Plattelandsontwikkeling door gemeenten, succesfactoren en verbeterstrategieën

1. Plattelandsontwikkeling door gemeenten, succesfactoren en verbeterstrategieën Pierre van Amelsvoort Arie Meulepas zomer 2011

2. Plattelandsontwikkeling • Integrale aanpak : leefbaarheid in de kernen, natuur, landschap, (verbrede) landbouw, recreatie & toerisme, water, cultuurhistorie • Geintegreerde aanpak (gebiedsgericht) • Bottom-up • Taken gemeente: - kaderstelling: waar welke functies - accomoderen/faciliteren initiatieven - gemeentelijke projecten - regionale projecten • Wicked problem

3. Tendensen plattelandsontwikkeling • Stoppers in de landbouw • Platteland in relatie tot de stad • Stedelingen willen recreëren op platteland • Secundaire EHS/landschap • Wateropgaven • Krimp en leefbaarheid • Europees landbouwbeleid

4. Vraagstelling • Wat onderscheidt succesvolle gemeenten bij de wijze waarop ze dat doen van andere gemeenten? Wat doen zij anders? Doen ze iets anders? • Welke verbeterstrategieën zijn -mede op basis hiervan- te formuleren? Hoe kan het met minder kosten?

5. 1e vraag • Wat onderscheidt succesvolle gemeenten bij de wijze waarop ze dat doen van andere gemeenten? Wat doen zij anders? Doen ze iets anders?

6. Leiderschap, visie en externe oriëntatie Organisatie op orde Cultuur

7. Wat onderscheidt succesvolle gemeenten: leiderschap, visie en externe oriëntatie • Er is een bestuurder (geweest) die het College en de Gemeenteraad heeft overtuigd • Er is een visie op plattelandsontwikkeling • De visie is mede extern (bewoners, ondernemers, gebruikers, maatschappelijke partijen) tot stand gekomen

8. Wat onderscheidt succesvolle gemeenten: organisatie op orde • Er is een wethouder (burgemeester) die het herkenbaar in zijn portefeuille heeft • Er is voldoende ambtelijke capaciteit; interne coördinerende organisatiestructuur • Vast bedrag in de programmabegroting

9. Wat onderscheidt succesvolle gemeenten: cultuur • Pro-actieve, ontwikkelingsgerichte cultuur • Oplossingsgericht, dienende overheid • Integrale, gebiedsgerichte aanpak

10. 2e vraag • Welke verbeterstrategieën zijn -mede op basis hiervan- te formuleren? Hoe kan het met minder kosten?

11. Tendensen financiën • ILG-budgetten bezuiniging en soms al ver besteed • Provincies houden regie en dus ook financiën? • Europese middelen plattelandsontwikkeling meer mogelijkheden (Interreg, Life+) • Middelen GLB ??? • Gemeenten bezuinigen • Gemeentelijke vastgoedbedrijven wisselend/ in mineur • Op zoek naar verdienmodellen!

12. Effectiever en efficiënter werken • Goedkoper aanbesteden • Subsidie(s) • Samenwerking (met andere gemeenten) • Ander financieringsinstrument • Zelfsturing Minder kosten voor de gemeente/ organisatie • Ander ontwerp op project-/programma- • niveau • Slim combineren op projectniveau: • veelal ondernemer die investeert • in het project wordt het (terug)ver- diend • ander ontwerp (tijd, hoeveelheid, kwaliteit) • zoeken van combinaties op project- • niveau (overheidsdoelen worden • ‘meegenomen’) Geen opbrengstmogelijkheden Opbrengstmogelijkheden • Ander ontwerp op gebieds-niveau • Collectief/gebiedsgericht: • overheid investeert in een • gebied/programma • via een collectief systeem • terug te verdienen • (heffing/aandelen) • middelen komen later terug • (soms meteen) • zoeken van combinaties op • gebiedsniveau • Business as usual • niks mis mee als budget voorradig is Dezelfde kosten voor de gemeente/ organisatie

13. Zelfde plannen, zelfde ontwerp, andere financiering voor het zelfde doel Soms andere financier, soms andere overheidspartij Ander financieringsinstrument, subsidies • Effectiever en efficiënter werken • Goedkoper aanbesteden • Subsidie(s) • Samenwerking (met andere gemeenten) • Ander financieringsinstrument • Zelfsturing Minder kosten voor de gemeente/ organisatie Geen opbrengstmogelijkheden Opbrengstmogelijkheden Dezelfde kosten voor de gemeente/ organisatie

14. Ander financieringsinstrument, subsidies • Streekrekening • Erfpacht i.c.m. institutionele belegger • Natuurcompensatie binnen de EHS gebundeld inzetten • Sponsoring • Inwonersbelasting • Europese subsidies (LIFE+, Interreg) • Aansluiting zoeken bij middelen nieuw bestuursaccoord provincie

15. Slim combineren op projectniveau: veelal ondernemer die investeert in het project wordt het (terug)verdiend ander ontwerp (tijd, hoeveelheid, kwaliteit) zoeken van combinaties op projectniveau (overheidsdoelen worden ‘meegenomen’) naarmate je meer beleidsruimte toestaat is er meer bereidheid, meer mogelijk Ander ontwerp op projectniveau Minder kosten voor de gemeente/ organisatie Ander ontwerp op projectniveau Geen opbrengstmogelijkheden Opbrengstmogelijkheden Dezelfde kosten voor de gemeente/ organisatie

16. Voorbeelden slim combineren • Woningen in de EHS/landgoederen • Melkveehouder, extensief beweiden (100 + 100 ha), theeschenkerij • 300 producten in cafetaria • Recreatie-sector • Tijdelijke bestemmingen: - windmolens - kersenteelt

17. Collectief/gebiedsgericht: overheid investeert in een gebied/programma via een collectief systeem terug te verdienen (heffing/aandelen/verkoop) middelen komen later terug (soms meteen) Zoeken van combinaties op gebiedsniveau (wonen, natuur, landschap,recreatie, energie, werken) Ander ontwerp op gebiedsniveau Minder kosten voor de gemeente/ organisatie Geen opbrengstmogelijkheden Opbrengstmogelijkheden Ander ontwerp op gebiedsniveau Dezelfde kosten voor de gemeente/ organisatie

18. Voorbeelden ander ontwerp op gebiedsniveau • Toeristenbelasting • Ruimte voor Ruimte/Knooperven/BIO • Energielandschap

19. Alliantie-management, co-creatie • Combinaties! • Kracht van omgeving(spartijen) benutten • Goed nagaan wat je zelf kunt; wat kan de omgeving doen • Wisselende allianties • Regie • Gezamenlijk uitvoeren

20. Tot slot: relatie succesfactoren • Ontwikkelingsgericht (welke meerwaarde levert de ontwikkeling op?) • Creativiteit • Oplossingsgericht • Stimuleer ondernemerschap/innovaties • Ga overleg met partijen aan • Denk over sectoren heen