FINANSOWE INSTRUMENTY OCHRONY ŚRODOWISKA

1. FINANSOWE INSTRUMENTY OCHRONY ŚRODOWISKA radca prawny Jędrzej Klatka J.Klatka@radca.prawny.com.pl

2. ŚRODKI FINANSOWO-PRAWNE  Środki finansowo-prawne ochrony środowiska stanowią w szczególności: 1) opłata za korzystanie ze środowiska; 2) administracyjna kara pieniężna; 3) zróżnicowane stawki podatków i innych danin publicznych służące celom ochrony środowiska [art. 272 Prawa ochrony środowiska] Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

3. OPŁATY, OPŁATY PODWYŻSZONE, KARY opłaty są związane z korzystaniem ze środowiska w sposób zgodny z prawem opłaty podwyższone są sankcją za prowadzenie działalności bez wymaganego pozwolenia administracyjne kary pieniężne są sankcją za korzystanie ze środowiska z naruszeniem wymagań Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

4. CZĘŚĆ I. OPŁATY ZA KORZYSTANIE ZE ŚRODOWISKA za wprowadzanie gazów (pyłów) do powietrza za wprowadzanie ścieków do wód (ziemi) za pobór wód za składowanie odpadów [art. 273 POŚ] za usuwanie drzew lub krzewów za wyłączenie gruntów z produkcji rolniczej lub leśnej opłata eksploatacyjna i koncesyjna w górnictwie opłata produktowa i depozytowa Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

5. 1. OPŁATA ZA WPROWADZANIE GAZÓW LUB PYŁÓW DO POWIETRZA Źródła prawa: art. 273 ust. 1 pkt. 1 Prawa ochrony środowiska Rozporządzenie Rady Ministrów z 20.12.2005 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska [Dz. U. 2005 r. Nr 260 poz. 2176 z późn. zm.] stawki opłat według obwieszczenia Ministra Środowiska na dany rok Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

6. 1. OPŁATA ZA WPROWADZANIE GAZÓW LUB PYŁÓW DO POWIETRZA zobowiązani: przedsiębiorcy oraz osoby fizyczne ale tylko jeżeli emisja z instalacji wymaga pozwolenia przedmiot opłaty: wprowadzanie do powietrza któregokolwiek z 63 rodzajów gazów lub pyłów wymienionych w rozporządzeniu – stawka za 1 kg Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

7. 1. OPŁATA ZA WPROWADZANIE GAZÓW LUB PYŁÓW DO POWIETRZA Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

8. 2. OPŁATA ZA WPROWADZANIE ŚCIEKÓW DO WÓD LUB DO ZIEMI • zobowiązani: przedsiębiorcy oraz osoby fizyczne ale tylko jeżeli wprowadzanie ścieków wymaga pozwolenia wodnoprawnego • wysokość opłaty zależy od: • rodzaju i ilości substancji zawartych w ściekach • rodzaju wód, do których odprowadza się ścieki (2 x wyższa opłata za odprowadzanie do jezior) • rodzaju ścieków (komunalne, chłodnicze, opadowe) Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

9. 2. OPŁATA ZA WPROWADZANIE ŚCIEKÓW DO WÓD LUB DO ZIEMI Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

10. 3. OPŁATA ZA POBÓR WÓD • zobowiązani: przedsiębiorcy oraz osoby fizyczne ale tylko jeżeli pobór wód wymaga pozwolenia wodnoprawnego • wysokość opłaty zależy od: • rodzaju (powierzchniowa czy podziemna), jakości, ilości i przeznaczenia (do spożycia lub inne cele) pobranej wody • obszaru kraju (najdrożej w Gliwickim RZGW) Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

11. 3. OPŁATA ZA POBÓR WÓD Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

12. 4. OPŁATA ZA SKŁADOWANIE ODPADÓW • zobowiązani: • posiadacz odpadów oraz wyjątkowo • przedsiębiorca niebędący posiadaczem, jeżeli przekazał odpady podmiotowi nieposiadającemu wymaganego zezwolenia – wyjątek nie dotyczy osoby fizycznej niebędącej przedsiębiorcą ! [art. 279 ust. 3 Prawa ochrony środowiska] Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

13. 4. OPŁATA ZA SKŁADOWANIE ODPADÓW wysokość opłaty zależy od rodzaju i ilości składowanych odpadów UWAGA ! Do 31.12.2001 r. były opłaty za umieszczenie na składowisku (tak jak obecnie) oraz za czas składowania. Obecnie wysokość opłaty nie zależy od czasu składowania. Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

14. 4. OPŁATA ZA SKŁADOWANIE ODPADÓW Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

15. 5. OPŁATA ZA USUWANIE DRZEW LUB KRZEWÓW źródła prawa: art. 84 ustawy o ochronie przyrody, Rozporządzenie Ministra Środowiska z 13.10.2004 r. w sprawie stawek opłat, obwieszczenie Ministra o wysokości stawek na dany rok zobowiązany: posiadacz nieruchomości (samoistny lub zależny) UWAGA ! Opłat nie ponosi osoba fizyczna która uzyskała zezwolenie na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej [art. 86 ust. 1 pkt. 2 ustawy o ochronie przyrody] Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

16. 5. OPŁATA ZA USUWANIE DRZEW LUB KRZEWÓW • wysokość opłaty zależy od: • rodzaju i gatunku drzewa oraz obwodu pnia na wysokości 130 cm • powierzchni wycinanych krzewów • rodzaju terenu (uzdrowiska, tereny zielone) UWAGA ! Przedmiotem opłaty jest wycinka zgodnie z zezwoleniem. Nie ma opłaty gdy zezwolenie niepotrzebne. Za wycinkę bez zezwolenia jest kara a nie opłata. Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

17. 5. OPŁATA ZA USUWANIE DRZEW LUB KRZEWÓW UWAGA ! odmienny tryb nakładania opłat ! Wójt (burmistrz, prezydent miasta) wydając zezwolenie na usunięcie drzewa lub krzewu określa wysokość opłaty – decyzja administracyjna. Nie ma „samoopodatkowania” tak jak przy pozostałych rodzajach opłat ! Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

18. 6. OPŁATA ZA „ODROLNIENIE” źródła prawa: art. 12 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych zobowiązani: osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej wyłączające grunty z produkcji rolniczej lub leśnej na podstawie zezwolenia tryb: decyzja starosty lub Dyrektora Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych zezwalająca na przeznaczenie gruntu na cele nierolnicze lub nieleśne Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

19. 6. OPŁATA ZA „ODROLNIENIE” jednorazowa należność za trwałe wyłączenie gruntów z produkcji zależy od rodzaju i klasy gruntu lub typu lasu opłata roczna z tytułu użytkowania gruntów wyłączonych z produkcji – 10 % należności przez 10 lat jednorazowe odszkodowanie za przedwczesny wyrąb drzewostanu Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

20. 6. OPŁATA ZA „ODROLNIENIE” przy budowie domu jednorodzinnego można wyłączyć z produkcji maks. 500 m2 bez opłat [art. 12a pkt. 1 ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych] opłata podwyższona dwukrotnie za wyłączenie gruntów niezgodnie z przepisami marszałek województwa może umorzyć opłatę Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

21. 7. OPŁATY W PRAWIE GÓRNICZYM opłata eksploatacyjna za wydobycie kopalin podczas prac geologicznych lub górniczych, zależna od rodzaju i ilości wydobytej kopaliny opłata quasi-eksploatacyjna za inną koncesjonowaną działalność (np. za poszukiwanie i rozpoznawanie złóż) opłata podwyższona za prowadzenie działalności bez koncesji lub z rażącym naruszeniem warunków koncesji Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

22. 8. OPŁATA PRODUKTOWA I DEPOZYTOWA została omówiona na wykładzie o odpadach Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

23. CECHY WSPÓLNE OPŁAT ZA KORZYSTANIE ZE ŚRODOWISKA „samoopodatkowanie” za wyjątkiem opłat za usuwanie drzew i krzewów, które są nakładane decyzją wpłata na konto urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska (w odniesieniu do opłat za emisję do powietrza ze Śródków transportu – według siedziby zobowiązanego) Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

24. CECHY WSPÓLNE OPŁAT ZA KORZYSTANIE ZE ŚRODOWISKA zwolnienie z opłat jeżeli ich półroczna wysokość nie przekracza 400 zł przedawnienie, odsetki i odpowiedzialność osób trzecich tak samo jak za podatki, zgodnie z przepisami Ordynacji podatkowej odrębne przesłanki odraczania terminu płatności i umarzania – zob. część IV wykładu Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

25. CZĘŚĆ II: OPŁATY- KAZUSY KAZUS 1: X eksploatuje osiedlową kotłownię, z czym wiąże się wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza. Słyszał, że za korzystanie ze środowiska trzeba płacić opłaty więc czeka aż otrzyma decyzję administracyjną określającą wysokość należnej opłaty i termin jej zapłaty. Czy X postępuje prawidłowo ? Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

26. CZĘŚĆ II: OPŁATY- KAZUSY ODPOWIEDŹ NA KAZUS 1: Nie, ma obowiązek prowadzić ewidencję, samemu obliczać wysokość należnej opłaty i uiszczać ją bez wezwania („samoopodatkowanie”) Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

27. CZĘŚĆ II: OPŁATY PODWYŻSZONE emisja gazów lub pyłów do powietrza bez pozwolenia – 500 % pobór wód bez pozwolenia – 500 % wprowadzanie ścieków bez pozwolenia – 500 % [art. 292 Prawa ochrony środowiska] wrzucenie odpadów do wód lub morza – opłata x 100 Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

28. CZĘŚĆ II: OPŁATY PODWYŻSZONE c. d. składowanie odpadów w innych miejscach szczególnie chronionych(brzeg zbiornika wodnego, strefa ochronna ujęcia wody, park narodowy, rezerwat przyrody, uzdrowisko- 15 % opłaty za umieszczenie na składowisku za każdą dobę składowanie odpadów w miejscu nie przeznaczonym na ten cel – 10 % opłaty za umieszczenie na składowisku za każdą dobę składowanie bez zatwierdzenia instrukcji eksploatacji składowiska lub magazynowanie bez decyzji – 5 % opłaty za umieszczenie na składowisku za każdą dobę Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

29. CZĘŚĆ III: ADMINISTRACYJNE KARY PIENIĘŻNE 1) przekroczenie ilości lub rodzaju gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza określonych w pozwoleniach, 2) przekroczenie warunków dotyczących ścieków określonych w pozwoleniach, 3) przekroczenie ilości pobranej wody określonej w pozwoleniach, 4) naruszenie warunków decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska odpadów albo decyzji określającej miejsce i sposób magazynowania odpadów, 5) przekroczenie poziomów hałasu określonych w decyzji o dopuszczalnym poziomie hałasu lub pozwoleniu zintegrowanym, [art. 298 Prawa ochrony środowiska] Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

30. CZĘŚĆ III: KARY PIENIĘŻNE Są wymierzane decyzją administracyjną: w I instancji decyzja administracyjna wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska organem II instancji jest Główny Inspektor Ochrony Środowiska w Warszawie Kary wpłaca się na rachunek właściwego WIOŚ. Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

31. CZĘŚĆ III: KARY PIENIĘŻNE brak winy ukaranego nie ma znaczenia decyzja administracyjna związana – w razie stwierdzenia naruszenia WIOŚ musi wydać decyzję, jeżeli wysokość kary przekracza najniższe wynagrodzenie za wyjątkiem kary za usuwanie drzew bez zezwolenia, ukarany może być tylko podmiot posiadający decyzję, który narusza jej warunki za korzystanie ze środowiska bez decyzji płaci się opłaty podwyższone, a nie kary pieniężne Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

32. CZĘŚĆ III: KARY PIENIĘŻNETRYB NAKŁADANIA KAR Wyjątek: jednorazowa kara za przekroczenie pobranej wody Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

33. CZĘŚĆ III: KARY PIENIĘŻNEKARA BIEGNĄCA Po stwierdzeniu przekroczenia lub naruszenia wojewódzki inspektor ochrony środowiska wydaje decyzję ustalającą wymiar kary biegnącej. Wymiar kary biegnącej ustala się uwzględniając przekroczenie lub naruszenie w skali doby lub w skali godziny (za przekroczenie ilości lub rodzaju gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza). Decyzja w sprawie kary biegnącej nie podlega wykonaniu. Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

34. CZĘŚĆ III: KARY PIENIĘŻNE KARA BIEGNĄCA W decyzji ustalającej wymiar kary biegnącej określa się: 1) wielkość stwierdzonego przekroczenia lub naruszenia odpowiednio w skali doby albo godziny, 2) wymiar kary biegnącej, 3) termin, od którego kara biegnąca będzie naliczana, jako odpowiednio dzień albo godzinę, następujące bezpośrednio po zakończeniu pomiarów lub innych ustaleń stanowiących podstawę stwierdzenia przekroczenia lub naruszenia. Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

35. CZĘŚĆ III: KARY PIENIĘŻNE KARA BIEGNĄCA Kara biegnąca jest naliczana do czasu stwierdzenia zmiany wielkości przekroczenia lub naruszenia. Wymiar kary biegnącej może ulec zmianie na wniosek podmiotu korzystającego ze środowiska, zawierający wyniki pomiarów albo na skutek zmiany stawek określonych w przepisach. Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

36. CZĘŚĆ III: KARY PIENIĘŻNE KARA ŁĄCZNA Wojewódzki inspektor ochrony środowiska podejmuje, na podstawie ostatecznych decyzji określających wymiar kary biegnącej, decyzję o wymierzeniu kary łącznej: 1) za okres do ustania przekroczenia lub naruszenia - po stwierdzeniu z urzędu lub na wniosek podmiotu korzystającego ze środowiska, że przekroczenie lub naruszenie ustało, albo 2) za okres do dnia 31 grudnia każdego roku - jeżeli do tego dnia przekroczenie lub naruszenie nie zostało usunięte. [art. 302 ust. 1 Prawa ochrony środowiska] Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

37. CZĘŚĆ III: KARA ZA ZANIECZYSZCZENIE POWIETRZA za emisję ilości gazu lub pyłu większej niż dozwolona w pozwoleniu na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo w pozwoleniu zintegrowanym za emisję gazu lub pyłu nie wymienionego w pozwoleniu kara = 10 x opłata decyzja o karze biegnącej określa stawkę godzinową Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

38. CZĘŚĆ III: KARY ZA SKŁADOWANIE ODPADÓW za naruszenie rodzaju lub sposobu składowania odpadów określonego w decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska – kara zależy od ilości i rodzaju odpadu oraz czasu ich składowania 1/10 stawki opłaty za umieszczenie na składowisku za każda dobę Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

39. CZĘŚĆ III: KARY ZA MAGAZYNOWANIE ODPADÓW za naruszenie warunków decyzji określającej miejsce i sposób magazynowania odpadów ukarany zostanie posiadacz magazynowanych odpadów kara zależy od ilości i rodzaju odpadu oraz czasu ich magazynowania 1/10 stawki opłaty za umieszczenie na składowisku za każda dobę magazynowania Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

40. CZĘŚĆ III: KARA ZA POBÓR WODY za pobór wody w ilości większej niż dozwolona zgodnie z pozwoleniem wodnoprawnym na pobór wody lub pozwoleniem zintegrowanym wyjątek: nie ma kary biegnącej i łącznej, decyzja WIOŚ od razu określa wymiar kary kara= 10 x opłata Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

41. CZĘŚĆ III: KARA ZA ŚCIEKI za przekroczenie ilości, stanu, składu, temperatury lub odczynu ph ścieków określonych w pozwoleniu wodnoprawnym na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi albo w pozwoleniu zintegrowanym Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

42. CZĘŚĆ III: KARA ZA HAŁAS za emitowanie hałasu przekraczającego poziomy określone w pozwoleniu na emitowanie hałasu albo w pozwoleniu zintegrowanym kara zależy od pory doby (dzień czy noc) i wielkości przekroczenia kara biegnąca za każdą dobę według pomiaru w najgłośniejszym miejscu Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

43. CZĘŚĆ III: KARA ZA USUWANIE DRZEW I KRZEWÓW za usunięcie drzewa lub krzewu bez pozwolenia wysokość kary zależy od rodzaju i gatunku drzewa i obwodu pnia na wysokości 130 cm albo od zakrzewionej powierzchni decyzja wójta (burmistrza, prezydenta miasta) a nie WIOŚ ! Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

44. CZĘŚĆ III: KARY PIENIĘŻNE - KAZUSY KAZUS 2: Prezes zakładu przemysłowego pokazał swojemu radcy prawnemu decyzję wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska w której określił on wymiar kary biegnącej za każdą godzinę przekroczenia ilości lub rodzaju gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza. Prezes pyta się jaki jest termin płatności tej kary. Jakiej porady prawnej udzielisz ? Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

45. CZĘŚĆ III: KARY PIENIĘŻNE - KAZUSY ODPOWIEDŹ NA KAZUS 2: Zgodnie z art. 302 ust. 1 Prawa ochrony środowiska kary biegnącej nie płaci się. Wojewódzki inspektor ochrony środowiska podejmuje, na podstawie ostatecznych decyzji określających wymiar kary biegnącej, decyzję o wymierzeniu kary łącznej: 1) za okres do ustania przekroczenia lub naruszenia - po stwierdzeniu z urzędu lub na wniosek podmiotu korzystającego ze środowiska, że przekroczenie lub naruszenie ustało, albo 2) za okres do dnia 31 grudnia każdego roku - jeżeli do tego dnia przekroczenie lub naruszenie nie zostało usunięte Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

46. CZĘŚĆ IV: RESTRUKTURYZACJA OPŁAT I KAR Termin płatności opłaty za korzystanie ze środowiska oraz administracyjnej kary pieniężnej odracza się na wniosek podmiotu korzystającego ze środowiska obowiązanego do ich uiszczenia, jeżeli realizuje on terminowo przedsięwzięcie, którego wykonanie zapewni usunięcie przyczyn ponoszenia podwyższonych opłat albo kar w okresie nie dłuższym niż 5 lat od dnia złożenia wniosku. [art. 317 ust. 1 Prawa ochrony środowiska] Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

47. CZĘŚĆ IV: RESTRUKTURYZACJA OPŁAT I KAR właściwość organów w sprawach o odroczenie terminu płatności: opłat – marszałek województwa, kar – wojewódzki inspektor ochrony środowiska wniosek musi być złożony przed upływem terminu zapłaty (przed 14 dniem od dnia kiedy decyzja o karze łącznej stała się ostateczna) Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

48. CZĘŚĆ IV: RESTRUKTURYZACJA OPŁAT I KAR związana decyzja odraczająca termin płatności wstrzymuje bieg przedawnienia i określa: opłatę lub karę, której zapłata została odroczona, realizowaną inwestycję proekologiczną, termin odroczenia Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

49. CZĘŚĆ IV: RESTRUKTURYZACJA OPŁAT I KAR W przypadku gdy terminowe zrealizowanie przedsięwzięcia będącego podstawą odroczenia płatności usunęło przyczyny ponoszenia opłat i kar, właściwy organ, w drodze decyzji, orzeka o zmniejszeniu odroczonych opłat albo kar o sumę środków własnych wydatkowanych na realizację przedsięwzięcia [art. 319 ust. 1 Prawa ochrony środowiska] Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy

50. CZĘŚĆ IV: RESTRUKTURYZACJA OPŁAT I KAR jeżeli środki własne wydatkowane na realizację przedsięwzięcia będą równe lub wyższe od kary lub opłaty to może ona zostać „zmniejszona” do zera, czyli umorzona jeżeli mimo terminowej realizacji inwestycji przyczyna wymierzenia opłaty lub kary nie została usunięta – odroczoną kwotę trzeba zapłacić powiększoną o opłatę prolongacyjną (50 % podatkowych odsetek za zwłokę) Kancelaria Radców Prawnych Klatka i Partnerzy