موضوع ارائه: سمپاش محققین: محسن حمزه لو حسین نعمتی استاد مربوطه: استاد باقرپور

1. موضوع ارائه: سمپاش محققین: محسن حمزه لو حسین نعمتی استاد مربوطه: استاد باقرپور رشته تحصیلی:مهندسی کشاورزی(مکانیک ماشین آلات) اسفند 92

2. -اهمیت سمپاشی وآشنایی با سموم مهم • -آشنایی با سمپاشها و بخشهای مختلف آن • -راهنمای انتخاب سمپاش • -راهنمای استفاده و کاربرد صحیح سمپاش • اصول نگهداری سمپاشها

3. مقدمه • همگان از آثار منفي مصرف سموم نباتي و عوارض زيست محيطي آن اطلاع دارند. اما به نقش مؤثر آفت كش هاي شيميايي در مبارزه با آفات و اهميت اقتصادي آن در توليد محصولات كشاورزي نیز اذعان دارند. به این خاطر نه تنها از ميزان توليد سموم گياهي در جهان كاهش كاسته نشده، بلكه همواره با تنوع بيشتر در حال توسعه است • محققان گياه پزشكي، مبارزه شيميايي را به عنوان آخرين روش مبارزه با آفات مطرح مي کنند. (البته در تلفيق با روش هایی مثل؛ زراعي، مكانيكي، فيزيكي و بيولوژيكي ( از حدود شصت سال پیش، مصرف سموم شيميايي بر روي محصولات كشاورزي در ايران رايج شد. به دنبال آن، استفاده از انواع ادوات سمپاشي نيز توسعه يافت. اما همواره اهميت آموزش شيوه هاي صحيح كاربرد سمپاش ها، در حاشيه تبليغات فروش آنها پنهان و يا كمرنگ مانده است. در حال حاضر، حدود 30 تا 50 درصد سموم مصرفي در كشور، به علت كاربرد نامناسب سمپاش ها، به هدر مي رود.سموم نباتي ممکن است به چند صورت مورد استفاده قرار گیرند

4. ). به صورت تقريباً خالص (كه به تكنيكال معروف است.با استفاده از يك حلال كه معمولاً آب است و به عنوان امولسيون ارائه ميشود. به صورت گرد پاشي. . به صورت گرانول پاشي.این سموم، در يك برنامه سمپاشي، باید به طور يكنواخت و همگن بر روي گياه (و يا ساير اهداف مورد نظر) پاشيده شوند. مناسب ترین وسیله برای شكستن محلول و تبديل آن به قطره سمي، دستگاه سمپاش است اجزاي اصلي یک سمپاش، بسته به نوع آن، معمولاً شامل؛ مخزن، لوله ها، اتصالات، پمپ ها، توربين هاي توليد جريان شديد هوا، موتورهاي الكتريكي، نازل ها، صافي ها و بوم ها است. آنچه كه در توليد قطرات سمي از اهميت بيشتري برخوردار است، توجه به مشخصات قطره است. مشخصاتي كه بايد متناسب با اهداف مورد نظر در سمپاشي باشد، مثل؛ ارزيابي قُطر قَطرات، تعداد قطرات در واحد سطح و همچنين چگونگي پراكنش

5. تصوير زیر به خوبي نشان مي دهد كه توجه به مشخصات ياد شده و رابطه بين قُطر و تعداد آن، متناسب با هدف مورد نظر، تا چه ميزان مي تواند كارآيي عمليات سمپاشي را افزايش دهد اندازه قطر قطرات سمي، بر حسب «ميكرون محاسبه» مي شود. برای این منظور، از كارت هاي حساس به آب و يا روغن استفاده مي شود. به این صورت كه هنگام كار، تعدادي از اين كارت ها را به فاصله های معين و متعدد در زير دستگاه سمپاش قرار می دهند. پس از ظهور لكه هاي ريز و آبي رنگ، با استفاده از دستگاه ويژه (اپتوماكس) و يا مقايسه با كارت هاي شاخص، سه مشخصه مذكور شامل؛ قطر، تعداد و پراكنش قطرات را ارزيابي می کنند. به این ترتیب، به تناسب هدف مورد نظر، تكنيك هاي سمپاشي اصلاح مي شود

6. كاليبراسيون به طور كلي، كاليبراسيون در محصولات زراعي، تعيين ميزان محلول مصرفي در يك هكتار با در نظر گرفتن ويژگي هاي مورد انتظار قطرات سمي است. براي رسيدن به اين هدف، در سمپاش هاي ماشيني زراعي، اعم از پشت تراكتوري بوم دار و يا توربيني زراعي، باید سه عامل متغير اصلي، به تناسب اهداف سمپاشي تحت كنترل قرار گيرند • فشار سمپاشي • دبي و انتخاب نازل • سرعت از آنجا كه اين نوع كاليبراسيون، نياز به انجام عمليات اجرايي، ارزيابي وضعيت سمپاش و همچنين محاسبات دقيق كارشناسي دارد، نمي توان يك الگويي كلي ارائه کرد. بلكه اين گونه سمپاش ها، براي هر مزرعه، در شرايط زماني و مكاني همان مزرعه بايد تنظيم و كاليبره شوند. پس، قبل از اقدام به سمپاشي، لازم است در حوزه مراكز خدمات، حتماً به كارشناسان حفظ نباتات، مروجان كشاورزي، كلينيك هاي خصوصي گياه پزشكي و يا شرکت های مجاز دفع آفات نباتی منطقه مراجعه کرده و انجام كاليبراسيون اجرايي سمپاش مورد نظر، از آنان درخواست شود

7. روش کالیبراسیون سمپاش پشت تراکتوری بومدار (400 لیتری) کالیبراسیون دارای مراحل متعددی است که به بررسی آن ها می پردازیم: مرحله 1- انتخاب نازل. نازل مهم ترین بخش یک سمپاش است و محلول سمی از آن خارج می شود. نازل باید بتواند تا محلول را به خوبی به ذرات ریز تبدیل کند . مرحله 2- فشار سمپاشی. تغییر فشار بستگی به دور موتور و دور محور توان دهی تراکتور داشته و میزان آن را با رگولاتور یا شیر فشار تنظیم می نمایند. یک شیر فشار مناسب باید حتی در حد نهایی افزایش فشار، مقداری محلول برگشتی به مخزن داشته باشد تا از ترکیدگی پمپ و لوله ها جلوگیری کند. در ایران، سازندگان از فشار سنج های 60 تا 100 بار استفاده می کنند که نمی توانند فشار صحیح بین 2 تا 3 بار را نشان دهد. نکته دیگر این است که منظور از فشار سمپاشی، فشار در پشت نازل می باشد که با فشار موجود در خروجی پمپ متفاوت بوده و همیشه از آن کمتر است. به همین منظور برای تعیین فشار صحیح در نازلها می توان در نزدیکی یکی از نازل ها یک فشارسنج نصب نمود

8. مرحله 3- سرعت حرکت تراکتور.  سرعت حرکت تراکتور در مزارع مکانیزه و کاملا تسطیح شده تا 14 کیلومتر در ساعت می باشد که این مقدار در مزارع کشور ما به علت ناهموار بودن به 4 تا 6 کیلومتر کاهش می یابد (66 تا 100 متر در دقیقه). اگر کیلومتر شمار تراکتور خراب بوده یا اصلا ً وجود نداشته باشد، برای تعیین سرعت حرکت تراکتور باید از راننده خواست تا طبق تجربیات قبلی خود در مزرعه مورد آزمایش، میزان گاز دستی تراکتور و دنده را انتخاب و شروع به حرکت در شرایط مزرعه نماید. مرحله 4- میزان محلول مصرفی در هکتار. با در دست داشتن شماره نازل، میزان فشار و سرعت حرکت تراکتور، می توان با مراجعه به جدول مقدار مصرف محلول در هکتار را از پیش محاسبه نمود. مرحله 5- کنترل وضعیت عمومی سمپاش. قبل از انجام عملیات اجرایی کالیبراسیون باید وضعیت عمومی سمپاش را بررسی و کنترل نمود. برای اطمینان از عملکرد صحیح سمپاش و کالیبراسیون دقیق، کنترل بخش هایی که نام برده می شود ضروری می باشد.

9. مهم ترین شاخص های ارزیابی سمپاش پشت تراکتوری بوم دار، قبل از استفاده باید شماره همه نازل ها از نظر دبی و زاویه پاشش یکسان بوده و شکاف نازل ها در امتداد بوم باشد. همچنین صافی 50 مش در پشت آنها وجود داشته باشد و صافی های درب و زیر مخزن نیز کنترل گردد با استفاده از ظرف مدرج و یا یک پیمانه یک لیتری، دبی نازل در یک دقیقه اندازه گیری و با شماره آن تطبیق داده شود.فاصله نازل ها بر روی بوم، باید با شناسنامه سمپاش تطبیق داده شود که معمولاً در سمپاش های ایرانی 50 سانتی متر به صورت ثابت است وجود چکه گیر (چک والو) در پشت نازل الزامی است از سلامت فنر ضربه گیر بر روی بوم اطمینان حاصل شود کلیه اتصالات، از زیر مخزن تا رگولاتور، شیرهای مقسم و لوله های انتقال محلول به نازل و همچنین لوله برگشت به مخزن، کنترل شود تا نشتی نداشته و عبور محلول از آنها به طور کامل انجام شود از سلامت رگولاتور و پیچ تنظیم کننده فشار، اطمینان حاصل شود به تناسب شماره نازل، ارتفاع بوم از روی محصول -به منظور رعایت اصول همپوشانی- کنترل شود

10. براى استفاده از علف‌کش‌ها يک نمونه سمپاش شامل اجزاء زير است (شکل - يک سمپاش رايج)؛ يک مخزن براى نگهدارى محلول سم، يک تلمبه يا پمپ براى انتقال محلول سم از دستگاه و ايجاد فشار، يک شير تنظيم‌کنندهٔ فشار براى ثابت نگهداشتن فشار در دستگاه، يک فشارسنج براى خواندن فشار، نازل‌هاى روى يک بوم يا لانس دستى براى انتقال مؤثر سم بر روى هدف، يک شير که انتقال سم به نازل‌ها را به فوريت باز يا مسدود کند، يک به‌هم زن (مکانيکى يا هيدروليکي) به‌منظور به‌هم زدن مخلوط سم در مخزن سمپاش، يک لولهٔ فرعى براى برگرداندن مازاد محلول سم به مخزن تا تنظيم‌کنندهٔ فشار بتواند انجام وظيفه کند، صافى‌ها يا غربال‌ها (در لولهٔ مکش، در طول سيستم، در قبل از نازل‌ها) براى جلوگيرى از عبور ذرات درشتى همچون زنگ يا سنگريزه که دستگاه، مخصوصاً نازل‌ها را مسدود مى‌کند، يک لولهٔ مکش براى آوردن محلول سم از مخزن سم از مخزن به تلمبه، همچنين شلنگ‌ها، واشرها و گيره‌ها که قسمت‌هاى ديگر سازندهٔ يک دستگاه سمپاش را تشکيل مى‌دهند.

11. مخازن سمپاش • مخازن سمپاش را از چندين مادهٔ متفاوت مى‌توان ساخت. آلومينيوم، فولاد آلومينيومه، فايبرگلاس، آهن، گالوانيزه و پلاستيک‌هاى محکم از جملهٔ اين مواد هستند. طبيعت محلول سم مورد استفاده، ساختار سمپاش و طول منطقه نيازمند به سمپاشى عواملى هستند که بايستى در انتخاب يک مخزن مدّنظر داشت. احتمالاً مخزن‌هاى از جنس استيل، سازگارترين نوع مخازن در تمامى شرايط هستند اما اغلب بالاترين قيمت را نيز دارند. از مخزن‌هاى با فولاد نرم يا گالوانيزه بايستى پرهيز کرد زيرا ممکن است بعضى با علف‌کش‌ها و محلول‌هاى سم واکنش صورت دهند. فولاد گالوانيزه يا نرم به‌طور مستمر توليد يک ورقه زنگ مى‌کند که منجر به مسدود شدن دستگاه سمپاش مى‌شود. بعضى از محلول‌هاى سم نيز ممکن است با آلومينيوم و پوشش آهن (Coated steel) واکنش نشان دهند. فايبرگلاس و پلاستيک به واکنش‌هاى شيميائى مقاوم مى‌باشند و پلاستيک به واکنش‌هاى شيميائى مقاوم مى‌باشند و زنگ نمى‌زنند اما مخازن ساخته شده از اين مواد در مقايسه با مخازن فلزى بيشتر تحت شکستگى قرار مى‌گيرند.

12. تلمبه‌ها • تلمبهٔ سمپاش، قلب دستگاه است. اکثر سمپاش‌هاى مورد استفاده براى علف‌کش‌ها در مزارع به‌گونه‌اى طراحى شده‌اند، که سموم را در فشار نسبتاً پائين (۲/۲ تا ۴/۴ کيلوگرم بر سانتى‌متر) مى‌پاشند و مجهز به تلمبه‌هاى ارزانى همچون تلمبه‌هاى سانتريفوژ يا ساچمه‌اى هستند. سمپاش‌هائى که براى حشره‌کش‌ها و قارچ‌کش‌ها استفاده مى‌شوند داراى فشار زيادى حدود ۳/۷ تا ۴/۳۶ کيلوگرم بر سانتى‌متر بوده و معمولاً مجهز به پمپ‌هاى پيستونى هستند. يک نوع جديدتر پمپ به نام پمپ توربينى نيز اخيراً عرضه شده است. معمولاً از پمپ‌هاى دنده‌اي، پروانه‌اى و ديافراگمى کمتر استفاده مى‌شود. پمپ‌هاى سانتريفوژى معروفيت زيادى در سمپاش‌هاى علف‌کش دارند زيرا علاوه بر قيمت مناسب، توانائى انجام کار خوبى را نيز دارند. اين پمپ‌ها را تقريباً به راحتى با همهٔ فرمولاسيون‌هاى قابل اسپرى حتى اگر داراى مواد ساينده و درشت نيز باشند به راحتى مى‌توان استفاده کرد. به تناسب نيروى سانتريفوژي، فشار افزايش مى‌يابد (شکل الف- پمپ‌هاى سمپاش). محلول سم از قسمت مرکزى پروانه دوار وارد پمپ مى‌شود. پروانه، مايع را به لبهٔ خارجى محفظه مى‌راند و از قسمت خروجى آن را وارد سيستم انتقال مى‌کند. حداکثر فشار توليد اين پمپ‌ها 2- پنج و نيم است. اکثر سمپاش‌ها مجهز به پمپ‌هاى سانتريفوژى هستند که نيازى به تنظيم‌کننده‌هاى فشار ندارند زيرا در مقايسه با ديگر انواع پمپ‌ها، مسدود شدن سيستم انتقال منجر به تغيير مؤثرى در فشار نمى‌شود.

13. در اين پمپ‌ها، سرعت عمل پروانه، ۱۲۰۰ تا ۳۵۰۰ دور در دقيقه است. با توجه به اينکه سرعت حرکت شافت تراکتور در حالت استاندارد ۵۴۰ و در سرعت‌هاى بالا ۱۰۰۰ دور در دقيقه است، پمپ‌هاى سانتريفوژى براى داشتن سرعت مناسب نيازمند يک تسمه و سيستم کشنده يا يک سيستم دنده‌اى اضافى هستند. بعضى از آنها به‌وسيلهٔ موتورهاى هيدروليکى متصل به سيستم هيدروليک تراکتور، حرکت مى‌کنند. نياز پمپ‌هاى سانتريفوژى به لوازم مخصوص براى افزايش سرعت آنها را سنگين‌تر و بزرگتر‌ از ديگر پمپ‌هاى دوار ساخته است. • براى استفادهٔ علف‌کش‌ها و محلول‌هاى کود، يک پمپ توربينى جديداً ارائه شده است. اين پمپ شبيه يک پمپ سانتريفوژى است با اين تفاوت که دريافت و حمل سم هر دو از سطح خارجى پروانه انجام مى‌شود (شکل ب- پمپ‌هاى سمپاش). برعکس، پمپ‌هاى سانتريفوژى که از قسمت مرکزى خود سموم را دريافت و سپس آن را به سطح خارجى حمل مى‌کند. پمپ توربينى خصوصيات حجم زياد و فشار کم پمپ سانتريفوژى را دارا است اما در سرعت‌هاى پائين‌تر نيز به خوبى کار مى‌کند. البته در دور ۵۴۰، ظرفيت پمپ کاهش مى‌يابد.

14. از پمپ‌‌هاى دوار زمانى‌که فشار پائين و ارزان قيمتى در سيستم(Roller) حمل و نقل موردنياز باشد، استفاده مى‌شود. اگرچه بروشور پمپ بر اين دلالت دارد که پمپ دوار قادر است فشارى بيشتر از ۲۲kg.cm-2 توليد کند، اما در اثر کارکرد و استهلاک، فشار پمپ سريعاً کاهش مى‌يابد. اکثر اين پمپ‌ها داراى فشارى کمتر از هفت و سه دهم kg.cm-2 هستند. آب داراى سنگريزه يا پودرهاى وتابل ساينده باعث فرسودگى سريع اين پمپ‌ها مى‌شوند. اگرچه قسمت آنها پائين است اما عمر آنها نسبتاً کوتاه است لذا بهتر است پمپ‌هاى سانتريفوژى خريدارى شود. • در پمپ دوار، ساچمه‌ها به‌صورت آزاد در داخل شکاف‌هاى پروانه قرار گرفته است و بخش پروانه هم از قسمت مرکزى در محفظهٔ پمپ سوار شده است (شکل ج- پمپ‌هاى سمپاش). چرخش پروانه باعث جلو راندن ساچمه‌ها در محفظهٔ پمپ مى‌شود. مايع نيز در جلوى ساچمه‌ها به جلو رانده مى‌شود و به طرف بخش خروجى منتقل مى‌‌شود. البته ضمن چرخش نيمى از مايع به خارج حمل مى‌شود و نيمى ديگر بين ساچمه‌ها باقى مى‌ماند.

15. پمپ پیستونی در بین تمام پمپ‌ها بیشترین قابلیت تغییر را دارد (Versatile). این پمپ به‌گونه‌ای طراحی شده است که قادر به حمل و نقل تمامی فرمولاسیون‌های قابل اسپری بوده و فشار را تا بیشتر ۵۸kg.cm-۲ افزایش می‌دهند. پمپ‌های پیستونی ، پمپ‌های فشاری هستند که در هر یک دور چرخش پیستون ، حجم دقیقی از سم منتقل می‌شود. روش کار آنها از این قرار است که با پائین آمدن پیستون یک شیر باز می‌شود و مایع به داخل کشیده می‌شود و زمانی‌که پیستون به طرف بالا حرکت می‌کند ، شیر اول بسته شده و شیر دوم باز و مایع به خارج هدایت می‌شود . یک پمپ پیستونی دارای دو پیستون است که منطبق باهم کار می‌کنند. همراه پمپ‌های پیستونی در دستگاه سمپاش بایستی مخزن هوای تحت فشار نیز تعبیه شود تا محلول سم جریان ثابتی داشته باشد. نیروی پمپ‌های پیستونی از طریق موتور یا چرخ سمپاش تأمین می‌شود. زمانی‌که آنها را به چرخ‌های متصل و روی زمین می‌کشند ، میزان سم خروجی در ارتباط با سرعت سمپاش خودبه‌خود تنظیم می‌گردد. تغییر در سرعت حرکت در نتیجهٔ بالا و پائین رفتن از تپه‌ها ، عبور از روی خاک‌های با درجهٔ سفتی متفاوت یا هر عاملی که راننده را در ثابت نگهداشتن سرعت دچار اشکال می‌کند ، پیش می‌آید. پمپ‌های پیستونی گرانقیمت هستند و به جز مواقعی که اندازه‌گیری میزان دقیق سمپاشی در ارتباط با سرعت سمپاش هدف باشد ، نیازی به استفاده از این پمپ‌ها نیست.

16. انتخاب پمپ‌ها بايد براساس حجم موردنياز سمپاشي، به‌هم‌زني، مقدار برگشت در حين عبور و جريان ميزان تلف شدن سم صورت گيرد. پمپ‌هاى موجود در سمپاش‌ها به ترتيب از بيشترين تا کمترين حجم خروجى پمپ عبارتند از سانتريفوژي، توربيني، دوار و پمپ‌هاى پيستونى. • شناسايي نازل ها • يكي از مهم ترين اجزاي سمپاش ها كه نقش مؤثري در كيفيت و ويژگي هاي قطرات توليد شده دارد، «نازل» است. نازل ها داراي انواع و نام های متفاوت و متنوعی هستند. اما به طور كلي داراي دو شاخه اصلي اند

17. نازل هاي بادبزني نازل هاي مخروط پاش • به نازل هاي «تي جت» نيز معروفند و صرفاً با هدف «علفكش پاشي» به كار مي روندالبته در مواقعي كه صرفاً سمپاش لانس دار (با نازل مخروط پاش) در اختيار داريم و ناگزير از علفكش پاشي مي باشيم، «نازل شره اي» مي تواند نقش مبدِّل را ايفا کند. بدين صورت كه نازل مخروط پاش از سر لانس باز و به جاي آن نازل شره اي نصب مي شود. به اين ترتيب، خروجي نازل از حالت مخروط پاشي به حالت بادبزني، مشابه نازل هاي تي جت تغيير وضعيت مي دهد • صرفاً كاربري آنها با هدف «حشره كش پاشي» و يا «قارچ كش پاشي» است و برای «علفكش پاشي» توصيه نمي شوند. البته اين نوع نازل ها گاه «به صورت مخروط توپر» و گاه «با استفاده از يك ابزار نصب شده در پشت آن، به صورت مخروط توخالي» كه بيشترين كاربرد را دارد به کار می روند

18. نازل ها علاوه بر الگوي پاشش، دو نقش مهم ديگر را نيز برعهده دارند • ميزان خروجي نازل برحسب ليتر در دقيقه و در فشار ثابت كه به عنوان دبي نازل مطرح مي شود • و نیز زاويه پاشش كه همواره با ارتفاع بوم و يا نازل از روي محصول نسبت معكوس دارد. به عبارت ديگر، چنانچه به علت ناهمواري زمين، ناگزير از افزايش ارتفاع بوم سمپاشي باشيم، لازم است به همان نسبت، زاويه پاشش نیز كاهش يابد. و در صورتي كه نگران انحراف قطرات سمي (دريفت) باشيم، لازم است ارتفاع بوم سمپاشي را كاهش داده و به همان نسبت زاويه پاشش افزايش يابد.

19. كارخانه های مهم نازل سازي در دنيا، با درج شماره هايي، دبي نازل و همچنين زاويه پاشش آن را در فشار ثابت مشخص مي كنند. به عنوان مثال؛ در نازل «8002 تي جت» در فشار ثابت و استاندارد، • دو رقم سمت راست آن معرف دبي نازل و برابر است با (756/0= 78/3 *2/0) • و دو رقم سمت چپ آن معرف زاويه پاشش است كه برابر با 80 درجه مي باشد همچنین نازل ها رنگ بندي مي شوند تا از اين طريق، هنگام انتخاب آنها، حداقل دبي را بتوان تشخيص داد

20. هم پوشاني نازل ها به علت ضعف تكنيكي در ساخت نازل ها -به ويژه نازل هاي تي جت-، دبي آنها در حاشيه پاشش، كمتر از وسط مي باشد. پس بايد براي دستيابي به يكنواختي پاشش، از طريق همپوشاني، اين مشكل را حل كنيم براي اين كار بايد ارتفاع بوم را طوري تنظيم كنيم كه همه قسمت هاي همپوشاني شده در زير بوم «در سطح دو بار همپوشاني (از طريق دو نازل)» و يا «در سطح سه بار همپوشاني(از طريق سه نازل)» قرار گيرند. غير از اين دو سطح، يكنواخت نشدن پاشش را در پي دارد. چنين وضعيتي -به ويژه در مورد كاهش كيفيت تأثير علفكش ها- بسيار محسوس خواهد بود تصویر زير، نمونه ای از رعایت نشدن همپوشانی است. همانطور که مشاهده می شود در زیر بوم، برخي قسمت ها دارای دو بار همپوشانی و قسمت های ديگر دارای سه بار همپوشانی است. وجود چنین مشکلی به ویژه در مورد علفکش پاشی بسیار محسوس است، چرا که دبی ناهمگن می تواند در قسمت هایی از مزرعه باعث سوختگي محصول اصلی شده و یا به عكس در قسمت هایی از مزرعه تأثیر قطعی بر روی علف هرز مورد نظر نداشته باشد

21. ارتفاع بوم • طبق تحقيقات انجام شده بر روي سه نوع نازل «تي جتِ»تأييد شده و رايج در ايران، ارتفاع مناسب بوم از روي محصول -با رعايت اصل همپوشاني، رسيدن به دبي همگن و پاشش يكنواخت- به شرح جدول زير است

22. تغییر ارتفاع بوم از دو طریق میسر است با استفاده از اهرم ویژة بازوهای هیدرولیکِ تراکتور. (البته صرفاً در مورد سمپاش های سوار شونده)، ضمن آنکه اینگونه تغییر ارتفاع، به علت حرکت نیم دایره ای آن، نیاز به دقت بیشتری دارد جابجایی بوم، با استفاده از روزنه های تعبیه شده بر روی شاسی آن البته نازلِ داراي دبيِ يكنواخت، بدون نياز به همپوشاني نيز وجود دارد، اما به علت گران بودن، به صورت فراگير و رايج استفاده نمي شود

23. صافي ها معمولاً تأمين آب مصرفي در سمپاشي، از محل هايي است كه اغلب داراي گل و لاي و سنگريزه مي باشد. بنابراين يكي ديگر از اجزاي مهم سمپاش ها كه نقش مؤثري دركاليبراسيون سمپاش و يكنواختي پاشش دارد، صافي ها است، كه قبل از هر سمپاشي بايد كنترل و تميز شوند چکه گیر نازل یا چک والو یکی از ابزارهای جانبی متصل به نازل ها که اهمیت ویژه ای در مصرف بهینه سموم و جلوگیری از هدر رفتن آن ها دارد، چکه گیر است. (در تصویر زیر، نمونه قدیمی و جدید آن ارائه شده است) مکانیزم عمل آن، اجازه عبور محلول سمی، مشروط به تأمین حداقل یک بار فشار در پشت نازل می باشد. معمولاً مخزن سمپاش، یا در انبار، شارژ آب می شود و یا تأمین آب مخزن، در مناطقی دور تر از مزرعة در حال سمپاشی صورت می گیرد. همچنین در انتهای باند سمپاشی شده مزرعه، که تراکتور نیاز به دور زدن دارد، باید شیر های مقسم بسته شوند. در چنین شرایطی، چنانچه به عملکرد چکه گیر توجهی نشود و یا از مدار حذف شده باشد، علاوه بر به خطر انداختن مزارع و باغ های غیر هدف، ایجاد آلودگی در محیط زیست و در جویبار های مسیر حرکت تراکتور، باعث به هدر رفتن مقادیر زیادی از سموم و تحمیل هزینه های اضافی بر کشاورزان می شود

24. طبقه بندي سمپاش ها بر حسب نوع كاربري معمولاً سمپاش ها بر اساس نوع كاربري، بر روي محصولات زراعي و باغي استفاده مي شوند. از اين رو، سمپاش هاي رايج در ايران را مي توان به تفكيك زراعي و باغي، به شرح ذيل تقسيم بندي کرد ب: سمپاش هاي باغي سمپاش تلمبه اي ساده پشتي سمپاش كتابي اهرمي پشتی سمپاش پشتي موتوري لانس دار سمپاش فرقوني صد ليتري سمپاش زنبه اي سمپاش توربيني باغي الف: سمپاش هاي زراعي سمپاش اتومايزر پشتيسمپاش ميكرونر پشتي سمپاش پشت تراكتوري بوم دار سمپاش توربيني زراعي البته در شرايطي كه محدوديت نوع سمپاش وجود دارد، مي توان با ایجاد تغييراتي بر روي سمپاش هاي باغي (مانند بوم دار كردن و يا تغيير نازل)، از آنها بر روي محصولات زراعي نيز استفاده کرد. اما به منظور افزايش كيفيت سمپاشي، بهتر است براي هر محصول، سمپاش متناسب و اختصاصي همان محصول مورد استفاده قرار گیرد

25. سمپاش پشت تراكتوري بوم دار اين سمپاش فقط برای سمپاشي مزارع طراحي شده. در کشور ما به طور معمول با مخزن 400 ليتري و بوم 8 متري ساخته مي شود. از آنجا كه اغلب مزارع بدون استفاده از دوربين و تكنولوژي مناسب تسطيح ميگردد، معمولاً ناهموار بوده و نمي توان طول بوم را به بيشتر از 8 متر افزايش داد. چون كاليبراسيون دقيق سمپاش را نا ممكن مي سازد. البته در کشورهای دیگر، براي مزارع وسيع و هموار، از بوم هاي 40 متري هم استفاده مي شود در ضمن با تغيير پمپ كه معمولاً از نوع ديافراگرمي است و جايگزيني آن با پمپ پيستوني، در صورت ضرورت مي توان از طريق نصب شيلنگ و لانس، به عنوان يك سمپاش زنبه اي نيز برای سمپاشي باغ ها از آن استفاده کرد

26. سمپاش پشت تراكتوري بوم دار به صورت های زیر، مورد استفاده قرار مي گيرد سوار شونده به اين صورت كه كاملاً وابسته به تراكتور بوده و به اتصال سه نقطه تراكتور شامل شافت و دو بازوي هيدروليك نياز دارد كششي به اين صورت كه نيمه وابسته به تراكتور است. براي تأمين انرژي پمپ، صرفاً از شافتاستفاده مي کند. با نصب سمپاش بر روي يك شاسي داراي دو چرخ، نيازي به استفاده از بازو هاي هيدروليك نیست خود كششي به اين صورت كه كاملاً مستقل بوده و هيچگونه نيازي به ساير ماشين هاي كشاورزي ندارد

27. چند تصویر از سمپاش های رایج

30. سم پاش هوشمند ساخته شد دو پژوهشگر موسسه تحقیقات فنی مهندسی جهاد کشاورزی مستقر در کرج برای نخستین بار موفق به ساخت «سم پاش هوشمند» شدند. به گزارش ایرنا ، بهزاد بهزادی یکی از دو پژوهشگر سازنده این سم پاش یک روز به خبرنگار ایرنا گفت: این ابداع در جشنواره تحقیقات دانشجویی و ایده های برتر مقام دوم را به دست آورد. وی افزود: این سم پاش ابتدا مکانهایی که علف های هرز درآنها روییده را با استفاده از رهیاب «جی پی اس» شناسایی کرده و سم را در همان قسمتها می پاشد. بهره گیری از این دستگاه علاوه بر جلوگیری از آلودگی محیط زیست، مصرف سم را نیز تا 70 درصد کاهش می دهد. بهزادی یادآور شد: اکنون برروی برخی دستگاههای سم پاش حس گرهایی تعبیه شده که در تشخیص علف های هرز بخاطر هم رنگ بودن آنها با گیاهان کاشته شده، اغلب دچار اشتباه شده و درصد خطای آنها بالا است. وی گفت: مشکل دیگر اینگونه سم پاشها بالارفتن درصد خطای آنها هنگامی است که گرد و غبار برروی مزرعه می نشیند درحالی که سم پاس ابداع شده با توجه به اینکه بر مبنای داده های قبلی و نقشه الکترونیکی پراکنش علفهای هرز عمل میکند، میزان خطا را به حداقل ممکن کاهش میدهد.

31. این کارشناس افزود: این سم پاش هوشمند که پیشتر در کنفرانس بین المللی "CIGR" در کشور آلمان ارایه شده بتازگی برای دریافت تایید به سازمان پژوهشهای علمی صنعتی کشور فرستاده شده است. مهندس بهزاد بهزادی با همکاری دکتر محمد لغوی موفق به ساخت این سم پاش هوشمند شدند.

32. قیمت چند سمپاش پرکاربرد سمپاش فرغونی قيمت: 6,800,000 ریال واحد: دور پمپ: 800 تا1000طول پاشش: 20تا 30 مترفشار: 20 تا 30 بارظرفیت: 100 لیترتوان مورد نیاز: 5.5 اسب بخارمیانگین طول پاشش لانس ها: 20 تا 30 مترنوع سوخت: بنزین

33. سمپاش 600 لیتری توربو فیرتینای ترکیه قيمت: 190,000,000 ریال واحد: دستگاه عرض دستگاه: 2متروزن دستگاه: 470 کیلوگرمطول دستگاه: 2 مترطول پاشش: 35 مترمیزان پاشش: 600 لیترظرفیت: 600 لیترارتفاع: 2 مترمیانگین طول پاشش لانس ها: 20 سانتنوع سوخت: پشت تراکتوریشرکت سازنده: ترکیه

34. سمپاش 2000 لیتری توربو لاینر زراعی و باغی قيمت: 250,000,000 ریال واحد: دستگاه عرض دستگاه: 250 سانتوزن دستگاه: 900 کیلو گرمطول دستگاه: 3 متردور پمپ: 540طول پاشش: 35 الی 40 مترظرفیت: 2000 لیتریتوان مورد نیاز: پشت تراکتوری کشندهارتفاع: 170 سانتمیانگین طول پاشش لانس ها: 10 سانتنوع سوخت: پشت تراکتورشرکت سازنده: GENCCUCSANترکیه

35. سمپاش 400 لیتری بوم دار به طول 10 متر همراه با پمپ , لانس و گاردان ایتالیایی قيمت: 39000000 ریال واحد: 1 دستگاه وزن دستگاه: 195 کیلو گرمشرکت سازنده: مزرعه مدرن ایرانیان

36. سمپاش 600 لیتری بوم دار به طول 12 متر همراه با پمپ , لانس و گاردان ایتالیایی قيمت: 54000000 ریال واحد: 1 دستگاه وزن دستگاه: 210 کیلوگرمشرکت سازنده: مزرعه مدرن ایرانیان

37. 400 لیتری با بوم 8 متری ساخت شرکت صنعتی کشاورزان باغ و دشت قیمت : 30000000 ریال

38. سمپاش فرقونی ساخت شرکت صنعتی کشاورزان باغ و دشت قیمت : 14000000 ریال

39. 600 لیتری توربینی باغی ساخت شرکت صنعتی کشاورزان باغ و دشت قیمت : 60000000 ریال

40. توربولاینر 800 لیتری ساخت ایتالیاقيمت: 320000000 ریال واحد: 1 دستگاه شرکت سازنده: مزرعه مدرن ایرانیان

41. توربولاینر 2000 لیتری ساخت ایتالیاقيمت: 420000000 ریال واحد: 1 دستگاه شرکت سازنده: مزرعه مدرن ایرانیان

42. انتخاب نهایی سمپاش برای کاربر با توجه به مطالب ذکر شده در این پروژه حال چگونه باید کاربر یا کشاورز سمپاش خود را انتخاب کند ؟ کاربر برای انتخاب سمپاش و خرید آن باید چند فاکتور را در نظر بگیرد که در اینجا به چند تای آن ها اشاره می کنیم : ابتدا باید کارایی و ظرفیت مزرغه خود و میزان کاری که می خواهد از سمپاش خود بگیرد را با سمپاش های موجود در بازار مقایسه کند . این کاربر باید میزان توان سمپاش مورد نظرش را با توان تراکتور خود مقایسه کند و طوری نباشد که تراکتورش توانایی کار با راندمان بالا با سمپاش را نداشته باشد . نکته مهم دیگر این است که باید قیمت سمپاش را با شرایط اقتصادی خود مقایسه کند . در نهایت باید کاربر برای خرید با افراد با تجربه تر در این زمینه مشورت کند تا سمپاش مناسبی انتخاب کند و مثلاٌ طوری انتخاب کند که هم از نظر اقتصادی ضرر کند و هم نتواند از همه ی کارایی های سمپاش استفاده کند .