KINH TẾ QUỐC TẾ (nâng cao) Chương 5. Tỷ lệ thương mại và đường cong ngoại thương

1. KINH TẾ QUỐC TẾ (nâng cao)Chương 5. Tỷ lệ thương mại và đường cong ngoại thương TS Nguyễn Minh Đức

2. Giới thiệu • Khi phân tích các tác động của thương mại và sự bảo hộ đối với 1 nền kinh tế, để đơn giản hóa các mô hình phân tích, chúng ta giả định rằng tỷ lệ thương mại và giá quốc tế của các loại hàng hóa không đổi. • Điều này đúng với các quốc gia nhỏ vì các quốc gia này không thể tự thay đổi tỷ lệ thương mại hay giá quốc tế. TS Nguyễn Minh Đức 2009

3. Giới thiệu • Tuy nhiên, một số quốc gia đóng vai trò những nhà xuất khẩu chính trên thế giới ở một số mặt hàng. • VD: • Nam Phi với kim cương • Úc xuất khẩu len • Mỹ xuất khẩu máy bay • Canada với gỗ • A rập Xê út với dầu thô • Brazil có cà phê • Đức xuất khẩu hóa chất • Việt nam có ?................................................................ TS Nguyễn Minh Đức 2009

4. Giới thiệu • Một số nước lại đóng vai trò là những nhà nhập khẩu chính như: • Mỹ nhập xăng dầu • Nhật bản nhập thực phẩm • Các nước châu Mỹ la tinh nhập máy móc và trang thiết bị TS Nguyễn Minh Đức 2009

5. Giới thiệu • Như vậy, thị trưởng ớ 1 quốc gia có thể tác động đến giá quốc tế và kim ngạch xuất nhập khẩu của một loại hàng hóa nếu như nền kinh tế của nó đủ lớn so với thế giới => Tỷ lệ thương mại tt của 1 quốc gia cũng thay đổi nếu như các yếu tố sản xuất cũng như thị hiếu ở quốc gia đó đủ lớn để tác động đến giá thế giới. TS Nguyễn Minh Đức 2009

6. Giới thiệu • Tỷ lệ thương mại giữa 2 nền kinh tế được xác định bởi các tương tác của dư cầu (excess demand) và dư cung (excess supply) • Đường PPF và thị hiếu trong mỗi quốc gia sẽ xác định chiều hướng của thương mại, tỷ lệ và mức độ thương mại (kim ngạch xuất nhập khẩu) • Các tiến bộ kỹ thuật, sự tăng trưởng kinh tế và các thay đổi trong thị hiếu người tiêu dùng cũng sẽ tác động đến tỷ lệ và kim ngạch xuất nhập khẩu. • Đường cong ngoại thương (offer curve) sẽ chứng minh mối quan hệ thương mại giữa các bên. TS Nguyễn Minh Đức 2009

7. Tỷ lệ thương mại tăng cùng với chuyên môn hóa • Khi tt=2, nền kinh tế sẽ chuyên môn hóa vào sản xuất TS và trao đổi thương mại để có thể tiêu thụ nhiều hơn ở cả 2 mặt hàng tại điểm T (so với điểm A) • Kim ngạch thương mại tăng trưởng từ 0 (tại điểm A) đến tam giác thương mại TDE, trong đó, nền kinh tế sẽ xuất khẩu 30 TS để nhập khẩu 60 XM. XM tt = 2 150 T 110 100 A Đường hữu dụng của người tiêu dùng tăng lên đến đường II. D 50 D II E TS 105 150 135 Sự chuyên môn hóa và tỷ lệ thương mại TS Nguyễn Minh Đức 2009

8. E’ D’ Tỷ lệ thương mại tt = 3 • Khi tt tăng lên 3, nền kinh tế sẽ chuyên môn hóa nhiều hơn vào sản xuất TS và có thể tiêu thụ càng nhiều hơn ở cả 2 mặt hàng tại điểm T’ (so với điểm T) • Kim ngạch thương mại tăng trưởng từ đến tam giác thương mại T’D’E’, trong đó, nền kinh tế sẽ xuất khẩu 35 TS để nhập khẩu 105 XM. XM 150 T’ 130 T 110 100 A • Đường hữu dụng ở vị trí III cao hơn đường II. D 50 III 25 II TS 105 145 110 Sự chuyên môn hóa gia tăng cùng với tỷ lệ thương mại TS Nguyễn Minh Đức 2009

9. Đường cong ngoại thương XM nhập • Ở một cách vẽ khác, đường tt được thể hiện bằng những tia thẳng chiếu từ gốc tọa độ • Ở gốc tọa độ, không có sự trao đổi thương mại xảy ra • Ở tt = 2, 30 TS được xuất khẩu để đổi lấy 60 XM • Ở tt = 3, 35 TS được xuất khẩu để đổi lấy 105 XM • Đường cong ngoại thương của quốc gia A (ký hiệu là A) sẽ nối tất cả các mức độ xuất khẩu và nhập khẩu ở các tỷ lệ thương mại với nhau. A tt = 3 tt = 2 105 60 • Đường cong ngoại thương thể hiện sản lượng của 1 mặt hàng mà một quốc gia sẵn sàng xuất khẩu để đổi lấy sản lượng hàng nhập khẩu ở các tỷ lệ thương mại khác nhau. TS xuất khẩu 30 35 Đường cong ngoại thương TS Nguyễn Minh Đức 2009

10. Đường cong ngoại thương • Ở một nước đối tác B, sản lượng xuất khẩu XM gia tăng khi nền kinh tế của họ mở cửa rộng hơn đối với giao thương quốc tế. • Ở gốc tọa độ, không có thương mại quốc tế • Ở mức giá XM so với TS bằng 0.5, quốc gia B sẽ xuất khẩu 60 XM để đổi lấy 30 TS nhập khẩu • Ở mức giá tt=1, quốc gia B sẽ xuất 80 XM đổi lấy 80 TS • Đường cong ngoại thương của quốc gia B sẽ kết nối tất cả các sản lượng xuất nhập khẩu của B ở các tỷ lệ thương mại khác nhau. XM xuất tt = 2 tt =1 B 80 60 TS nhập khẩu 30 80 Đường cong ngoại thương của quốc gia B TS Nguyễn Minh Đức 2009

11. Đường cong ngoại thương • Để đơn giản hóa, giả sử thị trường chỉ có 2 quốc gia, A và B. • Khi hai đường cong ngoại thương của 2 quốc gia A và B gặp nhau, tỷ lệ thương mại quốc tế và mức độ giao dịch sẽ được xác định tại điểm cân bằng. • Ở tt=2, quốc gia A sẵn sàng xuất khẩu 30 TS để đổi lấy 60 XM nhập khẩu, trong khi quốc gia B sẵn sàng xuất khẩu 60 XM để đổi lấy 30 TS nhập khẩu • Ở bất kỳ một tỷ lệ thương mại nào khác, xuất khẩu từ 1 quốc gia này sẽ không trùng khớp với lượng nhập khẩu từ 1 quốc gia khác. XM A tt = 2 B 60 TS 30 35 Sự cân bằng giá quốc tế TS Nguyễn Minh Đức 2009

12. XM A tt = 3 tt = 2 tt =1 B 80 60 54 15 TS 15 30 80 35 18 Tỷ lệ thương mại ổn định • Nếu tt = 1, thị trường quốc tế sẽ thiếu 65 TS và thừa 65 XM • Nếu tt = 3, thị trường quốc tế sẽ thiếu 105 - 54 = 51 XM thừa 35-18 = 17 TS. • Các tác động kinh tế sẽ đưa giá quốc tế hay tỷ lệ thương mại trở về điểm cân bằng tt = 2. 105 Xác định tỷ lệ thương mại quốc tế ổn định thông qua đường cong ngoại thương TS Nguyễn Minh Đức 2009

13. Tỷ lệ thương mại ổn định XM A’ Khi đường cong của quốc gia A mở rộng từ A sang A’, => quốc gia này tăng cường giao thương quốc tế, => tỷ lệ thương mại của nó sẽ giảm (VD: từ tt=2 thành tt=1.75) => mức độ xuất nhập khẩu tăng A tt=2 tt=1.75 B 70 60 Lý do của việc mở rộng đường cong ngoại thương: Giảm thuế Tăng hiệu quả sản xuất trong các ngành sản xuất để xuất khẩu (VD: TS) TS 30 40 Xác định tỷ lệ thương mại quốc tế ổn định thông qua đường cong ngoại thương TS Nguyễn Minh Đức 2009

14. Thảo luận (15 phút) • Đường cong ngoại thương có thể bị bó hẹp lại (trái ngược với mở rộng) không? Vì sao? • Khi đó, tỷ lệ thương mại sẽ thay đổi như thế nào? • Hãy cho các ví dụ! => tariff games. TS Nguyễn Minh Đức 2009