Europese ervaringen met de nationale vertaalslag van het Europese kwalificatieraamwerk EQF

1. Europese ervaringen met de nationale vertaalslag van het Europese kwalificatieraamwerk EQF Wilfried Boomgaert Departement Onderwijs en Vorming Brussel, 10 februari 2012

2. Overzicht • Situering bronnen van de spreker • Tijdslijn Europese ontwikkelingen • Stand van zaken koppelingen NQF – EQF • Soorten NQF’s • Descriptoren en dimensies • Brede definitie van “competentie” • Doelstellingen van NQF’s • Impact van NQF’s • Perspectief van de EQF-aanbeveling en impact • Misverstanden

3. Bronnen van de spreker • De EU-adviesgroep EQF - besprekingen van de Europese en nationale ontwikkelingen met als doelstellingen: coherentie en coördinatie • Betrokkenheid bij nationale Stuurgroepen voor koppeling met EQF in Ierland (2009), Nederland (2011), Bulgarije en Franse Gemeenschap (2012) • EU-agentschappen Cedefop en ETF: periodieke rapportering over Europese en nationale ontwikkelingen • Europese conferenties met nationale kwalificatie-experts, opleidingsverstrekkers, sociale partners, Europese Commissie, leden Europees Parlement

4. Tijdslijn Europese ontwikkelingen 2002: Brugge-Kopenhagenproces met als trefwoorden: transparantie/kwaliteit/erkenning 2004: EU principes validering informeel en niet- formeel leren (INFL) + instrument Europass 2005: eerste versie EQF + publieke consultatie 2008: EQF aanbeveling goedgekeurd in Raad + EP 2009: aanbevelingen ECVET en EQAVET 2010 2012: streefdatum koppeling aan EQF 2012 2014: streefdatum vermelding EQF-niveaus 2013: evaluatierapport over EQF aanbeveling in EP

5. Stand van zaken koppeling aan EQF 2009-2010 (4) Ierland, Verenigd Koninkrijk, Malta, Frankrijk • (8) Denemarken, Portugal, BE-Vlaanderen, Nederland, de drie Baltischestaten, Tsjechië 2012 (16) Kroatië, Luxemburg, Oostenrijk, Finland, Duitsland, Spanje,IJsland, Polen, Bulgarije, Noorwegen, Zweden, Slovenië, Italië, Roemenië, Cyprus, Turkije + BE-Franse Gemeenschap 2013 (6+1) Hongarije, Slowakije, Griekenland, FYROM, Montenegro, Liechtenstein en Zwitserland + Duitstalige Gemeenschap

6. Soorten NQFs • Comprehensief raamwerk (28 landen) of specifieke raamwerken voor HO, BOO of algemeen onderwijs (bv Tsjechië); soms met sub-raamwerken (bv VK en Estland) • Communicatiemiddel: meeste landen waaronder NL of hervormingsinstrument: expliciet in EI, VK, FR • Specifieke wetgeving (EI, VK, FR, BE-VL) – amendering bestaande wetgeving (LUX, Spanje, Estland, Turkije) – koppeling aan bestaande wetg. (DK, D, PT, SE, CY, NO) • Open voor nog niet formeel erkende kwalificaties: FR, NL, VL, (Zweden) • Aantal niveaus van 6-7 (FR, IJsland, NO) tot 12 niveaus (Schotland); 26 landen met 8 niveaus; ook “access levels” • Fase: ontwikkeling NQF = 6 ; goedkeuring = 17 ; implementatie = 9 (o.a. VL) ; al in gebruik = EI, VK, FR

7. Descriptoren en dimensies • Meestal kennis, vaardigheden en autonomie / verantwoordelijkheid zoals in EQF-aanbeveling 2008 • Sommige landen hebben onderverdeling binnen dimensie competenties (D, BG): leercompetenties, beroepsgerichte, communicatieve, sociale competenties, geïnspireerd door EQF versie 2005 • Andere verdelen dimensie vaardigheden in leervaardig-heden en communicatieve of sociale vaardigheden (bv NL), geïnspireerd door de Dublindescriptoren • Andere vermelden sleutelcompetenties zoals ondernemerschap (Finland) of transversale competenties (Polen) • Nog andere hebben aparte dimensie ‘context’: VL + NL • Evolutie naar convergentie: oppervlakkig of in de diepte?

8. Enkele voorbeelden DQR: Niveauindikator /Anforderungsstruktur Fachkompetenz Personale Kompetenz Wissen - Fertigkeiten – Sozialkompetenz – Selbständigkeit ___________________________________________ Bulgarian NQF: level descriptors = EQF versie 2005 Knowledge – Skills – Personal &professional competences A&R – Learning – Communicative & social - Professional

9. Enkele voorbeelden Descriptoren en dimensies Nederlandse NLQF CONTEXT Kennis Vaardigheden V & A Kennis – Probleemopl. v. – Leer en – Informatie – Communicatie toepassen ontwikkeling

10. Brede definitie van “competentie” De EQF aanbeveling bevat twee definities van de term “competentie”: • Een brede definitie, overkoepelend voor kennis, vaardigheden en andere capaciteiten • Een enge definitie verwijzend naar de titel van de derde dimensie van de EQF-descriptoren: autonomie en verantwoordelijkheid Meer en meer stemmen in EU om brede definitie te hanteren en titel van derde dimensie in EQF te vervangen door “autonomie en verantwoordelijkheid”. Minstens 1/3 landen gebruikt al brede definitie in NQF – relatie met brede of enge invulling LO-benadering

11. Doelstellingen van NQF’s (top 10) • Transparantie verhogen: nationaal & internationaal • Levenslang leren bevorderen • Verschuiving naar “learning outcomes” (output) • Instrument voor communicatie stakeholders • Meer aansluiting met arbeidsmarkt realiseren • Doorstroming bevorderen (bv van BOO naar HO) • Ondersteunen van validering / erkenning INFL • Consistentie tussen kwalificaties verbeteren • Referentiekader voor kwaliteitsborging • Betere begeleiding: meer afstemming op individuele behoeften

12. Impact van NQF’s • Vermelding van niveau op kwalificatiebewijzen en supplementen (Europass) • Vergemakkelijken internationale mobiliteit: bv EI-VK, EI-Nieuw-Zeeland • Ontwikkelen van kwalificatiedatabases en –registers • Meer aandacht voor “learning outcomes” naast proces/input • Hogere betrokkenheid van de stakeholders • Hogere invloed arbeidsmarkt op “learning outcomes” • Doorstromingsbeleid en -procedures worden herbekeken • Meer aandacht voor erkenning INFL (EVC) • Consistentie en verhoudingen tussen kwalificaties (bv BOO en algemeen onderwijs) worden herbekeken • Soms wordt kwalificatieniveau toegevoegd: FR en EQF-2

13. Perspectief van de EQF aanbeveling De EQF aanbeveling is niet beperkt tot een set van 8 niveaus, maar is een pakket bestaande uit: • raamwerk met 8 niveaus en descriptoren, overkoepelend voor alle leervormen: formeel, niet-formeel en informeel • LO-benadering: kwalificaties uitgedrukt in “learning outcomes” / competenties • algemene principes voor kwaliteitsborging (annex III). Zichtbare impact op EU-niveau op o.a. - ontwikkeling van sectorale kwalificatieraamwerken, - recente aanpassing ER 2005/36/EC (gereglem. beroepen) - ESCO-project: beroepen – competenties - kwalificaties - aandacht vanuit niet-EU landen en multinationals.

14. Misverstanden • EQF-niveaus kan je zomaar kleven op opleidings-programma’s • In beschrijving van kwalificaties worden alleen die zaken vermeld die direct gekoppeld kunnen worden aan descriptoren en hun dimensies • EQF-niveaus 5/6 tot en met 8 zijn voorbehouden voor kwalificaties van HO • Focus op LO verbiedt aandacht voor proces en input; focus op LO betekent focus op “taken” • Voor elke overgang naar volgend EQF-niveau is kwalificatie vereist van net onderliggend niveau • EQF-niveau 5 moet altijd ingevuld worden • In de VKS zijn de onderwijskwalificaties en beroepskwalificaties volledig gescheiden, parallelle zaken.

15. Voor meer informatie • Rapport Cedefop: http://www.cedefop.europa.eu/EN/Files/6112_en.pdf • Tekst EQF aanbeveling: http://ec.europa.eu/education/lifelong-learning-policy/doc44_en.htm • Portaalsite EQF: http://ec.europa.eu/eqf/home_en.htm • Site AKOV: www.akov.be Zie onder ingang: kwalificatiestructuur Dank u voor uw aandacht.