Duurzame ontwikkeling: een opgave voor het sociaal werk? Een normatieve kijk Jef Peeters

1. Duurzame ontwikkeling: een opgave voor het sociaal werk?Een normatieve kijkJef Peeters Emma De Clerck 1 BaSW A

2. Inhoudstafel

3. GLOBALE VERKENNING Referentie: Peeters, J. (2009). Duurzame ontwikkeling: een opgave voor het sociaal werk? Een normatief kijk. Tijdschrift voor welzijnswerk,301, 25-36. - Tijdschrift: Tijdschrift voor welzijnswerk - Organisatie: Vlaams Welzijnsverbond - Doelgroep: zeer uitgebreid - Publicatiedatum: juli 2009 - Jaargang en nummer: 33, nr 301 - Pagina: 25-36

4. Korte inhoud artikel - Dit artikel gaat over de link tussen het sociaal werk en duurzame ontwikkeling. - Jef Peeters onderzoekt de verbanden tussen beide begrippen. - Sociaal werk: * vaak beperkt tot de sociale omgeving * niet geassocieerd met milieuzorg. duurzame ontwikkeling taak voor het sociaal werk

5. Uitleg auteur - filosoof + doceert sociale filosofie en ethiek aan het departement Sociale School Heverlee van de Katholieke Hogeschool Leuven. - Hij leidt het onderzoeksproject‘Oriëntatie van sociaal werk op duurzame ontwikkeling’ - Contactgegevens: jef.peeters@khleuven.be

6. Structuur artikel • Er is een logische en duidelijke structuur aanwezig. • Inleiding • Midden: er wordt dieper ingegaan op de begrippen duurzame ontwikkeling en sociaal werk en worden de verschillen en gelijkenissen tussen de twee onderzocht. • Conclusie • Bovendien: * veel tussentitels • * veel referenties • * uitgebreide bronnenlijst

7. Bronnenlijst • Baker, S. (2006), Sustainable Development, London: Routledge. • Brodala, J. (2008), ‘Empowerende schuldbemiddeling’, OCMW-Visies, nr.1, 61-65. • Debruyne, P. (2009), ‘Duurzame ontwikkeling zoekt sociale rechtvaardigheid’, Alert, jg.35, nr.1, 60-67. • De Jonge W., B. Mazijn & J. Van Assche (2000), ‘Milieugebruiksruimte: operationalisering van een vaag concept’, in: B. Mazijn (ed.), Duurzame ontwikkeling meervoudig bekeken, Gent: Academia Press, 1-67. • Dresner, S. (2008), The Principles of Sustainability, 2nd ed, London: Earthscan. IASSW (International Association of Schools of Social Work) en IFSW (International Federation of Social Workers), - (2001). International Definition of Social Work - (2004), ‘Ethics in Social Work, Statement of Principles’, approved at the General Meetings of the International Federation of Social Workers and the International Association of Schools of Social Work, Adelaide, Australia, October 2004. Beschikbaar: http://www.iassw-aiets.org • Jones, P.T. & R. Jacobs (2006), Terra Incognita. Globalisering, ecologie en rechtvaardige duurzaamheid, Gent: AcademiaPress. (2de druk, met nieuw woord vooraf 2007) • Lafferty, W.M. (1995), ‘The implementation of sustainable development in the European Union’, in: J. Lovenduski & J. Stanyer (eds.), Contemporary Political Studies I, Belfast: Political Studies Association of the UK, 223-32.

8. Matthies, A-L. (2001), ‘Perspectives of eco-social sustainability in social work’, in: A-L. Matthies, K. Nähri, D. Ward (eds.), The Ecosocial Approach in Social Work, Jyväskylä: Sophi, 127-152. • Paredis, E. (2001), ‘Duurzame ontwikkeling: de ambities doorgelicht’, NoordZuid Cahier, jg.26, nr.4, 33-46. • Peeters, J. (1999), 'Duurzame ontwikkeling of duurzame levenswijze?', Ethische perspectieven, jg.9, nr.1, 16-28. • Peeters, J. (2008), ‘Empowerment. Een antwoord op het pleidooi voor verantwoordelijkheid’, in: J. Zeedijk & P. Van Bortel (red.), Bedrogen door de elite? Kritische beschouwingen bij Theodore Dalrymples cultuuranalyse, Kapellen: Pelckmans, 72-82. • Peeters, J. (2008), ‘Conceptueel onderzoek SOWEDO’, Werkdocument, project SOWEDO, KHLeuven, dept. SSH, oktober. Beschikbaar: www.dhovlaanderen.be/files/SOWEDO%20- %20conceptueel%20onderzoek.pdf • Vermeersch, E. (1988), De ogen van de panda. Een milieufilosofisch essay, Brugge: Marc Van de Wiele. • VODO (Vlaams Overleg Duurzame Ontwikkeling ) (2008), KaDO: Kader voor Duurzame Ontwikkeling, Brussel. Beschikbaar: http://www.vodo.be/images/stories/downloads/kado.pdf • WCED (World Commission on Environment and Development) (1987), Our Common Future, Oxford: Oxford UniversityPress. Vert.: Onze aarde morgen, Tielt: Lannoo, 1989. (gepubliceerd: Tijdschrift voor welzijnswerk, jg 33, nr 301, juli 2009, 25-36)

9. Specialisten Jef Peeters: filosoof doceert sociale filosofie ethiekaan het departement Sociale School Heverlee van de Katholieke Hogeschool Leuven Etienne Vermeersch: Belgisch filosoof, scepticus en opiniemaker Geboren te Brugge in 1934 Was hoogleraar aan de Gentse Universiteit 1 van de wegbereiders van de abortus- en euthanasiewet

10. Lambrecht Engelbrecht: Een Zuid-Afrikaanse professor. • Brundtland: GroHarlemBrundtland: - Noors politica, diplomaat en arts. - Ze was de eerste vrouwelijke minister president van Noorwegenen werd dit in totaal 3 keer. - Ze was voorzitster van de World Commissionon Environment and Development,die het rapport OurCommonFuture opstelde, later het Brundtland-rapport genoemd.

11. Begrippen/definities/moeilijke woorden • Duurzaam:  SYNONIEMEN:  bestendig betrouwbaar, degelijk, permanent, vast BETEKENIS: In de zin van duurzame ontwikkeling: een ontwikkeling die aansluit op de behoeften van het heden zonder het vermogen van toekomstige generaties om in hun eigen behoeften te voorzien in het gedrang te brengen. • Normatief: SYNONIEM: toonaangevend, rechtscheppend BETEKENIS: Aangevend wat normaal en gewenst is. • Milieugebruiksruimte: BETEKENIS: De hoeveelheid energie, water, niet-vernieuwbare grondstoffen, hout en landbouwgrond (zowel voor productie als afvalverwerking) die we kunnen gebruiken zonder dat het vermogen van de toekomstige generaties om te voorzien in hun eigen behoeften in het gedrang wordt gebracht.

12. Ecologische overshoot:  BETEKENIS: De overschrijding van de milieugebruiksruimte • Impasse: SYNONIEM: doodlopend BETEKENIS: Het gevoel van op een dood spoor te zitten, een moeilijke situatie waar je niet uit kunt komen, waar je geen oplossing voor ziet. • ‘Scylla-Charybdis’-principe:  BETEKENIS: Hoe groter het gedeelte van de wereldbevolking is dat in welstand leeft, hoe meer het ecosysteem in gevaar is; hoe meer het ecosysteem wordt gevrijwaard, hoe meer dit gepaard gaat met mateloze ellende.” • Paradigma:  BETEKENIS: Een denk-, referentiekader van waaruit je de werkelijkheid interpreteert. Een geheel van opvattingen, normen en waarden die een bepaalde groep of organisatie deelt.

13. Connotatie:  SYNONIEM: gevoelsbetekenis BETEKENIS: de emotionele betekenis van een woord, niet de eigenlijke (woordenboek) betekenis (denotatie). Het is de gevoelswaarde die je eraan heeft. • Biosfeer:  BETEKENIS: Het deel van de aarde en de atmosfeer die bezet is door dieren en planten, waar leven mogelijk is. • Ecologische voetafdruk:  BETEKENIS: De oppervlakte van de aarde die nodig is om te voorzien in de levensstijl van 1 persoon, stad of land. Het is een wijze om de milieugebruiksruimte per persoon of per land uit te drukken. • Ecologische draagkracht: BETEKENIS: De maximale grootte van een populatie die een ecosysteem aankan, en de maximale invloed van factoren van buitenaf waarbij een ecosysteem zich nog kan handgaven.

14. Antropocentrisch: BETEKENIS: Uitgangspunt in de filosofie waarbij de mens centraal staat in het bestaan. ( theocentrisme, god staat centraal ) • Billijkheid:  SYNONIEM: eerlijkheid, rechtvaardigheid, gerechtigdheid BETEKENIS: Evenredige verdeling van de baten van economische activiteit, in overeenstemming met algemene regels van maatschappelijk belang. • Intragenerationeel:  BETEKENIS: binnen de onderscheiden samenlevingen, tussen Noord en Zuid. • Intergenerationeel:  BETEKENIS: tussen de verschillende generaties. • Empowerment BETEKENIS: Iemand ondersteunen in het ontwikkelen en gebruiken van zijn capaciteiten om economisch, politiek en sociaal vlak. Iemand ‘ondersteunen in zijn bevrijding’ om zijn eigen leven en dat van de samenleving meer gestalte te geven.

15. Multi-level karakter:  BETEKENIS: bestaande uit meerdere lagen met onderlinge gelijkenissen en verschillen. • Multi-actor karakter:  BETEKENIS: bestaande uit meerdere delen, componenten. • Holisme:  BETEKENIS: Een visie die kijkt naar het geheel, een probleem is niet te herleiden naar een eenvoudige optelling van de verschillende deeltjes, alles is onlosmakelijk met elkaar verbonden. • Biofysica: BETEKENIS: Wetenschap die natuurkundige invloeden op biologische processen bestudeert en analyseert. • Bottom-up benadering:  BETEKENIS: Een methode die de dingen van onder naar boven bestudeert, de dingen groeien van onderuit. De basis heeft een invloed op alles wat erboven ligt.

16. Instellingen/organisaties • Departement Sociale School Heverlee van de Katholieke Hogeschool Leuven • WCED: World Commissionon Environment and Development • VODO: Vlaams overleg duurzame ontwikkeling • IFSW: International federation of SocialWorkers • IASSW: International association of Schools of SocialWork

17. Wetteksten • In 1999 formuleerde België op een duidelijke manier de aard, de doelstellingen en de principes van zijn beleid inzake ontwikkelingssamenwerking Wet betreffende de Belgische internationale samenwerking van 25 mei 1999

18. Korte synthese artikel • Sociale problemen worden op maatschappelijk vlak veroorzaakt dienen maatschappelijk opgelost te worden • Duurzame ontwikkeling een politiek concept

19. Korte synthese artikel • Duurzame ontwikkeling onderhevig aan een strijd van maatschappelijke belangen (als gevolg van de wijze en interpretatie ervan) • Sociaal werk aandacht voor sociale bewegingen • Maar belangrijk om ook verbindingen te leggen met andere vormen van sociaal werk bv: het structuur- en beleidsgericht werken

20. Korte synthese artikel • Sociaal werk kritische mede- of tegenspeler zijn van de overheid • Met: agenda van sociale verandering én duurzame ontwikkeling • Die zal moeten voldoen aan criteria die: - beantwoorden aan de reële omvang van de heersende sociaal-ecologische crisis - die gebaseerd zijn op mogelijkheden tot participatief burgerschap.

21. Kort filmpje met meer achtergrondinformatie • http://www.youtube.com/watch?v=9dVjSZbB14M

22. Bedankt voor uw aandacht!