De praktische invulling van de artikelen van het OCMW-decreet

1. De praktische invulling van de artikelen van het OCMW-decreet Een deontologisch intermezzo… Erik Laga

2. De spreker stadssecretaris Mechelen docent aan PIVO (personeelsstatuten, deontologie van de ambtenaar) Politeia-pocket ‘De deontologische code’ (Erik Laga – Mark Suykens)

3. Wat is deontologie? Deontologie is een vak Beroepen met een deontologie Code of ethics Luc Van den Bossche Vlaams gemeentedecreet

4. Vernieuwde belangstelling…

5. Deontologie in beweging VAN “CONTROLERENDE” BENADERING GERICHT OP DE INDIVIDUELE AMBTENAAR NAAR “STIMULERENDE” BENADERING GERICHT OP DE GEHELE ORGANISATIE

6. ‘Deontologie’ als dynamisch gegeven… Evolutie van rechten en plichten (zwijgplicht ? spreekrecht ? spreekplicht) (? klantgerichtheid ? efficiëntie …) Van ‘individueel’ naar ‘organisatiegericht’ (? ‘de ethische organisatie’, ‘de organisatiecultuur’)

7. Minister Ien Dales (+1994) “De overheid is of wel of niet integer. Een beetje integer kan niet. En met de integriteit van de overheid valt of staat het bestuur”

8. OCMW-decreet en deontologie Eedaflegging Hoofdstuk (herkenbare) rechten en plichten Verplichting deontologische code Tuchtregeling Internecontrolesysteem

12. Deontologie als onderdeel van een ‘concept over interne controle’ Systeem van interne controle (op basis van het COSO-model)

16. COSO in het OCMW Informatie & communicatie -   uitbouw intranet met beleidsinformatie, taakgerichte informatie, praktische informatie , documentatie en wetgeving -     uitbouw administratief handboek (met gedocumenteerde procesbeschrijvingen) -     aanreiken van financiële – en beheersinformatie (stuurkaarten) - projectopvolging

18. COSO in het OCMW Sturing - evaluatiesysteem (met planningsgesprekken, functioneringsgesprekken en evaluaties) - rapportering aan raad voor maatschappelijk welzijn - opvolging vanuit managementteam - werken met een stuurgroep - bespreking klachtenbehandeling

20. COSO in het OCMW Controle activiteiten Procesbeschrijvingen (functiescheiding, controlemomenten, …) Workflows Dossieropvolging Klachtenbehandeling

22. COSO in het OCMW Risico-inschatting -  analyse bij opmaak administratief handboek -   dossiers verzekeringspolissen -   risicobeheersing: op basis van risico-inschatting - calamiteitenplan(nen) opmaken

25. COSO in de gemeente Controle-omgeving -   deontologische code voor mandatarissen en personeel -   vorming (de ethische organisatie, rechten & plichten) aandacht voor missie, visie en waarden van de organisatie eedaflegging

26. Begrippenapparaat als “tool of management”

27. Een begrippenapparaat van rechten en plichten Rechten en plichten = dynamisch gegeven Meest recente bron: OCMW-decreet (met aandacht voor de meest essentiële deontologische rechten en plichten)

28. Deontologische regels voor vastbenoemden en contractanten Eed: “ik zweer de verplichtingen van mijn ambt trouw na te komen” Vastbenoemden én contractanten In handen van de voorzitter (delegatie mogelijk; oa naar secretaris)

29. Loyauteit

30. Loyauteit en correctheid Art 106 OCMW-decreet: “De personeelsleden oefenen hun ambt op een loyale en correcte wijze uit. De personeelsleden zetten zich op een actieve en constructieve wijze in voor de realisatie van de opdracht en de doelstellingen van het openbaar centrum voor maatschappelijk welzijn”. “De personeelsleden respecteren de persoonlijke waardigheid van iedereen”

31. Loyauteit en correctheid Loyauteit = trouw aan de instelling (eed) Realisatie van de opdracht en de doelstellingen (strategisch beleidsplan)

32. Spreekrecht Art 107 “De personeelsleden hebben spreekrecht ten aanzien van derden met betrekking tot de feiten waarvan zij kennis hebben uit hoofde van hun ambt”. Zelfde formulering als AP-KB & gemeentedecreet Beperkingen: art 107 = regelgeving openbaarheid van bestuur

38. Spreekrecht en OCMW-decreet Art 107: “Het is voor hen verboden feiten bekend te maken als de bekendmaking ervan een inbreuk vormt op de rechten en vrijheden van de burger, in het bijzonder het privé-leven, tenzij de betrokkene toestemming heeft verleend …” (notie beroepsgeheim – art 458 strafwetboek )

39. Aangifteplicht

40. Onverenigbare activiteiten Artikel 109 stelt dat de hoedanigheid van personeelslid onverenigbaar is met elke activiteit die het personeelslid zelf of via een tussenpersoon verricht en waardoor: ambtsplichten niet kunnen worden vervuld waardigheid van het ambt in het gedrang komt eigen onafhankelijkheid wordt aangetast een belangenconflict ontstaat

41. Verbod van discriminatieVerplichting tot neutraliteit Art 108: “De personeelsleden behandelen de gebruikers van hun dienst welwillend en zonder enige discriminatie” Art 14 EVRM Gelijke gevallen op identieke wijze beoordelen

42. Belangeloosheid Art 108 “De personeelsleden mogen, zelfs buiten hun ambt, noch rechtstreeks noch via een tussenpersoon, giften, beloningen of enig ander voordeel dat verband houdt met het ambt, vragen, eisen of aannemen” … “tenzij dit past in het kader van een normale professionele verhouding en in het algemeen belang van de organisatie” Zie ook wet 24/12/1993 (overheidsopdrachten)

43. Recht op informatieVormingsrecht & vormingsplicht

44. Professioneel en klantvriendelijk zijn Niet expliciet maar impliciet in OCMW-decreet (art 108 :”de gebruikers welwillend behandelen”) Dit impliceert: professionele en klantvriendelijke dienstverlening Reflecteren ahv zorgvuldigheidsnormen Vlaamse Ombudsdienst

45. Zorgvuldigheidsnormen Correcte bejegening Actieve dienstverlening Deugdelijke correspondentie Vlotte bereikbaarheid Doeltreffende algemene informatieverstrekking Goede uitvoeringspraktijk en administratieve nauwkeurigheid Zorgvuldige interne klachtenbehandeling Redelijke behandeltermijn Efficiënte coördinatie Respect voor de persoonlijke levenssfeer

46. Tuchtregeling “elke handeling of gedraging die een tekortkoming aan de beroepsplichten uitmaakt of die de waardigheid van het ambt in het gedrang brengt, alsook een inbreuk op de rechtspositieregeling, is een tuchtvergrijp en kan aanleiding geven tot het opleggen van een tuchtstraf”

47. … “De tuchtoverheid voert het tuchtonderzoek. Als het tuchtonderzoek is afgerond, stelt de tuchtoverheid een verslag op dat minstens de ten laste gelegde feiten bevat …”

48. De “deontologische code” is één bouwsteen… … van het fundament van het systeem van interne controle, de risico-omgeving … is slechts één tool, complementair aan andere initiatieven zoals vorming, eedaflegging, huishoudelijk reglement, afsprakennota, enz…

49. Naar een deontologische code … Aanzet tot gezamenlijke ethische reflectie Koppelen aan vorming (begrippenapparaat) Effectief gebruiken bij: Selecties Functioneringsgesprekken Evaluatieprocedures Dilemmatrainingen Beoordelen van concrete casussen

50. Deontologische code: gezamenlijke reflectie stad-OCMW Werkgroep Informatie verzamelen Ontwerp deontologische code Adviezen MAT (stad én OCMW) Klankbordgroep MAT College/VB Raadscommissie Raad

51. Deontologische code stad/gemeente én OCMW TRAJECT DEONTOLOGISCHE CODE Start met uitgebreide werkgroep bestaande uit personeelsleden uit verschillende departementen. Bedoeling van de werkgroep was om info te verzamelen en te polsen naar de ideeën/ervaringen van de personeelsleden. Ook de deontologische code voor mandatarissen kwam hier aan bod. In dit kader nodigde de werkgroep de mensen van de stad Antwerpen uit om een toelichting te geven over hun deontologische code en het Bureau voor Integriteit. De grote van de werkgroep maakte het moeilijk om echt aan een concrete tekst te werken. Bovendien was ook het OCMW vragende partij om samen aan een deontologische code te werken. Er werd dus een beperkte werkgroep samengesteld met leden van zowel het OCMW als de stad. De deontologische code voor de mandatarissen werd verwezen naar een aparte werkgroep. Op basis van bestaande teksten en de info die was verkregen in de eerste werkgroep, werd een sneuvelnota gemaakt. Deze sneuvelnota werd aan de MAT’s van zowel OCMW als stad voorgelegd. De tekst werd aangepast aan hun opmerkingen De sneuvelnota werd voorgelegd aan een 20-tal personeelsleden (3 per departement) van stad en OCMW. In twee sessies worden de opmerkingen en bedenkingen doorgegeven en op basis hiervan wordt de tekst terug aangepast. De tekst wordt dan nog eens bekeken door de beperkte werkgroep en kan dan voor goedkeuring naar het college en naar de gemeenteraad. Na goedkeuring moet het personeel geïnformeerd worden. De bedoeling is dat de deontologische code een echt bruikbare tekst is die zeker geen dode letter mag blijven. Er kan gewerkt worden met dilemmatraining, waarbij personeelsleden, zowel van stad als OCMW, die rond een bepaald thema werken, (jeugd, aankopen, financiën….) samen zitten. De deontologische code moet ook regelmatig onder de aandacht gebracht worden. Dit kan door publicaties op het intranet, de evaluaties, de onthaaldag ….