaklarHakkındaYönetmelik” hazırlanarakoyuncaklarınsağlıkveçevrekorunmasıaçısındansahipolmasıgerekenasgarigüvenlikkoşullarınınsağlanmasınayönelikilkelerbelirlenmiştir. Oyuncağınkullanımıylabağlantılırisklervebunlardankorunmayollarıoyuncaklarınüzerindebelirtilmeyoluylabakımverenlerinuyarılmasıbuilkelerdenbiridir. OyuncakSağlığı

20. Çocuğunoyunabaşlayabilmesini, oyunusürdürmesinivetekraroynamaisteğiduymasınısağlayacakbirçevreoluşturulmalı. Çocuğunzorluğuvarsayetişkininyönlendiricirolüönemli. Duyularıuyarıcıoyuncaklar, Kasgelişiminiveince motor gelişimidestekleyicioyuncaklar, Müziklivesesçıkaranoyuncaklar, Dikkatsürelerigözönünealıanarakseçilmişbilişselgelişimidestekleyicioyuncaklarseçilmeli. Çocuğunistekleri her zamanönemsenmeli. Dikkatedelim…

21. Özetle; Oyunçocuğunbedenselyetkinlikleriniartırır. Bedenselvezihinselgelişmevekontrolbirbiriileuyumludur. Özbakımbecerilerinigeliştirir. Çevrelerineilgililerini, işbirliğivepaylaşımlarınıartırırveyenikurallarıöğrenmelerineyardımcıolur. Böylecedahasosyalolurlar. Güvenduygularıartar. Farklırolleridenerler, empatiyetenekleriartar. Davranışsalyetkinliklerivebilişselbecerileriartar. Oyunveoyuncaklarçocuklariçinuyarıcıdır. Çocukuyarıcıyıfarkettiğindegörmealgısı, sesiişittiğindeişitmealgısı, oyuncakelineverildiğindedokunmaalgısıhareketegeçer. Keşfetmeveöğrenmeoyuncaklarilegerçekleşir.

22. oyunveoyuncak, çocuğunyaşamınınayrılmazbirparçasıvegelişimininen önemliaracıolduğugibionun en doğalöğrenmeortamıdır. Çocuğundilive en etkilianlatımaracıdır. Anne vebabayadüşen, çocuğayeteneklerinikeşfetmesiveduyularınıgeliştirmesineyarımcıolacakoyuncaklarısağlamak, bunlarısağlarkenfizikselsağlıknoktalarınadikkatetmek Ve çocuğunyaşamoyunundarolalmaktır.