SICAK VE SOĞUK ACİLLER

1. SICAK VE SOĞUK ACİLLER

2. + Homeostazis (vücudun dengeleme sistemi), ortalama 37°C ısıda dengeyi sağlayabilir, Aşırı sıcak veya soğuk ölüme neden olabilir. + Vücut ısısı normalde  36° - 37° C’ dir.  Beyindehipotalamus adı verilen ısı düzenleme merkezi, vücut ısısının 36° - 37° C’ de sabit tutulmasından sorumludur. Hipotalamus bir çeşit termostattır.

3. + Yoğun bir egzersizle 40° C ‘ ye kadar çıkabilen vücut ısısı, uyku esnasında 35.8° C’ ye kadar düşebilmektedir. Vücudun ısı düzenleyici mekanizması, bu tip değişikliklere uyum sağlar. Ancak, vücut, ani olarak kısa sürede çok yükselen veya çok düşen ısı ile karşılaştığında, bu uyumu sağlayamadığından kalıcı hasarlar, hatta ölüm oluşabilmektedir.

4. SOĞUK ACİLLERİ • + Vücut başa çıkabileceğinden daha fazla sıcağa maruz kaldığı gibi çok düşük soğuğa maruz kaldığında da olumsuz etkilenerek hastalık belirti ve bulguları gösterir. • + Soğuğa maruz kalındığında her zaman donma  görülmez. Donma oluşması için soğuğun derecesi ve maruz kalınan süre, nem oranı, rüzgar önemlidir. • + Genellikle soğukta görülen tepkiler iki başlık altında incelenir • Bölgesel maruz kalma • Tüm vücudun maruz kalması (Hipotermi/donma)

5. Hipoterminin 5 evresi Vücut ısısının 35o altına düşmesidir. Semptomlar ısı düştükçe şiddetlenir, genelde 5 evre boyunca ilerler. 1. Titreme (32-35 0C) 2. Musküler aktivitede azalma (29-32 0C) 3. Laterji ve ilgi azalması (27-29 0C) 4. Vital bulgularda azalma (27 0C ve altı) 5. Ölüm.

9. DONMANIN DERECELERİ • Derece • • Deride kısmi donma; karıncalanma,kızarıklık, hafif ödem • 2. Derece • • Donma artmıştır, ödem fazlalaşmıştır, su kabarcıkları oluşmaya başlamıştır • 3. Derece •     • Derialtı dokularda donma başlamıştır, kanlı kabarcıklar, nekroz ve morumsu renk oluşur • 4. Derece • •Donma kasları, tendonları, kemikleri etkiler ve ödem oluşur; doku benekli ve siyanotiktir. Cilt kuru, siyah ve mumyalaşmış gibidir.

10. HİPOTERMİ (DONMA) ACİLLERİ + Vücut ısısının 35°C derecenin altında olmasıdır.  + Vücutta ısı üretimi azaldığında veya aşırı ısı kaybından dolayı görülebilir + Ortamın ısısı, yaş veya kuru olması, susuzluk veya açlık, hareketsizlik, hipotermiyi belirleyen etkenlerdir + Çok küçük veya ileri yaşlarda olmak + Hipotiroidizm, diyabet, hipoglisemi, alkol, depresan ilaçların kullanılması, yetersiz beslenme durumları hipoterminin oluşumunu hızlandırır

11. SOĞUK ACİLLERİNDE GENEL YAKLAŞIM KURALLARI Öncelikle hasta bulunduğu soğuk ortamdan oda sıcaklığında bir ortama hatta gerekirse ambulans kabinine alınmalı, Havayolu açıklığı ve devamlılığı sağlanmalı (bilinç kapanırsa airway takılmalı, gerekirse entübasyon uygulanmalı), Oksijen desteği verilmeli (mümkünse ısıtılmış, gerekirse yüksek konsantrasyonda olmalı), Hastanın ıslak giysileri çıkarılıp kuru battaniye ile sarılmalı

12. SOĞUK ACİLLERİNDE GENEL YAKLAŞIM KURALLARI Hastanın saçlı derisi kurulanıp sarılmalı, Lokal bir soğuk yaralanmasının olup olmadığı araştırılmalı, eğer var ise, yaralanmış bölge kuru pansuman malzemesi ile sarılmalı, travmadan korunmalı ve ısıtılmamalı, Damar yolu açılmalı, Mümkünse hastaya ısıtılmış solüsyon verilebilir.

15. SICAK ACİLLERİ + Hipertermi sıcak ve nemli bir ortamda bilinç değişikliği ile gelen her hastada düşünülmelidir + Pediyatrik ve geriyatrik hastalar için bu özellikle geçerlidir.

16. SICAK ACİLLERİNİN NEDENLERİ + Vücutta hastanın ısı üretimini artıran etkenler + Isı emilimini  artıran etkenler + Isı  kaybını  önleyen  etkenler   

17. Vücutta hastanın ısı üretimini artıran etkenler +Fiziksel uğraşlar ( antreman, toprakla uğraşmak, inşaatta çalışmak vb ) +Enfeksiyon nedeniyle vücut ısısının yükselmesi +Hipertiroit +Ajitasyona neden olan ruhsal durum + Amfetamin ve kokain kullanımı

18. Isı emilimini  artıran etkenler + Kapalı ve havalandırılmayan sıcak yerlerde bulunmak + Sıcak yerlerde çalışmak (fırın, çelik fabrikası, tarla vb) + Yaz sıcağında çocukları kapalı arabalarda bırakmak

19. Yaş +Yenidoğan bebekte ısı düzenleyici mekanizmalar henüz gelişmediğinden terleme gerçekleşemez. + Yaşlılarda  susuzluk hissi azaldığından kaybedilen sıvı yerine konamaz. Ayrıca çeşitli hastalıklar ve ilaç kullanımları yaşlılarda sıcak acillerine  yatkınlık artar.

20. Sıcak acilleri 3 grupta toplanır * Isı krampları * Isı bitkinliği * Isı çarpması

23. BOĞULMA VE DALMALARDA HASTANE ÖNCESİ YAKLAŞIM Boğulmak (drowning):Suya daldıktan sonra nefessiz kalma nedeniyle ölmektir

24. Vücutta hastanın ısı üretimini artıran etkenler +Fiziksel uğraşlar ( antreman, toprakla uğraşmak, inşaatta çalışmak vb ) +Enfeksiyon nedeniyle vücut ısısının yükselmesi +Hipertiroit +Ajitasyona neden olan ruhsal durum + Amfetamin ve kokain kullanımı

26. Boğulmalarda suni Solunum Boğulma ve hemen hemen boğulma vakalarında suni solunum en önemli tedavidir. Hastanın başı su yüzüne çıkar çıkmaz başlamalıdır.

27. YANIKLARDA HASTANE ÖNCESİ HASTAYA YAKLAŞIM YANIK NEDİR ? Isı, ışın, elektrik veya kimyasal maddelere maruz kalma sonucunda deri ve derialtı dokulardameydana gelen bir çeşit yaralanmadır

28. YANIK ÇEŞİTLERİ *Termal (Yüksek Isı) Yanıkları: Alev, kızgın sıvılar, sıcak nesneler, vs. maruz kalma sonucu meydana gelen yanıklar * İnhalasyon Yanıkları: Duman, kimyasal gazlar, vb. sonucu solunum yolunda meydana gelen yanıklar

29. * Kimyasal Maddelerle Oluşan Yanıkları: Kimyasal ajanlara maruz kalma sonucu oluşan yanıklar * Elektrik Yanıkları: Düşük yada yüksek voltajlı eleketrik akımına maruz kalma sonucu meydana gelen yanıklar

30. ÖYKÜ ALMA • Yanıklı hastayı diğer vakalardan ayıran sorular ve alınacak yanıtlar acil bakım açısından bize önemli ipuçları verebilir • *Hastanın Asıl Sorunu Nedir? • * Yanık Ne Zaman Gerçekleşti? • * Kazazede ne ile yanmış? • *Kazazede yangın esnasında dumanlı, buharlı yada • zehirli gaz oluşmuş bir ortamda kapalı kalmış mı? • *Kazazedenin herhangi bir tıbbi sorunu var mı?

31. VÜCUTTA OLUŞAN YANIKLARIN • CİDDİYETİ • Yanığın derinliği (birinci,ikinci,üçüncü derece ? ), • Yanığın kapladığı yüzey(dokuzlar kuralı), • Hayati tehlike oluşturabilecek organların yanması • (el,ayak tabanı,yüz,solunum organları, cinsel organ) • Hastanın yaşı • (çok genç ve yaşlılar risk grubundadır), • Hastanın genel sağlık durumu • (kalp, böbrek, diabet hastalıklarının, hiper/hipotansi • yonun varlığı gibi etkenler)

32. YANIK TA DİKKAT GENİŞLİK DERİNLİK

33. YANIK DERİNLİĞİ • 1. DERECE YANIKLAR • Derinin üst tabakası yanmıştır.Kızarıklık • vardır.Ağrılıdır.24-48 saatte iyileşir. • 2. DERECE YANIKLAR (YÜZEYSEL) • Epidermis veyüzeyel dermis ( Papillertabaka) • Saçfolikülleri, terveyağbezleriintakt • Ödemli,nemliderivebülformasyonu • Aşırıderecedehassas • Dermis perfüzyonuvekapillerdolumiyi • 14-21 güniçerisinde minimal skariletamaman • iyileşir.

34. YANIK DERİNLİĞİ • 2. DERECE YANIKLAR(DERİN) • Epidermis vederin dermis (Retikülertabaka) • Derieklerini de içinealır • Görünümolarak superficial partial thickness’i • andırır • Dahaazağrılıdır • 3-8 hf’dasıklıklaskarlaiyileşir • Cerrahidebritmanvederigreftigerektirebilir.

35. YANIK DERİNLİĞİ • 3. DERECE YANIKLAR • Dermis, epidermis, subkutanyağ, siniruçları • vedamarlarıiçinealır • Deriyağlı,beyaz,gri,siyahrenkteyada • kömürleşmişgörünebilir • Kapillerdolumyoktur • Derikurugörünümdedirvetromboze • damarlargörülebilir • Ağrısızdır • Spntaniyileşmeolmaz,belirginskarbırakırve • derigreftigerektirir.

48. YANIKLARDA HASTANE ÖNCESİ MÜDAHALE Yanmasürecidurdurulur. Termalyanıklar: Yananalanderiyisoğutmakiçinmusluksuyu (mümkünsesteril) ileyıkanır. Yarıkatımaddeleri (yağ, zift, mum vb) silmeyeçalışmayın. Buzuygulamayın. Yanıkalanı %10 dandahafazlaisehipotermiyiönlemekiçinbedenikurulayınız.

49. YANIKLARDA HASTANE ÖNCESİ MÜDAHALE b. Kimyasal yanıkları kurulanır: Kuru tozlar fırçayla silkelenir, daha sonra 20 dakika süreyle bol musluk suyu ile (mümkünse steril) yıkanır. Hastaneye giderken işleme devam edilir. c. Sıvı kimyasal yanıklar: Yanık bölgeyi 20 dakika süreyle bol musluk suyu ile (mümkünse steril) yıkanır.