Rynek pracy

1. Rynek pracy WYKŁAD

2. cel zajęć Próba odpowiedzi na pytanie: czy „wzrost stopy bezrobocia jest przejawem pogarszania się poziomu aktywności gospodarczej i wzrastających trudności życia społecznego”?

3. Zagadnienia • Rynek pracy w ujęciu mikroekonomicznym • Efektywność pracy • Rynek pracy – podejście makroekonomiczne • Klasyfikacja ludności ze względu na stosunek do pracy • Definicje bezrobocia • Niedoskonałości statystyki bezrobocia i zatrudnienia • Struktura bezrobocia • Rodzaje bezrobocia: • Koncepcje tłumaczące przyczyny powstania bezrobocia • Polityka przeciwdziałania bezrobociu • Zwalczanie bezrobocia

4. Rynek pracy – podejście mikroekonomiczne

5. Pojęcie praca oznacza działalność ludzką każdego rodzaju: fizyczną i umysłową, wykwalifikowaną i niewykwalifikowaną. Zatem praca to ludzki wysiłek fizyczny lub umysłowy włożony w tworzenie dóbr i świadczenie usług. Wielkość wytworzonej produkcji i świadczonych usług zależy od ilości pracowników, których można zatrudnić oraz od ilości godzin, jaką przeciętnie każdy z nich może i chce przepracować.

6. dostępna ilość pracy w danym społeczeństwie zależy od: - liczebności populacji danego społeczeństwa, - udziału w populacji aktywnych zawodowo, - przeciętnej ilości godzin przepracowanych przez zatrudnionych w danej jednostce czasu (tydzień roboczy, miesiąc roboczy, dzień roboczy).

7. Rynek pracy Rynek pracy to miejsce zetknięcia się - pracodawców poszukujących pracowników po określonej cenie i - pracowników mających określone kwalifikacje i wymagania płacowe. Interesy obu są odmienne: -         pracodawca chce zapłacić jak najmniej, płace są bowiem elementem kosztów, zaś -         pracownicy chcą zaś zarobić jak najwięcej, bo stanowią źródło ich dochodów.

8. Czynników wpływające na płacę: • pozaekonomiczne • ekonomiczne

9. rys.czynniki wpływające na produktywność pracy sposób zarządzania wyposażenie techniczne organizacja instytucji efektywność edukacja warunki pracy inne czynniki Źródło: J.E. Karney: Człowiek i praca, Międzynarodowa Szkoła Menedżerów, Warszawa 1998

10. Efektywność pracy  - edukacja i możliwość szkolenia, tzn. ogólny poziomy oświaty oraz od jakość i dostępności systemu doskonalenia zawodowego, -  warunki pracy, -  techniczne wyposażenie organizacji, - sposób zorganizowania instytucji (chodzi zarówno o rodzaj struktury organizacyjnej jak i zaprojektowanie stanowisk organizacyjnych i połączenie ich w komórki organizacyjne), - styl zarządzania uprawiany w organizacji (dyrektywny, konsultacyjny, uczestniczący, delegujący), - inne czynniki (np. normy zwyczajowe, religia, klimat, itp.)

11. pracownicy, którzy są zatrudnieni w organizacjach: -                     stwarzających przyjazne warunki pracy, -                     wyposażonych w nowoczesne środki produkcji, -                     dobrze zorganizowanych i -                     właściwie zarządzanych, są na ogół bardziej produktywni od tych, którzy pracują w instytucjach: o nieprzyjaznych warunkach pracy, źle wyposażonych, źle zorganizowanych i niewłaściwie zarządzanych

12. Rynek pracy znajduje się w równowadze, jeżeli każdy człowiek, chcący podjąć pracę przy danym poziomie wynagrodzenia, znajduje zatrudnienie i jeśli każdy pracodawca, chcący zatrudnić pracowników i oferujących określoną płacę, znajduje chętnych do jej podjęcia.

13. Popyt na pracę (zgłasza przedsiębiorstwo) obrazuje to odwrotna zależność między płacą realną a wielkością zatrudnienia w danym okresie (pozostałe czynniki constans)

14. Czynniki określające popyt na pracę: stawka płacy ilość osób popyt na wytwarzany produkt ceny tego produktu rodzaj produktu wydajność pracy technologia

15. Podaż pracy (ilość rąk do pracy) - dodatnia zależność między poziomem płac realnych a liczbą pracowników (robotogodzin) oferowanych na rynku pracy w danym okresie (pozostałe czynniki constans).

16. Podaż pracy zależy od: stawki płac kosztów alternatywnych czasu pracownika wartość czasu wolnego

17. Rynek pracy znajduje się w nierównowadze gdy następuje: - nadwyżka popytu nad podażą na pracę (SL < DL), mówimy wtedy o braku rąk do pracy, tzn. niedostatecznej podaży, - nadwyżka podaży nad popytem na pracę (SL > DL), mówimy wtedy o bezrobociu.

18. Rynek pracy – podejście makroekonomiczne

19. Rys. Klasyfikacja ludności ze względu na stosunek do pracy

20. W skład siły roboczej (aktywnych zawodowo) nie wchodzą: -         młodzież poniżej ... roku życia -         uczniowie szkół lub studenci szkół wyższych dziennych -         niezdolni do pracy -         emeryci -         pracujący jako wolontariusze na rzecz organizacji charytatywnych lub o charakterze religijnym -         pracujący sezonowo i pozostający bezczynni ponieważ jest to okres poza sezonem pracy

21. Bezrobotni -         ludzie zdolni do pracy -         poszukujący jej aktywnie -         nie znajdujący zatrudnienia

22. Stopa bezrobocia – procent zasobu siły roboczej lub - liczba ludności w wieku produkcyjnym: 16-65 mężczyźni i 16–60 kobiety

23. 1) Statystyka urzędów pracy – bieżąca rejestracja poszukujących pracy. Bezrobotny to osoba, która jest: -         zdolna do pracy -         ukończyła 18 lat -         nie przekroczyła 60 w przypadku kobiety, 65 w przypadku mężczyzny -         gotowa podjąć pracę w pełnym wymiarze czasu pracy -         pozostaje bez pracy -         nie uczy się w szkole -         nie ma innego źródła utrzymania

24. 2) Statystyka GUS – kwartalne badanie aktywności ekonomicznej ludności. Badanie na 22 tys. gospodarstw domowych. Bezrobotni to osoby (w wieku 15 lat i wyżej wg płci), które: -         w okresie badanego tygodnia nie były osobami pracującymi (co najmniej 1 godz. – standard międzynarodowy) -         aktywnie poszukiwały pracy (w ciągu ostatnich 4 tyg.) -         były gotowe podjąć pracę w tyg. badanym i następnym

25. Niedoskonałości statystyki bezrobocia i zatrudnienia -         reprezentatywna próbka ludzi -         wiarygodność pracowników -         wiarygodność ankietowanych -         nie mierzą trudności niepełnozatrudnionych -         odniesienie stopy bezrobocia do stopy aktywności zawodowej

26. Struktura bezrobocia: -         udział bezrobocia długookresowego -         stopa bezrobocia wśród młodzieży -         zróżnicowanie przestrzenne bezrobocia

27. Wzory związane z rynkiem pracy Stopa zatrudnienia = Z / D  Stopa bezrobocia U = A / B  Współczynnik aktywności zawodowej = B / D  Zasoby siły roboczej = liczba osób bezrobotnych + liczba osób zatrudnionych  Społeczna wydajność pracy w = NIw / Z  Pracochłonność Pr = Czp / NIw  Kapitałochłonność m = Mp / NIw  Techniczne uzbrojenie pracy Tu = Mp / Z NIw – dochód narodowy wytworzony Z – liczba zatrudnionych Mp – wartość brutto produkującego majątku trwałego Czp – czas przepracowany łącznie przez pracowników

28. üRodzaje bezrobocia: bezrobocie frykcyjne bezrobocie strukturalne bezrobocie technologiczne bezrobocie klasyczne bezrobocie cykliczne bezrobocie ukryte

29. üKoncepcje tłumaczące przyczyny powstania bezrobocia koncepcja klasyczna koncepcja keynesowska koncepcja neoklasyczna

30. Polityka przeciwdziałania bezrobociu Gospodarka rynkowa i jej mechanizmy nie są w stanie przeciwdziałać powstaniu bezrobocia. zatem: Teorie bezrobocia jako zjawiska dobrowolnegojest oderwana od realiów życia. Teorie bezrobocia jako zjawiska przymusowego okazały się zgodne z realiami życia gospodarczego i doświadczeniami historycznymi. Wynika z tego konieczność prowadzenia przez państwo określonej polityki na rynku pracy.

31. Polityka przeciwdziałania bezrobociu (bezrobociu cyklicznemu i strukturalnemu): üPolityka pasywna üPolityka aktywna

32. Polityka pasywna • pomoc socjalna (pomaga przetrwać trudny okres) • uzasadniona dla krótkiego okresu • nie rozwiązuje problemu • Formy pomocy: • jednorazowe odszkodowania dla zwalnianych z pracy • system zachęt finansowych dla wcześniejszego przechodzenia na emeryturę • zasiłki dla bezrobotnych • Główne zagadnienia:kryteria przyznawania zasiłków,ich wysokość (relacja do przeciętnej płacy w gospodarce), długość pobierania zasiłków • Zależą te rozwiązania od:możliwości finansowych państwa, • poglądów na temat roli zasiłków w walce z bezrobociem

33. Polityka aktywna -         wykorzystywana w długim okresie -         efektywna społecznie i ekonomicznie

34. Skala makroekonomiczna wykorzystanie przez państwo wszystkich instrumentów oddziaływania na gospodarkę, które prowadzą do przyśpieszenia wychodzenia gospodarki ze zniżkowych faz cyklu koniunkturalnego, do zdynamizowania procesów rozwoju gospodarczego.  Instrumenty: -         akty prawne (np. prawo pracy) -         narzędzia polityki podatkowej (stopy podatkowe) -         ...............

35. Skala mikroekonomiczna wprowadzona w celu przeciwdziałania bezrobociu w określonych działach gospodarki narodowej, na poszczególnych rynkach pracy, określonych regionach gospodarki.  Instrumenty: -         rozwijanie publicznych programów zatrudnienia (np. programy budownictwa mieszkaniowego, budowy dróg, ......) -         subsydiowanie zatrudnienia poprzez dotacje dla firm, które chcą zatrudnić określone grupy społeczne np. niepełnosprawnych -         organizowanie systemów przekwalifikowania -         rozwijanie systemów pośrednictwa pracy -         działanie w kierunku zmniejszenia czasu pracy

36. Zwalczanie bezrobocia üZwalczanie bezrobocia w zależnościod jego rodzaju -         bezrobocie frykcyjne -         bezrobocie strukturalne -         bezrobocie technologiczne -         bezrobocie klasyczne -         bezrobocie cykliczne -         bezrobocie ukryte Zwalczanie bezrobocia w zależnościod jego struktury -         bezrobocie długookresowe -         bezrobocie wśród młodzieży -         zróżnicowanie przestrzenne bezrobocia

37. Dziękuję Państwu za uwagę