Zorginkoop door zorgverzekeraars en gemeenten

1. Zorginkoop door zorgverzekeraars en gemeenten Hans Maarse Maastricht University Zeist 2014

2. Inhoud • Achtergronden bij zorginkoop • Vergelijking zorginkoop Zvw – Wmo • Stellingen voor discussie

3. Disciplinaire achtergrond • Geen arts • Geen econoom • Geen jurist • Maar politicoloog/bestuurskundige

4. Nieuwe wetgeving • Zorgverzekeringswet (2006)  zorgverzekeraar inkoper • Wet Maatschappelijke Ondersteuning (2007)  gemeente inkoper • Wmo 2015  gemeente inkoper • Jeugdwet  gemeente inkoper

5. ‘Derde partij’ Derde partij: Verzekeraar, gemeente, zorgkantoor, het rijk FINANCIERING ZORGINKOOP, BEKOSTIGING CONTRACTMODEL Zorgvrager ZORGVERLENING zorgaanbieder Verzekerde belastingbetaler

6. Nieuwe stelsel risicovereveningsfonds Rijksbijdrage kinderen overheid Inkomensafhankelijke premie Uitkering fonds: 14 parameters! zorgtoeslag werkgever verzekeraar Nominale premie (Concurrentie) Contractering/zorginkoop Verzekerde/zorgvrager zorgaanbieder Aanvullende verzekering

7. Ondersteunende instrumenten • MBI: Macrobeheersingsinstrument (2012) - pragmatisch maar verkeerde prikkel en impopulair • Bestuurlijk Hoofdlijnenakkoord: VWS, NVZ, NFU, ZKN en ZN- Maximering van de volumegroei: 2014: 1,5%; 2015-2017: 1%- Gemeenschappelijke verantwoordelijkheid- Netwerkbesturing

8. Zorgverzekeringswet (1) • Gereguleerde concurrentie: enerzijds marktwerking, anderzijds behoud van sociale waarden (publieke belangen) • Zorgplicht (artikel 11 Zvw) • Basisveronderstelling: concurrentie op verzekeringsmarkt dwingt verzekeraar tot optimalisering van zorginkoop • Contracteervrijheid • Artikel 13 (wijziging vanaf 2016; van toepassing op medspec zorg en GGZ-zorg; hinderpaalcriterium blijft voor sommige zorgvormen intact).

9. Budgetpolis Bron: Nza 2014

10. Zorgverzekeringswet (2) • Zorgverzekeraar als institutionele tegenkracht • Check and balances • Van betaalfabriek naar zorginkoper • Zorginkoop is de kern van het nieuwe stelsel

11. Toegangseisen voor aanspraken op zorg (in %)

12. Zorginkoop • Grote complexiteit- veel producten; grote heterogeniteit- informatie-asymmetrie (kwaliteit)- DBC’s  DOTs (nieuwe taal)- veel regelgeving- grote investeringen • Grote onzekerheid- volume- technologie- keuzegedrag- politiek

13. Zorginkoop komt langzaam van de grond • Geleidelijke invoering door overheid • Drukker met andere zaken • Geen informatie over kosten en kwaliteit • Geen zorginkoopbeleid (leerstrategie) • Marktstructuur • Ex-post risicoverevening  geen sterke prikkel • Vrees voor reputatieverlies • POWER GAME

14. Verticale integratie minimaal 2010 2011 2012 soort zorg Wetsontwerp met verbod op verticale integratie in juni 2014 door TK aangenomen. Bron: Nza 2014

15. Too big to fail? Marktaandeel viergrote concerns is 90procent! Bron: Vektis, 2014

16. Marktconcentratie Bron: Nza 2014 DSW-SH: 2,6%

17. Mogelijke consequenties • ZorgverzekeringsmarktStelling 1: bij hoge concentratiegraad kan de consument zich in de toekomst niet veroorloven niet bij de regionale marktleider aangesloten te zijn (denk ook aan Wlz, uitbreiding Zvw). • ZorginkoopmarktStelling 2: selectieve zorginkoop verandert/beperkt de keuzevrijheid voor de zorgvrager niet alleen zichtbaar maar ook onzichtbaar.

18. Focus in zorginkoop op kwaliteit • Rol zorgverzekeraar in bepaling kwaliteit van zorg? • Stelling 3: verzekeraars moeten zich onthouden van het definiëren van standaarden voor zorginhoudelijke kwaliteit • Vraag: Goed is van slecht te onderscheiden, maar is heel goed ook van goed te onderscheiden?

19. Onderzoek Siesling: Zorgvisie 19-8-2014

20. Zorgvisie 28-8-2014

21. Wet maatschappelijke ondersteuning • Decentralisatie • Gemeente belast met zorginkoop • Basisveronderstelling: doelmatigheid door verbinding met andere gemeentelijke beleidsterreinen • Monopsonist • Grote beleidsvrijheid • Geen ‘stemmen met de voeten’ • Geen vangnet • Omvangrijke bezuinigingen: ‘meer met minder’

22. Vergelijking inkoop Zvw – Wmo (1) Zvw • Marktwerking • Verzekeraar inkoper • Zorgplicht • Aanspraken wettelijk vastgelegd • Hoge rechtszekerheid/gelijkheid • Exit optie • Contracteervrijheid • Vangnetten; beperking risico verzekeraar/instellingen Wmo • Van systemen naar mensen • Gemeente inkoper • Compensatieplicht • Geen wettelijk vastgelegde aanspraken • Lage rechtszekerheid/gelijkheid • Geen exit optie • Contracteervrijheid • Geen vangnet; groot risico gemeente/ instellingen

23. Vergelijking zorginkoop Zvw-Wmo (2) ZVW • Redelijke kennis kwaliteit • Geen indicatiestelling • Redelijke kennis kosten • Beperking volumegroei • Marktwerking beperkt • Ontslageffect beperkt WMO • Weinig kennis kwaliteit • Weinig kennis kosten • Indicatiestelling • Omvangrijke bezuiniging • Veel marktwerking • Ontslaggolf

24. Vergelijking inkoop Zvw – Wmo (3) • Hoge complexiteit • Grote onzekerheid • Keuzevrijheid: nog altijd ruim • Focus op kosten en kwaliteit • Stelling 4a: zorginkoop Zvw is evolutie • Extreme complexiteit • Extreme onzekerheid • Keuzevrijheid zeer beperkt • Eenzijdige focus op kosten • Stelling 4b: zorginkoop Wmo is revolutie

25. Stellingen Stelling 1: bij hoge concentratiegraad kan de consument zich in de toekomst niet veroorloven niet bij de regionale marktleider aangesloten te zijn (denk ook aan Wlz, uitbreiding Zvw). Stelling 2: selectieve zorginkoop verandert/beperkt de keuzevrijheid voor de zorgvrager niet alleen zichtbaar maar ook onzichtbaar. Stelling 3: verzekeraars moeten zich onthouden van het definiëren van standaarden voor zorginhoudelijke kwaliteit Stelling 4: Zorginkoop Zvw = evolutie, zorginkoop Wmo = revolutie

26. Disclosure belangen spreker