LEKSIONI II

1. LEKSIONI II TEKNIKAT BAZË TË REANIMACIONIT

2. Reanimacionikardio-pulmonar • Teknikaqë ka siqëllimrivendosjen e aktivitetit respirator dhekardiocirkular, duke përdorurmjetetdisponibëlmëtëpërshtatshme. • Këtoteknikajanë: • Ndihma e parë (basic life support BLS), që ka siqëllimmbajtjen e perfuzionittëorganevevitale. • Kjoteknikëmundtëkryhetnëvendin e ngjarjespërgjthëpacientët me arrest kardiakdhendjekrradhën e veprimevesipasrendittëpërcaktuar.

3. Reanimacioni kardio-pulmonar • Suportiiavancuarkardiakjetësor (advanced caedia life support ACLS) ështëtrajtimipërfundimtariarrestitkardiak, (icilibëhet me ndihmën e monitorimitdhetrajtimittëspecializuarnëspitale) me intubimendotrakeal, kardioversion, defibrilimelektrik, vendosjen e rrugëveendovenozedhepërdorimin e medikamenteve. • Qëteknikattërezultojnëtëvlefshmedhetëzgjasinpërkohën e mjaftueshme, është e nevojshmeqëshpëtuesi:

4. Reanimacionikardio-pulmonar • Tëveprojë duke mbajturtëqartadhe precise qëllimetqë do tëarrijë. • Tëmbrojëngainfluencat emotive (qëishkakton situate e urgjencës), kapacitetet e tijtëvlerësimitdheanalizës. • Tëkryejëlëvizjetëqartadhesinkrone duke idhënëkohëpërtëreflektuar. • Nxitimidheimpulsivitetishpeshshkaktojnëdëmedhejanëshkakidështimit. • Tëkordinojnënërastnevojeaktivitetin me persona tëtjerë pa iaxhituar, dëmtuarapoplagosurndjenjat. • Mundësia e suksesittëmanovravetëurgjencësështë e lidhurdirekt me sigurinëdhemjeshtërinëqëkoordinatoriditajapë dh eta demonstrojë me korrektësi. • Tëruajëvetendheoperatorët e tjerëngakonsumiikotëienergjive.

5. Masat e urgjencës • Veprimetkryhensipasprotokollevetëcaktuara: • N.q.se pacientiështëjokoshient: • -Rrugëtajrore – mbahetkalueshmëria e tyre duke ekstenduarkokën. N.q.se janëbllokuarrrugët e sipërmerespiratore, bëhetlirimiityre. • N.q.se pacientinukmerrfrymëvazhdohet me: • - rivendosjen e respiracionit. Insuflohen 3-5 herëpulmonet, gojë me gojë, gojë me hundë, maskë me balon. • N.q.se pulsi carotid është present vazhdohet me 12 insuflimenëminutë (njëçdo 5 sekonda).

6. Masat e urgjencës • N.q.se pulsimungon (preketpulsinë art. karotidepër 5-10 sekonda) dhepupilatjanëtëdilatuara, pacientiduketsiivdekur, atëherevazhdohet me: • -Rivendosjen e qarkullimit. • Aplikohetmasazhiijashtëmkardiak, shtypetsternuminjëherënësekondënëmënyrëqëtëulettëpaktën 3-4cm. tëvazhdohetproceduarderisatëshfaqenshenjatvitale, pulsidherespiracioniautonom. • Kurështënjë operator bëhendyinsuflimetëpulmoneveçdo 15 kompresionetëthoraxit. • Kurjanëdyoperatorëbëhetinsuflimiipulmonitçdo 5 kompresionetëthoraxit.

7. Terapiapërfundimtare • N.q.se pacientinukirimerrshenjatvitale, nukndërpritenkompresionet e thoraxitdheventilacioni. • Kurështë e mundurintubohettrakea. Intubimiendotrakealdheventilimi artificial sigurojnënjëoksigjenimtëmirëtëpacientit, siguronmundësinë e aspirimittësekrecionevebronkialenësepacienti ka aspiruarapo ka edemëpulmonare, nuklejonkalimin e përmbajtjesgastrikenërrugëtrespiratoregjatështypjevetëgjoksit, përveçkësajnëpërmjettubitendotrakealmundtëadministrohenmedikamentesi: epinefrina, lidokaina, naloxonidhe atropine, n.q.se nukështësiguruarnjërrugëvenoze. • Këtomedikamentehollohen me 5-10ml solucionfiziologjiksterilpërnjëshpërndarjemëtëmirëtëtyre. • Njërrugëvenozepëradministrimin e medikamenteveështë e domosdoshme. • Preferohet vena jugulare interne oseexterne, vena subklaviaosefemorale.

8. Terapiapërfundimtare • Oksigjenimi – në pacientët me arrest kardiak ndodh një hipoksi e rëndë indore, prandaj duhet dhënë oksigjen 100% nëpërmjet ventilimit me presion pozitiv. • Për pacientët që janë me hemodinamikë të stabilizuar dhe me aritmi oksigjeni mund të jepet nëpërmjet maskës faciale. • Medikamentet – administrohen sipas pororsisë së mjekut:

9. Terapiapërfundimtare 1. Adrenalinë (epinephrine) 0,5-1,0mg i/v oseintrakardiake. • Përsëritetnëseështë e nevojshmeçdo 3-5 minuta. • Kyështë medicament izgjedhurnëarrestinkardiak, ajoisiguraonrezultatetnëpërmjetveprimittësaj a-adrenergjik. • Ajoshkaktonnjëvazokonstriksiontëthellënështratin vascular, jo cerebral dhejokoronar, megjithësekyvazokonstruksionmundtëulëhedhjenkardiake, nëtënjëjtënkohërritetfluksiigjakut cerebral dhemiokardial.

10. Terapiapërfundimtare 2. Lidokaina– ështëmedikamentizgjedhurpëraritmitëventrikularesi; fibrilacioniventrikulardhetakikardiaventrikulare. Dozafillestareështë 1,5mg/kg i/v e cilamundtëpërsëritet me 0,5 mg/kg bolus çdo 8 minutaderinënjëdozëtotaleprej 3mg/kg. 3. Jepensipasrastitmedikamenteantiaritmikësi, prokaiamidi, mundtëjepetsulfatmagnezi, atropinë, dopaminë, verapamil, propanolol, etj. 4. Kalciumi– përdoretkur ka hiperkalemi, hipermagnezemi, hipokalcemi. 5. Bikarbonatinatriumit – përdoretnëtrajtimin e arrestitkardiakvetëmnëkushtet e një acidize metabolikepreekzistuese.

11. EKG – përcaktohetnëseështë present njëfibrilacionventrikular, njëasistoliosekomplekse me pamjejonormale. • Defibrilimi– extern përsëritetdisaherënëseështë e nevojshme. Jepetkinidinëdheprokainamidnëseështë e nevojshme. • Manovrat e reanimacionitvazhdohenderisatëmbahetpulsimirë. • Vlerësimi – tëvlerësohetdhetrajtohetshkakuiarrestit.Terapia intensive – tësigurohetventilimidheqarkullimi • Tëmbahennënkontrollkonvulsionet. N.q.se është e nevojshmetëbëhettrakeostomia, tëfillohetventilimimekanikiasistuar, tëvihetsondagastrike.

12. Përfundimiireanimimit • Metoda e reanimimitkardiopulmonar ka njëefektivitettëkufizuar duke arriturnjësuksestërikthimittëqarkullimitprej 40% dhesuksesmbijeteseprej 10%. • Pavarësishtngarastet e veçanta, reanimimikardiopulmonarstandartmundt’imbajëpacientëtvetëmpër 15-30 minuta. • N.q.se gjatëkësajkohenukrikthehetqarkullimi, përfundimi do tëishte fatal. • Megjithëseekzistonnjëpropabilitetshumëivogël, qënjëpacientqëështëreanimuarpërmëtepër se 30 minuta, tëmbijetojëdhetëdalëngaspitali, nukekzistojnëudhëzuesabsolutëqëtëtregojnë se kurduhetpërfunduarreanimimikardiopulmonar.

13. Teknikat e ventilacionit ose asistenca në ventilim. • Qëllimi – ështëtëlejojëshkëmbimin e gazevenëpërmjetrespiracionitnësubjekteqënuk e zhvillojnënëmënyrëspontanekëtëaktivitetosenuk e bëjnënëmënyrëtëmjftueshme. • Metodat • Respiracioni artificial • Respiracioni artificial idhënënëpërmjetinsuflimitdirekt pa suportendihmëse. • Respiracioni artificial idhënënëpërmjetinsuflimitdirekt me support ndihmës: • Me kanjulëorofaringeale • Me maskëfaciale • Me balonAmbudhebalonin me oksigjen • Me intubimendotrakeal • Me kanjulëtrakeostomie

14. Respiracioni artificial nëpërmjet insuflimit direkt. • Karakteristikat – Në adult është e nevojshme një prurje prej 500-800 ml e volumit hyrës për çdo insuflim, mesatarisht duhen kryer 18 insuflime në minutë. • Në fëmijët dhe latantët volume hyrës duhet të jetë ndërmjet vlerave 300 dhe 150 ml me një frekuencë prej 18-20 insuflime në minutë.

15. Insuflimi pa mjetendihmëse • Respiraciongojëmëgojë. • Shtrihetpacienti, kokahiperekstendohet, ngrihetnofullasipërpërpara, tërheqja e mandibulës duke ngriturkëndet e sajsiguronhapjen e rrugëvetësipërmetëajrit duke moslejuarqërrënja e gjuhëstëbllokojëhyrjenpërnë faring. • Pastrohetgojangambeturinat e rastit (tëvjella, sekrecione, protezadentare, dheraetj, me njëfasoletë, oseçfarëtëkemi, duke futurnëgojëgishtintreguesdhegishtin e mesit, derinërrënjën e gjuhës.

17. Respiraciongojëmëgojë. • Operatoribënnjëinspiraciontëthellë duke bllokuar me njërëdorëvrimat e hundëstëpacientit, ivendosbuzëtmbigojën e pacientitdhe e fryn me forcëajrin. • Operatoriilëtë lira gojëndhevrimat e hundëstëpacientit me qëllimqëtëlejojëekspirimindhenjëkohësishttëmbushëpulmonet e tij me ajërpërtapërsëriturmanovrën. • Kontrolliiekspirimitbëhet duke dëgjuar me vëmendjezhurmën e ajritqë del ngapulmoniipacientit.

18. Respiracion gojë me hundë • Siguron një prurje më të vogël të volumit hyrës krahasuar me teknikën e mëparshme, megjithatë, ndonjëherë zgjedhja është e detyruar nga prania e traumave në kavitetin oral. • Procedura bëhet si më sipër.

20. Insuflimi me përdorimin e mjeteve ndihmëse • Kanjulimiorofaringeal • Përtëpenguarrënien e gjuhës • Përtësiguruarkalueshmërinë e ajritnërrugët e ajrit • Përtësiguruarnjëhyrjetëthjeshtëpëraspirimin e sekrecioneve. • Përtëmoslejuarmbylljen e gojësgjatëkrizave convulsive. • N.q.se subjektinuk e duronose e nxjerrspontanishtkanjulën, atëhereai ka refleksetëmjaftueshmedhe e kjo e bëntëpanevojshmekanjulën.

22. Teknika e futjessëkanjulësorofaringeale • Zgjidhen përmasat e kanjulës në relacion me distancën që ndodhet ndërmjet këndit mandibular dhe buzëve. • Vendoset kanjula në kavitetin oral duke e mbajtur me kurbaturën e përmbysur lart afër palatumit. • Pasi kalohet harku dentar superior, rrotullohet kanjula dhe futet më thellë derisa ekstremiteti oral i saj prek buzet.

26. Kanjulimirino - faringeal • Përdoret më pak se kanjulimi orofaringeal dhe përdor kanjula të përshtatshme me formë cilindrike dhe me gjatësi më të madhe, por me diametër më të vogël. • Teknika – futet kanjula e zgjedhur në narinat nazale të subjektit, duke mbajtur kokën e tij të flektuar mbrapa dhe duke e shtyrë lehtë me levizje gjysmë orare shkohet drejt hyrjes së koaneve. • Futet më thellë kanjula derisa ekstremiteti i jashtëm i saj nuk është në kontakt me flegrat e hunës, dhe kihet kujdes që të mos traumatizohet më tepër mukoza për të mos provokuar gjakderdhje.

27. Maskafaciale • Përdoretpërtëventiluarpacientinkurdisponohenmjetetëtjerandihmësesibalon, ambuosebaloni me oksigjen. • Maskatfacialejanëtëdisponueshme me përmasatëndryshme, qëtëmundtëadaptohennëformacionet e ndryshmestrukturoretëindividëvetëmoshavëtëndryshme. • Janëtëpajisuar me njëdhomëajridhenjëkordon me gomëtëbutëpërgjatëbuzësqëvihetnëkontakt me fytyrën, me qëllimqëtëmundtësigurojënëpërmjetnjë force tëmjaftueshmenjëmbajtjetëajrit, pratëmosketërrjedhjetëtij.

28. BaloniAmbudhebaloni me oksigjen • BaloniAmbuka aftësinëtëvetëzgjerohetdhenëpërmjetnjësistemivalvulashnjëdrejtimshetërimbushet me ajrin e ambjentitdhetakanalizojëinsufliminnëdrejtimtëmaskës , gjithashtumundtëlidhet me njëburimtëfurnizimit me oksigjen. • Baloni me oksigjennuk ka aftësitëvetëzgjerohet, ka nevojëpërnjëburimgaziqë “tëfryhet”. • Ështëindërtuarnganjëqese e lidhurnganjëraanë me njëpjesëmetalikekugjendetvendiilidhjespërushqimin me oksigjendhenjëvalvukrregullueseqërealizoneleminimin e dioksidittëkarbonittëekspiruardhetëgazittëtepërt. • N. q. se individi ka njëaktivitet respirator spontan, baloni me oksigjenndryshengabaloniambuqëështë rigid, e asistonaktin respirator spontan, nëfaktndihet me dorëreduktimiivolumittëbalonitishkaktuarngainspirimi.

31. Gjatë insuflimit me këto mjete ndihmëse një sasi ajri mund të hyjë në stomakun e pacientit që i nënshtrohet insuflimit, kjo shkakton një distension të pareteve të stomakut dhe mund të stimulojë të vjellat, gjithashtu pengon dhe lëvizjet e diafragmës së pacientit. Për të evituar këto ushtrohet herë pas here një presion mbi abdomen, në nivel të stomakut, për të lehtësuar daljen e ajrit.

32. Intubimitrakealdhemenaxhimiirrugëveajrore • Ç’janë rrugët ajrore? - rrugët e ajrit janë tubat përmes të cilave duhet të kalojë ajri dhe oksigjeni para se të arrijnë në mushkëri. • Kjo përfshin strukturat anatomike që shtrihen nga hunda dhe goja deri në laring dhe trake. • Ç’farë është menaxhimi i rrugëve ajrore? - Menaxhimi i rrugëve ajrore siguron kalueshmërinë e rrugëve ajrore. • Është hapi i parë në reanimimin bazë.

33. Pse menaxhimi i rrugëve ajrore paraprin menaxhimin e respiracionit dhe qarkullimit? – N.q.se rrugët ajrore janë plotësisht të obstruktuara, në mushkëri nuk arrin fare oksigjen dhe nuk largohet dioksidi i karbonit. • N.q.se oksigjeni nuk arrin në mushkëri, zemra dhe qarkullimi nuk do të kenë oksigjen për t’ua shpërndarë organeve vitale të trupit.

34. Mënyrat e menaxhimit të rrugëve ajrore. • Rrugët e ajrit mund të mbeten të kalueshme pa ndonjë ndërhyrje, dhe mund të menaxhohen me ose pa intubim trakeal. • i rugëve ajrore pa intubim përfshin një sërë manovrash. • Në pacientë jo koshientë gjuha zakonisht obstrukton rrugët e ajrit.

35. Intubimiendotrakeal • Vendosja e një tubi me material fleksibël në brendësi të trakesë së një pacienti me qëllim të ruajë aktivitetin respirator. Në disa raste qëllimi është të pengojë mbushjen e bronkeve me materiale që vijnë nga stomaku ose për kryerjen e kërkimeve diagnostike. • Materialet e nevojshme • Laringoskop me lamë të ndryshueshme • Pinca Magill • Mandrin për tubin trakeal • Kateter steril për aspirimin e sekrecioneve • Shiringë për të fryrë manshetën e tubit • Leucoplast për të fiksuar tubin • Lubrifikues për tubin • Fonendoskop për të verifikuar pozicionin e tubit në pulmone • Tuba trakeal

37. Intubimioro-trakeal • Pacientiduhettëjetënëpozicionsupin me kokënnëhiperekstensionmbrapadhelehtësishttëngriturngaplaniivendosjessëtrupit. • Duke qëndruar pas kokëssëpacientit, vendosimlamën e laringoskopitnëkavitetin oral dhe n.q.se është e nevojshmebëhetheqja e sekrecioneve, gjakut, tëvjellaveosesubstancavetëtjeraqëmundtëjenënërrugët e frymëmarrjes, siprotezadentareosetrupatëhuaj. • Vizualizimiikordavevokalesimëposhtë: • Komprimohetgjuha me lamën e laringoskopitkundrejtparetevedhespostohetnëanë, futetmëthellë lama e laringoskopitaqsamjaftonpërtëparëepiglotisin, shikohenkordatvokale.

38. Intubimioro-trakeal • Rëshkasimtubin e lubrifikuarpërgjatëlamëssëlaringoskopitdhe e vendosimndërmjetkordavevokale. • Heqimsekrecionet e mundshme duke kaluarnëbrëndësitëtubit me njëkatetertëriaspirimi. • Lidhimtubin me baloninambudheventilojmë • Fryjmëmanshetën e tubitaqsamjaftonpërtëmoslejuarshfryrjen e gazevetëinsufluarngagoja, kontrollohet me fonendoskop e ventilohentëdypulmonetnërasttëkundërtshfryhetmanshetadherregullohetpozicioni. • Fiksohetmirë me leukoplastqëtëmoslëvizi.

40. Intubimirinotrakeal – Vendosja e tubitbëhetnëpërmjetnarinavetëhundës. • Intubimiiverber. – kjopërdoretnërastet e urgjencësekstreme, osekurnukdisponohetmaterialiinevojshëm. Kryhet me rrugërino-trakealekurpacienti e ka enderespiracionin. Duke vendosurveshinpranëtubitdëgjohetkurekspironpacientidheshtyhettubi me shpejtësi, nëkëtëmënyrëaiduhettëhyjënëtrake. Realizimetmëtëfundittënjëtubi faring- trakeal, përintubimtëverbërnësituatatëveçantatëurgjencës, lejontëventilohetisëmuridhe n.q.se pjesadistale e tubitështëfuturnëezofag.

42. Manovra e intubimitpërbënnjë moment delikat, qëmundtëshkaktojëincidentetekmushkëritë, mundtëstimulojëtëvjella, ndërsaulja e refleksevetëkollësdhegëlltitjesmundtëlejojnëinhalacionin e tëvjellave. • këtëqëllimështë e nevojshmetëpërdoretmanovraSellick, e cilabëhet duke ushtruarpresionmbikartilagonkrikoide me qëllimqëtëulettrakeadhetëmbylletezofagu, iciliikomprimuarngatrakeanganjëraanëdhengaplaniivertebravengaanatjetër, tentontëkolabohet. • Me qëllimqëtëevitohetrefleksiivjelljes, nevojitettëshmangetçdollojpresionimbi bark gjatëintubimit. Njëtjetër incident qëvihet re gjatëkësajmanovre, ështëajoqë ka tëbëjë me sisteminkardio-vaskular, kjopërshkak se lama e laringoskopitmundtëstimulojëzonat e inervuaranganervivag, duke shkaktuarnëkëtëmënyrëaritmi, madjetërëndaderinënjë arrest kardiak.

43. Tubatendotrakealë • Diferencohennga forma, materialetdhekarakteristikat e përdorimit. • Zakonishtataqëpërdorenpërintubiminoro-trakeal, janëpaktëpërkulur, me majëtërrumbullakosurmëshumë se ataqëpërdorenpërintubimrino-trakeal. • Tubat pa manshetëpërdorenmëtepërpërnonatëtdhefëmijët.

45. Ndërmjet tubave të veçantë që përdoren në anestezi përmendim: • Për intubim selektiv të bronkut të majtë, tubi Carlenus dhe tubi Robert Shaw • Për intubim selektiv të bronkut të djathtë, tubi white dhe tubi Robert Shaew (i djathtë).

46. Cilat janë indikacionet për intubim trakeal? • Obstruksioniirrugëveajrore. Trakeaduhetintubuar n.q.se rrugët e ajritjanëobstruktuardhenukmundtë happen me manovrat; hiperekstensioniikokës, tërheqje e mandibulës, vendosje e mejovenazaledheorale, maskafacialeetj. • Oksigjenimjoipërshtatshëm. N.q.se saturimiioksigjenitështëmëpak se 90%, pavarësishtpërdorimittëoksigjenit me fluksetëlartapërmesmaskësfaciale, duhetbërëintubimi. Ngatubiendotrakealsigurohetnjëshpërndarje 100% e oksigjenit. Faktorëtëtjerëqëduhenmarrënëkonsideratëjanë: efikasitetiidebititkardiak, sadsia e hemoglobinës, prania e hipoksemisëkronikedheshkaqet e hipoksemisë.

47. Cilatjanëindikacionetpërintubimtrakeal? • Ventilimijoipërshtatshëm. Kurndodhhipoventilimi, presioniidioksidittëkarbonitnëgjakrritetprogresivisht, aiulgjithashtu Ph e gjakut (acidozërespiratore). • Me rritjen e nivelevetëdioksidittëkarbonit, pacientibëhetjokoshient. • Ulja e Ph sistemikmundtëshoqërohet me irritabilitetjo normal tëmiokardit. • N.q.se shfaqenkëto, pacientiduhettinënshtrohetintubimittrakealdheventilimitmekanin.

48. Cilatjanëindikacionetpërintubimtrakeal? • Rritja e punësëfrymëmarrjes. Normalishtmuskujtrespiratorëllogariten se konsumojnëmëpak se 5% tëkonsumit total truportëoksigjenit. • Nëpacientë me insuficiencërespiratore, kjomundtërritetderinë 40%. Është e vështirëtëvlerësohetpuna e frymëmarrjesnëpërmjetekzaminimeveklinike. • Sidoqoftëpacientëtqëkanënjërespiraciontëshpejtë, respiracionparadoksal, oseqëpërdorinmuskujtndihmës, kanënjërritjetëpunëspërrespiracion. • Fillimishtgazet e gjakut arterial mundtejenë normal nëkëtapacientë, më pas muskulatura e respiracionitlodhetdhebëhetinsuficiente, duke shkaktuaroksigjrnimdheventilimtëpapërshtatshëm. Intubimitrakealdheventilimimekanikjanëtëdomosdoshëmpërtëreduktuarpunën e frymëmarrjes.

49. Cilatjanëindikacionetpërintubimtrakeal? • Proteksioniirugëveajrore. Nëpacientëtqëjanëzgjuar, refleksetmbrojtësetërrugëvetëajritnormalishtparandalojnëaspiriminpulmonartëpërmbajtjesgastrike. • Pacientët me një status mental tëalteruarsipasojë e shkaqevetëndryshmemundtëhumbasinkëtorefleksembrojtëse. • Humbja e refleksevetërrugëvetëajritiekspozonata me rriskun e rriturpërpneumoniaspirative, e cilashoqërohet me morbiditetdhemortalitettërritur. Intubimitrakeal me një tub me manshetëmundtëulëriskunpëraspirim.

50. Tubiorotrakeal. Avantazhet duke e krahasuar me tubinnazotrakeal. • Një tub me lumen mëtëmadhmundtëkalohetmëmirëpërmesgojëssesapërmeshundës, duke lehtësuarfrymëmarrjenspontanedhe duke ulurpunën e frymëmarrjes. • Vendosja e njëtubiorotrakealështënjëprocedurëteknikemë e shpejtë se vendosja e njëtubinazotrakeal. Kjoështëshumë e rëndësishmekurnevojitetnjëintubimishpejtë. T • ubiorotrakealnukshkaktontraumëlokaledhepredispozitëpërsinuzit.