Onderzoekend leren bij Nederlands

1. Onderzoekend leren bij Nederlands Marleen Kieft Gert Rijlaarsdam Universiteit van Amsterdam Instituut voor de lerarenopleiding

2. Weer wat nieuws erbij? Besteed liever aandacht aan de verbetering van het onderwijs zoals het er nu voorstaat.

3. Nee, niets erbij! Daar gaat het ons niet om. Wat we willen is…

4. wat we willen is… • De didactiek van schrijfvaardigheid verbeteren • En passant: • het schoolvak wat pittiger, uitdagender, motiverender maken • belangstelling wekken voor wetenschappelijk denken in taal- en literatuurwetenschap • een bruggetje slaan tussen het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs en het wetenschappelijk onderwijs

5. Eerst maar eens de didactiek van het schrijfvaardigheidsonderwijs. Wat kan daar beter?

6. What works in the teaching of writing? Hillocks 1986: Meta-analyse van studies

7. vier benaderingen in schrijfonderwijs

8. zes leerinhouden

9. conclusie • Onderzoekend leren bij schrijfdidactiek is werkzaam: stofvinding< stofordening< stofverwerving • Inductieve lespatronen

10. motiverender?

11. Nederlands interessant?

12. Nederlands interessant?

13. Nederlands moeilijk?

14. Nederlands moeilijk?

15. brug vwo-wo • Belangstelling wekken voor, en voorbereiden op, het wetenschappelijk denken in taal- en literatuurwetenschap. • Ook aan taal kun je onderzoek doen! • Leerlingen in het C&M-profiel komen niet in aanraking met onderzoek doen.

16. onderzoekend leren Onderzoekend leren als onderwijsmiddel is bij de exacte vakken vrij effectief gebleken. • Onderzoekend leren vergt actief omgaan met de leerstof. • Kennis die zelf wordt ontdekt is dieper verwerkt en wordt beter geïntegreerd in de al aanwezige kennis.

17. dus… Onderzoekend leren is handig voor • Schrijfdidactiek (Hillocks) • Verwerven van onderwerpskennis

18. uw voorbeelden… Voor zover wij weten komt onderzoekend leren nog niet voor bij het schoolvak Nederlands. Klopt dat?

19. dit project onderzoekend leren

20. dit project onderzoekend leren schrijven

21. dit project onderzoekend leren schrijven

22. dit project schrijfvaardigheid inhoudskennis onderzoekend leren schrijven onderzoeksvaardig-heid motivatie

23. werkwijze • ± 10 ontwerpgroepen (docenten en vakwetenschappers) • korte lessenreeksen (vijf lesuren): onderzoekend leren en schrijven

24. opzet lessen Ontwerpregels • leerlingen doen een ontdekking • beperkte dataset • authentieke data • gegidst ontdekken • onderzoeksvraag moet ingekaderd / gemotiveerd worden • mogelijkheden voor differentiatie

25. voorbeeld Data Twee fragmenten van gesprekken tussen kleuters en leerkracht Vraag Welk gesprek is vanuit het oogpunt van taalverwerving beter? 1 2

26. Vaak wordt beweerd dat vragen stellen een goede manier is om kleuters aan de praat te krijgen. Klopt dat wel? Ga dat na door de volgende tabel in te vullen:

29. Ontdekking: Het gaat niet om het aantal vragen, maar om het soort vragen (open / gesloten). Bovendien: Luisterresponsen lokken beurten van kinderen uit.

30. voorbeelden Enkele andere voorbeelden: • Jip-en-Janneke-taal • Smartlappen & liefdesliederen: van Middeleeuwen tot nu • Het genre appeltaartrecept

31. gezocht! Wij zoeken nog docenten die enkele lessen willen ontwerpen rondom • het onderwerp Nederlandse gebarentaal i.s.m. prof. Anne Baker (UvA) • een boekwetenschappelijk onderwerpi.s.m. de boekwetenschappers van de UvA.

34. ontdekkingen • Nederlandse Gebarentaal is een aparte taal en is niet afgeleid van het Nederlands. • Er is meestal geen overeenkomst tussen vorm en betekenis van de gebaren. • Wie in Engelse gebarentaal spreekt, kan niet communiceren met wie in Nederlandse Gebarentaal communiceert.

35. Meer informatie of meedoen aan het project? m.h.kieft@uva.nl www.ilo.uva.nl/homepages/marleen