Göğüs Cerrahları ve Göğüs Hastalıkları Uzmanlarının Sorumlulukları

1. Göğüs Cerrahları ve Göğüs Hastalıkları Uzmanlarının Sorumlulukları Dr.Ali Rıza Tümer Genel Cerrahi ve Adli Tıp Uzmanı Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp AD 21.04.2006

2. Amaç • Yeni TCK hekimlik mesleğine getirdiği değişiklikler, 2. Hekiminin sorumlulukları ve Bilirkişilik Kurumu, • Komplikasyon – Malpraktis ayrımında dikkat edilecek hususlar.

3. X X 1.03.1926 26.09.2004 İtalyan Ceza Kanunundan çevrilip Türk toplumuna uyarlanmaya çalışılan 765 sayılı Türk Ceza Kanunu 79 yıldır yürürlükte idi. - Zaman içinde ihtiyacı karşılayamamış, - Dili yeni nesil tarafından anlaşılamaz hale gelmiş, - Yargıtay’ın kabul ve uygulamalarının da eklenmesi ile sistematiği bozulmuş, - Taksirli suçlara verilen cezalar yetersiz kalmıştır

4. x 26.09.2004 Yeni Türk Ceza Kanunu çalışmaları 1987 yılında başlamış ve yaklaşık 18 yıl üzerinde çalışılmış ancak; - Bu çalışmalar dikkate alınmadan, - Toplumsal tartışma ortamı sağlanmadan, - Üniversite Hukuk Fakültelerinden geniş bir konsensüs sağlanmadan, - Sivil toplum kuruluşlarının önerileri dikkate alınmadan kanun yasalaştı.

5. x x 26.09.2004 01.04.2005 • TBMM Yeni Türk Ceza Kanununun uygulama geçiş zamanı olarak 1 Nisan 2005 tarihi uygun gördü.

6. x x x 26.09.200401.04.2005 01.06.2005 • 5237 sayılı yeni Türk Ceza Kanununun 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe girmesine karar verildi.

7. x x x 26.09.2005 01.04.2005 01.06.2005 • Özellikle, Taksir cezalarındaki artış, Kasten öldürmenin ihmali davranış ile işlenmesi ve Adli vakaların ihbarı konusunda hekimlere getirilen cezai yükümlülükler hekimler arasında tepki ile karşılandı, • Hekimler kendilerini koruma amacı ile; - Doğru olarak, “ Sorumluluklarını öğrenme konusunda istekli oldular” - Yanlış olarak, “ Sigorta şirketlerinin taleplerine olumlu yanıt vermeye başladılar, Aydınlatılmış onam formları abartılarak hazırlanamaya başladı, Riskli hastalara el atma konusunda çekince ( defans ) olmasından korkulmaktadır.”

8. Eski TCK ---------------------------- Hekimleri devlet memuru olarak ilgilendiren kanun maddeleri; ---------------------------- Yeni TCK -------------------------------------------- Ceza oranları belirgin derecede arttı. Meslekten men cezası getirildi. Hasta sırrının saklanması ve hastanın ihbarı konusunda ciddi etik ve hukuki problemler ortaya çıktı. --------------------------------------------

9. Eski TCK ---------------------- Hekimlik Mesleğinden Kaynaklanan Hayata ve Vücut Dokunulmazlığına Karşı Suçlar; Taksir Madde 455, 459 ---------------------- Yeni TCK -------------------------------------------- a) Taksirli suç kavramı genişletildi ve suç oranları belirgin derecede artırıldı, b) Taksirli suçlarda cezanın tecil edilmesi zorlaştırıldı. --------------------------------------------

10. Türkiye’ de Suçlanan “Göğüs Cerrahı veya Göğüs hastalıkları Uzmanı” sayısı nedir?

11. Türkiye’ de Suçlanan “Göğüs Cerrahı veya Göğüs hastalıkları Uzman sayısı nedir? ” • Kesin bir rakama ulaşmanın imkanı yoktur. • Nedenleri: a) Mahkeme kaynaklarına ulaşılmadaki güçlükler, b) Mahkeme ve savcıların tercih ettiği bilirkişilik kurumlarının birbirinden farklı olması, c) Suçlanan hekimlerin, topluma ve mesleğine küsmesi nedeni ile yaşadığı olayları meslektaşları ile paylaşma ihtiyacı göstermemesidir.

12. Sağlık Bakanlığı verileri

13. 1995 – 2000 Yılları arasında Yüksek Sağlık Şurasına gelen Cerrahi vakalar Tümer AR, Evaluation of surgical malpractice in Turkey. Leg Med. 2005 Sep 10

14. Yüksek Sağlık Şurası, doktorlar aleyhine açılan davalarla ilgili dosyaları görüşecek Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr. Necdet Ünüvar başkanlığında toplanan 241`inci Yüksek Sağlık Şurası, 30 adli dosyayı görüşecek (Haber Sağlık - 06.01.2005 - 17:33:29 ) Necdet Ünüvar, şuranın açılışında yaptığı konuşmada, iki gün sürecek çalışmalarda, 30 adli dosyanın değerlendirileceği ve karara bağlanacağını bildirdi. Ünüvar, değerlendirmelerin tamamen objektif kirterlerle yapıldığını ve dosya incelemesinin esas alındığını belirtti. Ünüvar, şahısların muayenesi veya konuyla ilgili kişilerin dinlenmesi gibi bir soruşturma şeklinin ise mümkün olmadığını kaydetti. Yüksek Sağlık Şurası şu üyelerden oluşuyor: Prof. Dr. Sedat Işık (Gazi Üniversitesi; Radyoloji), Prof. Dr. Erdal Işık (Gazi Üniversitesi; Psikiyatri), Prof. Dr. Ahmet Nezih Kök (Atatürk Üniversitesi; Adli Tıp), Prof. Dr. M. Mesut Çetin (GATA Haydarpaşa Hast.; Psikiyatri), Prof. Dr. Hakan Hadi Kadıoğlu (Atatürk Üniversitesi; Beyin Cerrahi), Prof. Dr. Ahmet Özenç (Hacettepe Üniversitesi; Genel Cerrahi), Prof. Dr. A. Hikmet Süer (GATA; Anestezi), Doç. Dr. Mücahit Görgeç (İstanbul H. Paşa Numune Eğit. Araş.; Ortopedi), Doç. Dr. Ferit Saraçoğlu (Numune Hast.; Kadın Doğum), Doç. Dr. Derya Balbay (Atatürk Eğit. Araşt. Hast.; Üroloji).

16. Suçlanma Oranında Artış Nedenleri; • Beklentilerin teknolojinin ilerlemesi ile birlikte artmış olmasıdır. (Romesberg TL, Futile Care and the neonate, Advances in Neonatal Care, Vol 3, No 5,2003:213-219)

17. Suçlanma Oranında Artış Nedenleri; • İnsanın bir değer olarak toplumda yeri artmaya başladı. Bunun en iyi göstergesi 26.09.2004 tarihinde yürürlülüğe giren “Yeni TCK” dır. - Yeni TCK nu 1. Madde

18. TÜRK CEZA KANUNU Kanun Numarası : 765 Kabul Tarihi : 1/3/1926 Madde 1 - Kanunun sarih olarak suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilmez. Kanunda yazılı cezalardan başka bir ceza ile de kimse cezalandırılamaz. Suçlar; cürüm veya kabahattir. TÜRKCEZAKANUNU Kanun Numarası : 5237 Kabul Tarihi:26/9/2004 MADDE1.Ceza Kanununun amacı; kişi hak ve özgürlüklerini, kamu düzen ve güvenliğini, hukuk devletini, kamu sağlığını ve çevreyi, toplum barışını korumak, suç işlenmesini önlemektir.

19. Suçlanma Nedenleri;

20. Suçlanma Nedenleri; • Bakımda ve tedavide kusur olduğu iddiası, - Yapması gerekip, yapmadığı bir uygulamanın olup olmadığı ? - Mesleki olarak bilmesi gerekip bilmediği bir hususun olup olmadığı ? - Dikkatsiz ve tedbirsiz davranarak bir zarar verip vermediği ?

21. Suçlanma Nedenleri; • Ailenin ve \ veya kişinin uygulanan tedaviyi yeterli bulmaması; - Ailenin özür dilenme ihtiyacı, - Neyin yanlış gittiğinin açıklanma ihtiyacı, - Hangi sağlık kuruluşunda olur ise olsun bu istenmeyen sonucun ortaya çıkabileceği güvencesini alabilmek, - Maddi kazanç sağlamak, (Lester GW, Smith SG. Listening and talking to patients. A remedy for malpractice suits? The western Journal of medicine 1993; 158(3):268 – 72)

22. Suçlanma Nedenleri; • Kanun, Yönetmelik, Tüzük, Meslek Kuralları, Kurum çalışma şartlarına aykırı hareket etme. - Memur hekim olarak uyması gereken kurallara uyup uymadığı; - İrtikap (Haksız kazanç elde etme) - Rüşvet - Görevi kötüye kullanma, vb. - Ülkede uygulanan kanunlara uyup uymadığı; - Ceza Kanununa - Hukuk \ Tazminat kanununa - 1219 Sayılı Tababet ve Şuabatı sanatlarının tarzı icrasına dair kanun - 2827 Sayılı Nüfus Planlanması Hakkında Kanun - .........

23. Kanun, Yönetmelik, Tüzük, Meslek Kuralları, Kurum çalışma şartlarına aykırı hareket etme. - Tüzüklere uyup uymadığı; - Tıbbi deontoloji tüzüğü, - Tababet Uzmanlık Tüzüğü, - ............ - Genelgelere uyup uymadığı; - Hekimlik Meslek Kurallarına uyup uymadığı; - Türk Tabipler Birliği Kanunu, - Uluslar arası bildirgeler, - Hekimlik meslek etiği kuralları ( TTB, 01.02.1999) - .........

24. “Göğüs Cerrahı veya Göğüs hastalıkları Uzmanının” Sorumlulukları nelerdir?

25. Sorumluluklar Mesleki sorumluluk İdari sorumluluk Hukuki sorumluluk Cezai Sorumluluk

26. Hekimin Hatalarını değerlendirecek bilirkişi kurumları Mesleki sorumluluk Türk Tabipler Birliği İdari sorumluluk İlgili Kurum Hukuki sorumluluk Hukuk Mahkemesi Cezai Sorumluluk Ceza Mahkemesi Tabip Odaları Onur Kurulları

27. Hekimin Hatalarını değerlendirecek bilirkişi kurumları Mesleki sorumluluk Türk Tabipler Birliği İdari sorumluluk İlgili Kurum Hukuki sorumluluk Hukuk Mahkemesi Cezai Sorumluluk Türk Ceza Kanunu İlgili Kurumun Atayacağı soruşturmacı

28. Hekimin Hatalarını değerlendirecek bilirkişi kurumları Mesleki sorumluluk Türk Tabipler Birliği İdari sorumluluk İlgili Kurum Hukuki sorumluluk Hukuk Mahkemesi Cezai Sorumluluk Hukuk Mahkemesi Mahkemenin atayacağı hekim / hekimler, Adli Tıp Kurumu ilgili ihtisas dairesi, Üniversite Adli Tıp Anabilim Dalları, Yüksek Sağlık Şurası

29. Hekimin Sorumlulukları Mesleki sorumluluk Türk Tabipler Birliği İdari sorumluluk İlgili Kurum Hukuki sorumluluk Hukuk Mahkemesi Cezai Sorumluluk Türk Ceza Kanunu Tabip Odaları Onur Kurulları İlgili Kurumun Atayacağı soruşturmacı Mahkemenin atayacağı hekim / hekimler, Adli Tıp Kurumu ilgili ihtisas dairesi, Üniversite Adli Tıp Anabilim Dalları, Yüksek Sağlık Şurası

30. HAKLI VEYA HAKSIZ “HEKİM HATASI” SUÇLAMASI Mesleki sorumluluk Türk Tabipler Birliği İdari sorumluluk İlgili Kurum Hukuki sorumluluk Hukuk Mahkemesi Cezai Sorumluluk Ceza Mahkemesi • Her Sorumluluk sahası özeldir. • Bir sorumluluğun göz ardı edilmesi diğer sorumluluklarında göz ardı edilmesini gerektirmez. • Bilirkişi kararları yalnızca “karar vereni” yönlendiricidir. Bağlayıcı tarafı yoktur.

31. Vaka • 60 yaşında kadın hasta, diabetik, sigara içen • Hemoptizi ve öksürük şikayeti var,

32. Bronkoskopi yapılıyor ( - Hastanede aylık rotasyon, - Dr.AT rotasyonel uzman, - Hastadan aydınlatılmış onam alınıyor, - Genel anestezi altında rijit endoskop), • Sağ alt bronşta malign tümör tanısı konuluyor,

33. Lezyondan biopsi alınıyor, ( - Bronkoskopi sonrası 5 saat gözlenen hasta aynı gün taburcu ediliyor.)

34. Bronkoskopi sonrası 2 gün öksürük, ateş, halsizlik şikayetleri artıyor ve doktora tekrar başvuruyor, • Doktor A.T. kendisinin bu ay bronkoskopi polikliniğinde görevli olduğunu ve bu şikayetleri için normal polikliniğe başvurmasını söylüyor,

35. Bronkoskopi sonrası 3. gün hasta ateş, takipne, taşikardi, istahsızlık, hiperglisemi, konfüzyon şikayetleri ile acil polikliniğine getiriliyor, • Yapılan muayene ve çekilen grafilerde akciğer sağ lob da yaygın abse tanısı konuluyor ve hasta yoğun tedavi altına alınıyor,

36. Diabet komasına giren hastada ketoasidoz tablosu gelişiyor ve sepsis tablosu çok hızlı ilerleyerek endoskopi sonrası 5. günde hasta kaybediliyor, • Hasta yakınlarının şikayetine bağlı olarak otopsi yapılıyor ve sağ ana bronşta, tümoral bölgeye yakın bir mesafede perforasyon saptanıyor,

38. Hasta yakınları endoskopi yapan hekimi dava ediyor.

39. HAKLI VEYA HAKSIZ “HEKİM HATASI” SUÇLAMASI Mesleki sorumluluk Türk Tabipler Birliği İdari sorumluluk İlgili Kurum Hukuki sorumluluk Hukuk Mahkemesi Cezai Sorumluluk Ceza Mahkemesi • Ceza Mahkemesinin atadığı bilirkişi: “Yapılan işlem bir komplikasyon olarak kabul edilemez ve uzman doktorun hastayı her halükarda kabul ederek tedavisini veya kontrolünü yerine getirme yükümlülüğü vardır”

40. HAKLI VEYA HAKSIZ “HEKİM HATASI” SUÇLAMASI Mesleki sorumluluk Türk Tabipler Birliği İdari sorumluluk İlgili Kurum Hukuki sorumluluk Hukuk mahkemesi Cezai Sorumluluk Ceza Mahkemesi • Ceza Mahkemesinin atadığı bilirkişi: “Yapılan işlem bir komplikasyon olarak kabul edilemez ve uzman doktorun hastayı her halükarda kabul ederek tedavisini veya kontrolünü yerine getirme yükümlülüğü vardır” • Hukuk Mahkemesinin atadığı bilirkişi: “Hastada Endoskopi sırasında meydana gelen perforasyon bronş tümörlerinde görülen en sık komplikasyonlardan biridir ve böyle bir istenmeyen durumun açığa çıkmasında hastanın bronkoskopiyi yapan doktorun yönlendirmelerine uymamasının neden olduğundan hekimin gelişen olayda kusuru yoktur”

41. HAKLI VEYA HAKSIZ “HEKİM HATASI” SUÇLAMASI Mesleki sorumluluk Türk Tabipler Birliği İdari sorumluluk İlgili Kurum Hukuki sorumluluk Hukuk mahkemesi Cezai Sorumluluk Ceza Mahkemesi • Ceza Mahkemesinin atadığı bilirkişi: “Yapılan işlem bir komplikasyon olarak kabul edilemez ve uzman doktorun hastayı her halükarda kabul ederek tedavisini veya kontrolünü yerine getirme yükümlülüğü vardır” • Hukuk Mahkemesinin atadığı bilirkişi: “Hastada Endoskopi sırasında meydana gelen perforasyon bronş tümörlerinde görülen en sık komplikasyonlardan biridir ve böyle bir istenmeyen durumun açığa çıkmasında hastanın bronkoskopiyi yapan doktorun yönlendirmelerine uymaması neden olduğundan hekimin gelişen olayda kusuru yoktur” • Meslek Odası: “Meydana gelen hadise endoskopi sırasında sık görülen bir komplikasyon olmak ile beraber endoskopi uygulayan hekimin hastayı mutlaka değerlendirmesi gerekmekte idi”

42. Yüksek Sağlık Şurasına gelen dosyaların 224 adedinin (% 66,6) Ceza mahkemeleri tarafından ikinci bir bilirkişiye de gönderildiği ve %9.5 (21 dosyada) YSŞ ve ikinci bilirkişinin farklı karar verdiği gözlenmiştir.

43. Sorular; • Hastaya yapılacak bu işlem için aydınlatma yapılmış mı? EVET • Endoskopi sonrası böyle bir komplikasyon gelişebileceği dikkate alınarak hasta gözlemde tutulmuş mu? EVET • Doktor böyle bir durumun oluşmasını istemektemidir ? HAYIR • Kendisine başvuran hastada endoskopi sonrası perforasyon gelişebileceğini düşünmelimiydi ? EVET • Ölüm ile endoskopi arasında sebep-sonuç ilişkisi varmıdır? EVET • Hekim kusurlumudur? ..........

44. Sorular; • Hastaya yapılacak bu işlem için aydınlatma yapılmış mı? EVET • Endoskopi sonrası böyle bir komplikasyon gelişebileceği dikkate alınarak hasta gözlemde tutulmuş mu? EVET • Doktor böyle bir durumun oluşmasını istemektemidir ? HAYIR • Kendisine başvuran hastada endoskopi sonrası perforasyon gelişebileceğini düşünmelimiydi ? EVET • Ölüm ile endoskopi arasında sebep-sonuç ilişkisi varmıdır? EVET • Hekim kusurlumudur? EVET

45. HUKUKDA SORUMLULUK ÇEŞİTLERİ • Kusura dayanan sorumluluk: - Haksız Fiil Sorumluluğu • Kusursuzluk Sorumluluğu:

46. KUSURSUZLUK SORUMLULUĞU BAŞKASINI ÇALIŞTIRANLARIN SORUMLULUĞU BK m.55: “Başkalarını istihdam eden (çalıştıran) kimse, mahiyetinde (emrinde) istihdam ettirdiği (çalıştırdığı) kimselerin hizmetlerini ifa ettikleri esnada yaptıkları zarardan mesuldür(sorumludur). • Hastane başhekimi; • Klinik Şefi; • Eğitim hastanelerinde nöbetçi uzman; • Ameliyattan sorumlu olan uzman; • ...

47. KUSURSUZLUK SORUMLULUĞUNUN KALKTIĞI DURUMLAR 1.Çalıştıranın, zararın doğmaması için hal ve şartların gerektirdiği bütün dikkat ve özeni göstermiş olması 2. Hal ve şartların gerektirdiği bütün dikkat ve özeni göstermiş olsaydı bile zararın doğmasını önleyemeyeceğini ispat etmesidir.

48. KUSURSUZLUK SORUMLULUĞUNUKALDIRMAK AMACI İLE Ünitelerin standart bakım özelliklerini sağlamalıdır, - Hasta bakımı için yeterli ve güvenli alet ve ekipman, - Cerrahi vakayı takip edebilmek için yeterli, uygun tarama ve tetkik fasiliteleri, - Takip edilen cerrahi hastaların problemleri için tam eğitimli, yeterli sayıda ve kolay ulaşılabilen personel, - Hasta, anne, baba ve diğer kuruluşlar ile kolay iletişime girebilecek sistemler, - İyi tutulmuş kayıt sistemine ihtiyaç vardır. ( Cowan PJ. Litigation, Seminars in Fetal and Neonatal Medicine (2005) 10, 11-21)

49. Malpraktis – Komplikasyon Ayrımında Dikkat Edilecek Durumlar;

50. YSŞ OLGULARIN KUSUR AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ.