Ciekawa Historia Naszej Gminy

1. Ciekawa Historia Naszej Gminy

2. Krótka Historia… • Niewiele wiadomo o początkach Białegostoku. Prawdopodobnie w pierwszych latach XIV w. tereny między Narwią, Biebrzą a Bugiem opanował książę litewski Giedymin. Często przywoływana jest legenda, jakoby książę był twórcą nazwy naszego miasta. 

3. Ludzie i miasto… W początkach lat siedemdziesiątych XVIII w. Białystok liczy już około 3500 mieszkańców. W owym czasie chrześcijanie (1025) stanowili ponad 55% społeczności miejskiej, a ponad 57% wśród mężczyzn. Kres rozwojowi przyniósł III rozbiór Polski, pomimo że Białystok dostał status siedziby władz departamentu białostockiego wchodzącego w skład prowincji Prus Nowowschodnich. Prusacy nie dbali o rozwój miasta, ani o jego estetykę. Liczba mieszkańców wprawdzie szybko rosła, lecz – jak to wynika z zachowanych inwentarzy – substancji mieszkaniowej nie przybywało. Prowadziło to dodewastacji budynków.

4. W czasie powstania listopadowego (1830) w Białymstoku ogłoszono stan wojenny, a miasto stało się główną kwaterą naczelnego dowódcy wojsk rosyjskich feldmarszałka Iwana Dybicza. Po upadku powstania listopadowego w Polsce, nastąpiła rusyfikacja szkolnictwa w prowincjach zabranych. Gimnazjum białostockie przekształcono w szkołę rosyjską, a teatr zamknięto. W 1834 r. w ramach represji popowstaniowych wprowadzono granicę celną pomiędzy Kongresówką a Rosją. Ten tragiczny dla Polski okres dla Białegostoku stał się okresem odrodzenia miasta. Ponieważ dla rozwijającego się przemysłu włókienniczego Rosja była głównym rynkiem zbytu. Zagrożeni bankructwem fabrykanci z Łodzi zaczęli przenosić swoje fabryki, ale ponieważ transport był wtedy bardzo drogi, ulokowali je tuż za granicą czyli w Białymstoku i okolicach. Białystok zyskał w tym czasie przydomek "Manchesteru północy". Rosja wkracza do miasta…

5. Mały krok a duże znaczenie… • W 1859 r. urodził się Ludwik Zamenhof, twórca języka esperanto, który jest już znany wszędzie i ma duże znaczenie dla naszego miasta. Stworzenie uniwersalnego języka było oczywistym pomysłem w ówczesnym Białymstoku, gdzie zamieszkiwali w II poł. XIX w. w większości Żydzi, a także Polacy, Rosjanie i Niemcy, oraz w mniejszej liczbie Białorusini, Tatarzy i Litwini.

6. Kolejne komplikacje… • Kolejny stan wojenny nastał w guberni wraz z wybuchem powstania styczniowego w 1863 r. Mieszkańcy Białegostoku wspierali działające w pobliżu oddziały powstańcze W. Cichorskiego pseudonim "Zameczek", W. Wróblewskiego i R. Rogozińskiego.

7. Rewolucja, strajki,dyskryminacja… • Białystok końca wieku XIX był miastem proletariackim. Niezadowoleni z warunków pracy robotnicy podejmowali strajki. Pierwszy miał miejsce w 1895, a pierwszy pochód pierwszomajowy miał miejsce w 1903 r. Rewolucja 1905 miała bardzo krwawy przebieg – manifestacje zostały stłumione przez wojsko i policję. W 1906 władze rosyjskie przeprowadziły pogrom Żydów. Brały w nim udział policja i wojsko.

8. Wojska Niemieckie… • W 1915 r. Białystok zajęły wojska niemieckie i pozostały w nim do końca wojny. Białystok pozostał stolicą województwa, ale jego znaczenie zmalało. W czasie I wojny światowej władze carskie, w miarę zbliżania się frontu, ewakuowały fabryki w głąb Rosji. Niemcy, gdy stało się jasne, że przegrywają wojnę, wywieźli resztki maszyn. Dodatkowo po wojnie Białystok przestał być miastem granicznym a przemysł został odcięty od rosyjskich rynków zbytu. 9 lutego 1919 roku, na mocy umowy białostockiej, wojska niemieckie opuściły miasto, przekazując je w ręce Polaków. Siły polskie obsadziły Białystok w dniach 19–20 lutego. Wydarzenie to spotkało się z formalnym protestem ze strony władz bolszewickich w Moskwie, uznających miasto za część swojego państwa.

9. II wojna światowa… • II wojna światowa zaczęła się dużym ruchem wojsk i nielicznymi bombardowaniami. Między 6 a 11 września miasto opuściły władze cywilne. 15 września w obliczu oskrzydlenia wycofały się wojska polskie. Miasto zajęły wojska brygady fortecznej "Lötzen", pod dowództwem gen. Offenbachera. Dwa dni później dołączyły do nich oddziały radzieckie. Po uroczystej wspólnej defiladzie i raucie w hotelu "Ritz" Niemcy przekazali władzę Rosjanom i wycofali się. • 28 października 1939 przyłączono Białystok do Białoruskiej SRR i nadano status stolicy obwodu. Sowieccy okupanci w okresie swojego 19-miesięcznego pobytu w Białymstoku prowadzili szeroko zakrojone akcje represyjne przeciwko ludności, a szczególnie przeciwko jej polskojęzycznej części, doprowadzając do masowej emigracji Polaków z miasta.

10. Bunt, powstanie i bombardowanie… • W lutym 1943 nastąpił pierwszy etap likwidacji getta. Do stawienia oporu hitlerowcom dał znak Icchok Malmed – oblał kwasem solnym policjanta, który brał udział w przesiedlaniu Żydów. 16 sierpnia 1943 roku w getcie białostockim wybuchło powstanie. • W 1944 r., w wyniku wyburzeń ze strony wojsk niemieckich oraz nalotów lotnictwa sowieckiego centrum miasta zostało prawie całkowicie zniszczone. Po ciężkich walkach 27 lipca 1944 roku oddziały sowieckie wdarły się do centrum miasta wypierając oddziały niemieckie na linię rzeki Białej i Starosielc. 29 lipca wojska niemieckie ostatecznie opuściły granice miasta przekraczając rzekę Narew.

11. „Solidarność”… • Początki "Solidarności" nierozerwalnie kojarzą się z postacią jej kapelana ks. Jerzego Popiełuszki, urodził się on we wsi Okopy koło Suchowoli w 1947 r., 50 km od Białegostoku. Po tragicznej śmierci ks. Jerzego w 1984 roku (został on zamordowany przez funkcjonariuszy SB), jego ciało po wydobyciu z wód wiślanych zostało przewiezione do prosektorium Akademii Medycznej w Białymstoku. Stąd zwłoki zabrano do Warszawy w dniu 2 listopada. • Jednym z ważniejszych wydarzeń lat 90. była wizyta papieża Jana Pawła II w dniu 5 czerwca 1991 r. W czasie jej trwania ogłoszono decyzję o utworzeniu diecezji białostockiej.

12. Ponadto przełom lat 80. i 90. to piłkarski klub "Jagiellonia Białystok" w pierwszej lidze i ogólnopolska kariera disco polo. Białystok zaczyna się rozwijać. Bezrobocie regularnie spada a zarobki rosną, choć nadal są najniższe w kraju. W mieście pojawiają się pierwsze hipermarkety i galerie handlowe. Miasto przejmuje od skarbu państwa stadion i zaczyna gruntowny remont, modernizowane są główne ciągi komunikacyjne Białegostoku. Miasto zmienia administracyjne granice ponieważ przyłączone zostają wsie: Zawady, Bagnówka, Zagórki, Dojlidy Kolonia, Halickie, Halickie Kolonia. Ul. Rynek Kościuszki zostaje zamknięty dla samochodów, skwerek przy Ratuszu zostaje zlikwidowany na rzecz placu miejskiego. Ponadto 2 bazary w centrum miasta przy ul. Jurowieckiej i Plac Inwalidów zostają zlikwidowane. Nowoczesny Białystok…

13. Prezentacje przygotowali: • Hubert Karwowski • Mariusz Osojca • Barbara Krajewska • Karolina Kopciewska