Download
1 / 74
810 likes | 1.99k Views
LEKSIONI III. MONITORIMI I PACIENTIT NË ICU (intensive care unit) ( njesite e kujdesit intensive). Monitorimi hemodinamik. 1. Sitemi kardio-vaskular – perfuzon organet për të mbajtur në jetë dhe për të ruajtur funksionin e tyre .
E N D
LEKSIONI III MONITORIMI I PACIENTIT NË ICU (intensive care unit) (njesite e kujdesit intensive)
Monitorimihemodinamik 1. Sitemikardio-vaskular – perfuzonorganetpërtëmbajturnëjetëdhepërtëruajturfunksionin e tyre. • Qëllimiimonitorimithemodinamikkardiovaskuarështëqëtëmbahetnjëperfuzionipërshtatshëmiorganevedhenjëstabilitetisistemeve. a. Shenjatdhesimptomat e disfunksionittëorganevemundtërezultojnënganjëfluksipapërshtashëmigjakutqëarrinnëkëtoorgane.
Monitorimihemodinamik b. Fluksiigjakutqëarrinorganetpërcaktohetngapresioniiperfuzionittëorganitdherezistenca e organitndajkëtijfluksigjaku. • Nëshumicën e rastevepresioniiperfuzionitështëdiferencandërmjetpresionit arterial me prësioninvenoztëgjakut. • Duke qenë se presioni arterial ështëindryshueshëm, presioni arterial mesatarështëzgjedhursinjëzëvendësuesstatikpërtëpërcaktuarnjëmesataretëpresionittëperfuzionit.
Monitorimi i presionit arterial të gjakut • Nëgjendjenormale, shumica e organevemundtëmbajnënjëfluksrelativishtkonstanttëgjakut, brëndadisakufijvetëgjerëtëpresionittëperfuzionittëperfuzionit (autorregullimi). • Presioniigjakutmonitorohetpërtusiguruarqëekzistonnjëpresionperfuzioniadekuat. • Sidoqoftënëdisagjendjepatologjikenjëpresioniulëtpërfuzionimundtëjetëimjaftueshëmpërtësiguruarnjëfluksadekuat, nëtëkundërtnjëpresionilartëpërfuzionimundtëmosjetëipërshtatshëm n.q.se rezistenca e njëorganindajfluksitështë e madhe.
Metodajo invasive • Metodajo invasive e matjessëpresionittëgjakut. • Matjabëhet me anën e njëmanshete, duke rriturpresioninbrëndamanshetësrealizohetmbyllja e arteries, pastajmatenoshilacionetnëpresionin e manshetës, osepresioninëtëcilinkalonfluksiigjakutpërmes arteries, ndërsamanshetashfryhet. • Disametodajanë: a. Matjaautomatike– manshetafryhet she shfryhetnëmënyrëautomatikedhejepvlerat e presionit arterial sistolik, diastolik.
Metoda jo invasive • Dëgjimiizhurmëskorotkoff. Njëmanshetokluzivefryhetmbivlerat e presionitsistoliktëgjakut. • Ndërsamanshetashfryhetngadalë do tëarrihetnjëpresionnëtëcilingjakufillontëkalojënëmënyrëturbulentenëarterien e okluzuar. • Presioninëtëcilindëgjohetfluksi turbulent igjakutështëpresionisistolikigjakut. Kjodëgjohet me anëtësetoskopitsirrahja e parë. • Ndërsapresioninëmanshetëuletnënpresionin diastolic tëgjakut, rrahjetzbehenosezhduken. • Vlera e presionitnëtëcilinnukdëgjohenmërrahjetështëvlera e presionitdiastolik.
Metoda jo invasive • Kufizimet e kësaj metode janë: • Kërkon një njeri për matjen e presionit arterial. • Vazokonstriksioni mund të ulë fluksin duke bërë të vështirë dëgjimin e rrahjeve. • Mund të ndodhin gabime të observuesit. • Shfryrja e shpejtë e manshetës mund të shkaktojë një lexim më të ulët, të gabuar.
Monitorizimi invaziv • Monitorizimiinvazivipresionittëgjakut. Bëhetnëpërmjetkataterizimittënjëarteriae (mëshpesharteriaradiale). • Kateteri arterial ështëilidhur me një tub tëmbushur me likidqëpërfundonnënjëtransdukterpresioni. • Transdukteri e kthenpresioninnësinjalelektrikicilimë pas filtrohetdheshfaqetnëekran.
Indikacione klinike • Nevoja e një kontrolli rigoroz të presionit arterial • Pavientë hemodinamikisht jo stabël • Nevoja për marrje të vazhdueshme të gjakut për analiza
Kataterizimi arterial • Kataterizimi arterial. Qëllimiështëtëbëhet: • Njëmonitorimagresivipresionit arterial • Njërrugë e lehtëpërmarrjen e gjakut arterial duke evituartraumatizimin e shpeshtëtëvenave. • Mundësinëpërtëbërëvlerësimehemodinamike • Rrugëtarterialemundtëpërdorenpërinfuzionin e likidevedhemedikamentevejovazoaktivënë situate urgjente.
Kataterizimi arterial • Futja e katetrit arterial mund të bëhet sipas teknikës kirurgjikale (edhe pse në raste të veçanta). • Me këtë teknikë arteria nuk okluzohet dhe kateteri fiksohet larg incizionit duke pakësuar rrezikun për infeksion. • Mund të përdoret dhe teknika e punkturës perkutane sipas Seldinger.
Kataterizimi arterial • Arterietqëkateterizohenmëshpeshjanë: • Arteriaradiale • Arteriaaksilare • Arteriafemorale • Arteriadorsalispedis • Kateteri arterial lidhet me njësistemmanometromikroperfuzor, përtëmbajturkalueshmërinëpërdoretsolucionfiziologjikiheparinizuar. Rreziqetmëtëmëdhatëlidhura me këtëteknikëjanë: • Infeksioni • Obstruksioniikateteritdheformimiitrombit • Obstruksionii arteries dhe ischemia distale e anësisë. • Hemoragjiangashkëputjaaksidentale e zgjatuesve.
Kataterizimi arterial • Tëtjeratjanëtëlidhura me vendin e kanjulimitdhedëmtimin e nervitperiferik. • Mjekimetqëduhenndjekurnëpikën e hyrjesduhettëndjekintënjëjtënmetodikësiajo e ilustruarnëkateteriziminvenoz, gjithashtuështë e rëndësishmetëmosmbulohen me garzadhebandazhepikat e lidhjessëkateterit me zgjatuesit, nëmënyrëqëtëjenësamëtëdukshme, sidoqoftëkëtombrohen me garza sterile tënjomura me solucionantiseptikedhepsejanëlargvendittëpunkturëskutane. • Çarçafëtdhembulesatnukduhettëpengojnëpamjen e kateterit. • Zakonishtnjëkateter arterial nukduhetmbjaturnëvëndmëshumë se 5 ditë.
Monitorimiipresionivenoz central dhedebitikardiak • Kateterizimi venoz central – qëllimi është që të arrihet me majën e kateterit venoz në nivelin e venave kava ose në atriumin e djathtë. Indikacionet për këtë metodë janë: • Kur pacienti nuk ka vena periferike të përshtatshme për kateterizim. • Monitorimi i presioneve venoze central (PVC, TA) • Administrimi i medikamenteve që shkaktojnë flebit (kaliumi, kimioterapia) • Administrimi shumë i shpejtë i likideve ose substancave hipertonike • Reanimimi kardio pulmonar dhe futja e medikamenteve që duhen administruar në rrugë central • Vendosja e pace- maker –ve intrakardiakë • Terapia intravenoze për një kohë të gjatë (antibiotikë, kimioterapi) • Hemodializë • Hiperalimentacion, ose ushqyerje parenterale • Administrimi i drogave vazoaktive
Kundërindikacione relative përkateteriziminvenoz central • Kundërindikacione relative përkateteriziminvenoz central janë: • Mungesëekperiencengaana e mjekut • Koagulopati • Terapifibrinolitike e marrëkohët e fundit • Trombocitopeni e rëndë • Infeksionosedjegie e rëndënëvendet e planifikuarapërpunktim • Pacientqënukbashkëpunon • Pacientiduhettëinformohetdheduhettëmarrëkonsensusin e tijpëratëqë do tëbëhet. Tëgjithapajisjetduhettëjenëtëkshtratidhepacientiduhettëpozicionohetqëmëparë ( pozicionTrendelenburg)
Kateterizimivenoz central • Nëpacientë me risk përdesaturim arterial jepetoksigjensuplementar. • Antiseptikët e lëkurëspërfshijnësolucion me bazëjodine. Përvendosjen e linjave central kërkohetnjëteknikë sterile. • Pas procedurësbëhetradiografithoraxipërtëparëlokalizimin e majëssëkateterit (idealjaështë 2-4cm mbijunksionin e atriumittëdjathtë me vena cava superior) dhepërtëpërjashtuarnjëpneumotoraks. • Pasimerretkonfirimimiradiologjik, duhetfiksuarkateterinëmënyrëtësigurt me lëkurën.
Kateterizimi venoz central • Vendiifutjessëkateteritduhettëmbrohetnëmënyrëtëkujdesshme me mjekimsterilqëduhetndërruarçdo 5 ditë n.q.se nukështë e nevojshmetëbëhetmëparë. • Kurkateterivenoz central përdoretpërushqyerjeparenterale me kohëzgjatjetëmadhe, duhetbërënjëtunelizimnënlëkurëpërtëzvogëluarincidencën e sepsisitdhepërtërriturkohëzgjatjenmesataretëkateterit in situ.
Teknikat e futjessëkateteritvenozjanë: • Kirurgjikale – bëhetizolimiinjëvenedhefutetnjëkateterqëmundtëarrijënënivel central. • Perkutane – me ndihmën e kanjulës age, rrëshkitetkateterinëbrendësitë ages tëinseruarmëparë. • Disakateterëkanë age hyrësetëlidhura me to. Percutane me teknikën e Seldinger - nëagen e inseruarqëmëparëfutetnjëtelguidëdhekuragiahiqet, kateterivendoset duke shfrytëzuartelinguidë. • Rrugëtvenozesipërfaqësoreqëpërdorenpërkateterizimvenoz central janë: • Vena cefalikadhe vena bazilika • Vena jugulareeksterne
Vena jugulare interne • Rrugët venoze të thella që përdoren për kateterizim venoz central janë: • Vena jugulare interne. Pacienti pozicionohet si në rastin e mëparshëm, pikat ku mund të realizohet hyrja e ages janë dy; buza e poshtme e muskulit sternokleidomastoid, ku agia duhet të futet me një kënd prej 300 në lidhje me planin e pacientit, ndërmjet dy kokave të muskulit sternokleidomastoid.
Vena subklavia • Vena subklavia. Pacienti vendoset në pozicion supin, me krahët shtrirë përgjatë trupit dhe kokën të kthyer në anën e kundërt. • Pozicioni dekliv me rreth 200 lehtëson procedurën. • Kanjulimi mund të bëhet me rrugë nën klavikulare ose mbi klavikulare.
Vena femorale • Vena femorale • Pacientivendosetnëpozicionsupin me këmbët e larguaralehtësisht. • Vëndimëimirëpërtuinseruarkateteriështëatykupreketpulsacioni I arteries femorale, agiainserohetlateralisht me njëkëndprej 450. • Presionivenoz central (PVC) • Nëpraktikënklinikekërkohetkjovlerëpërtëmarrënjëtëdhënëqëshpreh: • Volumin e likideveqëndodhennëvenatcentrale. • Kompensimin e ventrikulittëdjathtë.
Megjithatë vlera e PVC kushtëzohet nga faktorë të ndryshëm ndërveprues ku përmendim: • Tonusin venoz • Kthimin venoz • Kompliancën e ventrikulit të djathtë • Presionin intratorakal
Duke qenë se duhetmaturpresionivenozprezentnëdegët e mëdhavenozeintratorakaledhenëbrendësitëatriumittëdjathtëtëzemrës, është e nevojshmetëpërdoretnjëkatetervenoz central qëarrinnëatriumosenëvenat kava dhenëvenënanonime. • Konsiderohetnënormënjëvlerë e PVC ndërmjet 2 dhe 10cm shtyllëujëvleratmesatarejanëndërmjet 4 dhe 7 cm shtyllëujë .
Sistemimëipërdorurpërmatjeështëai me njëkolonëujidheështëindërtuarnganjëkolonë e graduar e lidhur me anëtëzgjatuesve me kateterinvenoz central. • Mbisipërfaqen e graduartëkolonëslexohet PVC në cm shtyllëuji. • Gjthashtu sot janëtëdisponueshëmsistemetëleximittë PVC qëshfrytëzojnënjëtransduktorpresionitëlidhur me • Kjomënyrëmatje e PVC mundtëmerretdhe me ndihmën e kateterit Swan Ganz me trerrugë.
Vala e presionitvenoz central që del në monitor pasqyronkontraksioninkardiak, kateterivenoz central detektonndryshimet e voglatëpresionitqëshfaqengjatëciklitkardiakdheitransmetonatonënjëvalëkarakteristike. • Atojanëtrevalëpozitivedhedyvalë negative dhekëtokorrespondojnë me fazat e ndryshmetëciklitkardiakdhe EKG.
Duke qënë se linjatcentraleshtrihenbrëndatoraksit, PVC dhevalët e sajinfluencohenngandryshimetnëpresioninintratorakalgjatërespiracionit. • Këtondryshimejanëtëvogla, pormundtëvihen re nëvalë. PVC uletlehtësishtgjatëinspirimitspontan, rritetlehtësishtgjatëexs –halimittësforcuardhegjatëinspirimitnëventiliminmekanik me presionpozitiv. • Njëpacient me PEEP mëtëmadh se 7,5 cm H2O mundtëketënjë PVC tërriturartificialisht.
Presionikapilarpulmonar wedge (PCWP) • Kateterii Swan – Ganz - ështënjëkateterivogëlibashkuar me njëbaluntëfryrënëmajë. Përmesvenës cava superior arrihetnëatriumin e djathtë, nëventrikulin e djathtëdhesëfundinëarterienpulmonare. • Bëntëmundurnjëvlerësimefikastëpresionevedhetëfunksionimittëventrikulittëmajtë duke u futurnëkapilarëtpulmonarë. • Kypresionmatet duke vendosurnjëkateter (kateteri Swan – Ganz) me lumen tëshumëfishtënënjëvenëperiferikedhemë pas duke e avancuarkateterinnëatriumin e djathtë, ventrikulin e djathtë, arterienpulmonaredhemë pas nënjëdegëtë arteries pulmonare.
Presionikapilarpulmonar wedge (PCWP) • Direkt pas majëssëkateteritndodhetnjëbalonivogëlicilimundtëmbusht me ajër(-1cc). • Kateteri ka njëdaljeqëhapetnëmajë (distalishtbalonit) dhenjëdaljetëdytëdisacentrimetraproksimalishtballonit. • Këtodaljelidhen me transduktorët e presionit. • Kurpozicionohetnënjëdegëtë arteries pulmonaredaljadistale mat presionin e arteries pulmonaredhedaljaproksimale mat presionin e atriumittëdjathtë. • Më pas balonifryhetdhembylldegën e arteries pulmonare.
Presionikapilarpulmonar wedge (PCWP) • Kurndodhkjopresioninëdaljendistalebieshpejtdhe pas disasekondasharrinnjëvlerëtëulëttëqëndrueshme e cilaështëshumë e afërt me presioninnëatriumin e majtë. • Më pas balonishfryhet. I njëjtikatetermundtëpërdoretpërtë • Presioniiregjistruargjatëfryrjessëbalonitështëingjashëm me presionin e atriumittëmajtësepseenët e mbyllurapërgjatëdegëvedistaletëtij, tëcilateventualishtformojnëvenatpulmonare, veprojnësinjëkateterigjatëqë mat presionin e gjakutbrëndavenavepulmonaredheatriumittëmajtë.
Presionikapilarpulmonar wedge (PCWP) • Matja e PCWP ka rëndësinëdiagnostikimin e rëndesëssëinsuficiencëssëventrikulittëmajtëdhepërtëpërcaktuarshkallën e stenozësmitrale. • Tëdykëtogjendje e rrisinpresionin e atriumittëmajtëdhepërrrjedhojëdhe PCWP. Kjoshërbenpërmatjekurvlerësohethipertensionipulmonar. • Po ashtuështëirëndësishëmnëvlerësimin e gjëndjesvolumoretëgjakutkuradministrohenlikidenëgjëndjet e shokut.
Monitorimiidebititkardiak • Debitikardiakështëmekanizmiiparëkompesatorqëipërgjigjetndryshimevetëoksigjenimit. • Ai ështënjëparametërklinikqësiguronoksigjenimin e përshtatshëmtëindeve. Ai bënnjëvlerësim global tëqarkullimit duke përfshirëedheinfluencatneurohumoralenëtë. • Debitikardiakështëprodhimiivolumithedhësdhefrekuencëskardiake. • Volumihedhëspërcaktohetngaparangarkesa (qëështëvolumiiventrikulittëmajtënë fund tëdiastolës), kontraktilitetiimiokarditdhepasngarkesa (rezistencatqë has hedhja e ventrikulittëmajtë).
Kateterizimi kardiak • Kateterizimikardiak. Mundtëjetë: • Kateterizimidjathtëosevenoz– përmesnjëvenetënjëkalibritëmadhfutetnë vena kava superior, nëatriumin e djathtë, nëventrikulin e djathtë, nëarterienpulmonare. • Kateterizimiimajtëose arterial – duke përparuarnëdrejtimtëkundërt me fluksin e gjakutarrihetnëventrikulin e majtë me ndihmën e njëarterie me kalibërtëmadh.
Kateterizimi kardiak • Kateterizimi trans septal – nevojitet një mundësi hyrjeje përmes venës që bën të mundur që të arrihet deri në atriumin e djathtë përmes venës kava inferior. • Për këtë përdoret një kateter i vogël i cili është bashkë me nje kanjulë, përmes së cilës kryhet kalimi i katetrit nga atriumi i djathtë në atriumin e majtë përmes septumit interatrial.
Kateterizimikardiak • Kateterizimikardiakbëhet me qëllim: • Diagnostikues – përtëvlerësuarpresionetnëenët e gjakutdhenëkavitetet, përtëmaturfluksin e gjakutdhepërtëpërcaktuarparametrat, përtëevidentuarndryshimetfunksionaledhemorfologjike duke praktikuarangiografinëselektive. • Terapeutik – përfutjen e një pacemaker, përtëpraktikuarangioplastikën (dilatacionin e arterievekoronarepërmespërdorimittënjëkateteritullumbac), përtëshkrirëtrombetintrakoronarienë.
