Antitrematodal Drug หรือ Flukicidal Drug ยาที่ใช้รักษามีทั้ง แบบ narrow spectrum: ออกฤทธิ์ต่อพยาธิใบไม้โดยเฉพาะ

1. Narrow or broad Antitrematodal Drug หรือ Flukicidal Drug • ยาที่ใช้รักษามีทั้ง • แบบ narrow spectrum: ออกฤทธิ์ต่อพยาธิใบไม้โดยเฉพาะ • หรือ แบบ broad spectrum คือ ออกฤทธิ์ต่อ พยาธิใบไม้ พยาธิตัวตืด หรือ พยาธิใบไม้ พยาธิตัวกลม หรือ พยาธิใบไม้ พยาธิตัวตืด พยาธิตัวกลม Antitrematode

2. พยาธิใบไม้ที่มีความสำคัญในปศุสัตว์ คือ • 1. พยาธิใบไม้ในตับโค (Fasciolagigantica) ทั้งระยะตัวแก่ (พยาธิอายุ > 12 wk) และตัวอ่อน • 2. พยาธิใบไม้ในกระเพาะรูเม็นเฉพาะ ระยะตัวอ่อน (ต้องติดพยาธิอย่างเฉียบพลันและจำนวนมาก) • * ยาที่ใช้ถ่ายพยาธิใบไม้ในตับส่วนใหญ่ไม่มีประสิทธิภาพต่อการใช้ถ่ายพยาธิใบไม้ในรูเม็น และมีการชันสูตรการป่วยเนื่องจากพยาธิใบไม้ในรูเม็นระยะตัวอ่อนในห้องปฏิบัติการน้อยมากเนื่องจากเป็นระยะที่ยังไม่ออกไข่จึงใช้วิธีตรวจอุจจาระไม่ได้ นอกจากนี้ยังหายาถ่ายระยะตัวอ่อนของพยาธิชนิดนี้ ได้ยากในประเทศไทย Antitrematode

3. ยาที่ใช้รักษาโรคพยาธิใบไม้ในตับยาที่ใช้รักษาโรคพยาธิใบไม้ในตับ การวินิจฉัยโรค • 1. ตรวจอุจจาระพบไข่พยาธิ • 2.พบพยาธิตัวแก่ได้จากการเปิดผ่าถุงน้ำดีและผ่าไปตามท่อน้ำดีส่วนพยาธิตัวอ่อนอยู่ทั่วไปในเนื้อตับ โดยทั่วไป ยาจะมีประสิทธิภาพดีต่อพยาธิตัวแก่ Antitrematode

4. ยาที่ใช้รักษาพยาธิใบไม้ในตับยาที่ใช้รักษาพยาธิใบไม้ในตับ 1. Oxyclozanide • narrow spectrum เฉพาะพยาธิใบไม้ในตับ • ออกฤทธิ์ขัดขวาง Oxidative phosphorylation พยาธิขาดพลังงาน ตาย • ประสิทธิภาพต่อพยาธิตัวแก่ 90% พยาธิตัวอ่อน 50% หรือถ้าต้องการใช้ถ่ายพยาธิตัวอ่อนต้องเพิ่ม dose 3 เท่า • Safety margin กว้างพอสมควร • ใช้ได้ในสัตว์ทุกวัย : young, pregnant และ lactatingcow * Antitrematode

5. 1. Oxyclozanide • ไม่มีระยะ withdrawal period ของนม • withdrawal period ของเนื้อที่ใช้บริโภค 14 วัน • possible side effect : ท้องเสีย, นมลด • การใช้ คือให้กิน ขนาด 10 mg/kg : วัว 15-45 mg/kg : แพะ • จัดเป็น drug of choice ในการรักษาพยาธิใบไม้ในตับแพะ, พยาธิใบไม้ในตับโคนม (ไม่มีขายในประเทศไทย) Antitrematode

6. 2. Triclabendazole • narrow spectrum ออกฤทธิ์เฉพาะพยาธิใบไม้ในตับ • ออกฤทธิ์ขัดขวางการสังเคราะห์คาร์โบไฮเดรตของพยาธิ พยาธิขาดพลังงาน ตาย • ประสิทธิภาพดีมากต่อ พยาธิตัวอ่อนและพยาธิตัวแก่ • Safety margin กว้างประมาณ 20 เท่า • ใช้ได้ในสัตว์ทุกวัย:young,pregnant,stressed ยกเว้น lactating cows animals Antitrematode

7. 2. Triclabendazole (ต่อ) • withdrawal period : เนื้อ 28 วัน : นม > 12 วัน (กรณีจำเป็นต้องใช้ในโคนม) • การให้ยา กิน ในขนาด 10-12 mg/kg • จัดเป็น drug of choice ในการรักษาพยาธิใบไม้ตับในโคเนื้อใช้ทั้งรักษาและป้องกันได้ทุกระยะตั้งแต่ พยาธิอายุ 1 อาทิตย์ขึ้นไป และพยาธิตัวแก่ Antitrematode

8. 3. Rafoxanide • narrow spectrum • ใช้ฆ่าพยาธิตัวแก่ของ Fasciolahepatica และ F.gigantica ได้เกือบ 100% และออกฤทธิ์ได้บ้างต่อพยาธิอายุ 6-12 wk กลไกการออกฤทธิ์ยังไม่ทราบแน่ชัด • ให้ขนาดสูง 58 mg/kg ในโคหรือ 45 mg/kg ในแกะ สัตว์ไม่แสดงอาการผิดปกติ • ขนาด 80 mg/kg ในโคทำให้ เบื่ออาหารท้องเสีย • ห้ามใช้ในสัตว์ให้นม ส่วนสัตว์ที่จะใช้เนื้อบริโภค งดส่งโรงฆ่า 28 วัน Antitrematode

9. 4. Nitroxynil(TrodaxR) • medium spectrum ใช้ถ่ายพยาธิใบไม้ตับ ตัวแก่, พยาธิอายุ > 6-12 อาทิตย์ พยาธิตัวกลม (บางชนิด), และพยาธิตัวกลมที่ผิวหนัง • ออกฤทธิ์ยับยั้งในการสังเคราะห์คาร์โบไฮเดรต พยาธิขาดอาหาร ตาย • ใช้ได้กับสัตว์ทุกวัย (รวมทั้งสัตว์ตั้งท้อง) แต่ไม่เหมาะจะใช้ในโครีดนม • withdrawal period ในเนื้อ 30 วัน , นม 5 วัน • การใช้ : ฉีดเข้าใต้ผิวหนัง ขนาด 10 mg/kg Antitrematode

10. 5. Albendazole • broad spectrum ใช้ถ่ายพยาธิใบไม้ตับ(ตัวแก่) พยาธิตัวกลม พยาธิตัวตืด พยาธิใบไม้ในกระเพาะ(ได้ผลบ้าง) • ออกฤทธิ์ยับยั้งในการสังเคราะห์คาร์ไบโฮเดรต พยาธิขาดอาหาร ตาย • ค่อนข้างปลอดภัย แต่ไม่ควรใช้กับสัตว์ตั้งท้องโดยเฉพาะในแกะ (ทำให้ลูกระยะตัวอ่อนผิดปกติ) และไม่ควรใช้ในโคที่กำลังรีดนม • withdrawal period ในเนื้อ 33 วัน, นม 5 วัน Antitrematode

11. การใช้ยารักษาโรคพยาธิใบไม้ในกระเพาะรูเม็นระยะตัวอ่อน (Rf) การวินิจฉัย • สัตว์ใหญ่ในฝูง ตรวจอุจจาระพบไข่พยาธิ Rf มาก แสดงว่ามีพยาธิตัวแก่มาก และคาดว่าน่าจะสามารถพบพยาธิมากในทุกระยะ • สัตว์ป่วย esp สัตว์เล็ก (ลูกสัตว์) ถ่ายท้องเสียเป็นน้ำ โลหิตจางตาย ผ่าซากตรวจหาระยะตัวอ่อนในลำไส้ และควรจะพบพยาธิตัวแก่ในกระเพาะรูเม็นมากด้วย • สัตว์ถูกนำไปเลี้ยงบริเวณหนองน้ำ, ป่วยมากในฤดูฝน, มีการเพิ่มจำนวนของหอยตัวกลางอย่างรวดเร็ว • ยาที่ใช้ - Niclosamide 50 mg/kg - Rafoxanide 15 mg/kg Antitrematode

12. การใช้ยาพยาธิตัวตืด (ANTICESTODAL DRUGS) พยาธิตัวตืด • 1 cysticercus (พยาธิเม็ดสาคู): โค, สุกร พบในโค กระบือ แพะแกะและไก่ (อันตรายในลูกสัตว์) • 2. hydatid cyst : โค, แพะ, แกะ, สุนัข narrow ทำลายซาก ถ่ายพยาธิ broad พยาธิตัวแก่ พยาธิตัวอ่อน Anticestode

13. การวินิจฉัย • 1. ตรวจอุจจาระพบไข่พยาธิ • 2.พบปล้องสุกรของพยาธิปนออกมากับอุจจาระลักษณะคล้ายริบบิ้นสีขาว มีรอยต่อเป็นปล้อง • 3. พบตัวพยาธิในลำไส้เมื่อมีการผ่าซาก Anticestode

14. 1. Niclosamide(YomesanR, MansonilR , FenasalR, LintexR ) • ยากำจัดพยาธิตัวตืด, พยาธิใบไม้ในกระเพาะ, พยาธิใบไม้เลือด • ถือเป็นอันดับแรกที่มีประสิทธิภาพดีที่สุดในการถ่ายพยาธิตัวตืดเกือบทุกชนิด • ออกฤทธิ์เป็น taeniacidal drug พยาธิที่ตายจะถูกย่อยก่อนถูกขับออกกับอุจจาระ ตรวจหาปล้องพยาธิในอุจจาระไม่ได้ • ออกฤทธิ์ฆ่าพยาธิ โดยขัดขวางการดูดซึมกลูโค้ส ขัดขวางขบวนการใน mitochondria ทำให้หยุด Kreb cycle เกิดการสะสม lactic acid พยาธิตาย Anticestode

15. 1. Niclosamide (ต่อ) • ดูดซึมเข้า host ที่ทางเดินอาหารได้น้อย พิษต่อ host ได้น้อย • มี wide margin of safety • ขนาด 40 เท่าของขนาดรักษาในโคและแกะไม่เป็นพิษ • ยังไม่มีข้อห้ามในการใช้ • ขนาดยา: โค 50 mg/kg drench : แพะ แกะ 110 mg/kg drench • แนะนำให้อดอาหารข้ามคืนก่อนให้ยา Anticestode

16. 2. Praziquantel(DroncitR) • medium spectrum พยาธิตัวตืด พยาธิใบไม้ในเลือด พยาธิใบไม้ในตับคน สุนัข แมว • * ไม่สามารถใช้รักษา พยาธิใบไม้ในตับโค * • มีความปลอดภัยสูงมาก สามารถให้ร่วมกับยาอื่นได้ เช่น ยาฆ่าแมลง, ยาถ่ายพยาธิชนิดอื่นๆ , วัคซีน เป็นต้น • การใช้ : ให้ขนาด 5-10 mg/kg กิน*(ส่วนใหญ่), ฉีด Anticestode