E N D
Operasionalizasaun Planu Dezenvolvimentu Estratejiku atu hetan rezultadus efetivuAprezentasaun Setor Governasaun no Dezenvolvimentu Institusional husi Sosiedade Sivil Timor-LesteAprezenta husi CEPADInkontru Parseirus Dezenvolvimentu, Timor- Leste (TLDPM)Dili Convention Centre, 18-20 Junu 2013
Rekomendasoens Xave ba Governu • Atu haláo no konsolida parseria ho sosiedade sivil iha monitorizasaun no evaluasaun ba implementasaun Planu Governu. • Entidades Xaves Governu no Non-Governu hotu tenki servisu hamutuk atu bele asegura katak planu refleta duni realidades no prioridades iha komunidade.
Rekomendasoens Xave ba Parseiru Dezenvolvimentu • Atu bele fo atensaun klean ba Governasaun, Justisa no Seguransa hodi bele ajuda Timor Leste hodi aproveita ‘resilience’ ka rezistensia povu nian hasoru konflitu • Nain ba prosesu politika Nasional laos deit Governu mesak
JUSTISA • Dezafius • - AsesubaJustisa Formal liu-liubaFeto no iha areas izoladu • - Rekursuhumanunebeinsufisienterezultabakazubaraknebependenti • - Lingua sainafatinobstakuluatukomprende lei • - Konsultasaun no Sosializasaun • - KKN nebeburas • - Linhakordenasaun entre intituisaunJudisiariu
JUSTISA • Rekomendasaun • - Hamosu politika ida ho leis atu hadia kordenasaun entre sistema rua (Justisa Formal no Tradisional) • - Estrutura legal ida kompletu atu kombate KKN tenki sai prioridade ida • - Investeliu tan iha sector Justisa no Treinamentuba paralegals • - Hadia liu tan konsultasaun no sosializasaun ho sosiedade sivil
Reforma Seguransa • Dezafius • - Formulasaun politika seguransa nasional seidauk kompletu • - Rekursuhumanu no rekursuseluk tan • - Persepsaun publiku kona ba seguransa • - Pratika promosaun iha PNTL • - UniformahusiTreinamentu • - Overlapping iha knar entre PNTL no F-FDTL
Reforma Seguransa • Rekomendasaun • - Dezenvolve politika ida klaru no efetivu iha setor reforma ba seguransa • - Hakbit kapasidade Ministeriu Defeza no Seguransa no Komisaun Parlamentar B (Asuntu Externu, Seguransa no Defeza) atu bele aumenta transparensia no aprezentasaun kontas iha setor seguransa. • - Investimentuiha area seguransaliliu PNTL atubelepromoveprosesurekrutamentu no treinamentu no promosaun
Desentralizasaun • Dezafius • - Seidauk kompriende didiak ‘oinsá’ mak desentralizasaun atu funsiona. • - Separasaunpoderes • - Papelgovernulokal
Desentralizasaun • Rekomendasaun • - Planu lei konabapoderlokal • - Sosializasaun hamutuk ho Sosiedade Sivil • - SosiedadesivilinkluiihaKomisaunInstalasaunMunisipiu • - Edukasaunsivika