Download
1 / 52
640 likes | 1.01k Views
İŞ HİJYENİ ÖLÇÜM, TEST VE ANALİZİ YAPAN LABORATUVARLAR HAKKINDA YÖNETMELİK 20.08.2013. EBRU ŞAHİN. 1. AMAÇ.
E N D
İŞ HİJYENİ ÖLÇÜM, TEST VE ANALİZİ YAPAN LABORATUVARLARHAKKINDA YÖNETMELİK20.08.2013 EBRU ŞAHİN
1. AMAÇ • Bu Yönetmeliğin amacı; iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı kapsamında çalışma ortamındaki kişisel maruziyetlere veya çalışma ortamına yönelik fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenlerle ilgili iş hijyeni ölçüm, test ve analizleri yapacak özel veya kamuya ait kurum ve kuruluş laboratuvarlarının yetkilendirilmesine ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.
KAPSAM • Bu Yönetmelik, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında yer alan işyerleri ile bu işyerlerinde iş hijyeni ölçüm, test ve analizleri yapacak kişi ve kuruluşları kapsar.
Aşağıda belirtilen faaliyet ve kuruluşlar hakkında bu Yönetmeliğin yetkilendirme hükümleri uygulanmaz: Kendi işyeri ve çalışanlarına yönelik iç kontrol amacıyla iş hijyeni ölçüm, test ve analizi yapan laboratuvarlarda. • Bu Yönetmelik Türkiye Atom Enerjisi Kurumunun kendi mevzuatı çerçevesinde gerçekleştirdiği iş hijyeni ölçüm, test ve analiz faaliyetlerini kapsamaz. • Çalışanlardan alınan biyolojik numuneler üzerinde yapılan ölçüm, test ve analizleri ve çalışanın sağlık durumunu belirlemek üzere yapılan ölçüm, test ve analizler bu Yönetmelik kapsamının dışındadır.
TANIMLAR • Akreditasyon; Laboratuvarların, muayene ve belgelendirme kuruluşlarının ulusal ve uluslararası kabul görmüş teknik kriterlere göre değerlendirilmesi, yeterliliğinin onaylanması, • Akreditasyon Kurumu: Türk Akreditasyon Kurumunu (TÜRKAK) veya Avrupa Akreditasyon Birliği, Uluslararası Laboratuvar Akreditasyon Birliği ve Uluslararası Akreditasyon Forumu ile karşılıklı tanınma anlaşması imzalanmış akreditasyon kurumlarından birisini, • Akreditasyon standardı: TS EN ISO/IEC 17025 “Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Yeterliliği İçin Genel Şartlar” standardını, • İş hijyeni ölçüm, test ve analizi: Çalışma ortamında bulunan, çalışanların sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek her türlü fiziksel (gürültü, titreşim, aydınlatma, iyonlaştırıcı olmayan radyasyon, vb.), kimyasal (toz, gaz, buhar vb.) ve biyolojik, (virüs, bakteri, mantar, vb.) etkenlerin nicelik ve nitelik tayininin yapılmasınI ifade eder.
İşverenin Yükümlülükleri • İşveren, işyerinde bulunan, kullanılan veya herhangi bir şekilde işlem gören maddelerin ve çalışma ortam koşullarının tehlikelerinden, zararlı etkilerinden çalışanları korumak zorundadır. Güvenli bir çalışma ortamı sağlamak amacıyla çalışma ortamındaki kişisel maruziyetlere veya çalışma ortamına yönelik fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenlere yönelik ölçüm, test, analiz ve değerlendirmeleri, ön yeterlik veya yeterlik belgesini haiz laboratuvarlara yaptırmakla yükümlüdür. • İşveren, iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerini risk değerlendirmesine bağlı olarak yaptırır. İşyeri ortamının veya işin gereği olarak kişisel maruziyetlerde farklılık oluştuğunda, işyeri hekimi veya iş güvenliği uzmanının gerekli görmesi halinde iş hijyeni ölçüm, test ve analizleri tekrarlanır. • İşveren, laboratuvar personeline iş yerinde yürüttüğü faaliyetler süresince eşlik edecek, işin yürütülmesi hakkında bilgi sahibi olan bir kişiyi görevlendirir. • İşveren, yaptıracağı iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerinin yapılması sırasında doğru sonuçları almak için: a) İş hijyeni ölçüm, test veya analizi gerçekleştirecek deney personeline işyerinde kullanılan teknolojiler hakkında gerekli bilgileri verir ve personelin çalışanlarla görüşmelerini sağlar. b) Laboratuvar tarafından hazırlanan plana göre iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerinin yapılmasını sağlar. c) Normal çalışma şartlarında ve üretim kapasitesinde herhangi bir değişiklik yapmadan, gerçek sonuçları verecek şekilde çalışmanın sürdürülmesini sağlar. ç) İşyerinde ölçümü yapılacak fiziksel, kimyasal ve biyolojik etkenler hakkında her türlü bilgi, belge ve dokümanı, malzeme güvenlik bilgi formlarını da içerecek şekilde laboratuvarlara verir. d) Bu Yönetmelik hükümleri uyarınca yapılan bütün iş hijyeni ölçüm, test, analiz ve değerlendirme sonuçları ile ilgili kayıtlar, denetimlerde istenildiğinde gösterilmek üzere işyerinde saklanır. e) İşyerinde iş hijyeni ölçüm, test ve analiz kayıtlarının saklanmasında mevzuatla belirlenen süreler esastır. Ancak mevzuatta belirlenmeyenler için saklama süresi 10 yıldır. • İşveren, mevzuat gereği işyerinde yapılacak iş hijyeni ölçüm, test ve analizlere ilişkin çalışanların veya temsilcilerinin görüşlerini alır.
Laboratuvarın yükümlülükleri • İş hijyeni ölçüm, test ve analizleri ön yeterlik veya yeterlik belgesine sahip laboratuvar tarafından yapılır. • Laboratuvar, yetki alacağı parametrelerle ilgili konularda akreditasyon standardına uygun kalite yönetim sistemi kurar, uygular ve iyileştirir.
Laboratuvar, sunduğu iş hijyeni ölçüm, test ve analiz hizmetleri kapsamında aşağıda belirtilen parametrelerden herhangi birini bulunduruyorsa, bu parametreye dair kullandığı metotlardan, Türk Akreditasyon Kurumu tarafından akreditasyon standardına göre akredite olur. • Kişisel Solunabilir Tozların Konsantrasyonu • İşyeri Ortamı Solunabilir Tozların Konsantrasyonu • Kişisel Gürültü Maruziyeti • İşyeri Ortamı Gürültü ölçümleri • Kişisel Titreşim Maruziyeti • Havadaki Kurşun Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı) • Havadaki Sülfürik Asit Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı) • Havadaki Amonyak Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı) • Havadaki Formaldehit Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı) • Havadaki Benzen Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı) • Havadaki Toluen Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı) • Havadaki Ksilen Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı) • Havadaki Hekzan Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı) • Havadaki Arsenik Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı) • Havadaki Civa Konsantrasyonu (kişisel ve işyeri ortamı) • Toz içerisindeki serbest silis analizi (kişisel ve işyeri ortamı) • Renk Karşılaştırma Metodu ile Gaz ve Buhar Konsantrasyonu • Aydınlatma • Termal Konfor • Manyetik Alan Ölçümleri • Radyasyon Ölçümleri • Asbest Ölçüm ve Numune Alma İşlemleri
Laboratuvarın Sorumlulukları • Kalite yönetim sistemini, iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarının doğruluğunu güvenceye alacak seviyede dokümante eder. • Talep, teklif veya sözleşmelerin gözden geçirilmesi için bir prosedür oluşturur ve bunların sürekliliğini sağlar. • İş hijyeni ölçüm, test ve analizlerinin kalitesini etkileyen gerekli hizmetlerin, malzemelerin seçilmesi ve satın alınması için bir politikaya ve prosedürlere sahip olur. Alınan malzemelerin amaca uygunluğu kontrol edilir. • Uygun olmayan iş hijyeni ölçüm, test veya analiz işlemleri için sorumlular ve yetkililer belirlenir ve uygunsuzluğun tekrarını önlemek için gerekli bütün tedbirler alınır. Raporlanan iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarında herhangi bir hata tespit edildiğinde, hatanın önemi değerlendirilir, ilgili raporda yapılan değerlendirmeye göre revizyon veya geri çekme işlemi yapılır. • Her deney için bir prosedür oluşturularak sadece yetkinliği sağlanmış ve yetkilendirilmiş personelin deneyi yapması sağlanır. • Deney personeli, kullandığı cihazlarla ilgili temel eğitimleri alır. Eğitimler, ilgili cihaz konusunda yetkin başka bir kurumun verdiği eğitim sertifikası veya bu tip sertifikaya sahip bir kişinin verdiği kurum içi eğitimle kayıt altına alınır • Deney personeli kullandığı metoda uygun çalışır ve bu metodun bütün şartlarını yerine getirir. • Çevre ve yerleşim şartlarının deney sonuçlarını olumsuz etkilememesi için gerekli her türlü tedbir alınır. Numune alma veya deney, laboratuvarın tesisleri dışında gerçekleşiyorsa, sonuçları etkileyebilecek ortam şartları değerlendirilir ve kayıt altına alınır. • Metotların ve prosedürlerin gerektirdiği şekilde veya çevre şartlarının sonuçların kalitesini etkileyebileceği yerlerde, çevre şartlarını izler, kontrol ve kayıt eder. • Ölçüm belirsizliği tayini için prosedür oluşturulur ve uygulanır. Deneyin doğası gereği ölçüm belirsizliği hesaplanamıyorsa, en azından bütün belirsizlik bileşenleri tanımlanmaya çalışılır. • jİlgilistandartlara, üreticinin sağladığı bilgiler ve kullanım kılavuzu ile kullanım sıklığına göre cihazların bakım ve kalibrasyon periyotları belirlenir. Belirlenen periyotlara göre bakım ve kalibrasyonları yaptırılır, kayıtları saklanır. • Kalibrasyonlar akredite kalibrasyon laboratuvarlarına yaptırılır. • Deneylerin geçerliliğinin izlenebilmesi için iç ve dış kalite kontrol prosedürlerine sahip olmalıdır. Düzenli olarak sertifikalı referans malzemeler kullanılır ve/veya ikincil referans malzemeleri kullanılarak iç kalite kontrolü yapılır. Yeterlilik deneyleri ve laboratuvarlar arası karşılaştırma programlarına iştirak edilir.
Laboratuvar aşağıdaki hususlara uymakla yükümlüdür: • İşyerinde, iş hijyeni ölçüm, test ve analizini yapacak personelin, işyeri kurallarına ve çalışma talimatlarına uymasını sağlar. • İş hijyeni ölçüm, test ve analizi yapılan işyerine ait üretim teknolojileri, kullanılan hammaddeler gibi işverenin ve işyerinin meslek sırları ile çalışanlara ait sağlık gözetimi bilgileri, personel bilgileri gibi gördükleri ve öğrendikleri hususları tamamen gizli tutar. • Bütün kalite yönetim sistemi kayıtları, konularına ilişkin ilgili mevzuatın öngördüğü süreler göz önünde bulundurularak saklanır. Mevzuatta ölçülen parametrelerle ilgili bir süre belirtilmiyorsa, söz konusu kayıtlar en az on yıl süre ile saklanır. • Laboratuvarın başka adreste faaliyet gösteren şubeleri de ayrı ayrı bu Yönetmelik şartlarını haiz olmak ve ön yeterlik veya yeterlik belgesi almak zorundadır.
Numune alma ve taşıma; • Numune alma işlemi standartlara ve kullanılan metoda göre yapılır. • Numune alma işlemi, kullanılan metotta belirtilen şartlara göre yapılır. İşin niteliği önem arz eder. • Numuneler kullanılan metoda uygun şekilde taşınır. Metot Seçimi; • Sonuçlar iş sağlığı ve güvenliği mevzuatındaki veya ilgili standartlardaki sınır değerler ile karşılaştırılabilmeli • Güncel olmalı • Uygulanabilir olmalı ve teyit edilmeli • Geçerli kılınmalı Numune kabul; • Laboratuvar tarafından kabul edilen numuneler laboratuvarca bir kayıt kodu ile tanımlanır. Numunenin laboratuvar içerisinde sadece bu kayıt kodu ile tanınması ve birbirinden farklı iki numunenin aynı kodu almaması sağlanır. • Kullanılan metodun öngördüğü şartları taşımayan numuneler, analize alınmaz. Rapor hazırlama; • Laboratuvar tarafından yapılan her bir iş hijyeni ölçüm, test ve analizine ait sonuçlar, doğru, açık, kesin, tarafsız bir şekilde rapor haline getirilir. • Düzenlenen raporlarda, akreditasyon standardının şartlarına uyulur. • İşyerinin iş hijyeni ölçüm, test ve analizi yapılan bölümleri ve buralarda yapılan işler raporlarda açıkça belirtilir. Kişisel maruziyet tespitlerinde tespitin yapıldığı kişinin adı, unvanı ve yaptığı iş raporlarda yer alır.
Laboratuvarın Genel Özellikleri ve İlkeleri Laboratuvar bölümleri Hizmet bölümleri; • En az 15 m2’lik ofis alanı, • Analiz yapan kurumlar için en az 5 m2’lik numunelerin teslim alındığı numune kabul bölümü, • Tartım işleminin yapıldığı laboratuvarda, sonuçların çevre şartlarından olumsuz şekilde etkilenmesini engelleyecek en az 5 m2’lik ayrı bir tartım bölümü, • Enstrümantal analiz cihazlarında çalışılıyorsa, her bir cihaz için en az 5 m2’lik bir alan, • Kimyasal maddeler varsa, bunların depolanması için en az 6 m2’lik ayrı bir bölüm ve bu bölümde kimyasal maddelerin, yapısına, risk gruplarına ve saklama koşullarına göre muhafaza edecek, gerekiyorsa havalandırma sistemli, kilitlenebilir bir dolap. • Analiz yapılan laboratuvarlarda çalışma konularına göre fiziksel, kimyasal ve biyolojik etken analizlerinin deney sonuçlarının kalitesini olumsuz etkileme ihtimalini ortadan kaldıracak şekilde yapılmasını sağlayacak her bir deney için ayrı hizmet bölümleri bulunur.
Asgari özellikler • Kullanılan parlayıcı, patlayıcı, boğucu ve zehirli gaz içeren gaz tüpleri bina içinde veya dışında, kimyasal özelliklerine göre tehlike oluşturmayacak şekilde; boş ve dolu gaz tüpleri ayrı ayrı yerlerde, tamamı düşmeye karşı kelepçeli veya zincirle bağlı, dik bir şekilde, her türlü ısı kaynağından, açık alev ve kıvılcımlardan, aşındırıcı kimyasallardan uzak, serin ve kuru yerde muhafaza edilir. • Yedek yardımcı malzemelerin ve kimyasal maddelerin, yapısına, risk gruplarına ve saklama koşullarına göre muhafaza edecek havalandırma sistemli, bir depo veya uygun düzenlenmiş dolaplar bulunur. • Laboratuvarda acil çıkış kapıları bulunur. • Laboratuvar personeli; laboratuvar yöneticisi, kalite yöneticisi ve deney personeli olmak üzere en az üç kişiden oluşur. • Laboratuvara ait tıbbi ve tehlikeli atıklar ile ilgili işlemler, tıbbî atıkların kontrolü ve tehlikeli atıkların kontrolü ile ilgili hazırlanmış olan ulusal mevzuata uygun olarak yürütülür
Laboratuvarlar arası işbirliği • Laboratuvar, iş yoğunluğu, daha fazla uzmanlığa ihtiyaç duyma veya geçici kapasite düşmesi gibi önceden tahmin edilemeyen sebeplerden dolayı hizmet veremediğinde, kendi kapsamındaki parametreler için bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak yeterlik belgesi almış ve kapsamında ilgili parametrelerin yer aldığı laboratuvarı kullanabilir. Bu durumda hizmeti yaptıran laboratuvar: • Yapamadığı iş hijyeni ölçüm, test ve analiz hizmetine ilişkin hizmet yaptırdığı laboratuvarın yaptığı işlerden Bakanlığa ve hizmeti alan işverene karşı sorumludur. • Hizmet yaptırdığı laboratuvarların listesini ve yapılan sözleşme örneğini Genel Müdürlüğe bildirir. • Hizmet yaptırılan laboratuvarlara ait yeterlik belgesi örneklerini bulundurur. • Farklı laboratuvardan iş hijyeni ölçüm, test ve analiz hizmeti alıyor ise, hizmet verilmeye başlamadan önce, müşteriye konuya ilişkin yazılı bilgilendirme yapar.
Gizlilik • İşyerine ait iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarına ilişkin bilgiler, yargı organları veya bu konuda yetkili Bakanlık görevlileri dışında üçüncü şahıslara verilmez.
Bildirim zorunluluğu • Ön yeterlik veya yeterlik belgesi almış laboratuvar; kapatılması, adres bilgilerinin değişmesi, akreditasyon kurumu tarafından akreditasyon belgelerinin geçerliliğinin askıya alınması veya iptali gibi durumlar ve bu durumların gerekçesini on iş günü içerisinde Genel Müdürlüğe bildirmek zorundadır. • Laboratuvar personelinde veya deney personelinin yetkilendirildiği iş hijyeni ölçüm, test ve analizlerinde herhangi bir değişiklik olduğunda, bu durum on iş günü içinde Genel Müdürlüğe bildirilir. • Laboratuvar, katıldığı yeterlik deneyleri ve karşılaştırma ölçümlerinin sonuçlarını kendilerine ulaştıktan sonra on iş günü içinde Genel Müdürlüğe bildirir.
Başvuru ve Belgelendirme ile İlgili Usul ve Esaslar Belgelendirme yetkisi • Laboratuvarın belgelendirilmesi, kapsam genişletilmesi, belgenin geçerliliğinin askıya alınması veya iptal edilmesi yetkisi Genel Müdürlüğe aittir.
Başvuru dosyası • Yeterlik belgesi veya ön yeterlik belgesi almak isteyen laboratuar, • Başvuru dilekçesi • Firma bilgi formu • Türkak Akreditasyon Kapsamı ile başvuru yapar.Eğer Ön yeterlilik alacak ise akreditasyon kurumu tarafından onaylanmış akreditasyon başvurusunu ve parametre/metot listesini gösterir belgeile başvuru yapmalıdır. • Ölçüm belirsizliği hesapları, validasyon ve/veya doğrulama raporları, • Analiz raporlarına imza atmaya yetkili personelin isimlerini ve unvanlarını içeren, laboratuvar yöneticisi tarafından onaylanmış imza sirküleri, • Personel bildirim listesi • Laboratuvar sorumlusu ve kalite yöneticisinin onaylı diploma örneği, • İş hijyeni ölçüm, test ve analiz hizmeti verilecek parametre listesi ve kullanılan metot/standart listesi • İş hijyeni ölçüm, test ve analizinde kullanılacak cihaz, alet ve ekipman listesi • İş hijyeni ölçüm, test ve analizinde kullanılacak cihaz, alet ve ekipmanlara ait kalibrasyon çizelgesi • İş hijyeni ölçüm, test ve analizini yapacak personelin ilgili oldukları konularda aldıkları eğitim sertifikaları, • Özel laboratuvarların ticaret odasından alınan ve Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi’nde yayımlanmış olan tüzel kişiliğini gösteren belge, • Özel laboratuvarlardan, bildirilen adreste laboratuvar faaliyetlerinin yürütülebileceğine dair "İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı” ile laboratuvar yerinin tapusu veya kira sözleşmesinin bir örneğidir. • Laboratuvar, kullandığı iş hijyeni ölçüm, test ve analiz metotlarına ait Türkçe olarak hazırlanmış deney talimatları ile gerektiğinde metotların tam metnini Genel Müdürlüğe bildirir.
Belge yenileme • Yeterlik belgesine sahip olan ve süre sonunda belgesini yeniletmek isteyen laboratuvar, başvuru dilekçesi ile belge süresinin bitiminden en az yüz yirmi gün önce aşağıdaki belgelerle birlikte Genel Müdürlüğe müracaat eder. • Yeterlik belgesi süre bitiminden en az 120 gün öncesinden belge yenilemeye müracaat etmeyen laboratuvar, belge yenileme haklarını kaybeder ve tekrar yeterlik belgesi için başvurabilir. Kapsam genişletme • Hizmet verdiği parametrelerde kapsam genişletmek isteyen laboratuvar, başvuru dilekçesi ile Genel Müdürlüğe başvurur. Başvuru dosyasında bulunacak belgeler: • Başvuru dosyasında var olan parametrelerden istenenlerden değişiklik olan ve eklenen belgeleri. • Kapsam genişletilen parametrelerin varsa Akreditasyon Kurumu tarafından onaylanmış akreditasyon başvurusu ve parametre/metot listesini gösterir belge veya akreditasyon belgesi ve ekleri. • Kapsam genişletilen parametrelerde katılım sağlanan yeterlilik deneyleri ve karşılaştırma ölçümlerinin sonuçları.
Başvuru kabulü • Belge başvuru dosyaları Genel Müdürlük tarafından değerlendirilerek eksik belge tespit edilmesi halinde başvuru yapan laboratuvara, inceleme işlemlerinde tespit edilen eksikliklerin giderilmesi için bir termin (iş tamamlama) planı hazırlatılır. Termin planının hazırlanmasından sonra bir aydan üç aya kadar süre verilerek eksiklikler giderilir. Belirlenen sürelerde eksiklikler giderilmez ise başvuru ücreti iade edilmeksizin dosya iade edilir. Bu laboratuvar, yetki almak için tekrar başvurabilir. • (Başvuru dosyası tam olan veya tespit edilen eksiklikleri tamamlamış olan laboratuvara en geç 30 iş günü içerisinde yerinde incelemeye gidilir. Yerinde inceleme • Başvuru yapan laboratuvara yerinde incelemenin tarihi en az on iş günü önceden bildirilir. • Yerinde incelemelerde; laboratuvar yöneticisi, kalite yöneticisi, deney personeli ve başvuru dosyasında bildirilen personelin hazır bulunması gereklidir. • Laboratuvar yöneticisi, yerinde inceleme heyetine her türlü bilgi ve belgeyi vermek ve/veya göstermek zorundadır. • Yerinde incelemelerde laboratuvarın genel özellikleri ve yükümlülüklerine uyup uymadığı kontrol edilir. • Yerinde incelemenin tamamlanması halinde Yerinde İnceleme Tutanağı, inceleme heyeti tarafından iki nüsha olarak hazırlanır, inceleme heyeti ve laboratuvar yöneticisi tarafından imzalanır ve bir kopyası laboratuvar yöneticisine verilir. Belgelendirme süreci • Yerinde inceleme sırasında tespit edilen eksiklikler ve uygunsuzluklar raporlanır. Yerinde incelemenin bitiş tarihini takip eden on iş günü içerisinde laboratuvara bildirilir. Başvuru yapan laboratuvara, bu eksiklikleri ve uygunsuzlukları gidermesi için eksiklik ve/veya uygunsuzluk bildirim tarihinden itibaren en fazla iki ay süre verilir. Bu süre uzatılmaz. • Eksiklik ve/veya uygunsuzlukların verilen süre içinde giderilmesini takiben laboratuvar belge almaya hak kazanır. • Eksiklik ve/veya uygunsuzlukların laboratuvar tarafından giderildiğinin bildirilmesinden sonra gerek görülmesi halinde ikinci kez yerinde inceleme yapılabilir. Yerinde yapılan ikinci incelemede eksikliğin devam ettiğinin tespit edilmesi veya birinci incelemeden sonra iki ay içerisinde eksiklik ve/veya uygunsuzlukların giderilmemesi durumunda yeterlilik verilemez.
Ön yeterlik • Laboratuvara ön yeterlik belgesi bir kereye mahsus ve bir yıl süreli olmak üzere verilir. • Ön yeterlik belgesi başvuruda belirtilen adres ve unvana verilir. • Ön yeterlik belgesine sahip laboratuvar, bu Yönetmeliğin öngördüğü bütün şartları yerine getirdiğinde, yeterlik belgesini almak için başvuruda bulunabilir. • Ön yeterlik belgesi almış laboratuvar, akreditasyon kurumu tarafından yapılan denetim sonuçlarını Genel Müdürlüğe bildirir. • Ön yeterlik belgesi almış bir laboratuvar, bir yıl sonunda yeterlik belgesi almamışsa ön yeterlik belgesi iptal edilir. Ön yeterlik belgesi iptal edilen laboratuvarın kurucu veya ortakları başka bir laboratuvar bünyesinde yer aldıkları takdirde bu laboratuvar, ön yeterlik başvurusu yapamaz veya varsa ön yeterlik belgesi iptal edilir. İş hijyeni ölçüm, test ve analizleri yeterlik belgesi • Yeterlik belgesi başvuruda belirtilen adres ve unvana verilir. • Yeterlik belgesinin geçerlilik süresi dört yıldır. • Yeterlik belgesinin geçerlilik süresi sona erdiğinde, bu Yönetmeliğin 19 uncu maddenin birinci fıkrasına göre yapılan müracaata istinaden yerinde inceleme neticesinde yeterlik belgesinin verildiği şartların devamı durumunda belge yenilenir. • Yeterlik belgesi almış laboratuvar, akreditasyon kurumu tarafından yapılan denetime ait uygunsuzlukları ve raporları Genel Müdürlüğe bildirir.
Belgenin Askıya Alınması ve İptali Belgenin veya parametrenin askıya alınması • Laboratuvarın yeterlik belgesini askıya alma işlemleri, ceza puanına göre yapılır. Parametre ceza puanı 100’e ulaşan laboratuvarın, yeterlik belgesindeki ilgili parametresi üç ay süre ile askıya alınır, laboratuvar ceza puanı yeterlik belgesi süresi içerisinde 200’e ulaşan laboratuvarın yeterlik belgesi iptal edilir.
Belgenin askı süreci Belgenin tamamının askıya alındığı süreçte: • Laboratuvara yeterlik yoklaması yapılmaz. • Belge yenileme süreci ile askı karar tarihinin çakışması da dâhil olmak üzere, askı süresi boyunca laboratuvar hakkında herhangi bir işlem yapılmaz. Askı süresi içerisinde laboratuvar, belgenin askıya alınması ile ilgili eksikliklerini giderir ve eksikliklerini giderdiğine dair bilgiyi ve askının kaldırılmasına ilişkin talebini Genel Müdürlüğe bildirir. Süre sonunda laboratuvarın dosyası üzerinde yapılan inceleme veya yeterlik yoklaması sonucunda belgenin askısı kaldırılabilir. Gerek duyulması halinde askı süresi sonrasında laboratuvara yeterlik yoklaması yapılabilir. Belgesi askıda olan laboratuvar, askı süresi boyunca iş sağlığı ve güvenliği mevzuatının uygulanmasına esas teşkil edecek iş hijyeni ölçüm, test, analiz ve numune alma işlemleri yapamaz, rapor düzenleyemez. Belge iptali Aşağıdaki hallerde laboratuvarın ön yeterlik veya yeterlik belgesi doğrudan iptal edilir; a) Genel Müdürlüğe yanıltıcı bilgi ve belge ibraz edildiğinde, b) Genel Müdürlüğe ibraz edilen belgeler ile iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarında tahrifat yapıldığının tespit edildiğinde, c) Hizmet sunulan işverenlere ait bilgiler ile numunelerin analiz sonuçlarına ilişkin bilgilerin bu Yönetmeliğin 14 üncü maddesine aykırı şekilde üçüncü şahıslara verildiği tespit edildiğinde, ç) Bir yıl içinde iki defa yeterlik belgesinin geçerliliği askıya alındığında, d) Yetki alınmamış parametrelerde veya yetki belgesinde bulunmayan metotlar kullanılarak rapor düzenlendiği veya iş hijyeni ölçüm, test veya analiz yapılmadan rapor düzenlendiği tespit edildiğinde, e) Laboratuvarın başka adreste faaliyet gösteren şubeleri için ön yeterlik veya yeterlik belgesi almadığı tespit edildiğinde, f) Belgelendirme sürecinde ve ileriki süreçlerde Bakanlık personelinin görevini yapmasını engelleyici tutum ve davranışlarda bulunulması durumunda. Genel Müdürlük tarafından ön yeterlik veya yeterlik belgesi verilmiş laboratuvar, kapatılması, adres bilgilerinin değişikliği, akreditasyon belgelerinin askıya alınması veya iptali gibi durumlarını, gerekçesi ile birlikte on iş günü içerisinde Genel Müdürlüğe bildirmemesi halinde yeterlik belgesi iptal edilir.
Belge iptali Aşağıdaki hallerde laboratuvarın ön yeterlik veya yeterlik belgesi doğrudan iptal edilir; • Genel Müdürlüğe yanıltıcı bilgi ve belge ibraz edildiğinde, • Genel Müdürlüğe ibraz edilen belgeler ile iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarında tahrifat yapıldığının tespit edildiğinde, • Hizmet sunulan işverenlere ait bilgiler ile numunelerin analiz sonuçlarına ilişkin bilgilerin üçüncü şahıslara verildiği tespit edildiğinde, • Bir yıl içinde iki defa yeterlik belgesinin geçerliliği askıya alındığında, • Yetki alınmamış parametrelerde veya yetki belgesinde bulunmayan metotlar kullanılarak rapor düzenlendiği veya iş hijyeni ölçüm, test veya analiz yapılmadan rapor düzenlendiği tespit edildiğinde, • Laboratuvarın başka adreste faaliyet gösteren şubeleri için ön yeterlik veya yeterlik belgesi almadığı tespit edildiğinde, • Belgelendirme sürecinde ve ileriki süreçlerde Bakanlık personelinin görevini yapmasını engelleyici tutum ve davranışlarda bulunulması durumunda. Genel Müdürlük tarafından ön yeterlik veya yeterlik belgesi verilmiş laboratuvar, kapatılması, adres bilgilerinin değişikliği, akreditasyon belgelerinin askıya alınması veya iptali gibi durumlarını, gerekçesi ile birlikte on iş günü içerisinde Genel Müdürlüğe bildirmemesi halinde yeterlik belgesi iptal edilir.
Çeşitli ve Son Hükümler İtiraz • Laboratuvarın iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarına tarafların veya teftişe yetkili mercilerin itirazları halinde, yapılan iş hijyeni ölçüm, test ve analiz kayıtları Genel Müdürlük tarafından incelenir ve gerek görülürse Genel Müdürlük ilgili iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarını geçersiz kılabilir. İtirazlar iş hijyeni ölçüm, test ve analiz sonuçlarını gösteren raporun işverene tebliğinden sonra on iş günü içerisinde yapılır. Laboratuvar sonuçlarının doğrulanması • Laboratuvar, Genel Müdürlükçe yetkilendirilmiş olsa dahi, iş müfettişleri bu laboratuvarın sonuçlarını yetkilendirilmiş başka bir laboratuvar tarafından teyidini talep edebilirler. Yeterlik belgesi kapsamının ilanı • Ön yeterlik veya yeterlik belgesi almış laboratuvarlar ve belgelerine ait kapsam listeleri Genel Müdürlük internet sayfasında ilan edilir.
İŞ HİJYENİ ÖLÇÜM, TEST VE ANALİZİ YAPAN LABORATUVARLAR Aydınlatma Düzeyi Ölçümleri • Bir iş ortamında veya çeşitli iş biçimlerinin gerektirdiği olası çalışma alanlarında aydınlatma düzeyleri çalışanların performansı ve güvenliği açısından önemli bir konudur. En yüksek aydınlatmanın en iyi yaklaşım olmadığı bilinmektedir. Esas olan, hedefe ve amaca uygun aydınlatmadır.
Aydınlatma ölçümleri işletmenin çalışılan alanında tüm aydınlatma sistemi açık olarak gerçekleştirilir. • Ölçümler sırasında aydınlatma sistemleri incelenerek gerekli olan hallerde sistemin tam verime ulaşması için geçmesi gereken süre kadar beklenir. Ölçümler tam performans altında gerçekleştirilir. • Ölçüm cihazı ölçümü etkileyebilecek suni etmenlerden (gölge düşmesi vb.) etkilenmeyecek şekilde konumlandırılır. • Her ölçüm noktası için 3 ölçüm alınarak değerlendirme de bu sonuçların ortalamaları kullanılır. • Ölçümlerde aksi belirtilmediği sürece “Lux” birimi kullanılır.
Yasal Durum; • 6331 no’lu İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu Madde 10 4. Bendine dayanarak, ISO 8995-1 :2002 (CIE S 008/E:2001) Lighting of workplaces -- Part 1: Indoor aydınlatma değerlendirmelerine ait yaklaşımlar verilmektedir. Buna göre; • “İşyerlerindeki avlular, açık alanlar, dış yollar, geçitler ve benzeri kaba işlerin yapıldığı yerler ile iş geçit koridor yol ve merdivenler, en az 20 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır. • Kaba malzemelerin taşınması, aktarılması, depolanması ve benzeri kaba işlerin yapıldığı yerler ile iş geçit koridor yol ve merdivenler, en az 50 lüks aydınlatılacaktır. • Kaba montaj, balyaların açılması, hububat öğütülmesi ve benzeri işlerin yapıldığı yerler ile kazan dairesi, makine dairesi, insan ve yük asansör kabinleri, malzeme stok ambarları, soyunma ve yıkanma yerleri, yemekhane ve helalar, en az 100 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır. • Normal montaj, kaba işler yapılan tezgahlar, konserve ve kutulama ve benzeri işlerin yapıldığı yerler, en az 200 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır. • Ayrıntıların, yakından seçilebilmesi gereken işlerin yapıldığı yerler en az 300 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır. Koyu renkli dokuma, büro ve benzeri sürekli dikkat gerektiren işlerin yapıldığı yerler en az 500 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır. • Hassas işlerin sürekli olarak yapıldığı yerler en az 1000 lüks (lux) ile aydınlatılacaktır”.Ayrıca” ISO 8995-1: 2002(CIE S 008/E:2001)Lighting of work places - Part 1: Indoor” standardı daha kapsamlı olarak benzer yaklaşımlar vermiştir.
Kimyasal Madde Ölçümleri • Çalışma alanlarında veya farklı ortamlarda çeşitli nedenlerle gaz ve buharlar oluşabilmekte ve etkin önlemler alınması gerekmektedir. Çalışma ortamlarında; Oksijen yetersizliği veya fazlalığı, Yanıcı gazların varlığı, Belirli zehirli (toksik) gazların varlığı gibi atmosferik durumları belirlemek, etkin korunma ve önleme tedbirlerini planlamak gibi amaçlarla Kalorimetrik Kalibre Dedektör Tüpleri ile ölçümler gerçekleştirilmektedir. • Kalorimetrikyöntem temel olarak cam bir tüp içinde bulunan ve duyarlı olduğu gaz ve buharlara göreözel maddelerle emdirilmiş materyalden, çalışma ortam havası belli hacim ve hızda geçirilerek renk dönüşümünün sağlandığı bir yöntemdir. Ana kullanım sahaları; Endüstriyel Hijyen Uygulamaları Yangın/Patlama Önleme Çalışmaları Proses Kontrol Çalışmaları Hava Kirleticiler Endüstriyel Atık Sular
Talep halinde, ölçümler için personel belirlenirken çalışanlar maruziyet açısından homojen alt gruplara ayrılırlar. Gruplar ayrılırken grup içerisindeki her çalışanın tüm grubu en iyi derecede temsil edebilmesi esas alınır. • Genel bir kural olarak, mümkün olduğunda numuneler doğru seçilmiş homojen bir gruptan 10 çalışana en az bir çalışan olacak şekilde seçilir. • Sabit nokta ölçmeleri, elde edilen sonuçların çalışanların iş yerinde maruz kalmalarının değerlendirilmesine olanak sağlaması durumunda kullanılabilir. • Numuneler, nefes alma yüksekliğinde ve çalışanların çok yakınından alınır. Şüpheli durumlarda, ölçme noktası olarak en riskli nokta seçilir. Kişisel kimyasal madde maruziyetinin belirlenmesinde ölçümler çalışanların solunum bölgesine en çok 30 cm uzaklıktan numune alınarak gerçekleştirilmiştir. • Her ölçüm öncesinde numune pompasında sızdırmazlık testi gerçekleştirilmiştir. Düzeltme gerektiren dedektör tüpler için kendi prospektüslerine uygun düzeltmeler gerçekleştirilir. • Günlük maruziyetinbelirlenmesi için gerçekleştirilen çalışmalarda çalışanın tüm mesai süreci irdelenerek her bir farklı durum için ölçümler gerçekleştirilerek hesaplamalarda kullanılmak üzere kayıt altına alınır.
Yasal Durum; • Sonuçların değerlendirilmesi açısından mevcut yasal durum aşağıda verilmiştir. • Parlayıcı, Patlayıcı, Zehirli ve Tehlikeli Maddelerle Çalışılan İşlerde ve İşyerlerinde Alınması Gereken Tedbirler Hakkında Tüzüğün 15. maddesinde; • “Parlayıcı, patlayıcı, tehlikeli ve zararlı özellikteki kimyasal maddelerin işyeri havasında bulunan miktarları, belli ve gerekli zaman aralıkları içinde ölçülerek bu miktarların, maddelerin işyeri havasında bulunmasına müsaade edilen ve orada çalışanların sağlıklarını bozmayacak olan en çok miktardan fazla olup olmadığı ölçülerek saptanacak ve işyeri havalandırma tesisatı yeterlik bakımından yetkili elemanlarca kontrol edilecektir. Kontrol sırasında bu Tüzüğe ekli I, II, III, numaralı çizelgelerdeki hususlara uyulup uyulmadığı nazara alınacaktır.” hükmü bulunmaktadır. • Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmeliğin 7. maddesi, (h) ve (ı) bendinde; • h) İşveren, çalışanların sağlığı için risk oluşturabilecek kimyasal maddelerin düzenli olarak ölçümünün ve analizinin yapılmasını sağlar. İşyerinde çalışanların kimyasal maddelere maruziyetini etkileyebilecek koşullarda herhangi bir değişiklik olduğunda bu ölçümler tekrarlanır. Ölçüm sonuçları, bu Yönetmelik eklerinde belirtilen mesleki maruziyet sınır değerleri dikkate alınarak değerlendirilir. • ı) İşveren, 6 ncı maddede belirtilen yükümlülükleri yerine getirirken, bu maddenin birinci fıkrasının (h) bendinde belirtilen ölçüm sonuçlarını da göz önünde bulundurur. Mesleki maruziyet sınır değerlerinin aşıldığı her durumda, işveren bu durumun en kısa sürede giderilmesi için koruyucu ve önleyici tedbirleri alır.
Gürültü Ölçümleri • Gürültü ölçümleri yasal mevzuatlar çerçevesinde çalışanların günlük yada haftalık maruz kaldıkları seviyeleri tespiti amacıyla “Kişisel Gürültü Ölçümleri” şeklinde ve/veya tüm çalışma alanlarını izlemek riskli alanları belirlemek, gerektiğinde kontrol tedbirlerini planlamak üzere de alan haritalarının oluşturulması amacıyla kısa süreli “Ortam Gürültü Ölçümleri” şeklinde gerçekleştirilir. • Kişisel Gürültü Ölçümleri, günlük tekrarlanan, maruz kalınan gürültü veya iş yerlerinde düzenli olarak maruz kalınan gürültüden dolayı kalıcı işitme kaybındaki riski hesaplamak ve değerlendirebilmek üzere değişik seviyeler ve gürültüye maruz bırakma sürelerinden dolayı çalışanların işitme eşik seviyelerinde gürültünün sebep olduğu tahminî kalıcı eşik kaymasının hesaplanması için bir metodla birlikte gerçekleştirilecek olan ölçme ve gerektiğinde hesaplama çalışmalarını kapsar. • Çalışanların maruz kaldıkları gürültü seviyelerinin belirlenebilmesi ve sınır değerlerle karşılaştırılarak bir yaklaşımda bulunmak esasıyla gerçekleştirilecek gürültü ölçümleri, maruz kalma için gereken yıl sayısında, ortalama bir çalışma gününde (8 saatlik) ortalama A-ağırlıklı sese maruz kalma (süreye göre integrali alınmış ses basıncı karesi), EA,T ve ilgili eş değer sürekli A-ağırlıklı ses basınç seviyesi, LAeq,T(LEX) parametrelerinin elde edilmesi amacıyla gerçekleştirilir. • Ölçme işlemi doğrudan kişiye kulak seviyesinde takılacak kişisel cihazlarla ölçülebileceği gibi dolaylı olarak kişinin çalışma karakteristikleri ve bulunduğu çalışma alanları, çalışma süreleri de gözetilerek anlık veya kısa süreli ölçümlerle değerlendirilebilir.
Bütün ölçümlerde mutlaka mikrofon için rüzgar kesici köpük kullanılır. • Her ölçme dizisinin başlangıcında ve sonunda doğrulama yapılır. • Talep halinde ölçümler için personel belirlenirken çalışanlar maruziyet açısından homojen alt gruplara ayrılırlar. Gruplar ayrılırken grup içerisindeki her çalışanın tüm grubu en iyi derecede temsil edebilmesi esas alınır. • Genel bir kural olarak, mümkün olduğunda numuneler doğru seçilmiş homojen bir gruptan 10 çalışana en az bir çalışan olacak şekilde seçilir. • Sabit nokta ölçmeleri, elde edilen sonuçların çalışanların iş yerinde maruz kalmalarının değerlendirilmesine olanak sağlaması durumunda kullanılabilir. • Ölçme cihazı mikrofonu çalışanın duyma mesafesine (kulak kanalına) mümkün olan en yakın noktaya sabitlenir. • Günlük maruziyetin (LEX, 8h) belirlenmesi için gerçekleştirilen çalışmalarda çalışanın tüm mesai süreci irdelenerek her bir farklı durum için ölçümler gerçekleştirilerek hesaplamalarda kullanılmak üzere kayıt altına alınır.
Tanımlar ve Kısaltmalar • En yüksek ses basıncı (Ppeak): “C”-frekans ağırlıklı anlık gürültü basıncının maksimum değerini ifade eder. • Günlük gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8 saat) (dB(A) re.20 µPa): TSE 2607 ISO 1999 standardında tanımlandığı gibi, sekiz saatlik iş günü için, anlık darbeli gürültünün de dahil olduğu bütün gürültü maruziyet düzeylerinin zaman ağırlıklı ortalamasını ifade eder. • Haftalık gürültü maruziyet düzeyi (LEX, 8h) : TSE 2607 ISO 1999: 1990 standardında tanımlandığı gibi, günlük gürültü maruziyet düzeylerinin sekiz saatlik beş iş gününden oluşan bir hafta için zaman ağırlıklı ortalamasını ifade eder. • Dose %: Günlük gürültü maruziyet düzeyi seviyesinin sınır değer referans alınarak % olarak ifadesi.
Yasal Durum • Yürürlükte olan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı “Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik” esasları çerçevesinde belirlenmiş sınır değerler aşağıda verilmiştir. • Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik Madde-5.1 • Bu yönetmeliğin uygulanması bakımından maruziyet eylem değerleri ve maruziyet sınır değerleri aşağıda verilmiştir; • En düşük maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 80 dB(A) veya (Ptepe) = 112 Pa [135 dB(C) re. 20 μPa] (20 μPa referans alındığında 135 dB (C) olarak hesaplanan değer). • En yüksek maruziyet eylem değerleri: (LEX, 8saat) = 85 dB(A) veya (Ptepe) = 140 Pa [137 dB(C) re. 20 μPa]. • Maruziyet sınır değerleri: (LEX, 8saat) = 87 dB(A) veya (Ptepe) = 200 Pa [140 dB(C) re. 20 μPa]. • Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik Madde-9.a Çalışanın gürültüye maruziyeti 5 inci maddede belirtilen en düşük maruziyet eylem değerlerini aştığında, kulak koruyucu donanımları çalışanların kullanımına hazır halde bulundurur. • Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik Madde-9.b • Çalışanın gürültüye maruziyeti 5 inci maddede belirtilen en yüksek maruziyet eylem değerlerine ulaştığında ya da bu değerleri aştığında, kulak koruyucu donanımların çalışanlar tarafından kullanılmasını sağlar ve denetler. • Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik Madde-9.c Kulak koruyucu donanımların kullanılmasını sağlamak için her türlü çabayı gösterir ve bu madde gereğince alınan kişisel korunma tedbirlerinin etkinliğini kontrol eder. • Çalışanların Gürültü İle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik Madde-10 • Maruziyetinsınırlandırılması • MADDE 10 – (1) Çalışanın maruziyeti, hiçbir durumda maruziyet sınır değerlerini aşamaz. Bu Yönetmelikte belirtilen bütün kontrol tedbirlerinin alınmasına rağmen, 5 inci maddede belirtilen maruziyet sınır değerlerinin aşıldığının tespit edildiği durumlarda, işveren; • a) Maruziyeti, sınır değerlerin altına indirmek amacıyla gerekli tedbirleri derhal alır. • b) Maruziyet sınır değerlerinin aşılmasının nedenlerini belirler ve bunun tekrarını önlemek amacıyla, koruma ve önlemeye yönelik tedbirleri gözden geçirerek yeniden düzenler.
Solunabilir Toz Ölçümleri • Çalışma alanlarında ve teneffüs edilen ortam havasında çeşitli nedenlerle farklı şekil ve büyüklükleri sahip yabancı partiküller bulunabilmekte ve solunumla alınan bu yabancı maddelere karşı etkin önlemler alınması gerekmektedir. Çalışma ortamlarında; çalışanların mesai süresince veya belirli periyotlarda soludukları havada bulunması muhtemel toz partiküllerini ve gerektiğinde bunların içeriğini tespit etmek amacıyla toz örnekleme ölçümleri gerçekleştirilmektedir. Bu ölçümler çalışanların üzerinde taşıdıkları hava örnekleme pompaları ve yine bu pompalara bağlı olarak çalışan toz başlıkları kullanılarak çalışma süreleri boyunca filtrelerde yabancı partiküllerin toplanması ve değerlendirilmesi prensibine dayanır. • Kullanılan değerlendirme yöntemleri elde edilen partikül maddelerin inert tozlar oldukları varsayımıyla hareket eder. Ayrıca partikül maddeler içerdikleri silis (Kuvars, Kristobalit ve tridimit) oranlarına göre farklı sınır değerlerle karşılaştırılırlar. Genel olarak silis içeriği arttıkça sınır değerler düşerler.
Talep halinde ölçümler için personel belirlenirken çalışanlar maruziyet açısından homojen alt gruplara ayrılırlar. Gruplar ayrılırken grup içerisindeki her çalışanın tüm grubu en iyi derecede temsil edebilmesi esas alınır. • Genel bir kural olarak, mümkün olduğunda numuneler doğru seçilmiş homojen bir gruptan 10 çalışana en az bir çalışan olacak şekilde seçilir. • Sabit nokta ölçmeleri, elde edilen sonuçların çalışanların iş yerinde maruz kalmalarının değerlendirilmesine olanak sağlaması durumunda kullanılabilir. • Numuneler, nefes alma yüksekliğinde ve çalışanların çok yakınından alınır. Şüpheli durumlarda, ölçme noktası olarak en riskli nokta seçilir. Kişisel Toz maruziyetinin belirlenmesinde cihaz toz örnekleme başlığı çalışanların solunum bölgesine en çok 30 cm uzaklıkta sabitlenerek gerçekleştirilir. • Her ölçüm öncesinde Kişisel Toz Cihazına akış doğrulama testi gerçekleştirilir. • Günlük maruziyetin belirlenmesi için gerçekleştirilen çalışmalarda, çalışanın tüm mesai süreci boyunca, ölçümler gerçekleştirilir. • “Tozla Mücadele Yönetmeliği” Çerçevesinde gerçekleştirilecek çalışmalarda aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulur; • Toz önekleri hava akımının herhangi bir sebeple girdap yapmadığı düzgün kesitli yerlerden, çalışanların solunum düzeyinde galeri ortasından (büyük istihsal bacalarında olabildiğince kesitin ortasından) alınır. • Uzun ayaklarda ayak başından 10 metre kadar içerden, taban ve lağımlarda 20-50 metre alın gerisinden, henüz 20 metre olmamış ise kavşaktan itibaren 2-3 metre içerden alınır. • Açık alan yerüstü işletmelerinde en yoğun toz ortamında çalışan işçiler üzerinde kişisel toz toplama cihazı uygulanarak örnek alınır. • Yerüstü işyerlerinin kapalı mekânlarında, işçilerin toza maruz kaldıkları ortamda solunum düzeylerinde MRE sürekli toz toplayıcı ile veya gerektiğinde kişisel gravimetrik toz toplama cihazı ile örnek alınır.
Yasal Durum • Sonuçların değerlendirilmesi açısından mevcut yasal durum aşağıda verilmiştir. • Yerel yönetmelikler değerlendirildiğinde solunabilir tozlar için; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı “Tozla Mücadele Yönetmeliği” Çerçevesinde maruziyet Sınır Değerler Madde 9’ da tanımlanmıştır. • Maruziyet sınır değerleri- • MADDE 9 – (1) Tozlar için mesleki maruziyet sınır değerleri, Ek-1'de yer alan tabloda belirtilen değerlerin üstünde olamaz. • (2) Tozlu işyerlerinde toz oluşumunun önlenmesi, tozun çalışma ortamına yayılmadan kaynağında yok edilmesi veya tozun bastırılması gibi diğer yöntemler ile toz yoğunluğunun Ek-1'deki değerlerin altına düşürülmesi için çalışmalar yapılır. Bu çalışmalar sonucunda toz ölçümü yenilenir ve toz yoğunluğunun uyulması gereken değerde olduğu veya altına düştüğü tespit edildiğinde çalışma izni verilir. • EK-1 : Solunabilir Kısım 5 mg/ m³ • Ayrıca “ILO - Uluslararası Çalışma Örgütü” ’nün inert tozlar için belirlediği 5 mg/m3‘ lük (5000 µg/m3) sınır değer (ILO, Encylopedia of OccupationHealthandSafety, Vol.II-III) Çalışma Bakanlığı tarafından da referans değer olarak kabul edilmektedir.
Tüm Vücut Titreşimi Ölçümleri • Bu çalışma, 1-80 Hz frekans aralığındaki dönemli titreşimleri, gelişigüzel ve dağılımlı frekans spektrumlu dönemli olmayan titreşimleri ve bir yaklaşım olarak da enerjileri yine bu frekans bandında kalma koşuluyla sürekli şok tipi titreşimleri de kapsar. Ayrıca, normal sağlıklı insanların 1-80 Hz frekans ağırlığındaki titreşim etkisi altında bulundukları durumlarda bu titreşimlerin: • Vücudun tüm yüzeyine ya da belirli bir bölümüne iletilişine, • Boylamasına, enine ya da birden fazla yönde oluşuna, bağlı olarak gelişen titreşim maruziyetini tanımlar.
Titreşim yayınımı, tanımlanmış olan bir dik koordinat sisteminin üç ekseninde ölçülerek kayıt altına alınır. Transdüserlerin yerleştirilmesinde koordinat eksenleri esas alınır. • Ölçmeler, ayakta çalışma durumunda titreşime maruz kalan kişinin maruz kalma şartları belirlendikten sonra transdüser titreşimin vücuda temas ettiği en yakın noktaya konumlandırılarak gerçekleştirilir. • Aynı yaklaşımla oturarak çalışma pozisyonunda transdüser çalışanla oturma yüzeyi arasına yerleştirilerek ölçümler gerçekleştirilir. • Üç eksenli olarak yayılan titreşim dalgaları yine eş zamanlı olarak 3 eksende aynı anda ölçülür. • Transdüserler, titreşim yüzeyine tamamen temas edecek şekilde rijit olarak yerleştirilirler ve yerleştirme konumu açık ve net olarak rapora kaydedilir. • Transdüser kablo bağlantıları farklı şartlar altında ölçümü etkileyebilecek muhtemel salınımları önlemek üzere uygun şekilde sabit yüzeylere bantlanarak sabitlenirler.
Tanımlar ve Kısaltmalar • A(8): 8 saatlik süre için sürekli ivme (rms) eşdeğeri cinsinden günlük titreşim maruziyet değeri • Aeq:Ölçümsüresi boyunca elde edilen tüm Arms değerlerinin ortalama maruziyet değeri • Amin:Ölçümsüresi boyunca elde edilen tüm Arms değerleri arasındaki en küçük Arms değeri • Amax:Ölçümsüresi boyunca elde edilen tüm Arms değerleri arasındaki en büyük Arms değeri
Yasal Durum; • Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı “Çalışanların Titreşimle İlgili Risklerden Korunmalarına Dair Yönetmelik” gereğince El-Kol ve Tüm Vücut Titreşimi için uygulanacak olan maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerleri aşağıda verilmiştir; Maruziyet Sınır Değerleri ve Maruziyet Eylem Değerleri MADDE 5 – (1) Bu Yönetmeliğin uygulanması bakımından, maruziyet sınır değerleri ve maruziyet eylem değerleri aşağıda verilmiştir: a) El-kol titreşimi için; 1) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri: 5 m/s2. 2) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri: 2,5 m/s2. b) Bütün vücut titreşimi için; 1) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet sınır değeri: 1,15 m/s2. 2) Sekiz saatlik çalışma süresi için günlük maruziyet eylem değeri: 0,5 m/s2.
Maruziyetin önlenmesi veya azaltılması MADDE 8 – (1) Riskler ile kaynağında mücadelenin uygulanabilirliği ve teknik gelişmeler dikkate alınarak, mekanik titreşime maruziyetten kaynaklanabilecek riskler kaynağında yok edilir veya en aza indirilir. (2) Maruziyetin önlenmesi veya azaltılmasında 6331 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde yer alan risklerden korunma ilkelerine uyulur. (3) Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen maruziyet eylem değerlerinin aşıldığının tespit edilmesi halinde; işveren, mekanik titreşime ve yol açabileceği risklere maruziyeti en aza indirmek için özellikle aşağıdaki hususları dikkate alarak teknik ve organizasyona yönelik önlemleri içeren bir eylem planı oluşturur ve uygulamaya koyar: a) Mekanik titreşime maruziyeti azaltan başka çalışma yöntemlerini seçmek. b) Yapılan iş göz önünde bulundurularak, mümkün olan en düşük düzeyde titreşim oluşturan, ergonomik tasarlanmış uygun iş ekipmanını seçmek. c) Titreşime maruziyeti azaltmak için bütün vücut titreşimini etkili bir biçimde azaltan oturma yerleri, el-kol sistemine aktarılan titreşimi azaltan el tutma yerleri ve benzeri yardımcı ekipman sağlamak. ç) İşyeri, işyeri sistemleri ve iş ekipmanları için uygun bakım programları uygulamak. d) İşyerini ve çalışma ortamını uygun şekilde tasarlamak ve düzenlemek. e) Mekanik titreşime maruziyetlerini azaltmak amacıyla, iş ekipmanını doğru ve güvenli bir şekilde kullanmaları için çalışanlara gerekli bilgi ve eğitimi vermek. f) Maruziyet süresi ve düzeyini sınırlandırmak. g) Yeterli dinlenme aralarıyla çalışma sürelerini düzenlemek. ğ) Mekanik titreşime maruz kalan çalışana soğuktan ve nemden koruyacak giysi sağlamak. (4) İşveren; bu Yönetmeliğe göre alınacak önlemlerin, 6331 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi uyarınca özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumlarına uygun olmasını sağlar.
Maruziyetin sınırlandırılması MADDE 9 – (1) Çalışanın maruziyeti, hiçbir koşulda bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde belirtilen maruziyet sınır değerlerini aşmayacaktır. Bu Yönetmelikte belirtilen tüm kontrol tedbirlerinin alınmasına rağmen, maruziyet sınır değerinin aşıldığının tespit edildiği durumlarda, işveren; a) Maruziyeti, maruziyet sınır değerinin altına indirmek üzere gerekli olan tedbirleri derhal alır. b) Maruziyet sınır değerinin aşılmasının nedenlerini belirler ve bunun tekrarını önlemek amacıyla, koruma ve önlemeye yönelik gerekli tedbirleri alır.
