NEVROTIK BOZUKLUKLAR

1. NEVROTIK BOZUKLUKLAR B�y�me ve cinsel gelismenin getirdigi farkliliklara alisma ve yeni duruma uygun davranislar ve tutumlar �grenme sirasinda ortaya �ikan gerginlikler, ergen yastaki bir kisim bireyleri ruhsal bakimdan hassas yapmaktadir.

2. Sizofreni gibi bazi psikiyatrik bozukluklarin baslamasi ilk gen�lik yillarina rastlamaktadir. Ergenlikte genellikle rastlanan nevrotik bozukluklar depresyon, davranim bozukluklari, yeme bozukluklari, �fke patlamalari ve saldirganliklar ve intihardir.

3. ERGENLIK D�NEMI DEPRESYONLARI Depresyon duygularda g�vensizlik, karamsarlik ve ��k�nt�n�n olusmasini , d�s�nce ve hareketlerdeki yavaslatmayi anlatan ruhsal bir rahatsizlik durumudur. �ocuklukta depresyon �ok az g�r�l�rken, �ocukluktan ergenlige ge�iste depresyon artmaktadir. Kizlarin erkek ergenlere g�re depresyona daha fazla girdigi, d�s�k sosyo ekonomik seviyeli ailelerden gelen ergenlerde daha �ok depresyon g�r�ld�g� ve aile i�i sorunlarin, olumsuz yasam deneyimlerinin, d�s�k benlik saygisinin ve okul basarizisliginin depresyon dogurdugu ifade edilmistir.

4. Ergenlikteki depresyonlar daha �ok kisa s�reli ve belirli durumlara bagli olarak g�r�lmektedir. Kisa s�reli depresyonda ergenler; �z�nt�l�d�rler, Anlasilmadiklarini d�s�n�rler, Ama g�nl�k hayatlarini devam ettirebilirler. Kendiliginde ortadan kalkar ve m�dahale gerekmemektedir.

5. Ger�ek depresyonda ergen, Kendini degersiz bulma, Kendini su�lama, �z�nt�l� ve �mitsiz olma, Intihari d�s�nme, �fke ve hir�inlik g�sterme, gibi belirtiler g�r�l�r.

6. Bu duygularin s�resi on bes g�n� ge�iyorsa ve tabloya uyku bozukluklari, istahsizlik ve kilo kaybi gibi bozukluklar ekleniyorsa ergenin ger�ekten depresyonda oldugunu d�s�nmek gerekir.

7. ERGENLIK D�NEMI DEPRESYONLARINDA TEDAVI Uzmandan yardim alinmalidir. Depresyonun derecesine g�re ila�la veya psikolojik olarak tedavisi m�mk�nd�r. Danisanin psikolojik olarak desteklenmesi, rahatlatilmasi ve cesaretlendirilmesi gerekmektedir.

8. ERGENLIKTE DAVRANIM BOZUKLUGU Davranim bozuklugu devamli olarak saldirganca ve bozuk davranislar g�steren ergenler i�in kullanilmaktadir. Davranim bozuklugu DSM-IV� te su alt basliklarda ele alinmaktadir:(K�roglu,1994) Insanlarda ve hayvanlarda fiziksel zarara neden olacak davranislar, Tasinir tasinmaz mallarda zararlara veya kayiplara neden olacak davranislar, Dolandiricilik ve hirsizlik, Kurallari �igneme veya bozma.

9. Davranim bozuklugu erkeklerde d�rt ile bes misli fazla g�r�nmektedir.bunun neden b�yle oldugu tam olarak a�iklanamamaktadir. Bu bozuklugun g�r�lme sikligi a�isindan dikkat bozuklugu hastaligindan sonra ikinci sirada geldigi ve yetiskinlikteki antisosyal davranislarin temelini olusturdugu belirtilmistir.

10. ERGENLIKTE �FKE PATLAMALARI Ergenlikte g�r�len ruhsal kriz durumlarindan biridir. �fkenin yogunlugu ve ergenin �fkelenmenin sonucunda yaptigi saldirganligin ve tahribatin derecesi bireyden bireye, �fkeyi doguran nedenlere bagli olarak degisir. Bu t�r �fke patlamalari veya n�betleri psikotik bir kriz degildir, ancak �ok yogun �fkeler sonucu ergen etrafini kirip ge�iriyorsa agir bir ruhsal bozuklugun ilk belirtilerini g�steriyor olabilir.

11. �fke krizi ge�tikten sonra ergen yaptiklarindan pismanlik ve utan� duyabilir. Siklikla tekrarlanan �fke patlamalari bir hekim m�dahalesini gerektirir.

12. KARSIT OLMA veya KARSI GELME BOZUKLUGU Bu bozukluga sahip ergenler sik sik hiddetlenip, b�y�kleri ile tartismaya giren, b�y�klerinin isteklerine uymayarak karsi gelen ve bunlari reddeden, isteyerek baskalarini kizdiran, kolayca kizdirilip alinabilen, kin ve intikam istegi ile dolu bireylerdir.

13. Bu �zelliklerden en az d�rd�n� alti aydir g�stermekte olan ergenlerin bu bozukluga sahip oldugu kabul edilmektedir.

14. ERGENLIKTE YEME BOZUKLUGU Anoreksiya nervoza, kilo almaktan asiri korkma, bireyin v�cut agirligini ve bi�imini yanlis degerlendirmesi, bir deri bir kemik haline geldigi halde kendini hala sisman olarak degerlendirme gibi belirtilerle g�r�len ruhsal rahatsizliktir.

15. Bulimiya nervoza; Zaman zaman tekrarlanan asiri yemek yeme durumudur. Hasta yeme krizi sirasinda kontrolden �ikar ve kriz sonunda kilo almaktan kurtulmak i�in bir s�re hi� yemek yemez veya �esitli y�ntemler kullanarak yediklerini �ikarmaya �alisir. Her iki yeme bozuklugu da agir bir ruhsal bozukluk olarak kabul edilmektedir.

16. MEVSIM DEGISIKLIKLERINE BAGLI DAVRANIS DEGISIKLIKLERI �zellikle bahar aylarina rastlayan g�nlerde bazi bireylerle birlikte ergenler de ruhsal bakimdan olumsuz olarak etkilenmektedir.

17. ERGENLIKTE SIDDET VE SALDIRGANLIK Ergenlikte artan fiziksel g�ce ve ergenin yasadigi �evre kosullarina bagli olarak siddetten hoslanma ve saldirganca davranma sikliginda artis olabilir. Yapilan arastirmalarda liselerde para ve esya �alinmasi, sira ve sandalye gibi okul esyalarinin tahribi ile okul disinda yaralanmalarla biten kavgalar en sik g�r�len olaylardir.

18. SALDIRGANLIGIN NEDENLERI KONUSUNDAKI G�R�SLER 1) FREUDIYEN G�R�S: Saldirganlik d�rt�s� organizmada dogustan vardir ve cinsel istek kadar temel bir insan davranisidir. 2) ETHOLOJIK G�R�S: Konrart Lorenz ve arkadaslari da saldirganligi b�t�n organizmalarda bulunan bir g�� olarak g�rmektedir.

19. 3) KIRIKLIK- SALDIRGANLIK KURAMI: J.M. Dollard ve N.M Miller tarafindan ileri s�r�len bu g�r�se g�re saldirganlik kirikliga ugrama ile a�iklanmaktadir. Belirli bir amaca y�nelen bireyin amacinin engellenmesi onda kiriklik yaratir ve bu da saldirganca davranmasina neden olur.

20. 4) SOSYAL �GRENME veya MODEL ALMA KURAMI: A. Bandura�nin yaptigi deneysel bir �alismada bir yetiskini, yapma bir modeli yumruklarken izleyen �ocuklarin daha sonra yetiskinde g�rd�g� davranis �r�nt�lerini ayni sekilde tekrarladigi g�r�ld�. Bu kurama g�re saldirganlik �grenilen bir davranistir ve bireyler bu davranislari baskalarinin g�sterdigi benzer davranislari g�zleyerek, bunlari �rnek alma yolu ile ve taklit ederek �grenirler.