İçerik

1. İçerik • Bologna nedir • Bologna Komisyonları • İş paketi • Yol haritası ve yapılacaklar • Eğitim programlarının hazırlanması

2. BOLOGNA SÜRECİ NEDİR? Bologna Süreci, 2010 yılına kadar Avrupa Yükseköğretim Alanı yaratmayı hedefleyen bir reform sürecidir

3. BOLOGNA SÜRECİ NASIL BAŞLADI? 1999 Bologna Bildirisi’nin imzalanması ile başlamıştır. 2010 yılına kadar belirlenen hedefler:1. Kolay anlaşılır ve birbirleriyle karşılaştırılabilir yükseköğretim diploma ve/veya dereceleri oluşturmak (bu amaç doğrultusunda Diploma Eki uygulamasının geliştirilmesi), 2. Yükseköğretimde Lisans ve Yüksek Lisans olmak üzere iki aşamalı derece sistemine geçmek,3. Avrupa Kredi Transfer Sistemini (European Credit Transfer System, ECTS) uygulamak, 4. Öğrencilerin ve öğretim elemanlarının hareketliliğini sağlamak ve yaygınlaştırmak,5. Yükseköğretimde kalite güvencesi sistemleri ağını oluşturmak ve yaygınlaştırmak,6. Yükseköğretimde Avrupa boyutunu geliştirmek.

4. Yaşam boyu öğrenimin teşvik edilmesi, • Öğrencilerin ve yükseköğretim kurumlarının sürece aktif katılımının sağlanması, • Avrupa Yükseköğretim Alanı’nın cazip hale getirilmesi. • Avrupa Yükseköğretim Alanı ile Avrupa Araştırma Alanı arasında bir sinerji yaratmak, • Bologna Sürecinin Sosyal Boyutunu güçlendirmek, • Avrupa dışındaki ülkelerle işbirliğinin sağlanması ve güçlendirilmesi. • Avrupa Kalite Güvencesi Birliği (ENQA) tarafından geliştirilen “Kalite Güvencesi Standartları ve Uygulama Prensipleri”nin üye ülkelerde yerleştirilmesi,  • Ulusal Yeterlikler Çerçeveleri uygulamaları, • Doktora programları da dahil olmak üzere ortak yükseköğretim programları, • Yükseköğretimde esnek öğrenim yolları yaratmak.

9. YAPILMASI GEREKENLER Bologna Süreci kapsamında, yükseköğretim kurumlarındaki eğitim-öğretim programlarının öğrenme kazanımlarını (learningoutcomes) yüksek öğretim ulusal yeterlilikleri çerçevesi ve temel alan yeterliliklerine bağlı olarak tanımlanması amaçlanmaktadır. Buna göre üniversitemizde eğitim-öğretim veren bütün ön lisans, lisans ve lisansüstü programlarını yürüten birimlerin;

10. YAPILMASI PLANLANAN ÇALIŞMALAR • Her program/bölüm temsilcilerinin bulunduğu Birim koordinatörlüklerinin kurulması ve Rektörlüğe bildirilmesi. • Birim programlarında yer alan derslerin tümünün ders girdilerinin yapılabilmesi için ilgili öğretim elemanları üzerine atanması ve Rektörlüğe bildirilmesi. • Öğrenci işlerinin ders atamalarını otomasyon sistemine girerek her bir öğretim elemanına ilgili oldukları dersleri girebilmeleri ve değişiklik yapabilmeleri için şifre verilmesi. • Birimlerde ders girişlerinin eksiksiz tamamlanabilmesi için bir dekan yardımcısı/müdür yardımcısına birim koordinatörüyle birlikte sorumluluk verilmesi. • Derslerin otomasyona girişiyle ilgili günlük ve haftalık bilgi özetlerinin alınması (ilgili Rektör yrd. /BEK başkanı)

11. YAPILMASI PLANLANAN ÇALIŞMALAR • Üniversitemizin misyon, vizyon ve hedefleri ile iç ve dış paydaşların görüşleri dikkate alınarak nasıl bir mezun profilinin amaçlandığını gösteren Program Eğitim Amaçları’nı yazmaları, • Programın eğitim amaçlarına ulaşabilmek için mezunların ne tür yeterliliklere (qualifications) sahip olmaları gerektiğinin açıklandığı Program kazanımlarını (Program Yeterlilikleri’ni) belirlemeleri,

12. 1. MİSYON VE VİZYONUN TANIMLANMASI 2. EĞİTİM GEREKSİNİMLERİNİN BELİRLENMESİ 3. AMAÇ VE HEDEFLERİN SAPTANMASI 4.İÇERİĞİN PLANLANMASI 5.ÖĞRETİM SÜRECİNİN PLANLANMASI 6. ÖLÇME-DEĞERLENDİRME SÜRECİNİN PLANLANMASI 7. ÖĞRETİM ÖNCESİ HAZIRLIKLARIN YAPILMASI EĞİTİM PROGRAMININ HAZIRLANMASI

13. PROGRAM YETERLİLİKLERİYLE ÖĞRENME KAZANIMLARINIİLİŞKİLENDİRME

14. AVRUPA YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (EQF) TÜRKİYE YÜKSEK ÖĞRETİM YETERLİLİKLER ÇERÇEVESİ (TYYÇ) Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Temel Alan Yeterlilikleri Program kazanımları (Program Yeterlilikleri) Program kazanımları (Program Yeterlilikleri) Program kazanımları (Program Yeterlilikleri) Program kazanımları (Program Yeterlilikleri) Ders Ders Ders Ders Öğrenme kazanımları Öğrenme kazanımları Öğrenme kazanımları Öğrenme kazanımları İş Yükü AKTS Kredisi İş Yükü AKTS Kredisi İş Yükü AKTS Kredisi İş Yükü AKTS Kredisi

15. YETERLİLİKLER PROGRAM kazanımLARI • Eğitim amaçları , bir programın eğitsel misyonunu nasıl planlamayı sağladığını ve paydaşlarının gereksinimlerini nasıl karşılayacağını bildiren açık, genel ifadelerdir. • Programın eğitim amaçları, mezunların bir programı bitirmelerini izleyen birkaç yıl içinde gerçekleştirmeleri beklenenleri tanımlayan ifadelerdir. • Programın öngörülen eğitim amaçlarını sağlayabilmesi için programdan beklenen “programkazanımları” nın belirlenmesi gerekir.  Ulusaldüzeydeyükseköğretimyeterlilikleriarasındakiilişkiyiaçıklayan, ulusalveuluslararasıpaydaşlarca tanınanveilişkilendirilebilen, yeterliliklerinbelirlibirdüzeniçerisinde yapılandırıldığıbirsistemdir. Ulusaldüzeydeyükseköğretimyeterliliklerigözönünde bulundurularak herhangi bir meslek alanındaki yeterliliklerinilgili paydaşların görüşleri alınarak belirlibirdüzeniçerisinde yapılandırıldığıbirsistemdir. Ulusal Yeterlilikler Çerçevelerinin ilgi tutulabileceği ve bu sayede farklı ülkelerin yeterliliklerini birbirleriyle ilişkilendirilebileceği şemsiye (üst) çerçevelerdir. Avrupa Yeterlilikler Çerçevesi Ulusal Yeterlilikler Çerçevesi Bölüm Misyonu Temel Alan Yeterlilikleri Paydaş Görüşleri Eğitim Amaçları Program kazanımları • Dış paydaş görüşleri (Mezunlar, işverenler, meslek odası temsilcileri, danışma kurulu) • İç paydaş görüşleri (Öğretim üye ve elemanları, bölüm personeli, öğrenciler, ..) Program kazanımları; öğrencilerin programdan mezun oluncaya kadar kazanmaları gereken bilgi ve becerileri tanımlayan ifadelerdir. Ders Öğrenme kazanımları

16. Programın Amacı ve Program Yeterlilikleri • Programın eğitim amacı, programın nasıl bir mezun profili istediğini ortaya koyan genel bir ifadedir. • Programyeterlilikleri ise, mezun olacağı program sonunda öğrencinin hangi niteliklerle / yeterliliklerle donanmış olacağını tanımlar.

17. Gereksinim çözümlemesi • Öncelikle biriminizde bir ekip oluşturunuz. Bu ekiple program sonucunda “nasıl bir birey yetiştireceğinizi” belirlemek için gereksinim çözümlemesi (İhtiyaç analizi) yapınız.

18. Gereksinim çözümlemesi yapabilmeniz için oluşturduğunuz ekiple, programla etkileşime girmiş ve halen etkileşim halinde olan, • Bireylerin • Toplumsal birimlerin • Programı yürütenleringereksinimlerini ve beklentilerini, • Disiplinin/çalışma alanının yönelimlerini, • Çevresel olanakların durumunu inceleyiniz.

19. Gereksinim analizi sonucunda, programınızın gereksinimlerini belirleyiniz. • Belirlenen gereksinimler çerçevesinde programın amacını tek bir cümleyle ortaya koyunuz.

20. Program Amacı İçin Bir Örnek • Kimya Mühendisliği programının amacı; Kimya Mühendisliği mesleğinin her alanında hizmet verebilecek bilgi, beceri ve tutumlarla donatılmış, etik değerleri özümsemiş, dünya gerçeklerinin farkında olan ve hayat boyu öğrenmenin önemini benimsemiş çağdaş mühendisler yetiştirmektir.

21. Yazmış olduğunuz programın amacını da göz önüne alarak belirlemiş olduğunuz gereksinimleri, “Olası Program kazanımları” olarak ifade ediniz.

22. Olası Program kazanımlarını Değerlendirme Ölçütleri • Olası program kazanımları “Türkiye Yüksek Öğretim Yeterlilikleri Çerçevesi, TYYÇ” ilgili mesleğin gerektirdiği yeterlilikleri (Temel Alan Yeterlilikleri) ne ölçüde karşılamaktadır? Program kazanımları ilgili mesleğin etik kuralları dikkate alınarak yazılmış mı? • Olası program kazanımları Üniversitenin ve buna bağlı olarak da bağlı bulunduğunuz fakülte ya da yüksekokulun vizyon, misyon ve hedefleriyle tutarlı mı?

23. Öğrenciler olası program kazanımlarıyla ortaya konulan yeterliliklere sahip olabilirler mi? • Harcanan zaman, emek, para vb. açılardan olası program kazanımları gerçekçi olarak dile getirilmiş mi? Diğer bir deyişle bu kazanımlar istenilen becerileri kazandırma anlamında ekonomik mi? • Olası program kazanımları toplumsal gerçeklerimize uygun olarak belirlenmiş mi?

24. Kesinleşmiş Program kazanımları • Olası program kazanımlarını ölçütlere göre değerlendirdikten sonra kesinleşmiş program kazanımlarını yazınız. • Program kazanımlarının mümkün olduğunca gerçekçi ve ulaşılabilir nitelikte olmasına dikkat ediniz. • Program kazanımları açık, gözlenebilir ve ölçülebilir olarak ifade edilmelidir.

25. Program kazanımları İçin Örnek (Kimya Mühendisliği Bölümü) • Matematik, fen ve mühendislik bilgilerini Kimya Mühendisliği problemlerine uygulayabilme. • Kimya mühendisliğiyle ilgili mühendislik problemlerini tanımlama, modelleme ve çözme becerisi. • Tanımlanmış bir hedef doğrultusunda bir süreci çözümleyebilme ve tasarlayabilme. • Küresel ve toplumsal çerçevedeki mühendislik çözümlerinin özellikle sağlık, güvenlik ve çevre sorunlarına katkılarını değerlendirebilme.

26. Program kazanımları ve Dersler • Program kazanımları belirlendikten sonra, ön lisans, lisans ya da lisansüstü programlarda hangi derslerin yer alması gerektiğine karar verilmelidir.

27. Öğrenme kazanımları • Öğrenme kazanımları bir dersle ilgili olarak yazılır. • Öğrenme kazanımları dersin sonunda öğrencilerin sergilemesi gereken özellikleri ifade eder. • Öğrenme kazanımları planlı, düzenli öğrenme-öğretme yaşantıları yoluyla bireylere kazandırılması düşünülen bilgiler, yetenekler, beceriler, tutumlar, ilgiler ve alışkanlıkların ifadesidir.

28. Dersin Amacı • Program kazanımlarıyla tutarlı olarak dersin amacını belirleyiniz. • Dersin amacını bir cümleyle ifade ediniz.

29. Ders Amacı İçin Bir Örnek(Akışkanlar Mekaniği Dersi) • Bu dersin amacı öğrencilerin; akışkanlar mekaniğini tanımasını, akışkanlar mekaniği ile ilgili son teknolojik gelişmeleri kavramasını, denklik kavramını ve özel bir problemin çözümünde denklik kavramlarından hangisini ve/veya hangilerini seçebileceğine karar vermesini, kriterlerini belirlemesini, borularda, boru ağlarında ve serbest akımda akım parametrelerinin bulunabilmesi için gerekli hesaplama tekniklerini gerçekleştirebilmesini, verilen bir süreç doğrultusunda borulama sistemini tasarlamasını sağlamaktır.

30. Öğrenme kazanımları Yazma Kuralları • “Öğrencim, dersin sonunda hangi bilgi, beceri ya da tutumlara sahip olmalıdır?” sorusunun yanıtı çalışmalarınıza yön verecektir.

31. Öğrenme kazanımlarının sonuna “bilgisi, becerisi, gücü, yeteneği, oluş, farkındalık, hoşgörürlük” gibi sözcüklerden biri getirilmeli ya da program kazanımı “…-ebilme” ifadesi ile sonlandırılmalıdır.

32. Gözlenebilir ve ölçülebilir fiiller belirleyiniz, “…çizebilme, …gösterebilme, …problem çözebilme, …açıklayabilme, …örnek verebilme, …hatırlayabilme, …tasarlayabilme, …uygulayabilme, …eleştirebilme, …karşılaştırabilme, …çalıştırabilme, listeleyebilme, …kullanabilme” gibi

33. Öğrenme kazanımlarını yazarken öğretim elemanının yapacakları değil, öğrencilerin ders sonunda neler kazandığı, hangi tutum ve davranışları sergiliyor olacağı yazılmalıdır.

34. Herhangi bir dersteki konuların başlıkları Öğrenme kazanımı olarak ifade edilmemelidir. • Öğrenme kazanımlarının bir öğrenme ürününü dile getirir biçimde yazılmasına özen gösterilmelidir.

35. Öğrenme kazanımlarını yazarken • dersin süresine, • öğrenci özelliklerine, • çok ayrıntıya yer vererek çok fazla sayıda olmamasına ve • dersin seviyesine (ön lisans, lisans, yüksek lisans ya da doktora) dikkat ediniz.

36. Program ve Öğrenme kazanımları İlişkisi • Öğrenme kazanımlarını yazdıktan sonra, her bir öğrenme kazanımsının hangi program kazanımsı/kazanımlarıyla ilişkili olduğunu belirleyiniz. • Bu süreç, dersinizin programa nasıl katkıda bulunduğunu görmenize ya da dersinizin programa olan katkısını artırmak için dersin amacını ve öğrenme kazanımlarını gözden geçirmenize yardımcı olacaktır.

39. DERS ÖĞRETİM PLANI

44. *Katkı Düzeyi:1 Çok düşük 2 Düşük 3 Orta 4 Yüksek 5 Çok yüksek

45. Dersler ve Program kazanımları • Eğitim planında yer alan bütün ders ve etkinliklerin öğrenme kazanımları hazırlandıktan sonra her bir dersin hangi program kazanımlarını sağladığını gösteren bir matris hazırlanmalıdır. Böylece program kazanımlarının ders öğrenme kazanımları ile karşılanıp karşılanmadığı kontrol edilmelidir.

47. Öğrenci İş Yükü ve AKTS Kredisi • Avrupa Kredi Transfer Sistemi (AKTS) bağlamında öğrencilerin aldıkları derslerin iş yüklerinin hesaplanması gerekmektedir. • AKTS öğretim etkinliklerinde Avrupa kapsamında bütünlük sağlama çalışmalarıdır.

48. AKTS Kredisi Nedir? Hedeflenen öğrenme kazanımlarına ulaşabilmek amacıyla her birdersintamamlanmasıiçin gerekli öğrenci iş yükünü gösteren sayısal değerdir.

49. ÖĞRETİM PROGRAMININ HAZIRLANMASI Derslerin 4 yıla (8 yarıyıla) yerleştirilmesi 1 Yarıyıl = 30 AKTS 1 Yıl = 60 AKTS 4 Yıl = 240 AKTS

50. Kademelere göre AKTS Kredileri Bir akademik yıl 60 AKTS