BÄ°LGÄ°SAYAR (COMPUTER)

1. BİLGİSAYAR (COMPUTER) Giriş birimleri ile dış dünyadan aldıkları veriler üzerinde aritmetiksel ve mantıksal işlemler yaparak işleyen, işlenen bu bilgileri saklayan ve gerektiğinde çıkış birimleri ile bize ileten, donanım (Hardware) ve yazılım (Software)’dan oluşan elektronik bir makinedir.

2. Bilgisayarın Tanımı • Giriş: Kişi tarafından veya bilgisayar tarafından sağlanan verilerdir. Bu veriler, sayılar, harfler, sözcükler, ses sinyalleri ve komutlardır. Veriler giriş birimleri tarafından toplanır. • İşlem: Veriler insanların amaçları doğrultusunda, programın yetenekleri ölçüsünde işlem basamaklarından geçer. • Bellek: Verilerin saklandığı yerdir. Giriş yapılan veriler, işlenen veriler bellekte saklanır. • Çıkış: Bilgisayar tarafından üretilen rapor, döküman, müzik, grafik, video, resimlerdir. İşlenmiş sonuçların yazılı olarak ekrandan veya diğer çıkış birimlerinden çıkarılmasıdır.

3. BİLGİSAYAR DONANIMI (HARDWARE) • Bilgisayarların fiziksel kısımlarına donanım denilmektedir. • Elle tutulabilirler. • Ekran (Monitör), klavye, sabit disk (harddisk), fare, yazıcı, bellek,mikroişlemci, tarayıcı örnek olarak verilebilir.

4. BİLGİSAYAR YAZILIMI (SOFTWARE) • Donanımı kullanmak için gerekli programlardır. • Bilgisayarın nasıl çalışacağını söylerler. • Elle tutulmazlar. • Belirli bir işlemi yapmak üzere bilgisayara kurulurlar Örneğin; Kelime işlem programları son kullanıcıların yazı yazması için kullanılır. Tablolama ,sunu ,programlama dilleri (Pascal, C, C++, Java.. ), ses programları vb. örnek olarak verilebilir.

5. BİLGİSAYARIN TARİHÇESİ • Birinci Kuşak Bilgisayarlar: 1946-56 yılları arasında vakumlu tüpler kullanılan bilgisayarlardır. • İkinci Kuşak Bilgisayarlar: 1957-63 yılları arasında tüplerin yerine transistörlerin kullanıldığı bilgisayarlardır. • Üçüncü Kuşak Bilgisayarlar: 1964-79 yılları arasında kullanılan entegre devrelerin kullanıldığı bilgisayarlar. • Dördüncü Kuşak Bilgisayarlar: 1980’den sonra transistörlerin yerine mikroçiplerin (Entegre Devrelerin) kullanıldığı bilgisayarlardır. Bugün kullandığımız bilgisayarlar bu kuşağa aittir. Ancak her gün yenilikler eklenmekte, bilgisayarların çalışma hızı ve kapasitesi arttırılmaktadır.

6. Bilgisayar Türleri 1) Server (Sunucu) Bilgisayarlar

7. Bilgisayar Türleri 2) Kişisel Bilgisayarlar (PC)

8. Bilgisayar Türleri 3) Terminal (iş istasyonu) Bilgisayarlar

9. Bilgisayar Türleri 4) Dizüstü Bilgisayarlar

10. Bilgisayar Türleri 5) Avuç içi Bilgisayarlar (PDA)

12. ANA KART (SİSTEM KARTI = MOTHERBOARD = MAINBOARD) • Bilgisayarın omurgasıdır. • Bilgisayar ile ilgili temel birimlerin (CPU,Ram, Ekran Kartı, Modem,Tv kartı, Ethernet kartı, Ses kartı … ) üzerine takıldığı, bu birimler ve diğer çevre birimlerin veri aktarımının sağlandığı karttır. • Üzerinde kendine ait chipsetleri bulunmaktadır. Bunların temel görevi işlemci, ram, harddisk, ekran kartı, modem vb. donanım bileşenleri arasındaki veri akışını düzenlemek, işlemciden aldığı komutlar vasıtasıyla verileri ilgili birimlere yollamak ve enerji gereksinimlerini sağlamaktır.

14. BİLGİSAYAR BLOKDİYAGRAMI

15. MERKEZİ İŞLEM BİRİMİ (MİB)CENTRAL PROCESSING UNIT (CPU) • Bilgisayarın program komutlarını bellekten aldıktan sonra kodlarını çözen ve karşılığı olan işlemleri yerine getiren merkez birimi olarak tanımlanır. • CPU genellikle bilgisayarın beyni olarak ta söylenir. • Çünkü tüm işlemler CPU tarafından yapılır. • Bu nedenle bir bilgisayarın işlem yeteneği ve hızı işlemcisinin yeteneği ve hızıyla doğrudan ilgilidir.

16. MERKEZİ İŞLEM BİRİMİ (MİB)CENTRAL PROCESSING UNIT (CPU) • İki kısımdan oluşur. • Aritmetik ve Mantık Birimi (Arithmetic & Logic Unit -ALU) : Dört işlem, verilerin karşılaştırılması, karşılaştırmanın sonucuna göre yeni işlemlerin seçilmesi ve kararların verilmesi bu birimin görevidir. • Kontrol Ünitesi ( Control Unit -CU) : Işlem akışını düzenler, komutları yorumlar ve bu komutların yerine getirilmesini sağlar.

17. MERKEZİ İŞLEM BİRİMİ (MİB)CENTRAL PROCESSING UNIT (CPU) • CPU hızından bahsedilirken MHz (Mega Hertz) veya Ghz (Giga Hertz) kavramları kullanılır. • Pentium III 800 MHz veya Pentium IV 1,5 Ghz gibi. • Burada Mega Hertz ve Giga Hertz, CPU’nun saniyedeki işlem hızını gösterir. • Örneğin Pentium IV 1,5 GHz demek , saniyede bir CPU’nun 2,5 milyar işlem yapması demektir. • Dünyada 3 marka CPU üretilmektedir: Intel, Cyrix ve AMD

18. İÇ BELLEK(RAM = RANDOM ACCESS MEMORY) • Görevi, CPU’nun üzerinde işlem yapacağı verileri depolamak ve CPU istediğinde bu verileri CPU’ya göndermektir. • Programların ve verilerin kullanıldıkları zaman geçici olarak depolandıkları yerdir. • CPU işlemler yapılırken ana bellekte saklanan veriler kullanılır ve işlenen veriler (bilgi) RAM bellekte tutulur. • Elektrik kesildiğinde ana bellekteki veriler kaybolur. • Birimi günümüzde megabayt (GB)'dır. PC'lerde 1,2,4 GB ve katları şeklinde bellekler kullanılmaktadır.

19. Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar Aritmetiği • Bilgisayar sayıları ve harfleri bizim gösterdiğimiz gibi göstermez. • Biz sayıları göstermek için rakamları (0,1,...9) ve harfleri göstermek için alfabeyi kullanırız. • Bilgisayarda sadece 2 tane rakam vardır: 0, 1 • Bilgisayar bu iki rakamla çalışır. • Bir şey ya vardır (1) veya yoktur (0). Buna matematikte ikili sayı sistemi denir.

20. Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar Aritmetiği • Bilgisayarın en temel birimine BIT adı verilir.1 bit bir rakamdan oluşur (kapalı devre=0, açık devre=1) • Bir BIT bilgi saklamak için genellikle yetersizdir. Bu nedenle bilgisayar 8 tane BIT’i yanyana sıralar ve bu 8 BIT’ten (8 tane 0 veya 1’den oluşan) birimi kullanır. Bu sekiz bitlik birime BYTE adı verilir. • Bilgisayarlar sayıları, karakterleri ve harfleri BYTE birimini kullanarak gösterirler.

21. Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar Aritmetiği • Bir BYTE içerisinde BIT’ler soldan sağa doğru sıralanmışlardır. • Her bir bitin karşılığında bir sayı vardır. • Bu sayı bit numarası ile alakalıdır. • 2(bitno-1) herbir bitin karşılığı olan sayıyı verir. • Örneğin 5. bitin karşılığındaki sayı 2(5-1) = 16’dır. • Bilgisayar 1 olan BIT’lerin karşılarında bulunan sayıları toplayarak 1 BYTE içerisinde bulunan sayıyı bulur.

22. Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar Aritmetiği • 49 Sayısı = 00110001’dir. • 255 Sayısı = 11111111’dir. • Alfabede bulunan her harf yine bilgisayarda BYTE ile gösterilir. Her harfin bir numarası vardır. Bilgisayar o numaraya göre 1 BYTE ile 1 harfi gösterebilir. • Bir BYTE ile en fazla 255 sayısı yazılabildiğine göre bir bilgisayar 256 değişik harfi saklayabilir (0..255). • BYTE en temel veri birimdir. Bu birimin gruplanmasıyla daha büyük birimlere ulaşmak mümkündür:

23. Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar Aritmetiği • 8Bit = 1 Byte(bayt) • 1024Byte = 1 Kilobyte(kilobayt-KB) • 1024KB = 1 Megabyte(megabayt-MB) • 1024MB = 1 Gigabyte(cigabayt-GB) • 1024GB = 1 Terabyte(terabayt-TB)

24. Bilgi Saklama Birimleri ve Bilgisayar Aritmetiği • 3½" Disket = 1,44Megabyte • CD Rom = 650-700 Megabyte • DVD Rom = 4,5Gigabyte • Taşınabilir bellek = 128 Mb - 8Gb • Harddisk = 40 - 750 Gigabyte

25. YALNIZ OKUNABİLİR BELLEK(ROM = READ ONLY MEMORY) • Elektriğin kesilmesi veya bilgisayarın kapatılması durumunda kaybolmayacak sistem bilgileri ve BIOS(bilgisayarın açılarak çalışabilir duruma gelmesini sağlayan küçük bir kontrol programı)bu ROM bellek Chip’ine yerleştirilmiştir. • Normal şartlarda bu belleğe veri girişi yapılamadığından, yalnız okunabilir bellek olarak adlandırılır.

26. ROM Tipleri Temel olarak 5 adet ROM tipi bulunmaktadır • ROM (Read Only Memory) • PROM (Programmable Read Only Memory) • EPROM (Electrically Programmable Read Only Memory) • EEPROM (Electrically Erasable Programmable Read Only Memory) • Flash memory

27. ÖN BELLEK(CACHE MEMORY) • RAM belleğin hızı CPU hızından düşüktür. • RAM’in bu hız düşüklüğüne Cache bellek yardımcı olur ve Ram ile CPU arasındaki veri transferinde görev yapar. • Cache bellekler 1,2,4 MB kapasitesinde olabilirler.

28. EKRAN(DISPLAY=MONİTÖR) • Bilgisayar kullanıcısının yazdığı komutların işlem sonuçlarını görebildiği;bilgisayar ile kullanıcı arasındaki iletişimi sağlayan görüntü birimidir. • Bütün ekranda görüntü olarak bilinen şey , çok ufak bazı ekran noktalarının yada piksellerin(pixel) yanar yada sönük durumda olması durumudur.

29. MONİTÖRÜN İÇ YAPISI

30. EKRAN(DISPLAY=MONİTÖR) • Ekranlarda önemli olan bir nokta çözünürlüktür. • Çözünürlük ekrandaki piksel sayısıdır ve ekranın görüntü kalitesini belirler. • Kullanılan ekranlar 14", 15", 17" 19” ve 21” şeklinde değişir. • 15" bir ekran 1024x768 çözünürlüğü destekleyebilir. • Yani ekrandaki görüntü yatayda 1024, düşeyde ise 768 nokta yani piksel tarafından oluşturulur.

31. EKRAN KARTI(DISPLAY=MONITOR) • Bilgisayardaki sayısal verileribizim anlayacağımız analog forma dönüştüren, sayısal verileri işleyerek şekiller,yazılar,semboller gibi görüntülerin monitöre aktarılmasını sağlayan karttır. • Kendi üzerlerinde sayısal verileri işleyebilmek için RAM ve CPU barındırırlar. Ekran kartları üzerindeki CPU’lara daha çok GPU (Graphics Processing Unit) adı verilir. RAM ve GPU’nun tipine göre çeşitlilik gösterirler. • Ekran kartı 256 veya 512MB veya1-2 GB olabilir. PCI ve AGP olmak üzere iki tür ekran kartı bulunmaktadır. Bazı ekran kartları anakartla bütünleşik olarak yapılırlar. Bu tür ekran kartlarına “ONBOARD” ekran kartı adı verilir.

32. Bağlantı Noktaları(Paralel-Seri ve USB Ports) • Bağlantı noktaları aslında girdi-çıktı aygıtları değildir. • Bağlantınoktaları bilgisayar ile çevre bilimleri arasında bilgi taşır. • Bağlantı noktası, farklı iki sistem arasında veri aktarımını sağlar. • Bunlar paralel , seri ve yeni üretilen USB portlardır.

33. Disket (Floppy Disk) • Taşınabilir manyetik bilgi depolama ortamlarıdır. • En popüler şekli 3.5” boyutunda olup 1.44MB bilgi depolama kapasitesi vardır. • En önemli özelliği taşınabilir olmasıdır (Bir bilgisayardan başka bir bilgisayara kolayca taşınabilirler). Bu nedenle bilgi taşıma ve yedekleme amacıyla kullanılırlar. • Disket sürücü denilen cihazlar tarafından yazılıp okunurlar.

34. Disket(Floppy Disk) • Disketlerin arka sağ kenarlarında kayıt çentiği vardır. • Eğer çentik kapalıysa diskte kayıt yapılabilir. • Çentik açıksa diske kayıt yapılamaz. • Disketteki bu çentiğe “protect” ismi verilir. • Kayıt yapılmak istendiğinde veya disketten kayıt silineceği zaman mutlaka protect in kapalı olması gerekir. • Disketlere veriler kopyalanabilir, eklenebilir, silinebilir, değiştirilebilir.

35. Disket(Floppy Disk) • Disketlerdeki verilerin bozulmaması için; disketlerin manyetik ortamdan, sıcaktan, soğuktan, nemden, güneş ışınlarından uzak tutmak gerekir. • Disketlerin kullanılabilmesi için biçimlenmesi (formatlanması) gereklidir. • Formatlama disketi iz ve sektörlere bölerek bilgisayarın kullanımına hazır hale getirmektir.

36. Disket Sürücüsü(Floppy Disk Driver) • Disketlerin takıldığı sürücüler, disketten okuma ve onlara yazma işlemlerini yaparlar • Sürücüler olmadan disketin anlamı yoktur. • Disket Sürücüsü, bilgisayarın kasası içerisine ön taraftan disketlerin takılabileceği şekilde yerleştirilmiş, elektrik motoruyla ileri-geri hareket eden alt ve üst iki yönlü okuma/yazma kafası bulunan sürücüdür. • Disket, bilgisayardan dosya kopyalamak,ayrıca geri kopyalamak ve dosyaların yedeklerini almak, bilgisayara bilgi kaydetmek amacıyla kullanılır. Harddiske göre yavaştırlar ve kapasiteleri çok azdır.

37. Sabit Disk (Harddisk veya Fixeddisk) • Bilgi depolamak amacı ile kullanılan kasaiçersindeki kutuya yerleştirilmişikincil bellek birimidir. • Sabit diskler disketlere oranla daha çok bilgi depolayabilirler ve hızları da disketin çalışma hızından yüksektir. • Disketler nasıl disket sürücüsü tarafından okunuyorsa, sabit disklerde disk sürücüsü tarafından okunur. • Harddiskin büyüklüğüGigabyte ve Terabyte gibikavramlarlaölçülür. • Örneğin bir harddiskin kapasitesi; 40 GB, 80 GB,120 GB , 160 GB, 250, 500, 750 GB vs. kapasitelerinden birisine sahip olabilir.

38. CD-ROM(Compact Disc – Read Only Memory) • Günümüzde CD olarak bilinirler. • Son yıllarda yaygın olarak kullanılmaya başlanan veri depolama birimidir. • 650-750 MB bilgi depolanabilir. • CD-ROM üzerindeki bilgiler günümüzdedeğiştirilememektedir • Bir CD'de 24 Ciltlik bir ansiklopedideki yazılar, resimler, video klipler, animasyon ve sesler saklanabilir. • Bir program yüklerken 20-40 disketin takılıp çıkarılması yerine CD-ROM'lar tercih edilir.

39. CD-ROM SÜRÜCÜ(Cd-Rom Driver) • CD'lerin kullanıldığı sürücüye CD-ROM sürücü denir. • Bir disket sürücüsü gibi kasa üzerine takılmaktadır. • CD-ROM sürücüler ile müzik dinleme, ses- görüntü ve film gibi multimedia (çoklu-ortam) uygulamaları çalıştırmanın yanında, veri (data) CD'leri, yani program CD'leri takılarak programlar harddiske yüklenebilirler.

40. CD-W ve CD-RW SÜRÜCÜLER(Compact Disk Writer - Compact Disk Re Writer) • CD-ROM sürücülerden farklı yönleri CD lere yazım yapabilmeleridir. • CD-W ile hiç yazılmamış bir Cd üzerine birkez yazım yapabilirsiniz. • CD-RW ile ise tekrar yazılabilen Cd’ler üzerine silerek (Formatlayarak) yeniden yazım yapabilirsiniz.

41. DVD (Digital Versalite Disk) • DVD’ler CD’lerin aksine daha yüksek yoğunluğa sahiptirler. • DVD üzerine yazım işlemi katmanlar halinde yapılmaktadır. • CD üzerinde sadece tek katman üzerine yazım ve okuma yapıldığından kapasiteleri en fazla 700MB olabilmekte iken bugün 4 katmanlı bir DVD yaklaşık 4 GB veri depolayabilmektedir. • DVD’ler film ve Video Cliplerin bir Cd kapasitesinden fazla yer tutması, uzun filmlerin 3 hatta 4 Cd içerisinde sunulabilmesi nedeniyle DVD geliştirilmiştir.

42. DVD Sürücüler(Digital Versalite Disk Driver) • DVD'lerin kullanıldığı sürücüye DVD sürücü denir. • Bir disket sürücüsü gibi kasa üzerine takılmaktadır. • DVD sürücü olan bir bilgisayarda CD-ROM sürücüye ihtiyaç yoktur.

43. Flash Bellekler • Genellikle mobil cihazlarda (dijital kameralar, MP3 çalarlar, dizüstü bilgisayarlar gibi) kullanmak için geliştirilmiş bellek aygıtlarıdır. • Fakat kullanımının artmasıyla bütün masaüstü bilgisayarlarda kullanılabilecek şekle getirilmiştir. • Fiziksel büyüklükleri ve depolama kapasiteleri (4 MB ile 32 GB arasında) türlerine göre değişmektedir. • Yaygın olarak kullanılanlar arasında USB Flash Disk, Compact Flash, Ata Flash, MMC card, Memory Stick ve SSFD gibi çeşitleri bulunmaktadır. • Bu ürünlerin masaüstü bilgisayarlarda kullanılabilmesi için genellikle bir arabirim cihazı gerekmektedir.

44. Güç kaynağı(Power Supply) • Bilgisayarın girişinde 220 volt (AC) olan elektriğin, bilgisayarın ihtiyacı olan 6-12 volta (DC) dönüştürmek için kasanın içerisinde güç kaynağı bulunmaktadır. • Kasa içerisindeki elektronik devrelerin ısınmaları nedeniyle güç kaynağının arkasında bir de soğutucu fan bulunur ve bilgisayar açık olduğu sürece çalışır. • Bilgisayardaki bu fanın yeterince soğutma yapıp işlevini yerine getirmesi için, bilgisayarın kasasında olan fanın yönünün hava sirkülasyonu yapabilecek şekilde yerleştirilmesi uygun olacaktır.

45. Ses Kartı(Sound Card) • Kişisel bilgisayarlar bip sesi ve basit melodileri çalabilirler. • Daha farklı sesleri elde edebilmek ve CD kullanarak müzik vs. dinlemek için veya programları kullanırken orijinal seslerini alabilmek için ses kartı takılmalıdır. • Günümüzdeseskartlarıgenellikle anakartla bütünleşikolarak yapılmaktadırlar.

46. Hoparlör (Speaker) • Seskartı ilekaliteli seslerindinlenebilmesi için hoparlörolması gerekmektedir. • Hoparlörlerle televizyon sesi,CD müzik sesi ve bilgisayar kullanıcısının kendi mikrofonuyla kaydettiği sesleri veya dosyadaki sesleri çok net ve istendiğinde stereo olarak dinlemek mümkün olmaktadır

47. Mikrofon (Microfon) • Kasa üzerine takılan bir mikrofon ile bilgisayarınıza ses kaydı yapabilirsiniz. • Ayrıca bu sesle birlikte arka fonda bir müzik yayını (CD'den veya başka yoldan olabilir) alarak efektler verilebilmektedir. • Ayrıca birleştirme ile seslerin montajı da yapılabilmektedir. • Bu işlemler ses kartı ile birlikte verilen program kullanılarak yapılabilir.

48. Televizyon ve Radyo Kartı(TV and Radio Card) • Bilgisayarın ekranından televizyon ve radyoolarak da yararlanmak mümkündür. • Televizyon kartının anakart üzerine takılması sonucunda ekran bir televizyon olarak çalışacaktır. • Bazı televizyon kartları Radyo kartı ile birlikte tek kart üzerinde olabildiği gibi, ayrı ayrı da olabilmektedir. • Ayrıca birkumanda ile TV kumandası özellikleri aynen kullanılabilmektedir

49. Kamera(Camera) • Günlük hayatta kullanılan video kameralar bilgisayara bağlanarak alınan bant görüntüleri veya o anda yapılan çekimler bilgisayara aktarılabilmektedir. • Kamerayı bilgisayara takmak için video kiti adı verilen kart da bilgisayara takılabilmektedir.

50. Fax - Modem(Modulator-Demodulator) • Bilgisayarların telefon kabloları üzerinden lokal yada genel ağlara bağlanmalarını sağlayan birimlerdir. • Veriler analog olarak kablolar üzerinden modeme akratılır ve dijitale dönüştürülür. • İşlenen veriler bu sefer dijital yapıdan analoğa çevrilerek yollanır. • Bir anlamda fax-modem kartı analog ve dijital sinyaller arasında çevirici işlevini görür. • Harici yada dahili olarak sistemde bulunabilirler. • Bazı anakartlarda bütünleşik olarak bulunabilirler.