Odnos religije i nauke

1. Odnos religije i nauke

2. Nauka • Latinska riječ scientia ( u bosanskom: nauka ili znanost) svojim značenjem pokriva široke oblasti. • bavi se promatranim, odn. uočenim činjenicama pojavnog svijeta i života i odnosima među tim činjenicama. • Šta naučnici promatraju? Različite i brojne vrste predmeta. • Svaka nauka određuje polje i predmet svoga proučavanja, ciljeve i metodologiju u istraživanju. Tako npr. neki naučnici istražuju Kosmos • drugi ispituju strukturu molekula u ćelijama živih, biljnih i životinjskih vrsta • treći rješavaju komplicirane matematičke probleme, itd.

3. Nauka Naučnici se služe: • testiranim metodama • bezboj puta ponovljenim ekspirentima u istim i različitim varijacijama i okolnostima • Rukovode se jednom ili više pretpostavki koje žele egzaktno dokazati i verificirati u zvaničnim naučnim institucijama • dakle, bave se pojavnim, materijalnim svijetom u kome vlada mnoštvo otkrivenih i još više neotkrivenih uzročno posljedičnih veza(npr. zrno koje se posije....)

4. Scinetia se dijeli u dvoje velike grupe • Prirodne - sve naučne discipline koje se bave materijalnim svijetom nazivaju se prirodnim ili egzaktnim naukama. • Humanities, društvene (humanistika) - bave se ljudskim životom i društvom. Tako se neki bave istraživanjem religija, književnom historijom, književnom, likovnom ili nekom drugom vrstom kritike, društvenim pojavama, psihološkim krizama itd. • Ne može se egzaktno provjeravati, nego samo straživati njihove tragove ili posljedice na pojedinca ili društvo.

5. scinetiase također može podijeliti u slijedeća četiri razreda: • matematičke i logičke • fizičke • biološke i • društvene nauke. • Svaka grupa ima svoje podgrupe.

6. Nauka • nauka je, od drevnih vremena, dolazila u sukob sa primitivnim, nenaučnim, a ponekad i antinaučnim mišljenjem. • nauka je smiono oslobađala ljudski duh od onih religijskih ili filozofskih vjerovanja koja su naučavala da prirodom vladaju bogovi ili duhovi • Čovjek se bojao onoga što nije bio (naučno) spoznao! • Razvoj naučnog mišljenja postepeno je vodio do samopouzdanja da se priroda može razumjeti i, čak, „savladati“ i „kontrolirati“. • Osvajanje i kontroliranje prirode ostao je vjekovni cilj i suštinska karakteristika evropske naučne misli.

7. Sukob sa inkvizacijom • Najpoznatiji takav sukob dogodio se 1616. g. Kada je pred sud Inkvizacije izveden italijanski astronom i fizička Galileo Galilej (1564. – 1642.) zato što je tvrdio da je teorija poljskog astronoma Nikole Kopernika, pa kojoj se Zemlja i ostale planete okreću oko Sunca, superiornija od ptolomejsko – aristotelovske teorije po koj se Sunce okreće oko Zemlje. Ovu durgu teoriju zvanićno je naučavala Crkva. Galilej je osuđen i prisiljen da javno porekne svoja stanovišta, a ostatak života proveo je u kućnom zatvoru. (Godine 1979., 350 godina nakon presude Galileju, papa Ivan Pavao II obznanio je da je Rimska crkva učinila grešku ovom presudom).

8. Muslimanska Španija • Arapski, španski i sicilijanski muslimani, koji su od početka 8. do kraja 15. stoljeća vladali većim dijelom Pirinejskog poluotoka i Sicilijom, pažljivo su istražili starogrčko rimsko naučno naslijeđe i, prijevodima i na druge načine, prenijeli ga u Evropu. Svojim osvajanjima, oni su došli u kontakt sa perzijskom astronomijom, historijom i medicinom, te sa indisjkim brojačnim i decimalnim sistemom • Španski filozof Ibn Rušd, najveći srednjovjekovni komentator Aristotela, zajedno sa drugim brojnim misliocima i naučnicima na univerzitetima muslimanske Španije inicirao je okretanje naučne misli prirodi i čovjeku zalažući se za eksperimentalnu metodu u istraživanjima. • Arapski naučnici dali su značajnedoprinose njihovoj astronomiji, matematici, medicini, optici i drugim naukama. • al-Hawarizmi ustrojio je i proširio algebru • Avicenna, arapski naučnik napisao je široku medicinsku enciklopediju koju je nazvao Kanon medicinskih nauka u kojoj je sumirao medicinska znanja svoga doba i u to vrijeme precizno opisao meningitis, tetanus i mnoge druge bolesti“...“

9. Blagodati i strah od „naučne eksplozije“ • Otkriće oksigena, do kojeg su došli Carl Scheele (Karl Šil) i Joseph Priestley (Džozef Pristli) na početku 18. st. • Pasterovo otkriće mikroba sredinom 19. st., • Maxwellova teorija elektromagneta iz 1860., Mendeljejev sistem elemenata (1869.), • Ajnštajnova teorija relativiteta (1905.), • Teslino otkriće električne naizmjenične struje na početku 20. st. • Flemingov prvi antibiotik, pencicilin (1928.), brojni tehnički izumi, itd., nesumnjivo, donijeli su neizmjerne koristi ljudskoj vrsti olakšavši njezin život na Zemlji i učinivši ga ljepšim i sigurnijim.

10. Blagodati i strah od „naučne eksplozije“ • Međutim, razvoj nauke, pogotovo njezina eksplozija na kraju XX. St., donio je i brojne nedaće. • Jer otkriće atoma i razbijanje njegova jezgra nije vodilo samo humanoj upotrebi atomske energije već i razornoj bombi, • Naučni prodor u strukturu gena i eksperimenti na njemu zaprijetili su pojavom neprekinute serije čovjekolikih monstruma! • Naučna obrada ljudske „psihe“ razorila je autoritet roditelja, učitelja, čak i same Objave! • Savremeni čovjek se više ne boji božanstava niti duhova, onoga što ne zna, već se boji novih, također neviđenih, naučnih i militarističkih božanstava koje je proizvelo njegovo znanje!

11. Nauka i moral; naučno sujevjerje • Da li je naučno istraživanje, samo po sebi, moralno ili ne? • Da li nauka može rjšavati moralne dileme, može li vrednovati šta je dobro, a šta zlo? • Da li porast naučnih saznanja nužno vodi moralnom poboljšanju društva, smanjenju nepravde, slobodi i sigurnosti u Svijetu? • Može li naučna misao otkriti išta iz transcendentalnog svijeta? • Koja je funkcija razuma i ima li on predodređena ograničenja? Da li, osim razuma, postoje i neki drugi izvori spoznaje?

12. Nauka i moral; naučno sujevjerje • Na ova i slična pitanja valja potražiti odgovore u dobu koje je sve više svjesno da se s porastom naučnih istraživanja sve više širi i duhovnomoralni mrak savremenog čovjeka

13. Sama nauka ne donosi sreću • nauka se, kao korisni izvor znanja, ipak temelji na individualnoj percepciji; svaki naučnik, kao i svaki filozof, misli pod utjecajem vlastite kulture, obrazovanja, običaja..., oni sami odustaju od nekih svojih teorija i ne žive u skladu sa principima koje naučavaju • nauka objašnjava samo ograničene aspekte života i stvarnosti: • nauka ne donosi pravila o ljudskom ponašanju niti daje odgovore na osnovna pitanja kakvo je, npr., pitanje o smislu življenja; • ljudski razum kao sredstvo naučnog istraživanja i filozofskog mišljenja, ne može otkriti ništa iz transcendentalnog svijeta • naukom se ne može postići sreća čovječanstva zato što se nauka ne temelji na potpunom znanju o ljudskoj prirodi; ljudsku prirodu poznaje jedino Onaj ko je stvorio tu prirodu; prema tome, • samo spoj razuma i Upute, vjere i nauke, morala i obrazovanja donosi sreću i prosperitet.