Download
1 / 78
780 likes | 1.15k Views
ÇEŞİTLİ ÖZELLİKLERE SAHİP HASTALARA YAKLAŞIM. * Acil durumların tümü strese neden olur (veya stres yaratır) * Hasta ve yaralı korkmuş olacağından, başkalarının el ve vücut hareketleri ile davranışlarını yanlış yorumlamaya açıktır
E N D
* Acil durumların tümü strese neden olur (veya stres yaratır) * Hasta ve yaralı korkmuş olacağından, başkalarının el ve vücut hareketleri ile davranışlarını yanlış yorumlamaya açıktır * Hastanın/yaralının öncelikle sakinleştirilmesi ve güvenli ellerde olduğu izleniminin verilmesi önemlidir * O nedenle, paramedik iletişim kurma becerisine sahip olmak zorundadır * Hasta kadar paramedik de durumsal stres içindedir. Ancak, paramediğin görevi stresini kontrol altına alarak karşısındakini rahatlatmaktır * Uyumsuz kişilere yaklaşımda, özel iletişim sorunları yaşanabileceğinden paramedik bu durumlarda da nasıl davranması gerektiğini bilmelidir
Ø Karşınızdaki kişi (hasta, hasta yakını, arkadaşınız ve herkes) ile göz teması kurun ve bunu sürdürün. Hastaya, ilgi alanınızdaki “tek şey olduğu” hissini verin. Ø Hiç kimseyi hor görmeyin ve gereksiz övgülerden kaçının Ø Çok yüksek ya da alçak sesle, hükmeder tavırla konuşmayın Ø Yavaş, anlayabileceği düzeyde, açık ve net konuşun ØSorularınızı yanıtlamaları için zaman tanıyın. Korku ve ağrı nedeniyle hastalar/yakınları doğru düşünemeyebilirler ve en basit soruları yanıtlarken bile zamana gereksinim duyabilirler
Ø Her zaman doğruyu söyleyin Ø Söylemeniz gereken şey hoş olmasa da doğruyu söyleyin. ØDoğru olmayan şeyler söylendiğinde: § Hastanın size olan inancı sarsılır § Sizin kendinize olan güveniniz azalır ØHastaya her zaman doğruyu söylemeyebilirsiniz. Ancak hasta veya ailesi kendileriyle ilgili soru sorduklarında doğru cevap verin. Açık bir soru dürüst bir cevabı hak eder. Ø Vücut dilinizin farkında olun. Hastalar sizin hareketlerinizi yanlış yorumlayabilirler.
Ø Sözsüz iletişim bazen çok önemlidir Ø Özellikle, korkutucu bir görünüm sergilemeyin Ø Profesyonelce davranın: sakin olun. Ø Hastanın rahatlamasını/gevşemesini sağlayın. Yatarak mı oturarak mı rahat ? Çok mu sıcak üşümüş mü ? Yanında bir yakınını mı istiyor ?
Ø Hastaya ismi ile hitap edin; Ali bey, Ayşe hanım vs. Bu şekilde konuştuğunuzda hasta (ve kim olursa olsun herkes) kendisini önemsediğinizi, ona değer verdiğinizi düşünür. Bu ise, daha başlangıçta iletişimi kolaylaştırır. Hiçbir zaman “amca, teyze, ufaklık” gibi sözler kullanmayın Øİletişim kurmakta zorlandığınız kişiyle konuşurken, yüzüne bakın, sözleriniz basit ve anlaşılır olsun, birden fazla anlam(ima) içermesin ØSorunuzu yanıtlaması için hastaya zaman tanıyın ve hastayı dinleyin, dinlediğinizi gösterin
Ø Yaşlı(65 yaş üzeri) hastaların sağır olduğu veya sizi anlayamayacağı varsayımıyla yaklaşmayın Ø Yaşlı hastaların çoğunda sanılanın aksine duyma ve düşünme sorunları yoktur, gençlere göre manevi açıdan daha hassas ve kırılgan olabilirler Ø O nedenle, yaşlı hastalara bağırmadan, sakin ve yavaş yaklaşılmalıdır
Ø Çok iyi öykü alabilirsiniz. Ancak sorularınızı, yanıtlamaları için zaman tanıyın Ø Hiçbir zaman yaşlılarla çocukla konuşur gibi konuşmayın Ø Konfüzyon, anksiete, görme, duyma, bunama, yaşlılığa bağlı hafıza bozukluğu belirtileri olup olmadığını araştırın Ø Unutkanlığının nedeninin; yaşlılık mı, önceki geçirilmiş hastalık mı yoksa çağrılma nedeni mi olduğunu mutlaka araştırın ki yanlış tanı koymayın
Ø Kemik ve kas yapıları zayıfladığından ani ve hızlı hareketlerden kaçınılmalıdır; aksi halde kırıklara neden olunabilir Ø Yaşlı hastaların eşlerinin de yardıma gereksinimi vardır. Uzun yıllar evli olduğu sevdiği eşinin ambulansla götürülmesi korkutucu ve endişe verici olacağından birkaç dakikanızı ayırarak, neyi niçin yaptığınız konusunda ailesini bilgilendirin
Ø Çocuklar hastalandıklarında ve yaralandıklarında çok fazla korkarlar Ø Tanıdık yüzler ya da eşyalar korkularını azaltabilir O nedenle; özellikle okul öncesi (hatta okul) çağındaki çocukların sevdiği ve istediği oyuncağı vb objeyi almasına izin verin. Çocuğun yanında ebeveynlerinden birinin olması işinizi her zaman kolaylaştırır – ancak yapılan işlemlerden etkilenen biri olmamasına özen gösterin
Ø Yalanların ve aldatmaların farkına çabuk vardıkları için, çocuğa her zaman doğruyu söyleyin Ø Çocuğa, yapılan işlemlerin ne olduğu, niçin yapıldığı sürekli anlatılırsa işbirliği yapabilir, bu ise tedavinizi kolaylaştırır Ø Eğer, tedavi ağrıya neden olacaksa (iğne, kırığın desteklenmesi gibi durumlarda) çocuk önceden bilmelidir ki, sorun yaşamayın Ağrının uzun sürmeyeceği, yapılan işlemle kendisini daha sonra daha iyi hissedeceği, açıklanmalıdır.
Ø Çocuğun mahremiyetine, en az erişkin kişide olduğu kadar saygılı olun. Giysilerinin çıkarılması gerektiğinde nedenini söyleyerek birlikte çıkarmaya çalışın Ø Mümkün olduğunca göz hizasında olacak şekilde oturun ve göz temasını kaybetmeyin Ø Sesinizin tonu önemlidir; profesyonelce ve arkadaşça olmalıdır. Sert veya çocuk gibi konuşmayın Ø Yardımcı olmak üzere orada bulunduğunuzu çocuğa hissettirin
Ø Sağır ve dilsiz olmanın zeka düzeyi ile ilgisi olmadığını unutmayın. Ø Bazıları okuyup-yazabilir, dudak okuyabilirler, hatta anlaşılması zor bile olsa konuşabilirler O nedenle, Ø Okur-yazar olanla, yazışarak anlaşabilirsiniz
Ø Dudak okuyabilenin yüzüne bakarak (dudak hareketlerinizi görebilecek şekilde), konuşursanız sizi anlayabilir Ø Basit cümlelerle, yavaş, anlaşılır ve net konuşun Ø Boşuna bağırmayın, sizi duyamaz
Ø Bazı işaret dillerini öğrenebilirseniz size çok yardımı olur Ø Yanınızda mutlaka yazacak kalem ve bloknot bulundurun Ø Kısa cümleler kurun ve okunaklı yazın
Ø Görme özürlülerin çoğunda duyma ve dokunma duyuları çok hassas ve keskindir Ø Sağırlarda olduğu gibi bu kişiler de normal zekaya sahiptir. Ancak olanı biteni göremedikleri için endişeli olurlar. O nedenle,
* Yapacağınız her işlemi ayrıntısıyla açıklayın (…kolunuzdaki kirlenmiş yarayı yıkayıp kapatacağım ve kolunuzun hareketini önlemek üzere havalı atel dediğimiz malzeme ile destekleyeceğim… gibi) * Uygun olduğunda hasta ile fiziksel teması sürdürmek amacıyla elinizi hastanın eline ya da omzuna koyun * Yürümesi gerektiğinde, paramedik hastanın koluna girerek itmeden, yönlendirmelidir * Bastonu varsa alarak, elinin altında olmasını sağlayın
Ø Görme özürlülerin gören gözü olan köpeklere özel muamele gerekir. Hastaneye götürülemiyorsa; paramadik, köpeğin bakımını sağlayacak birine teslim edilmesinden sorumludur
Yurtdışından gelen yabancılar ile yurt içinde bazı bölgelerde yöresel dilin konuşulması nedeniyle Türkçe bilmeyen ve Türkçe’yi hiç anlamayan kişilerle her zaman karşılaşmak mümkündür. Bu durumda Ø Hayati tehlike oluşturan durum varsa,düzeltilir. Ø Çevreden edinilen bilgiye göre tedavi yönlendirilir (ilk değerlendirme aşaması) Ø İkinci değerlendirme yapmak üzere öykü almak için tercüme yapabilecek birini bulmaya çalışın
Bunların dışında siz yardımcı olabilecek ipuçları: Ø Tıp dilini kullanmaktan kaçının ki anlaşmanız kolaylaşsın Ø Uygun hareketlerle veya vücudun ilgili bölümlerini göstererek, görsel ipuçları ile daha kolay anlaşabilirsiniz Ø Dünyada en yaygın konuşulan bir yabancı dili öğrenmeye çalışın Ø Çalıştığınız bölgede yaygın olarak kullanılan yöresel dili öğrenin
Confuse (konfüze): şaşkın, kafası karışık,her şeyi birbirine karıştıran,bir dediği diğerini tutmayan, tutarsız davranan Günlük yaşamda; acil durum ile yoğun stres, normal insanların da konfüze olmalarına neden olabilir. DİKKAT: Konfüzyonun tıbbi tedavi gerektirecek bir hastalık ya da yaralanma belirtisi olup olmadığını ayırt etmeniz çok önemlidir. Zira bu durumlarda vereceğiniz acil bakım ve yaklaşım değişir.
Bu hastalarla iletişim kurarken; Ø Kişinin zekasında bir sorun olmadığını, geçici bir sorunla karşı karşıya olduğunuzu unutmayın Ø Yavaş ve anlaşılır konuşun. Hastanın söylediklerinizi anladığından emin olun. Ø Sorunuza cevap vermesi için zaman tanıyın Ø Bazı özel işlemlerin birden fazla anlatılması gerekebilir; iletişim için çaba harcamanız gereken bir durumdur.
Zeka özürlü (geri zekalı, mental retarde) : zeka yaşının fiziksel gelişiminden daha geri olduğu durumlardır. Örnek : 15 yaşındaki bir gencin, vücut gelişimi yaşına uygun olduğu halde, davranışlarının ve konuşmasının 3 yaşındaki çocuk düzeyinde olmasıdır Kalıtsal hastalıklarda da zeka geriliği olabilir: mongolizm vb
Ø Genellikle ürkek, korkmuş hastalardır Ø İletişim kurmak çok zor olabilir, ailesinden destek alabilirsiniz Ø Yavaş konuşun ve cevap verebilmesi için zaman tanıyın Fiziksel özürlülük zeka özürlülükle aynı değildir. Fiziksel özürlü kişiler çok zeki olabilirler.
Hastanın duygu, düşünce ve davranışlarının önemli sorun oluşturduğu acil durumlardır En önemli davranışsal aciller: saldırganlık ve uyumsuzluktur Hastanın işbirliği yapamadığı durumlar saldırgan davranışla karıştırılmamalıdır
Davranışsal acillere (saldırganlığa veya uyumsuzluğa) neden olabilen sorunlar: * Dil bilmeme * Algılama bozuklukları * Zeka geriliği * Eğitimsizlik * Duygusal tepkiler * Nörolojik hastalıklara bağlı bilişsel işlev bozuklukları * Madde (alkol, uyuşturucu, ilaç) etkisi * Psikiyatrik hastalıklar (paranoya, depresyon, intihara eğilim, manik atak, panik atak vs) * Kişilik bozuklukları
Saldırgan hasta: Çevresindekiler için tehlike oluşturan hastalar Uyumsuz hasta : ele avuca sığmayan, iletişim kurulamayan hastalar
